Pełny tekst orzeczenia

379/5/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 16 lipca 2010 r.

Sygn. akt Ts 260/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Zbigniew Cieślak,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Hieronima U. w sprawie zgodności:

art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 23 października 2009 r. (nadanej 27 października 2009 r.) Hieronim U. (dalej: skarżący), reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, zarzucił, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty wniesioną przez adwokata apelację podlegającą opłacie podstawowej w kwocie 30 zł w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.

W ocenie skarżącego zaskarżony przepis, poprzez nadmierny i nieuzasadniony rygoryzm, uniemożliwia stronie reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika kontrolę orzeczenia zapadłego w pierwszej instancji. Stopień uchybienia jest w przekonaniu skarżącego rażąco nieproporcjonalny do skutku – w postaci odrzucenia środka odwoławczego. Sytuacja ta czyni procedurę niesprawiedliwą, gdyż różnicuje sytuację podmiotów reprezentowanych przez profesjonalnych pełnomocników oraz stron działających samodzielnie.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego. Postanowieniem z 21 października 2008 r. (sygn. akt VI Ua 37/08) Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił apelację skarżącego – wniesioną przez profesjonalnego pełnomocnika – od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 23 kwietnia 2008 r. (sygn. akt IV U 181/07). W uzasadnieniu wskazał, że apelacja nie została należycie opłacona. Wniesione przez skarżącego zażalenie – jako nienależycie opłacone – Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – Sąd pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił postanowieniem z 26 listopada 2008 r. (sygn. akt VIUa 37/08). Zażalenie na to postanowienie odrzucił – jako nienależycie opłacone – postanowieniem z 18 grudnia 2008 r. (sygn. akt VI Ua 37/08) Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim. Postanowieniem z 23 czerwca 2009 r. (sygn. akt II Pz 4/09) Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na powyższe postanowienie. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącego 27 lipca 2009 r.

Zarządzeniem sędziego Trybunału z 9 grudnia 2009 r. (doręczonym 15 grudnia 2009 r.) pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi przez: wskazanie – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – ostatecznego orzeczenia, z którym skarżący wiąże naruszenie wolności lub praw oraz daty jego doręczenia wraz z uzasadnieniem, wskazanie konstytucyjnych wolności lub praw podmiotowych wywodzonych przez skarżącego z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz sposobu ich naruszenia; nadesłanie pełnomocnictwa do sporządzenia skargi konstytucyjnej lub zawiadomienia Okręgowej Rady Adwokackiej o wyznaczeniu dla skarżącego w tym celu pełnomocnika.

Pismem z 22 grudnia 2009 r. pełnomocnik odniósł się do powyższego zarządzenia.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Kwestionowany przez skarżącego przepis art. 1302 § 3 k.p.c. był już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, także w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli.

Wyrokiem z 17 listopada 2008 r. o sygnaturze SK 33/07 (OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji.

W kwestii konstytucyjności art. 1302 § 3 k.p.c. Trybunał Konstytucyjny wypowiadał się również w wyrokach z 28 maja 2009 r., P 87/08 (OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 72) oraz 14 września 2009 r., SK 47/07 (OTK ZU nr 8/A/2009, poz. 122).

We wskazanych rozstrzygnięciach Trybunał Konstytucyjny, odwołując się do poglądów wyrażonych we wcześniejszych orzeczeniach, stwierdził między innymi, że nie można mówić o nadmiernym rygoryzmie, jeżeli strona postępowania zastąpiona jest w postępowaniu przed sądem powszechnym przez adwokata, radcę prawnego czy rzecznika patentowego. Z samej bowiem istoty zastępstwa procesowego wypełnianego przez profesjonalnego pełnomocnika wynika uprawnione założenie, że pełnomocnik ten będzie działał fachowo, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz należytą starannością. Dopuszczalność stosowania surowszego rygoru w odniesieniu do pism procesowych obarczonych brakami formalnymi, wnoszonych przez pełnomocników procesowych będących profesjonalistami, została potwierdzona również w orzecznictwie Trybunału (por. wyroki TK z: 12 września 2006 r., SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103; 20 grudnia 2007 r., P 39/06, OTK ZU nr 11/A/2007, poz. 161).

W ocenie Trybunału, zarzuty skargi dotyczące niezgodności z Konstytucją art. 1302 § 3 k.p.c. koncentrują się na niemożności uzupełnienia braku formalnego pisma wnoszonego przez profesjonalnego pełnomocnika, skutkującego jego odrzuceniem, które w ocenie skarżącego jest zbyt rygorystyczną sankcją. Zarzuty pozostają zatem w ścisłym związku z wyżej wskazanymi orzeczeniami. W związku z tym należy przyjąć, że ponowne orzekanie w tym zakresie jest zbędne. Innymi słowy, Trybunał we wcześniejszym orzecznictwie poczynił już ustalenia odnoszące się do zarzutów, jakie skarżący podniósł w skardze.

Art. 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22).

Zważywszy, że przedmiot niniejszej sprawy jest zbieżny z materią, co do której Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się szczegółowo we wspomnianym wyrokach, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z uwagi na zbędność orzekania.

Abstrahując od powyższej przesłanki, samodzielnie przesądzającej o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny negatywnie ocenia uzupełnienie braków formalnych skargi przez pełnomocnika (pismo z 22 grudnia 2009 r.). W szczególności nie może zyskać aprobaty sposób, w jaki pełnomocnik wskazał ostateczne orzeczenie – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – z którym wiąże naruszenie wolności lub praw skarżącego. Wymóg precyzyjnego wskazania ostatecznego orzeczenia ma istotne znaczenie, bowiem od doręczenia skarżącemu takiego orzeczenia rozpoczyna bieg 3-miesięczny termin do wystąpienia w danej sprawie ze skargą konstytucyjną.

Z pisma stanowiącego odpowiedź na zarządzenie nie wynika jasno, z którym z orzeczeń skarżący wiąże naruszenie swych praw, gdyż jako ostateczne wydaje się, że wskazał postanowienie Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z 21 października 2008 r. (sygn. akt VI Ua 37/08), doręczone skarżącemu 3 grudnia 2008 r., ale termin do złożenia skargi liczy od doręczenia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2009 r., czyli od 27 lipca 2009 r.

Tak określony sposób wskazania ostatecznego orzeczenia nie jest poprawny i pozostaje w dalszym ciągu w sferze domysłów. Zważywszy, że to na skarżącym ciąży obowiązek jego precyzyjnego wskazania, należy zatem jedynie podnieść, że skarżący nie uzupełnił prawidłowo braków, czym nie wykonał zarządzenia sędziego Trybunału z 9 grudnia 2009 r.



Tym samym, biorąc pod uwagę unormowanie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, należało orzec jak w sentencji.