Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 31 maja 2011 r.
Sygn. akt Ts 98/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Teresa Liszcz – przewodnicząca


Zbigniew Cieślak – sprawozdawca


Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 marca 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Rozalii Z.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 12 kwietnia 2010 r. skarżąca – Rozalia Z. zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 221 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Zaskarżonemu przepisowi p.p.s.a. skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. Istota takiej niezgodności polegać miała – zdaniem skarżącej – na wprowadzeniu przez ustawodawcę „wygórowanych wymogów formalnych” uniemożliwiających stronie postępowania dostęp do sądowego rozpatrzenia sprawy.
Postanowieniem z dnia 10 marca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego orzeczenia Trybunał wskazał, że kwestionowany przez skarżącą przepis p.p.s.a. był już poddany kontroli w postępowaniach zakończonych merytorycznymi orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z dnia 7 marca 2006 r. (SK 11/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 221 p.p.s.a. jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Z kolei w wyroku z dnia 12 września 2006 r. (SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 221 p.p.s.a. jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. W odniesieniu natomiast do zarzutów niezgodności art. 221 p.p.s.a. z zasadami wywodzonymi przez skarżącą z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Trybunał stwierdził, że odwołanie się do tych zasad jest możliwe w sytuacji skorelowania ich z treścią konkretnych praw podmiotowych skarżącej, wyrażonych w odrębnych przepisach Konstytucji. Uwzględnienie powołanych wyżej wyroków Trybunału spowodowało, że roli takiego odwołania nie mogło zaś spełnić wskazanie przez skarżącą praw wynikających z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skierował pełnomocnik skarżącej. W zażaleniu skarżąca podkreśliła, że wzgląd na dynamiczną wykładnię prawa stoi na przeszkodzie przyjęciu zbędności orzekania w sprawie złożonej przez nią skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącej błędne było także wytknięcie nieprzedstawienia argumentów na rzecz konieczności wydania orzeczenia przez Trybunał (art. 39 ust. 3 ustawy o TK), skoro art. 221 p.p.s.a. uchylony został już po wniesieniu skargi konstytucyjnej. Ponadto skarżąca zakwestionowała stwierdzenie braku wskazania przez nią praw lub wolności, które zostały naruszone przez art. 221 p.p.s.a.
W uzasadnieniu zarzutów zażalenia skarżąca podniosła, że już w chwili podejmowania przez Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnięć dotyczących konstytucyjności art. 221 p.p.s.a. przepis ten był poddawany krytyce. Jej potwierdzeniem była zaś okoliczność formalnego uchylenia art. 221 p.p.s.a., jednakże już po wniesieniu skargi konstytucyjnej przez skarżącą. Zdaniem skarżącej świadczy to właśnie o zasadności zmiany wykładni art. 221 p.p.s.a. i przeprowadzeniu ponownej kontroli jego zgodności z Konstytucją. Skarżąca podkreśliła też, że w chwili wniesienia skargi konstytucyjnej zakwestionowany w niej przepis jeszcze obowiązywał, co tym samym czyniło niezasadnym przedstawianie argumentów przemawiających na rzecz konieczności wydania orzeczenia na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie dostarczyło argumentów, które podważałyby prawidłowość i zasadność postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Zasadniczą przesłanką odmownego rozstrzygnięcia Trybunału było stwierdzenie, że wydanie merytorycznego orzeczenia w przedmiocie zgodności art. 221 p.p.s.a. z przepisami Konstytucji, powołanymi jako podstawa skargi konstytucyjnej, stało się zbędne. Podstawę dla takiego stanowiska Trybunału stanowiła zaś okoliczność podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnięć, w których orzeczona została zgodność art. 221 p.p.s.a. z art. 45 ust. 1 Konstytucji (wyrok z dnia 7 marca 2006 r., SK 11/05), a także z art. 77 ust. 2 (wyrok z dnia 12 września 2006 r., SK 21/05). W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Trybunał Konstytucyjny powołał w związku z tym liczne orzeczenia wskazujące właściwy sposób procesowej kwalifikacji sytuacji, w których zakwestionowane w skardze konstytucyjnej unormowanie było już przedmiotem rozpoznania z punktu widzenia tych samych zarzutów niekonstytucyjności.
W swoim zażaleniu skarżąca mocno podkreśla okoliczność formalnej derogacji zaskarżonego przepisu p.p.s.a., wiążąc to z krytyczną jego oceną w „odczuciu społeczno-politycznym”. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego argument ten w żadnym stopniu nie wpływa jednak na ocenę prawidłowości postanowienia o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Przede wszystkim należy stwierdzić, że z samego faktu derogowania art. 221 p.p.s.a. przez ustawodawcę nie można jeszcze wyprowadzać doniosłych prawnie wniosków dotyczących oceny jego niezgodności z Konstytucją. Ponadto trzeba zauważyć, że w powołanych wyżej wyrokach Trybunału Konstytucyjnego stwierdzenie zgodności art. 221 p.p.s.a. z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji bynajmniej nie zostało ograniczone tylko do wyodrębnionego zakresu zastosowania tego przepisu. Skoro więc Trybunał Konstytucyjny nie nadał wówczas swoim rozstrzygnięciom charakteru zakresowego, to uprawnione jest przyjęcie tezy o potwierdzeniu tym samym domniemania jego pełnej zgodności z Konstytucją w całym aspekcie czasowego ich obowiązywania. Ogólnikowe odwołanie się przez skarżącą do negatywnego „odczucia społeczno-politycznego” nie stanowi jeszcze wystarczającej przesłanki poddania art. 221 p.p.s.a. ponownej merytorycznej kontroli Trybunału. Zarówno skarga konstytucyjna, jak i zażalenie skarżącej nie dostarczyły zaś żadnych nowych (wobec tych, poddanych już weryfikacji Trybunału) argumentów, które przemawiałyby na rzecz tezy o niezgodności art. 221 p.p.s.a. z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Powyższa konstatacja Trybunału Konstytucyjnego, odnosząca się do zarzutów niezgodności art. 221 p.p.s.a. z prawami skarżącej statuowanymi w art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji, słusznie uznana została za również przesądzającą o niedopuszczalności poddania merytorycznej kontroli tego przepisu z ogólnymi zasadami wywiedzionymi przez skarżącą z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny ponownie podkreśla ograniczoną możliwość powoływania się na te zasady jako na podstawę (wzorzec) kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej. Z uwagi na brak argumentów wskazujących na naruszenie jakichkolwiek innych – poza prawem do sądu oraz zakazem zamykania drogi sądowej – konstytucyjnych praw podmiotowych skarżącej słusznie przyjęto w zaskarżonym postanowieniu niedopełnienie obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Wbrew zaś twierdzeniom zażalenia, prawidłowym jego wykonaniem nie było ponowne – wobec wydanych już przez Trybunał wyroków – odwołanie się do praw określonych w art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Na nieporozumieniu opiera się natomiast zarzut zażalenia odnoszący się do – wykazywanego w postanowieniu Trybunału – braku argumentów przemawiających za koniecznością wydania orzeczenia z uwagi na przesłankę przewidzianą w art. 39 ust. 3 ustawy o TK. Trzeba na wstępie zauważyć, że – wbrew twierdzeniom skarżącej – skarga konstytucyjna została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego już po dacie utraty mocy obowiązującej przez art. 221 p.p.s.a. Derogujący kwestionowane unormowanie art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 36, poz. 196) wszedł bowiem w życie w dniu 10 kwietnia 2010 r. W pełni zasadne mogło więc być oczekiwanie ze strony Trybunału, że skarżąca przedstawi argumenty, które odnosiłyby się do tej – istotnej dla przedmiotu skargi konstytucyjnej – okoliczności. Stosowny passus w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie powinien być jednak interpretowany jako zarzut pod adresem skarżącej, a jedynie konstatacja formalnej niemożności rozważenia przez Trybunał zastosowania w jej sprawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia skarżącej wniesionego na postanowienie o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.