Pełny tekst orzeczenia

331/4/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 30 kwietnia 2012 r.


Sygn. akt Ts 42/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Komunikacyjno Spedycyjnego TYCHY Sp. z o.o. w sprawie zgodności:

art. 17 § 1 pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 15 lutego 2010 r. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Przedsiębiorstwo Komunikacyjno Spedycyjne TYCHY (dalej: skarżąca) zarzuciła, że art. 17 § 1 pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżąca 5 października 2006 r. złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez zarząd jednej z krakowskich spółek z ograniczoną odpowiedzialnością przez niezgłoszenie, w terminie określonym w ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, ze zm.; dalej: k.s.h.), upadłości niewypłacalnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz ukrywanie mienia zagrożonego zajęciem. Na podstawie niniejszego zawiadomienia Komenda Miejska Policji w Krakowie wszczęła śledztwo o przestępstwo z art. 300 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.). Postanowieniem z 28 czerwca 2007 r. (sygn. akt 1 Ds. 1725/06) Prokuratura Rejonowa w Krakowie-Krowodrzy na podstawie art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. umorzyła śledztwo, argumentując, że brak jest dostatecznych danych uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa. Na postanowienie o umorzeniu śledztwa skarżąca nie wniosła zażalenia. Skarżąca 14 kwietnia 2009 r. ponownie złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez zarząd wspomnianej wyżej krakowskiej spółki przez niezgłoszenie, w terminie określonym w k.s.h., upadłości niewypłacalnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz ukrywanie mienia zagrożonego zajęciem. Komenda Miejska Policji w Krakowie, postanowieniem z 18 czerwca 2009 r. (sygn. akt 6 Ds. 467/09), zatwierdzonym 24 czerwca 2009 r. przez Prokuraturę Rejonową w Krakowie-Krowodrzy, odmówiła na podstawie art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. wszczęcia śledztwa, wskazując, że postępowanie o ten sam czyn tego samego podmiotu było już prowadzone i zostało umorzone z powodu braku dostatecznych danych uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa. Na to postanowienie skarżąca 7 lipca 2009 r. wniosła zażalenie, zarzucając dokonanie wadliwych ustaleń faktycznych oraz niewyjaśnienie okoliczności sprawy. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie – Wydział II Karny postanowieniem z 18 listopada 2009 r. (sygn. akt II Kp 1444/09/K) zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że jako jego podstawę prawną wskazał art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., tj. prawomocne zakończenie postępowania karnego co do tego samego czynu tej samej osoby. W pozostałej części zaskarżone postanowienie sąd utrzymał w mocy.

W ocenie skarżącej art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. narusza wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadę demokratycznego państwa prawnego, ponieważ dopuszcza do sytuacji, w której sprawca przestępstwa może nie ponieść kary z powodu wadliwości w prowadzeniu postępowania przygotowawczego. Skarżąca twierdzi ponadto, że kwestionowany przepis narusza również jej prawa określone w art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji w ten sposób, że w niniejszej sprawie „uniemożliwia zebranie kompleksowego materiału dowodowego i ukaranie sprawcy przestępstwa”, co zamyka drogę do uzyskania od sprawcy odpowiedniego odszkodowania.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 6 kwietnia 2010 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 12 kwietnia 2010 r.) wezwano skarżącą do usunięcia braku formalnego skargi konstytucyjnej przez doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, określającego dokładnie sprawę, do której zostało sporządzone (przedmiot skargi).

W piśmie z 19 kwietnia 2010 r. skarżąca usunęła wskazany brak formalny. Ponadto w skardze konstytucyjnej skarżąca wniosła o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa prawnego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw. Jej merytoryczna ocena została uzależniona przez ustawodawcę od spełnienia szeregu przesłanek, których weryfikacja następuje na etapie wstępnej kontroli. Trybunał Konstytucyjny jest zatem zobligowany do oceny dopełnienia wszystkich wymagań, jakie ustawodawca postawił przed wnoszącym ten środek prawny.



2. W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny rozważył zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. Pierwszy ze wspomnianych przepisów ustanawia prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie wskazuje trzy zasadnicze elementy składające się na prawo do sądu: prawo dostępu do sądu, tj. prawo uruchomienia procedury przed sądem – organem o określonej charakterystyce (niezależnym, bezstronnym i niezawisłym); prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności; prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd (por. wyroki z: 9 czerwca 1998 r., K 28/97, OTK ZU nr 4/1998, poz. 50; 18 grudnia 2002 r., SK 27/01, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 93; 4 czerwca 2004 r., SK 38/03, OTK ZU nr 5/A/2004, poz. 45). Skarżąca zarzuca, że odmowa wszczęcia śledztwa – z powodu faktu, że postępowanie karne w sprawie o ten sam czyn tego samego podmiotu zostało prawomocnie zakończone przed wniesieniem aktu oskarżenia – uniemożliwia zebranie kompleksowego materiału dowodowego w jej sprawie i ukaranie sprawcy, a w konsekwencji domaganie się od niego naprawienia szkody. Nie precyzuje jednak, na czym miałoby polegać naruszenie prawa do sądu oraz zamknięcie drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Trybunał zwraca uwagę, że odmowa wszczęcia śledztwa oparta wyłącznie na art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. (a więc bez zbadania istoty sprawy) jest konsekwencją postanowienia Prokuratury Rejonowej w Krakowie-Krowodrzy z 28 czerwca 2007 r. o umorzeniu postępowania. Skarżąca nie wykorzystała wówczas wszystkich przysługujących jej środków ochrony swoich praw – tj. nie wniosła zażalenia do sądu. Doprowadziło to do uprawomocnienia się wspomnianego postanowienia, co obecnie uniemożliwia wszczęcie postępowania co do tego samego czynu tej samej osoby. Skarżącej przysługiwało więc prawo do sądu (który zbadałby sprawę co do istoty), z którego jednak nie skorzystała. W tym stanie rzeczy zarzut, zgodnie z którym kwestionowany przepis bezprawnie narusza przysługujące skarżącej prawo do sądu, a w konsekwencji zamyka drogę sądową do dochodzenia naruszonych wolności lub praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji), jest oczywiście bezzasadny. Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) stanowi to podstawę do odmowy nadania skardze dalszego biegu w zakresie zgodności art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.



3. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym skarg konstytucyjnych wskazywano już wielokrotnie na ograniczoną dopuszczalność uznawania art. 2 Konstytucji i dekodowanych z jego treści zasad za samodzielny konstytucyjny wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej. Jest to możliwe w sytuacji, gdy skarżący wykaże, w odniesieniu do jakiego prawa lub wolności, znajdujących swoją podstawę w innych przepisach Konstytucji, zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 17 lutego 1999 r., Ts 154/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 34 oraz 19 czerwca 2000 r., Ts 139/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 156). W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej tego rodzaju konieczne doprecyzowanie jednakże nie nastąpiło. Tym samym Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK zobligowany jest odmówić nadania dalszego biegu skardze w zakresie dotyczącym zgodności art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. z art. 2 Konstytucji.



4. Skarżąca wniosła również o zasądzenie na swoją rzecz „kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa prawnego”. W myśl art. 24 ust. 2 ustawy o TK Trybunał, również wtedy, gdy nie uwzględnił skargi konstytucyjnej, może w uzasadnionych przypadkach orzec zwrot kosztów postępowania od organu, który wydał akt normatywny będący przedmiotem skargi konstytucyjnej. Trybunał w niniejszej sprawie nie dostrzega jednak spełnienia przesłanki uzasadnionego przypadku.



Mając na uwadze powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.