Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2013 r. w Lublinie

sprawy K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty socjalnej

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 28 stycznia 2013 r. sygn. akt IV U 715/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 243/13

UZASADNIENIE

Decyzją z 5 lipca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił K. K. prawa do renty socjalnej ponieważ komisja lekarska nie stwierdziła u niej całkowitej niezdolności do pracy, która jest jedną z przesłanek uzyskania uprawnień do tego świadczenia.

W odwołaniu od decyzji wnioskodawczyni K. K. domagając się jej zmiany podniosła, że stan jej zdrowia powoduje całkowitą niezdolność do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, powołując się na argumenty przytoczone w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał K. K. prawo do renty socjalnej od 1 maja 2012 roku do 30 kwietnia 2015 roku.

Sad pierwszej instancji ustalił, że K. K., urodzona (...) miała przyznane prawo do renty socjalnej na mocy decyzji z 5 kwietnia 2007 roku. W dniu 4 kwietnia 2012 roku K. K. złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty socjalnej na dalszy okres. Lekarz orzecznik oraz komisja lekarska nie uznali wnioskodawczyni za całkowicie niezdolną do pracy, w związku z czym decyzją z dnia 5 lipca 2012 roku ZUS odmówił jej prawa do renty socjalnej.

Sąd Okręgowy na podstawie opinii biegłych lekarzy specjalistów: psychiatry, laryngologa, endokrynologa i ortopedy oraz biegłego psychologa ustalił, że u wnioskodawczyni występuje upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, organiczne zaburzenia osobowości i zachowania, wielokrotne ropne zapalenia obu uszu, obustronny niedosłuch, niskostopniowe młodzieńcze skrzywienie kręgosłupa, idiopatyczną krzywość kolan, nadciśnienie tętnicze w obserwacji i otyłość patologiczną. Schorzenia te powodują całkowitą niezdolność do pracy do 30 kwietnia 2015 roku, a niezdolność ta istniała w dniu 1 maja 2012 roku. Sąd dodatkowo wskazał, że biegła psycholog rozpoznała u badanej aktualne funkcjonowanie intelektualne w granicach upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim, brak istotnych wykładników organicznego uszkodzenia (...), zaburzenia emocjonalne i zaburzenia zachowania. Dokonując oceny tego dowodu, Sąd pierwszej instancji uznał, że opinia biegłych zasługuje na podzielenie albowiem została wydana przez specjalistów z zakresu diagnozowania i leczenia schorzeń, które czyniły ubezpieczoną niezdolną do pracy a poza tym jest dostatecznie uzasadniona, logiczna i przekonująca. Z tego tez powodu, według Sądu, wniosek strony pozwanej o wywołanie opinii innego zespołu biegłych psychiatry i laryngologa był niezasadny i jako taki podlegał oddaleniu.

Sąd Okręgowy wskazał nadto, że K. K. ma wykształcenie zawodowe – kucharz małej gastronomii. Nie znalazła pracy po ukończeniu szkoły. Umie czytać i pisać oraz liczyć do 100. W ograniczonym zakresie zna tabliczkę mnożenia.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy cytując treść art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268) oraz art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) uznał, że wnioskodawczyni spełnia warunki do dalszego pobierania renty socjalnej. Z tych względów z mocy 477 ^{( 14) ( )} § 2 k.p.c. orzekł jak w wyroku.

Apelację od tego wyroku złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:

- naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 12 ust. 2 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 roku roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.),

- naruszenie przepisów postepowania, t.j. w szczególności art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, a także niedostateczne wyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy i oparcie rozstrzygnięcia o budzące wątpliwości dowody.

Wskazują na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, iż jego zdaniem brak jest podstaw do uznania K. K. za osobę całkowicie niezdolną do pracy. Biegli w swojej opinii nie wykazali znacznego naruszenia sprawności organizmu u ubezpieczonej w stopniu uzasadniającym orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Według apelanta, upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim oraz obustronny niedosłuch wymagający aparatowania nie uzasadniają takiego orzeczenia. Nadto skarżący podniósł, że nie jest prawdą, że osoby, u których rozpoznano upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim i niedosłuch wymagający aparatowania nie mogą wykonywać żadnej pracy, Doświadczenie życiowe wskazuje, że często są one aktywne zawodowo podejmując prace na stanowiskach, na których wymienione schorzenia nie są przeciwwskazaniem do wykonywania zatrudnienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu albowiem podniesione w niej zarzuty okazały się nieusprawiedliwione. Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie było prawo wnioskodawczyni do renty socjalnej po dacie 30 kwietnia 2012 roku. Prawo do tego świadczenia zgodnie z treścią powołanego przez Sąd pierwszej instancji art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.), przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: 1) przed ukończeniem 18. roku życia; 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia; 3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Jak wynika zatem z brzmienia cytowanego przepisu warunkiem nabycia prawa do przedmiotowego świadczenia jest istnienie całkowitej niezdolności do pracy spowodowane naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed upływem

okresów wymienionych w pkt. 1-3.

Kwestią sporną w stanie faktycznym sprawy pozostawało spełnienie przez wnioskodawcę warunku dotyczącego istnienia całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) po wskazanej wyżej dacie 30 kwietnia 2012 roku.

Przepis ten mający zastosowanie z mocy art. 5 ustawy o rencie socjalnej stanowi, że całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Dokonanie zatem ustaleń w spornym zakresie wymagało wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 kpc, co oznaczało konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłych dysponujących specjalistyczną wiedzą odpowiednią dla dokonania oceny stanu zdrowia wnioskodawcy. Uwzględniając charakter schorzeń rozpoznanych u wnioskodawczyni, za prawidłowe uznać należy postępowanie Sądu, który dokonując ustaleń w spornym zakresie dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów: psychiatry, laryngologa, ortopedy i endokrynologa oraz biegłego psychologa.

Analiza treści opinii wydanej przez wskazanych biegłych, zdaniem Sądu Apelacyjnego, pozwala w pełni zaakceptować ocenę tego dowodu dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. Oznacza to, że całkowicie bezzasadny jest zarzut apelacji dotyczący naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c..

Wskazać należy, że biegli szczegółowo wymienili i w sposób wnikliwy przeanalizowali dokumentację medyczną, przedstawiając przebieg i stan zaawansowania rozpoznanych u wnioskodawczyni schorzeń.

W ocenie Sądu odwoławczego, analiza zawartych w apelacji wywodów zmierzających do podważenia wiarygodności dowodu z opinii biegłych lekarzy specjalistów uzasadnia pogląd, iż sprowadzają się one do przedstawienia własnej oceny schorzeń rozpoznanych u wnioskodawczyni, a tym samym nie mogą być inaczej ocenione aniżeli polemika z wiedzą medyczną biegłych.

Podnieść należy bowiem, że nawet zakładając prawdziwość stanowiska apelanta, iż upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim oraz obustronny niedosłuch wymagający aparatowania nie powodują całkowitej niezdolności do pracy, to jednak zauważyć należy, że wymienione schorzenia nie są jedynymi, które zostały rozpoznane u K. K..

Wskazać dodatkowo należy, że biegli w swojej ocenie uwzględnili fakt poprawy stanu zdrowia psychicznego wnioskodawczyni (upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim zamiast występującego wcześniej upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym) stwierdzając jednakże, że zdradzane u niej zaburzenia zachowania i kontroli emocji, które leczyła w warunkach szpitalnych wraz z innymi schorzeniami somatycznymi sprowadzają całkowitą niezdolność do pracy.

W rezultacie opinia biegłych, wbrew twierdzeniom apelacji, uwzględnia zasady oceny stanu zdrowia wynikające z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym brak jest podstaw do podzielenia zarzutu dotyczącego naruszenia tego przepisu, jak też art. 12 ust. 2 wymienionej ustawy.

Podkreślić należy bowiem, że „będąca przesłanką nabycia prawa do renty socjalnej całkowita niezdolność do pracy może być konsekwencją jednego schorzenia lub wypadkową wielu dolegliwości, i to niekoniecznie tych samych, które uprzednio stanowiły podstawę orzekania o tej niezdolności. Może się zatem zdarzyć, że choroba, która dotychczas była jedynym powodem stwierdzanej u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy, sama nie wywołuje już tego rodzaju skutku w sferze możliwości wykonywania zatrudnienia, ale wraz z innymi, nasilającymi się dolegliwościami zdrowotnymi pozwala na dalsze kwalifikowanie danej osoby jako dotkniętej tymże stopniem niezdolności. Bywa również tak, że w miejsce uprzedniej przyczyny (przyczyn) całkowitej niezdolności do pracy pojawia się inna (inne). Istotne jest to, aby schorzenie lub schorzenia, które obecnie stanowią przyczynę naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy wnioskodawcy, powstały w okresach wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy z 2003 r. o rencie socjalnej, nawet jeśli dotychczas nie były one przesłanką orzekania o tej niezdolności” (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2012 roku, I UK 279/11 - LEX nr 1165283).

Odnosząc się natomiast do zawartego w apelacji odwołania się do zasad doświadczenia życiowego przy ocenie stanu zdrowia osoby ubezpieczonej, to stwierdzić należy, że przekracza ono obowiązujące w tym zakresie reguły i jako takie nie prowadzi do podważenia opinii biegłych, jak też stanowiska Sądu pierwszej instancji, który opinie te uznał za miarodajne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Należy bowiem podkreślić, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienia przyczyn uznania opinii biegłego za nieprzekonującą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 7 kwietnia 2005 roku, II CK 572/04 - LEX nr 151656). Wymogom tym, zdaniem Sądu Apelacyjnego, odpowiada ocena omawianego dowodu dokonana przez Sąd pierwszej instancji.

Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd pierwszej instancji był w pełni uprawniony do podzielenia opinii biegłych lekarzy specjalistów i oparcia na ich podstawie ustaleń faktycznych w zakresie istnienia całkowitej niezdolności wnioskodawczyni do pracy.

Nie było też, zdaniem Sądu odwoławczego, potrzeby prowadzenia dalszego postepowania dowodowego odnośnie niezdolności do pracy, jak ostatecznie przyjął to Sąd Okręgowy oddalając wniosek zgłoszony w tym zakresie przez organ rentowy. Konieczność prowadzenia postępowania dowodowego występuje tylko w przypadku, gdy opinie są niepełne bądź też zawierają sprzeczności wymagające wyjaśnienia. Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca.

Wobec zatem ustalenia, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy a niezdolność ta pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed 18 rokiem życia, trafnie Sąd Okręgowy uznał, że spełnia on warunki do nabycia prawa do renty socjalnej określone w art. 4 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej. Oznacza to, iż zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego nie jest usprawiedliwiony.

Mając powyższe względy na uwadze i z mocy art. 385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.