Pełny tekst orzeczenia

209/2/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 19 marca 2012 r.
Sygn. akt Ts 84/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Wróbel – przewodniczący
Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 września 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Barbary S.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 15 marca 2011 r. Barbara S. (dalej: skarżąca) wniosła o stwierdzenie niezgodności z art. 2, art. 7, art. 10 ust. 1, art. 23 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji: po pierwsze – art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 1995 r. Nr 57, poz. 299, ze zm.; dalej: ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami przed zmianą z 1999 r.) w brzmieniu obowiązującym do 14 czerwca 1999 r.; po drugie – art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 6 maja 1999 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 49, poz. 484; dalej: ustawa zmieniająca z 1999 r.); po trzecie – art. 29 ust. 1 pkt 3 oraz art. 29 ust. 1c i 1d ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700, ze zm.; dalej: ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami) w brzmieniu obowiązującym od 15 czerwca 1999 r., „w zakresie, w jakim osobie, która złożyła oświadczenie wyrażające zgodę na nabycie nieruchomości (…) i w związku z tym korzysta z pierwszeństwa (…) nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy sprzedaży zaoferowanej nieruchomości rolnej”.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2011 r. skarżąca została wezwana do usunięcia braków formalnych skargi, w szczególności przez wskazanie, w jakim zakresie art. 29 ust. 1 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami przed zmianą z 1999 r. oraz art. 1 pkt 13 ustawy zmieniającej z 1999 r. były podstawą wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – I Wydział Cywilny (sygn. akt I ACa 955/10), jak również dokładne określenie praw lub wolności wyrażonych w art. 2, art. 7, art. 10 ust. 1, art. 23 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, naruszonych przez przywołane powyżej przepisy, a także art. 29 ust. 1 pkt 3 oraz art. 29 ust. 1c i ust. 1d ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami wraz ze wskazaniem i uzasadnieniem sposobu naruszenia. Pismem z 3 czerwca 2011 r. skarżąca odniosła się do powyższego zarządzenia.
Postanowieniem z 20 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej Barbary S. dalszego biegu. W uzasadnieniu postanowienia Trybunał wskazał, że przedmiotem skargi uczyniono orzeczenie, czyli indywidualne rozstrzygnięcie w sprawie skarżącej oraz stwierdził, że ani art. 29 ust. 1 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami przed zmianą z 1999 r., ani art. 1 pkt 13 ustawy zmieniającej z 1999 r. nie były podstawą ostatecznego orzeczenia. Trybunał wskazał ponadto, że skarżąca nie wypełniła obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – skarga nie zawierała bowiem argumentacji uzasadniającej sposób naruszenia konstytucyjnych praw i wolności. Odnosząc się do zarzutów niekonstytucyjności uchwały Sądu Najwyższego, Trybunał jednoznacznie stwierdził, że badanie aktów stosowania prawa nie należy do jego kognicji.
Na powyższe postanowienie skarżąca wniosła w ustawowym terminie zażalenie, wskazując, że przyjęte przez Trybunał Konstytucyjny stanowisko jest błędne, a zaskarżone postanowienie rażąco narusza art. 79 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącej, skarga zawierała wszystkie przesłanki wskazane w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, zobowiązujący do określenia w skardze konstytucyjnej sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, jest niezgodny ze wskazanym powyżej przepisem Konstytucji. Zdaniem skarżącej przywołanie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku przepisów ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami przed zmianą z 1999 r. oraz ustawy zmieniającej z 1999 r. jednoznacznie wskazuje, że stanowiły one podstawę rozstrzygnięcia o prawach i wolnościach skarżącej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Trybunał wielokrotnie zwracał uwagę, że zażalenie w żadnej mierze nie może być wykorzystywane do formułowania ocen, postulatów i polemik z Trybunałem (por. postanowienia z: 11 marca 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 92; 25 marca 2009 r., Ts 202/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 120). Przedmiotem postępowania zażaleniowego jest bowiem kontrola prawidłowości podstaw postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Tymczasem skarżąca, wnosząc środek odwoławczy, nie wskazała żadnych argumentów merytorycznych, które podważałyby prawidłowość postanowienia TK z 20 września 2011 r. i mogły prowadzić do uwzględnienia zażalenia, koncentrując się na polemice oraz ocenach ustaleń Trybunału.
Trybunał Konstytucyjny uznaje zatem, że podstawy i uzasadnienie odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej sformułowane w zaskarżonym postanowieniu zachowują aktualność. Podzielając w pełni motywy, które stanowiły podstawę zaskarżonego postanowienia z 20 września 2011 r., TK zwraca w tym miejscu jedynie uwagę, że błędne jest stanowisko skarżącej, zgodnie z którym samo przywołanie przepisu w uzasadnieniu orzeczenia oznacza, że był on jego podstawą, a tym samym może stanowić przedmiot skargi konstytucyjnej.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi może być zarzut niezgodności z Konstytucją tylko takiego przepisu, na podstawie którego ostatecznie rozstrzygnięto o przysługujących skarżącemu konstytucyjnych prawach i wolnościach. Oznacza to de facto, że kwestionowany w skardze przepis ustawy lub innego aktu normatywnego pozostawać powinien w dwojakiej zależności w stosunku do wydanego w sprawie skarżącego rozstrzygnięcia. Po pierwsze, musi on stanowić podstawę normatywną rozstrzygnięcia, po drugie zaś, treść tego przepisu, wobec którego skarżący wysuwa zarzut niekonstytucyjności, powinna determinować orzeczenie w tym kierunku, że prowadzi ono do naruszenia przysługujących skarżącemu konstytucyjnych wolności lub praw o charakterze podmiotowym. W związku z powyższym, konsekwencją zastosowania zaskarżonej regulacji ma być taka konkretyzacja sytuacji prawnej skarżącego, która skutkuje naruszeniem określonych w Konstytucji wolności lub praw. W swoim orzecznictwie Trybunał wielokrotnie wskazywał również, że przepisy przywołane jedynie posiłkowo czy incydentalnie w orzeczeniu, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie swoich konstytucyjnych praw lub wolności, nie mogą stanowić przedmiotu skargi konstytucyjnej, gdyż prowadziłoby to do nadania temu środkowi prawnemu charakteru skargi powszechnej (actio popularis); por. postanowienia z: 10 stycznia 2005 r., SK 14/02, OTK ZU nr 1/A/2005, poz. 10; 3 czerwca 2009 r., Ts 209/07, OTK ZU nr 4/B/2009, poz. 243; 10 września 2009 r., Ts 88/08, OTK ZU nr 2/B/2010, poz. 85). Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 20 września 2011 r. prawidłowo wskazał, że podstawą wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – I Wydział Cywilny z 17 listopada 2010 r. był art. 29 ust. 1 pkt 3 oraz art. 29 ust. 1c i ust. 1d ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami. Art. 29 ust. 1 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami przed zmianą z 1999 r. oraz art. 1 pkt 13 ustawy zmieniającej z 1999 r. zostały przywołane przez sąd jedynie posiłkowo, dlatego też Trybunał trafnie stwierdził w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, że przepisy te nie stanowiły podstawy ostatecznego rozstrzygnięcia.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 20 września 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze Barbary S. i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.