Pełny tekst orzeczenia

282/3/B/2012



POSTANOWIENIE

z dnia 11 czerwca 2012 r.

Sygn. akt Ts 299/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat – przewodniczący

Adam Jamróz – sprawozdawca

Zbigniew Cieślak,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lutego 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Iwony K.-S. i Stanisława S.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W sporządzonej przez radcę prawnego skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 9 listopada 2010 r., Iwona K.-S. i Stanisław S. (dalej: skarżący) zarzucili niezgodność art. 3 i art. 9 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o zwrocie nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego (Dz. U. Nr 118, poz. 745; dalej: ustawa o zwrocie nadpłaty) z art. 2 oraz art. 2 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji.

Na mocy art. 9 ustawy o zwrocie nadpłaty jej przepisy mają zastosowanie „również do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, dotyczących stwierdzenia nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, dokonanego w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 30 listopada 2006 r.”. Natomiast art. 3 kwestionowanej ustawy określa wzór, według którego ustala się kwotę zwrotu nadpłaty.

W ocenie skarżących kwestionowana regulacja jest niezgodna z art. 2 Konstytucji i wywodzoną z niego zasadą niedziałania prawa wstecz oraz zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Skarżący twierdzą również, że art. 3 i art. 9 ustawy o zwrocie nadpłaty w podatku akcyzowym są niezgodne z art. 2 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim „zaniżono kwotę zwrotu nadpłaty w podatku akcyzowym”.

Postanowieniem z 21 lutego 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, gdyż nie spełniała ona konstytucyjnych i ustawowych kryteriów warunkujących jej merytoryczne rozpoznanie.

Po pierwsze, skarżący nie wykonali obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), tzn. nie wskazali naruszonych wolności lub praw oraz sposobu ich naruszenia.

Po drugie, zarzuty skargi koncentrowały się na kwestii stosowania prawa, nie zaś niekonstytucyjności norm prawnych, na podstawie których wydano rozstrzygnięcie w sprawie skarżących.

Odpis postanowienia Trybunału został doręczony pełnomocnikowi skarżących 27 lutego 2012 r.

W sporządzonym przez radcę prawnego piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 5 marca 2012 r. (data nadania), skarżący złożyli zażalenie na postanowienie Trybunału. Stwierdzili, że „prawidłowo wywiedli, iż kwestionowana regulacja, stojąc w sprzeczności z zasadą niedziałania prawa, wywiedzioną z zasady demokratycznego państwa (art. 2 Konstytucji) prowadzi do naruszenia ochrony prawa majątkowego w postaci prawa do zwrotu nadpłaty w podatku akcyzowym (art. 64 ust. 2 Konstytucji)”. W ocenie skarżących skarga konstytucyjna nie jest skargą na stosowanie prawa, gdyż organy administracji publicznej w sposób prawidłowo zastosowały kwestionowaną regulację, mimo jej niezgodności z Konstytucją.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze jest przede wszystkim prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia (por. postanowienie TK z: 16 kwietnia 2006 r., Ts 80/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 101; 23 stycznia 2007 r., Ts 50/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 42; 11 czerwca 2010 r., Ts 291/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 192; 22 czerwca 2010 r., Ts 258/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 176; 30 czerwca 2010 r., Ts 270/08, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 183 oraz Ts 160/08, OTK ZU nr 4/B/2010, poz. 260).

Trybunał Konstytucyjny uznaje, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, argumenty podniesione w zażaleniu nie podważyły zaś ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie ponownie zwraca uwagę, że skarżący jako wzorce kontroli kwestionowanych przepisów wskazali art. 2 Konstytucji oraz art. 2 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji, powołując się na zasadę niedziałania prawa wstecz (art. 2 Konstytucji) oraz ochronę prawa majątkowego w postaci prawa do zwrotu nadpłaty w podatku akcyzowym (art. 64 ust. 2 Konstytucji).

Trybunał w swoim orzecznictwie wielokrotnie wskazywał, że art. 2 Konstytucji nie może w tym zakresie stanowić samodzielnego wzorca kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Żadna z wynikających z art. 2 zasad nie przybiera bowiem postaci konstytucyjnej wolności lub prawa podmiotowego, których ochronie służy – w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji – skarga konstytucyjna (zob. np. postanowienia TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53 oraz 15 grudnia 2009 r., Ts 5/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 13). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, wynikające z art. 2 Konstytucji zasady ustrojowe mogą stanowić w postępowaniu skargowym jedynie pomocniczy wzorzec kontroli, pod warunkiem jednoczesnego wskazania innej naruszonej normy konstytucyjnej statuującej wolność lub prawo (zob. wyrok TK z 26 kwietnia 2005 r., SK 36/03, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40). Zarzut niezgodności z tymi zasadami mógłby być więc rozpatrywany wyłącznie w ramach oceny sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności i praw (zob. postanowienie TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02 oraz wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2).

Wprawdzie skarżący wskazali, że kwestionowana regulacja, „stojąc w sprzeczności z zasadą niedziałania prawa wstecz, wywiedzioną z zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) prowadzi do naruszenia ochrony prawa majątkowego w postaci prawa do zwrotu nadpłaty w podatku akcyzowym (art. 64 ust. 2 Konstytucji)”, nie uzasadnili jednak, na czym – ich zdaniem – miałoby polegać naruszenie prawa własności i innych praw majątkowych przez zaskarżone przepisy. Ograniczają się do stwierdzenia, że „nie można bowiem wprost do określenia podstawy opodatkowania podatkiem akcyzowym stosować norm art. 9 oraz art. 3 ustawy z 9 maja 2008 roku o zwrocie nadpłaty w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego oraz importu samochodu osobowego, w sytuacji gdy przepisy te stawiają w gorszej sytuacji podatnika do tej, (…) [wynikającej] z przepisów obowiązujących w dacie konkretnego zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego”.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego skarżący ani w skardze konstytucyjnej, ani w zażaleniu nie określili, dlaczego położenie podatnika, w stosunku do którego zastosowano ustawę o zwrocie nadpłaty, jest gorsze od położenia wynikającego z przepisów obowiązujących przed wprowadzeniem tej ustawy. Samo stwierdzenie, że w wyniku zastosowania kwestionowanej regulacji skarżący zostali pozbawieni prawa żądania zwrotu nadpłaty w wyższej wysokości, nie spełnia wymagań określonych w art. 79 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Z powyższego obowiązku w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej nie może zwolnić skarżących, działający niejako z własnej inicjatywy Trybunał Konstytucyjny, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (zob. np. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91).

Na marginesie Trybunał Konstytucyjny zauważa, że kwestionowana ustawa – wbrew temu, co zarzucają skarżący – wprowadza zmiany korzystne dla podatnika podatku akcyzowego. Trybunał przypomina, że problematyka zwrotu nadpłaty w podatku akcyzowym w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie o sygn. akt C 313/05, Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Warszawie (dalej: wyrok w sprawie C-313/05), została uregulowana ustawą o zwrocie nadpłaty. Ustawa o zwrocie nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego wprowadza zmiany do ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257, ze zm.), polegające na możliwości określenia podstawy opodatkowania przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej samochodu osobowego, zarejestrowanego na terytorium kraju, w sytuacji, gdy wysokość podstawy opodatkowania w przypadku sprzedaży na terytorium kraju albo nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego samochodu. Ustawa o zwrocie nadpłaty wprowadza zatem jednolite zasady zwrotu nadpłaty podatku akcyzowego dla osób, które w okresie od 1 maja 2004 r. do 30 listopada 2006 r. dokonały nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, starszego niż dwuletni, z uwzględnieniem sposobu obliczenia części podatku akcyzowego podlegającego zwrotowi.

Należy również przypomnieć, że podatnicy, którzy otrzymali już zwrot nadpłaty na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa), i otrzymana kwota zwrotu okazała się niższa niż wynika to z obliczeń według ustawy o zwrocie nadpłaty, mogą ubiegać się o zwrot części kwoty akcyzy, która nie została zwrócona. Ponadto, kwestionowana ustawa wprowadza korzystniejsze od dotychczas obowiązujących zasady wyliczania odsetek od dokonywanych zwrotów nadpłat. Na podstawie ordynacji podatkowej odsetki były naliczane od dnia złożenia wniosku o zwrot akcyzy wraz z korektą deklaracji, natomiast ustawa o zwrocie nadpłaty przewiduje naliczanie odsetek od dnia powstania nadpłaty.

Należy także podkreślić, że podatnikom, którzy złożyli wnioski o zwrot nadpłaty w okresie od 1 maja 2004 r. do 30 dnia po wejściu w życie ustawy o zwrot nadpłaty, oprocentowanie zwracanej kwoty przysługiwało od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu. Natomiast podatnicy, którzy złożyli wniosek o zwrot po upływie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy, otrzymali odsetki od nadpłaconej kwoty liczone od dnia powstania nadpłaty do 30 dnia po wejściu w życie ustawy. Podatnicy, którzy nie otrzymali odsetek od nadpłaconej kwoty lub otrzymali odsetki w kwocie niższej niż wynika to z zapisów niniejszej ustawy, mogli ubiegać o zwrot należnych odsetek, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy złożyli wniosek o wznowienie postępowania.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – jak w sentencji.