Pełny tekst orzeczenia

529/6/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 22 listopada 2012 r.

Sygn. akt Ts 307/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Zubik – przewodniczący

Piotr Tuleja – sprawozdawca

Andrzej Wróbel,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 marca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej VVQFDE Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w Malborku,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W skardze konstytucyjnej VVQFDE Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w Malborku (dalej: skarżąca), sporządzonej przez radcę prawnego i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 2 listopada 2011 r. (data nadania), zarzucono niezgodność art. 98 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.; dalej: p.u.n.) – w zakresie, w jakim wyłącza kontrolę postanowienia sędziego-komisarza w przedmiocie wypowiedzenia umowy wzajemnej – z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 78 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z wydaniem przez sędziego-komisarza w Sądzie Rejonowym Gdańsk-Północ w Gdańsku – VI Wydział Gospodarczy postanowienia z 22 lipca 2011 r. (sygn. akt VI GUp 6/10), w którym, na wniosek syndyka masy upadłości skarżącej, na podstawie art. 98 w związku z art. 206 ust. 1 pkt 1 i art. 213 p.u.n. zezwolono syndykowi na odstąpienie od umów dzierżawy oraz użytkowania.

W ocenie skarżącej zakwestionowany przepis narusza prawo do sądu, a także zasady ochrony praw majątkowych, proporcjonalności i demokratycznego państwa prawnego, ponieważ (w związku z wyraźną dyspozycją art. 222 ust. 1 p.u.n.) wyklucza możliwość wniesienia środka odwoławczego od postanowienia sędziego-komisarza w przedmiocie wypowiedzenia umowy wzajemnej.



2. Postanowieniem z 16 marca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).



2.1. Powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej był brak związku pomiędzy treścią zaskarżonego art. 98 p.u.n. a orzeczeniem zapadłym w sprawie skarżącej w zakresie podniesionych w skardze zarzutów dotyczących niezaskarżalności tego rozstrzygnięcia.

Orzeczeniem, które skarżąca wskazała jako ostateczne rozstrzygnięcie o swoich prawach i wolnościach, jest postanowienie sędziego-komisarza w Sądzie Rejonowym Gdańsk-Północ w Gdańsku – VI Wydział Gospodarczy z 22 lipca 2011 r. (sygn. akt VI GUp 6/10), w którym, na wniosek syndyka masy upadłości skarżącej, na podstawie art. 98 w związku z art. 206 ust. 1 pkt 1 i art. 213 p.u.n. zezwolono syndykowi na odstąpienie od umów dzierżawy oraz użytkowania. Skarżąca wskazywała, iż kwestionowany przepis wyłącza – w związku z dyspozycją art. 222 ust. 1 p.u.n. – możliwość wniesienia środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia sędziego-komisarza w przedmiocie wypowiedzenia umowy wzajemnej.

Z materiału procesowego zebranego przez Trybunał wynikało, że skarżąca nie wnosiła żadnych środków odwoławczych, a zatem brak możliwości ich wniesienia wywodziła wyłącznie z treści zaskarżonego przepisu. Nawet jeżeli w opinii skarżącej zakwestionowana regulacja uniemożliwiała jej wniesienie środka odwoławczego, to okoliczność ta wynika jedynie z brzmienia art. 98 p.u.n. (w powiązaniu z art. 222 ust. 1 p.u.n.) i nie była poparta treścią ostatecznego orzeczenia, wymaganego przez art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Oczywiste było zatem, że podstawą orzeczenia (w zakresie niedopuszczalności drogi odwoławczej od postanowienia sędziego-komisarza) w sprawie skarżącej nie mógł być zaskarżony przepis.



2.2. Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 27 marca 2012 r.



3. Pismem procesowym, sporządzonym przez radcę prawnego i wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 3 kwietnia 2012 r. (data nadania), skarżąca złożyła zażalenie na postanowienie z 16 marca 2012 r., zarzucając Trybunałowi „naruszenie normy art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym poprzez uznanie, że postanowienie sędziego-komisarza z 22 lipca 2011 roku nie jest ostatecznym rozstrzygnięciem w sprawie”.

W ocenie skarżącej „brak jest podstawy ustawowej, o której mowa w treści art. 222 ust. 1 p.u.n. ażeby uznać, że upadłemu przysługuje zażalenie na postanowienie wydane w trybie art. 98 p.u.n. Zgodnie z przepisami p.u.n. naturalną konsekwencją wniesienia zażalenia na postanowienie, którego nie dopuszczają przepisy p.u.n. jest natomiast jego odrzucenie w trybie art. 397 § 2 w zw. z art. 370 k.p.c. i art. 229 p.u.n.”.

Ponadto, „z daleko posuniętej ostrożności procesowej” skarżąca przedłożyła do akt postępowania kopię postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku – VI Wydział Gospodarczy z 16 września 2011 r. (sygn. akt VI Guz 21/11) o odrzuceniu zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza w Sądzie Rejonowym Gdańsk-Północ w Gdańsku – VI Wydział Gospodarczy z 22 lipca 2011 r. (sygn. akt VI GUp 6/10), stwierdzając, że nie załączyła go do skargi „z uwagi na fakt, że postanowienie z 22 lipca 2011 r. jest orzeczeniem ostatecznym, w związku z czym nie było takiej potrzeby”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie uznaje, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważyły ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.



3. Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony praw i wolności konstytucyjnych, która wyłącza kontrolę abstrakcyjną przepisów. Trybunał wskazywał już wielokrotnie, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ta regulacja prawna, która była podstawą ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego (por. np. postanowienia TK z: 29 marca 2000 r., Ts 163/99, OTK ZU nr 7/2000, poz. 265; 28 listopada 2000 r., Ts 140/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 94 oraz 28 marca 2001 r., Ts 13/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 113).



3.1. Wskazywane przez skarżącą (zarówno w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej, jak i zażalenia) jako ostateczne rozstrzygnięcie postanowienie sędziego-komisarza w Sądzie Rejonowym Gdańsk-Północ w Gdańsku – VI Wydział Gospodarczy z 22 lipca 2011 r. (sygn. akt VI GUp 6/10) nie odpowiada kryteriom wynikającym z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 ustawy o TK. Zarzut sformułowany w skardze dotyczył bowiem – w związku z dyspozycją art. 222 ust. 1 p.u.n. – niemożności wniesienia środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia sędziego-komisarza, wydanego na podstawie art. 98 p.u.n., w przedmiocie wypowiedzenia umowy wzajemnej.

W związku z treścią przepisów p.u.n. (z jednej strony) oraz ustawy o TK (z drugiej strony) należy zwrócić uwagę skarżącej, że postanowienie sędziego-komisarza mogłoby być potraktowane jako ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK, uprawniające ją do wniesienia skargi konstytucyjnej, wyłącznie w sytuacji, w której kwestionowałaby ona aspekt materialnoprawny art. 98 p.u.n. Ergo – przedmiotem kontroli byłaby norma prawna kształtująca rozstrzygnięcie merytoryczne sędziego-komisarza.

W analizowanej sprawie skarżąca zakwestionowała jednak niezaskarżalność postanowienia sędziego-komisarza, która wynikała z art. 98 w związku z art. 222 ust. 1 p.u.n. (aspekt formalnoprawny). Postanowienie sędziego-komisarza z 22 lipca 2011 r. – na co trafnie zwrócił uwagę Trybunał w postanowieniu z 16 marca 2012 r. – w ogóle nie odnosiło się do kwestii (nie)zaskarżalności rozstrzygnięć wydawanych na podstawie art. 98 p.u.n. Tym samym skarżąca, wnosząc skargę konstytucyjną, nie przedstawiła orzeczenia, które czyniłoby zadość wymaganiom określonym w art. 47 ust. 2 ustawy o TK.



3.2. W analizowanej sprawie – w związku z przedmiotem zarzutu uczynionego w skardze konstytucyjnej – walor rozstrzygnięcia uprawniającego do zainicjowania kontroli merytorycznej kwestionowanego przepisu miałoby postanowienie Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku – VI Wydział Gospodarczy z 16 września 2011 r. (sygn. akt VI Guz 21/11) o odrzuceniu zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza w Sądzie Rejonowym Gdańsk-Północ w Gdańsku – VI Wydział Gospodarczy z 22 lipca 2011 r. (sygn. akt VI GUp 6/10). W aspekcie proceduralnym z uzasadnienia tego właśnie orzeczenia wynika bowiem, że postanowienie sędziego-komisarza, wydane na podstawie art. 98 p.u.n., jest niezaskarżalne.

Trybunał przypomina, że w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej mogą być przepisy, które stanowiły podstawę wydania ostatecznego rozstrzygnięcia wobec skarżącego. Pojęcie podstawy rozstrzygnięcia obejmuje – co do zasady – przepisy wskazane wprost w części dyspozytywnej orzeczenia sądowego, decyzji administracyjnej lub innego rozstrzygnięcia. Ratio legis sądowokonstytucyjnego systemu ochrony praw jednostki wskazuje jednakże, że możliwa jest ocena przez Trybunał Konstytucyjny przepisów prawa wskazanych w uzasadnieniu rozstrzygnięcia dotyczącego praw i wolności konstytucyjnych jednostki, których zastosowanie przy wydawaniu rozstrzygnięcia nie budzi wątpliwości. Warunek ten jest spełniony, gdy kwestionowany w skardze akt normatywny (przepis) determinuje w sensie normatywnym treść rozstrzygnięcia przyjętego za podstawę skargi w tym jego aspekcie, w którym skarżący upatruje naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw lub wolności (zob. wyrok TK z 24 października 2007 r., SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108).



3.3. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że z mocy art. 66 ustawy o TK jest związany konsekwentnym stanowiskiem skarżącej, iż ostatecznym orzeczeniem w jej sprawie – w aspekcie niezaskarżalności postanowienia sędziego-komisarza – jest postanowienie sędziego-komisarza z 22 lipca 2011 r. (sygn. akt VI GUp 6/10). Tym samym załączenie do zażalenia kopii postanowienia z 16 września 2011 r. (sygn. akt VI Guz 21/11) ma skutek irrelewantny dla sprawy.



3.4. Z tych też powodów postanowienie Trybunału z 16 marca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej należy uznać za prawidłowe.



Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.