Pełny tekst orzeczenia

125/2/B/2013



POSTANOWIENIE

z dnia 26 lipca 2012 r.

Sygn. akt Tw 16/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej w Sławkowie o zbadanie zgodności:

art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, ze zm.) z art. 2 i art. 167 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.



UZASADNIENIE



W dniu 23 marca 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Sławkowie o zbadanie zgodności art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, ze zm.; dalej: ustawa podatkowa lub ustawa o podatkach i opłatach lokalnych) z art. 2 i art. 167 ust. 1 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2012 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku przez: uzasadnienie, w jaki sposób art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej narusza – w stosunku do wnioskodawcy – art. 2 Konstytucji; wykazanie, że art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej spowodował takie pomniejszenie wpływu środków pieniężnych do budżetu Miasta Sławkowa, że dochody (ogółem) tej gminy uzyskane w 2011 r. były niewystarczające do realizacji przypadających jej zadań; doręczenie – na dowód powyższego – stosownej dokumentacji.

W piśmie z 31 maja 2012 r. odniesiono się do stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny braków formalnych wniosku.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny i czy braki zostały usunięte w określonym terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).



2. Rada Miejska w Sławkowie wnioskuje o kontrolę art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej w brzmieniu: „Zwalnia się od podatku od nieruchomości budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym oraz zajęte pod nie grunty, jeżeli tworzą linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1 435 mm”. Wnioskodawca występuje o „stwierdzenie niezgodności art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (…) z art. 167 ust. 1 Konstytucji (…) z powodu ograniczenia możliwości pozyskiwania dochodów przez jednostki samorządu terytorialnego”.



3. Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, dla uznania, iż regulacja powodująca niekorzystny rezultat finansowy dla gmin (z powodu pozbawienia ich pewnych źródeł dochodów własnych) jest niezgodna z art. 167 ust. 1 Konstytucji, konieczne jest wykazanie – na podstawie całościowej analizy wszystkich źródeł dochodów gminy – że wskutek danej regulacji gmina nie jest w stanie realizować swoich zadań własnych. Art. 167 ust. 1 Konstytucji nakłada na ustawodawcę obowiązek zachowania odpowiedniej proporcji pomiędzy wysokością dochodów jednostek samorządu terytorialnego (dalej: j.s.t.) a zakresem przypadających im zadań. Ocena, czy proporcja taka została zachowana, musi zatem uwzględniać całokształt dochodów j.s.t. danego szczebla. Oznacza to, że niezgodność przepisu ustawy z art. 167 ust. 1 Konstytucji – w tym jego aspekcie – zachodzi wówczas, gdy ogólny poziom dochodów j.s.t. uniemożliwia efektywne wykonywanie powierzonych im zadań (zob. wyroki z: 15 grudnia 1997 r., K 13/97, OTK ZU nr 5-6/1997, poz. 69; 16 marca 1999 r., K 35/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 37; 30 czerwca 2003 r., K 8/02, OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 57).



4. W piśmie z 31 maja 2012 r. Rada Miejska w Sławkowie zapewnia, że „w 2011 r. wpływy z podatku od nieruchomości, w wyniku zastosowania zwolnienia z art. 7 ust. [1] pkt 1 lit. c ustawy (…) o podatkach i opłatach lokalnych uległy zmniejszeniu o kwotę 1.683.037,00 zł”. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, argument sprowadzający się do twierdzenia, że „utrata tych wpływów przez gminę zachwiała w znacznym stopniu równowagę jej budżetu” nie świadczy jeszcze o tym, że postawiony we wniosku zarzut można uznać za udowodniony. Trybunał Konstytucyjny, podkreśla, że niewystarczające jest przedstawienie dokumentacji potwierdzającej „skutki w postaci pomniejszenia wpływu środków pieniężnych do budżetu Miasta Sławkowa z tytułu stosowania przez podatników zwolnienia wynikającego z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o podatkach i opłatach lokalnych”. Wnioskodawca, na którym spoczywa onus probandi, powinien przekonać sąd konstytucyjny, że kwestionowany przepis stanowi bezpośrednią i jedyną przyczynę niemożliwości „prawidłowego wykonywania ustawowych obowiązków nakładanych na gminę”, których ta ostatnia nie była w stanie wykonać nawet przy wykorzystaniu środków z innych dostępnych jej źródeł dochodów.

Wnioskodawca twierdzi, że „gdyby nie możliwości zdobycia dotacji (»Sprawozdanie z wykonania budżetu Miasta Sławkowa za 2011 r.« str. 3-4) szanse na wykonanie zadań Gminy, byłyby znikome, właśnie przez uszczuplenie dochodów spowodowane powyższymi zwolnieniami”. Tym samym Rada Miejska w Sławkowie przyznaje, że zrealizowała należące do niej zadania dzięki środkom pochodzącym z dotacji. Oznacza to, że nie daje się utrzymać teza, zgodnie z którą kwestionowany przepis spowodował zniesienie istoty samodzielności finansowej gminy. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny uznał, że zarzut naruszenia przez art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej art. 167 ust. 1 Konstytucji cechuje oczywista bezzasadność. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, stanowi samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu we wskazanym zakresie.

W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny uznał, że Rada Miejska w Sławkowie nie przedstawiła przekonujących argumentów na poparcie tezy, że art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej spowodował takie pomniejszenie wpływu środków pieniężnych do budżetu miasta Sławkowa, że dochody (ogółem) tej gminy uzyskane w 2011 r. były niewystarczające do realizacji przypadających jej zadań. Okoliczność ta jest równoznaczna z nieusunięciem braków formalnych w wyznaczonym terminie i stanowi samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).



5. Rada Miejska domaga się we wniosku stwierdzenia przez Trybunał „niezgodności art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (…) z art. 2 Konstytucji (…) z powodu braku zastosowania zawartej we wskazanym przepisie Konstytucji zasady sprawiedliwości społecznej polegający na wprowadzeniu do obiegu prawnego ustawy godzącej w podstawowe interesy jednostek samorządu terytorialnego, na terenie których usytuowane są budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym oraz zajęte pod nie grunty, tworzące linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435 mm, skutkujące dla tych jednostek zarówno zmniejszeniem dochodów budżetów własnych, jak i obowiązków zwrotu świadczeń pobranych”.

Trybunał Konstytucyjny zauważa, że przywołane stanowisko sprowadza się w istocie do powielenia argumentacji zmierzającej do uzasadnienia niezgodności art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c kwestionowanego przepisu z art. 167 ust. 1 Konstytucji. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny nie dostrzega potrzeby odrębnego ustosunkowania się do tak sformułowanego zarzutu naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej, skoro skonsumował się on w zarzucie, co do którego sąd konstytucyjny wypowiedział się we wcześniejszej części niniejszego postanowienia. Z tego względu Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu również w zakresie badania zgodności art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej z art. 2 Konstytucji.



6. W piśmie z 31 maja 2011 r. Rada Miejska w Sławkowie wyraża przekonanie, że „zwolnienie [z podatku od nieruchomości] powyższe [tzn. na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c] przeczy zasadzie sprawiedliwości społecznej” z tego względu, że „podatnicy posiadający infrastrukturę kolejową pobierają z niej pożytki i nie ponoszą z tego tytułu żadnych zobowiązań podatkowych”. Wnioskodawca wychodzi z założenia, że „ustawodawca przy tworzeniu prawa podatkowego powinien stosować zasadę równego podziału przywilejów, jak i obciążeń podatników, aby nie wywoływać w [n]ich negatywnego odczucia, iż system podatkowy jest dolegliwy i niesprawiedliwy, gdyż nie respektuje interesów samych obywateli”. Zdaniem Rady Miejskiej w Sławkowie, „podmioty stanowiące prawo podatkowe (…) powinny dążyć do znalezienia równowagi między rosnącymi w rozwijającym się państwie potrzebami publicznymi a prawami majątkowymi i osobistymi indywidualnego podatnika”. Wnioskodawca wyraża pogląd, zgodnie z którym „Gmina to przede wszystkim obywatele, w nich przede wszystkim godzą owe zmiany ustawy”, wprowadzone z dniem 1 stycznia 2007 r. przez art. 1 pkt 6 lit. a tiret pierwsze w zw. z art. 7 ustawy z dnia 7 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 249, poz. 1828).

Przytoczona argumentacja świadczy o tym, że Rada Miejska w Sławkowie występuje, po pierwsze, w obronie systemu prawa, po drugie, w interesie obywateli odprowadzających podatek od nieruchomości, kosztem których podmioty zwolnione od tego podatku niejako „wzbogacają się” przez to, że posiadając „infrastrukturę kolejową pobierają z niej pożytki i nie ponoszą z tego tytułu żadnych zobowiązań podatkowych”.

Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że Rada Miejska w Sławkowie, jako podmiot o ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej, nie może dowolnie wskazywać wzorców kontroli zaskarżonego przepisu. W zakresie działania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nie mieści się – zwłaszcza – wnioskowanie o hierarchiczną kontrolę norm, jeżeli stawiane zarzuty wskazują na naruszenie przepisów Konstytucji w stosunku do obywateli (por. postanowienie TK z 9 października 2002 r., Tw 33/02, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 233 i powołane tam orzeczenia).

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że występowanie przez Radę Miejską w Sławkowie w interesie ogólnospołecznym wskazuje na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), która – co oczywiste – nie przysługuje wnioskodawcy w niniejszej sprawie (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Okoliczność ta uzasadnia odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie badania zgodności art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej z art. 2 Konstytucji z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.