Pełny tekst orzeczenia

437/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 15 marca 2013 r.

Sygn. akt Ts 9/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.W. w sprawie zgodności:

art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 240, poz. 1431) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 11 stycznia 2013 r. (data nadania) M.W. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 240, poz. 1431; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2 Konstytucji.

Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 21 sierpnia 2012 r. (sygn. akt III Kow 2098/12 owz) Sąd Okręgowy w Koszalinie odwołał warunkowe przedterminowe zwolnienie udzielone skarżącemu postanowieniem Sądu Okręgowego w Koszalinie z 7 października 2010 r. (sygn. akt III Kow 1291/10 wz) i zarządził wykonanie reszty nieodbytej kary dwóch lat pozbawienia wolności, orzeczonej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Kołobrzegu z 25 października 2005 r. (sygn. akt VI K 450/05) za czyn określony w art. 197 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) i art. 207 § 1 k.k. Uzasadniając postanowienie, sąd wskazał, że skarżący w okresie próby, tj. 12 grudnia 2010 r., dopuścił się umyślnego przestępstwa, o którym mowa w art. 178a § 1 k.k., a za które prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Kołobrzegu z 10 marca 2011 r. (sygn. akt II K 47/11) skazano go na karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności, przy czym jej wykonanie warunkowo zawieszono na okres czterech lat próby.

Na postanowienie Sądu Okręgowego w Koszalinie z 21 sierpnia 2012 r. obrońca skarżącego wniósł zażalenie. Postanowieniem z 29 października 2012 r. (sygn. akt II AKzw 980/12) Sąd Apelacyjny w Szczecinie – II Wydział Karny utrzymał w mocy orzeczenie sądu okręgowego. Powyższe rozstrzygnięcie, wraz z uzasadnieniem doręczono pełnomocnikowi skarżącego 6 listopada 2012.

Skarżący twierdzi, że zakwestionowany przepis narusza wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadę lex retro non agit w ten sposób, że przy wykonywaniu orzeczeń, (wykonalnych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej) nakazuje stosować, nowe niekorzystne dla skarżącego przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.).



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skargę konstytucyjną może wnieść „każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone”. Oznacza to, że warunkiem złożenia skargi konstytucyjnej nie jest każde naruszenie Konstytucji, ale tylko naruszenie wyrażonych w niej norm regulujących wolności lub prawa człowieka i obywatela. Skarga konstytucyjna musi zatem zawierać wskazanie zarówno konkretnej osoby, której wolności lub prawa naruszono, jak i tego, które z określonych (poręczonych, zapewnionych, gwarantowanych, chronionych) w Konstytucji wolności lub praw naruszono, a także określenie sposobu naruszenia.

Skarżący zarzucił, że art. 10 ust. 1 ustawy zmieniającej, w myśl którego przepisy w brzmieniu, jakie nadała im niniejsza ustawa, stosuje się również przy wykonywaniu orzeczeń, które stały się wykonalne przed dniem jej wejścia w życie, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

Na temat możliwości powoływania się na naruszenie zasad określonych w art. 2 Konstytucji Trybunał wypowiadał się już wielokrotnie, a najpełniej w sprawie o sygnaturze Ts 105/00 (postanowienia TK z 12 grudnia 2000 r. i 23 stycznia 2002 r., OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59 i 60). Trybunał, badając, czy możliwe jest dochodzenie ochrony zasad wynikających z art. 2 ustawy zasadniczej w trybie skargi konstytucyjnej, przede wszystkim zwrócił uwagę na konieczność precyzyjnego określenia wolności lub prawa podmiotowego, wyinterpretowanego z przepisu, którego naruszenie ma uzasadnić legitymację do wniesienia skargi konstytucyjnej. Trybunał podkreślił przy tym, że chodzi tu o prawa lub wolności przyjmujące normatywną postać praw podmiotowych. To znaczy o prawa, których adresatem jest obywatel (lub inny podmiot prawa), które kształtują jego sytuację prawną, i dają mu możliwość wyboru zachowania się, tj. spełnienia lub niespełnienia normy prawnej (zob. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 159). Podstawą do wniesienia skargi nie jest powołanie się przez skarżącego na naruszenie wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady nieretroaktywności prawa. W wyroku z 10 lipca 2000 r. Trybunał orzekł: „[wynikająca z art. 2 Konstytucji] zasada lex retro non agit oraz zasada ochrony praw słusznie nabytych mają charakter zasad przedmiotowych, wyznaczających granice ingerencji władzy publicznej w sferę praw podmiotowych. Naruszenie tych zasad może uzasadniać zarzut niedopuszczalnego wkroczenia przez tę władzę w sferę konstytucyjnie chronionych praw lub wolności jednostki, co w konsekwencji prowadzi do stwierdzenia sprzecznego z porządkiem konstytucyjnym naruszenia tych praw lub wolności. Obowiązkiem skarżącego jest zatem wskazanie, w zakresie jakich praw lub wolności konstytucyjnych sąd lub inny organ administracji publicznej wydał orzeczenie sprzeczne z zakazem retroakcji lub zasadą ochrony praw nabytych, samo odwołanie się do zasady państwa prawnego nie jest wystarczające w perspektywie warunków wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym“ (SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144; zob. również postanowienie TK z 17 lutego 1999 r., Ts 154/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 34).

W cytowanym wyżej wyroku Trybunał podkreślił również, że związek zasady lex retro non agit z prawem karnym wyraża art. 42 ust. 1 Konstytucji (zasada nullum crimen sine lege). Zdaniem Trybunału „zasada ta oznacza, iż nie ma przestępstwa bez ustawy obowiązującej w czasie popełnienia przestępstwa, nie ma kary bez przewidującej jej ustawy oraz, że prawo nie działa wstecz, a zatem, że można orzekać tylko na podstawie prawa obowiązującego w chwili popełnienia czynu. Zasada lex retro non agit stwarza gwarancję bezpieczeństwa, iż działanie nie będące przestępstwem nie stanie się nim po jakimś czasie, a jeżeli jest karalne, to jest zagrożone dokładnie określoną karą. Należy jednak zaznaczyć, że przepis ten odnoszący się do orzekania w przedmiocie winy i kary nie może być podstawą kontroli normy, która dotyczy instytucji związanej z wykonywaniem już orzeczonej kary pozbawienia wolności”.

W wyroku z 6 lipca 1999 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził natomiast, że „w art. 42 ust. 1 Konstytucji jest zawarta zasada lex retro non agit, ale tylko w takim zakresie, w którym pokrywa się ona z zasadą nullum crimen sine lege. “Zasada nullum crimen sine lege jest szczególnym ujęciem zasady lex retro non agit, dlatego, że u jej podstaw także znajduje się wprowadzenie dla obywatela gwarancji, iż przepisy określające skutki prawne jego działania obowiązujące w momencie podejmowania tegoż, nie ulegną później zmianie. Ściśle mówiąc chodzi tu o zagwarantowanie obywatelowi, iż podjęte przez niego działanie albo nie jest karalne, a jeżeli jest karalne, to zagrożone jest dokładnie określoną karą” (P 2/99, OTK ZU Nr 5/1999, poz. 103, s. 564).

Ponieważ wywodzona przez skarżącego z art. 2 Konstytucji zasada lex retro non agit nie ma charakteru prawa podmiotowego, a ponadto w skardze nie wskazano żadnego prawa podmiotowego, które naruszono by na skutek złamania powyższej zasady, więc należy przyjąć, że w niniejszej sprawie art. 2 Konstytucji nie można uznać za źródło konstytucyjnych praw lub wolności, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Wniesiona skarga konstytucyjna nie spełnia zatem podstawowej przesłanki przekazania jej do merytorycznego rozpoznania – nie zawiera wskazania naruszonych wolności lub praw.

Powyższa okoliczność jest – w myśl art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny orzekł jak na wstępie.