Pełny tekst orzeczenia

610/6/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 16 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 100/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Granat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Związku Dealerów Samochodów w sprawie zgodności:
art. 86 ust. 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, ze zm.) z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

1. W sporządzonej przez radcę prawnego skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 19 marca 2013 r. (data prezentaty), Związek Dealerów Samochodów (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 86 ust. 4 (w petitum oraz uzasadnieniu skargi błędnie oznaczonego jako „art. 86 ust. 1 pkt 4”) ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, ze zm.; dalej: u.o.k.k.) z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.

2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym:

2.1. Pismem z 18 października 2011 r. skarżący zawiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: UOKiK) o – jego zdaniem – praktyce naruszającej konkurencję, w postaci postanowień nowych umów dystrybucyjnych pojazdów silnikowych, zwieranych pomiędzy Toyota Motor Company Limited Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: spółka) a przedsiębiorcami będącymi dystrybutorami marki Toyota na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Pismem z dnia 25 maja 2012 r. (znak: DOK 1-412/86/11/MB) Prezes UOKiK poinformował skarżącego o zakończeniu postępowania wyjaśniającego w sprawie wstępnego ustalenia, czy w związku z nowymi zasadami dystrybucji pojazdów silnikowych przez spółkę mogło dojść do naruszenia przepisów u.o.k.k., oraz o braku podstaw do wszczęcia postępowania antymonopolowego wobec spółki.

2.2. Na powyższe pismo Prezesa UOKiK skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, którą sąd ten odrzucił postanowieniem z dnia 17 września 2012 r. (sygn. akt IV SA/Wa 2075/12) na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 w związku z art. 58 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2012 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Zdaniem sądu pismo Prezesa UOKiK, o którym mowa w art. 86 ust. 4 u.o.k.k., nie jest rozstrzygnięciem władczym, lecz działaniem materialno-technicznym, którego nie obejmuje hipoteza art. 3 § 2 p.p.s.a.

2.3. Od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 września 2012 r. skarżący wniósł skargę kasacyjną, w której zarzuci sądowi pierwszej instancji naruszenie: (1) art. 77 ust. 2 Konstytucji – poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że czynność odmowy wszczęcia przez Prezesa UOKiK postępowania antymonopolowego nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego i przez to zamknięcie stronie drogi sądowej w obronie swoich praw; (2) art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.) – poprzez jego błędną wykładnię, skutkującą brakiem możliwości jakiejkolwiek kontroli rozstrzygnięcia Prezesa UOKiK, podczas gdy na podstawie wymienionego przepisu zadaniem sądu administracyjnego jest kontrola działalności organów administracji publicznej; (3) art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. – polegające na błędnym przyjęciu, że od zawiadomienia Prezesa UOKiK w przedmiocie informacji o zakończeniu postępowania wyjaśniającego nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego.
Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2012 r. (sygn. akt II GSK 1912/12) Naczelny Sąd Administracyjny – Izba Gospodarcza oddalił skargę kasacyjną skarżącego, podzieliwszy stanowisko sądu pierwszej instancji.

3. Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis narusza – wywodzone z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji – prawo do sądu, gdyż „nie dopuszcza kontroli przez sąd administracyjny rozstrzygnięcia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadomienia o stosowaniu praktyk ograniczających konkurencję”. Ponadto, skarżący zarzucił orzekającym w jego sprawie sądom administracyjnym obu instancji błędną wykładnię art. 86 ust. 4 u.o.k.k.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym przez prawo wymogom.

2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że analizowana skarga konstytucyjna nie spełnia konstytucyjnych i ustawowych kryteriów warunkujących jej merytoryczne rozpoznanie.

3. Przedmiotem rozpatrywanej skargi skarżący uczynił art. 86 ust. 4 u.o.k.k., który stanowi: „Prezes Urzędu przekazuje zgłaszającemu zawiadomienie, w terminie określonym w art. 35-37 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, informację na piśmie o sposobie rozpatrzenia zawiadomienia wraz z uzasadnieniem”.
Po odniesieniu treści zaskarżonego przepisu do orzeczeń sądów administracyjnych obu instancji, z wydaniem których skarżący wiąże naruszenie swoich praw konstytucyjnych, Trybunał stwierdza, że art. 86 ust. 4 u.o.k.k. nie stanowił podstawy wydanych w sprawie skarżącego postanowień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 września 2012 r. oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r.
Odrzucenie skargi skarżącego na pismo Prezesa UOKiK z dnia 25 maja 2012 r. nastąpiło w trybie art. 58 § 1 pkt 1 p.p.s.a. z powodu treści art. 3 § 2 p.p.s.a. Pismo wskazanego organu nie jest bowiem objęte kognicją sądowoadministracyjną, gdyż nie stanowi decyzji administracyjnej (art. 3 § 2 pkt 1 p.p.s.a.), postanowienia wydanego w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończącego postępowanie, a także postanowienia rozstrzygającego sprawę co do istoty (art. 3 § 2 pkt 2 p.p.s.a.), postanowienia wydanego w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie (art. 3 § 2 pkt 3 p.p.s.a.) ani innego niż określone w art. 3 § 2 pkt 1-3 p.p.s.a. aktu lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.), lecz jest jedynie działaniem materialno-technicznym. Oznacza to, że – wbrew twierdzeniu skarżącego – to nie art. 86 ust. 4 u.o.k.k. przesądził o braku sądowoadministracyjnej kontroli pisma Prezesa UOKiK w sprawie informacji o nieprzeprowadzeniu postępowania antymonopolowego, a – powołany przez sądy administracyjne obu instancji – art. 3 § 2 p.p.s.a.
Należy w związku z powyższym przypomnieć, że jedną z podstawowych przesłanek dopuszczalności skargi konstytucyjnej jest wymóg uczynienia jej przedmiotem takich przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, które były podstawą orzeczenia, w związku z którym wniesiono skargę. Jak wielokrotnie podkreślono w orzecznictwie Trybunału, w procedurze inicjowanej skargą konstytucyjną przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego może być bowiem jedynie norma, na podstawie której wydane zostało orzeczenie lub decyzja naruszająca konstytucyjne prawa lub wolności (zob. np. postanowienia TK z dnia: 13 listopada 2007 r., SK 40/06, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 137; 18 kwietnia 2005 r., Ts 176/04, OTK ZU nr 3/B/2005, poz. 134; 5 stycznia 2001 r., Ts 83/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 91). Artykuł 79 ust. 1 Konstytucji nie gwarantuje możliwości kwestionowania każdego przepisu kształtującego sytuację prawną skarżącego, ale jedynie takiego, który stanowił podstawę normatywną orzeczenia. Skarga konstytucyjna nie może zmierzać do inicjowania postępowania o charakterze abstrakcyjnym (zob. postanowienie TK z dnia 6 lipca 2005 r., SK 25/03, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 83).
W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że analizowana skarga nie spełnia dyspozycji zawartej w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, co skutkuje odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej ze względu na niedopuszczalność orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

4. Niezależnie od stwierdzonej wyżej samoistnej negatywnej przesłanki procesowej Trybunał zauważa, że w niniejszej sprawie skarżący nie spełnił wymogu, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK. Uzasadnienie skargi konstytucyjnej, poza wymienieniem jako wzorców kontroli art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji, ograniczyło się bowiem do krytyki sposobu rozstrzygnięcia sprawy skarżącego przez sądy administracyjne obu instancji.
W związku z powyższym należy przypomnieć, że w polskim porządku prawnym Trybunał Konstytucyjny nie jest powołany do nadzoru judykacyjnego nad sądami i nie ma uprawnień do badania prawidłowości zastosowania przepisów w sprawach indywidualnych. Orzeka natomiast m.in. o zgodności z Konstytucją ustaw lub innych aktów normatywnych, na podstawie których sądy lub organy administracji publicznej rozstrzygnęły ostatecznie o wolnościach lub prawach jednostki albo o jej obowiązkach określonych w Konstytucji. Trzeba przy tym podkreślić, że przedmiotem skargi konstytucyjnej nie może być sam akt zastosowania kwestionowanych przepisów w indywidualnej sprawie skarżącego.
Powyższe przemawiało także za odmową nadania dalszego biegu skardze na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.

Z wyżej przedstawionych powodów Trybunał postanowił jak w sentencji.