Pełny tekst orzeczenia

55/1/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 24 stycznia 2013 r.
Sygn. akt Ts 119/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka – przewodnicząca
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – sprawozdawca
Zbigniew Cieślak,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Cezarego P.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 26 kwietnia 2011 r. Cezary P. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 3989 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z Preambułą, art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 i art. 183 ust. 1 Konstytucji; art. 4794 § 2 k.p.c. z Preambułą, art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 105 ust. 4 w zw. z art. 104, art. 105 i art. 105a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939, ze zm.; dalej: prawo bankowe) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 49 i art. 51 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego zakwestionowane regulacje k.p.c. naruszają zasadę demokratycznego państwa prawa, ponieważ łamią zasadę przyzwoitej legislacji – przepisy nie mogą bowiem stwarzać organom państwowym możliwości nadużywania ich pozycji wobec obywatela. Jednocześnie art. 3989 § 1 k.p.c. narusza zasadę zaufania do instytucji państwa, gdyż umożliwia zaniechanie wypełniania przez Sąd Najwyższy obowiązków wynikających z art. 183 ust. 1 Konstytucji. Zaskarżone przepisy prawa bankowego naruszają zaś prawo do prywatności, gdyż wskutek złamania zasady przyzwoitej legislacji (naruszenie zasady określoności prawa) umożliwiają bankom ujawnianie danych klientów osobom trzecim (art. 2, art. 31 ust. 3, art. 49 i art. 51 ust. 1 Konstytucji).
Zarządzeniem sędziego TK z 27 maja 2011 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej. W piśmie z 7 czerwca 2011 r. skarżący odniósł się do zarządzenia, wskazując, że zakwestionowane regulacje k.p.c. stanowiły podstawę wydanego w sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia (tj. postanowienia SN z 21 stycznia 2011 r.), gdyż Sąd Najwyższy dokonał wnikliwej i dokładnej analizy problemu, czy zachodzi konieczność wykładni tych przepisów jako stanowiących postawę orzeczeń wydanych przez sądy pierwszej i drugiej instancji. Jednocześnie – w ocenie skarżącego – podstawę ostatecznego orzeczenia stanowiły także zakwestionowane przepisy prawa bankowego (w brzmieniu obowiązującym od 24 listopada 2004 r. do 1 kwietnia 2007 r.), Sąd Najwyższy był bowiem zobligowany treścią skargi kasacyjnej do dokonania analizy stosowania tych regulacji. W piśmie rozwinięto także argumentację w zakresie niezgodności zaskarżonych regulacji z powołanymi w skardze wzorcami kontroli konstytucyjności.
W dniu 19 września 2011 r. skarżący wniósł samodzielnie sporządzony wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego w sprawie zawieszenia czynności komornika.
Postanowieniem z 2 kwietnia 2012 r. Trybunał odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał stwierdził, że w odniesieniu do art. 3989 § 1 k.p.c. skarżący nie określił prawidłowo przedmiotu zaskarżenia, a dodatkowo w skardze konstytucyjnej nie wskazał samodzielnych wzorców kontroli. W odniesieniu do pozostałych zakwestionowanych regulacji, Trybunał uznał, że nie stanowiły one podstawy prawnej wskazanego w skardze jako ostateczne orzeczenia. Jednocześnie, w związku z odmową nadania skardze dalszego biegu, wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego w sprawie zawieszenia czynności komornika pozostawiono bez rozpoznania.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wniósł w ustawowym terminie zażalenie. W złożonym środku odwoławczym zakwestionował stanowisko Trybunału w zakresie nieprawidłowego określenia przedmiotu skargi w odniesieniu do art. 3989 § 1 k.p.c. W ocenie skarżącego odniesienie się w uzasadnieniu skargi do użytego w treści kwestionowanego przepisu spójnika „lub”, który nie pozwala na łączne wystąpienie przesłanek przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, określa w sposób wystarczająco precyzyjny przedmiot zaskarżenia, tj. cały art. 3989 § 1 k.p.c. Ponadto, zdaniem skarżącego art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 183 ust. 1 Konstytucji mogą stanowić samodzielne wzorce kontroli konstytucyjności w postępowaniu skargowym przed TK. W zażaleniu wskazano także dodatkowe wzorce kontroli: art. 176 ust. 1 Konstytucji – w odniesieniu do art. 398 9 § 1 k.p.c. oraz art. 47 Konstytucji – w zakresie zakwestionowanych regulacji prawa bankowego. Skarżący wyraził również przekonanie, że wbrew twierdzeniom TK, zaskarżone przepisy prawa bankowego oraz art. 4794 § 2 k.p.c. były podstawą rozstrzygnięcia wskazanego jako ostateczne, gdyż Sąd Najwyższy poddał analizie ich wykładnię, dokonując oceny, czy skarga kasacyjna spełnia przesłanki wynikające z art. 3989 § 1 pkt 1, 2 oraz 4 k.p.c.
Pismem z 6 listopada 2012 r. skarżący na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 1 litera e ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniósł o wydanie orzeczenia w pełnym składzie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Na wstępie Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie odniósł się do wniosku skarżącego o przekazanie jego zażalenia do rozpoznania przez pełny skład Trybunału. Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK rozpoznanie wniosku, pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej w pełnym składzie następuje w sprawach o szczególnej zawiłości, z inicjatywy Prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem zwróci się skład orzekający. W niniejszej sprawie ani Prezes Trybunału Konstytucyjnego, ani skład rozpatrujący zażalenie nie dopatrzyli się wystąpienia tego rodzaju przesłanki. W szczególności zaś nie było podstaw, aby upatrywać jej w przedstawionym przez skarżącego – a nieznajdującym podstaw w obowiązujących przepisach – sposobie interpretacji ustawowych wymogów korzystania ze skargi konstytucyjnej. W związku z powyższym, rozpoznaniem sprawy zajął się, przewidziany przez art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine ustawy o TK, skład trzyosobowy.
Trybunał Konstytucyjny na etapie rozpoznania zażalenia bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, sformułowane w zażaleniu zarzuty nie podważają ustaleń dokonanych w zakwestionowanym postanowieniu, a sposób, forma i treść przedstawionych przez skarżącego racji nie zasługują na ich uwzględnienie. Zażalenie nie wnosi do rozpatrywanej sprawy żadnych nowych merytorycznych argumentów, w znacznej mierze stanowi jedynie polemikę z ustaleniami zawartymi w zaskarżonym postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego lub powtórzenie argumentacji ze skargi. Trybunał podkreśla, że podstawą zażalenia powinien być zarzut dotyczący uchybień, które zdaniem skarżącego zaszły przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia.
Wobec powyższego za niezrozumiałą należy uznać polemikę skarżącego ze stwierdzeniem Trybunału, iż w skardze konstytucyjnej nie wskazano precyzyjnie przedmiotu zaskarżenia w zakresie kwestionowanego art. 3989 § 1 k.p.c. Skoro skarżący wnosił o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją danej regulacji, to powinien był wskazać konkretny przepis będący podstawą rozstrzygnięcia w jego sprawie. Z orzeczenia Sądu Najwyższego wynika, że przyczyną oddalenia skargi kasacyjnej był brak związku pomiędzy przesłankami wskazanymi we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania (art. 3989 § pkt 1 i 4 k.p.c.), a tymi wskazanymi w uzasadnieniu art. 3989 § 1 pkt 2 k.p.c. Tym samym nie można uznać, iż sąd kasacyjny dokonał analizy wszystkich przesłanek odmowy przyjęcia do rozpoznania, co uzasadniałoby wskazanie jako przedmiotu zaskarżenia w skardze kasacyjnej całego art. 3989 § 1 k.p.c., a nie jego konkretnej jednostki redakcyjnej.
Odnosząc się z kolei do zarzutów zażalenia dotyczących możliwości uznania art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 183 ust. 1 Konstytucji za samodzielne wzorce kontroli konstytucyjności, Trybunał w niniejszym składzie podtrzymuje w całości ocenę wyrażoną w postanowieniu z 28 marca 2012 r. Pozostaje zatem przy stanowisku, że powołanie w skardze konstytucyjnej tych wzorców kontroli wymaga jednoczesnego wskazania przez skarżącego konkretnego prawa lub wolności konstytucyjnej, mających normatywną postać konstytucyjnego prawa podmiotowego. Pogląd taki, w zakresie art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji, został wyrażony w postanowieniu pełnego składu Trybunału z 23 stycznia 2002 r. (Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). Należy podkreślić, że – zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK – odstąpienie od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie wymaga wydania orzeczenia w takim samym składzie. Tymczasem orzeczenia wskazane przez skarżącego w zażaleniu, wydane później niż postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., nie są orzeczeniami wydanymi przez pełny skład TK, a dodatkowo w większości z nich, w sentencjach – w odniesieniu do omawianych wzorców kontroli – użyto sformułowania „nie jest (nie są) niezgodny/e”, co oznacza, że przepis Konstytucji powołany przez inicjatora jako wzorzec kontroli nie jest adekwatny do zaskarżonej regulacji, a zatem nie można było orzec, że regulacja ta jest z tym wzorcem zgodna albo niezgodna. Tym samym argumentację skarżącego w tym zakresie należało uznać za nietrafną.
Powyższe stwierdzenie odnosi się również do art. 183 ust. 1 Konstytucji. Skarżący powołuje się na wywodzone ze wskazanego wyżej przepisu ustawy zasadniczej podmiotowe prawo do sprawiedliwego wyroku. Niemniej jednak zdawkowe uzasadnienie, niepoparte orzecznictwem, nie wnosi do sprawy żadnych nowych merytorycznych argumentów, stanowi jedynie polemikę z ustaleniami przedstawionymi w tym zakresie w zaskarżonym postanowieniu.
Jednocześnie należy podnieść, że powoływanie nowych wzorców kontroli (art. 47, art. 176 ust. 1 Konstytucji) na tym etapie postępowania jest niedopuszczalne. Rozszerzenie zakresu skargi konstytucyjnej o nowe zarzuty nie jest możliwe po upływie terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. wyrok TK z 7 marca 2006 r., SK 11/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27 i powołane tam orzecznictwo TK).
W odniesieniu do ostatniego z zarzutów zażalenia, tj. nieprawidłowości uznania, że zaskarżone przepisy prawa bankowego oraz art. 4794 § 2 k.p.c. nie były podstawą rozstrzygnięcia wskazanego jako ostateczne, należy zwrócić uwagę na uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego. Skoro sąd kasacyjny podniósł, że jakakolwiek wykładnia tego przepisu nie miałaby znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (s. 4 postanowienia SN), tym samym argumentację skarżącego w tym zakresie należało uznać za nietrafną. Podobnie w odniesieniu do przesłanek rozpoznania skargi kasacyjnej wynikających z art. 3989 § 1 pkt 1, 2 i 4 k.p.c. – Sąd Najwyższy rozważał jedynie, które z nich zostały wskazane w skardze kasacyjnej, nie dokonywał zaś analizy zakwestionowanych przepisów prawa bankowego. Przedstawioną w zażaleniu argumentację w powyższym zakresie należało zatem ocenić jako błędną.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.