KIO 916/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
-
Protokolanci:Paulina Nowicka
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt: KIO 916/12
WYROK
z dnia 24 maja 2012 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Dagmara Gałczewska - Romek
Protokolant: Paulina Nowicka
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 maja 2012 r. w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 maja 2012 r. przez wykonawcę BUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa w postępowaniu prowadzonym
przez Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, ul. Krakowska 28, 50-425
Wrocław,
przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia Konsorcjum:
"POL-DRÓG DOLNY ŚLĄSK" S.A., Firma Gotowski Budownictwo Komunikacyjne i
Przemysłowe Sp. z o.o., ul. Cieśle 44, 56-400 Oleśnica zgłaszających swoje przystąpienie
do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
orzeka:
1. oddala odwołanie.
2. kosztami postępowania obciąża BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-
040 Warszawa i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr.
(słownie: dwadzieścia tysiące złotych zero groszy) uiszczoną przez BUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa tytułem wpisu od
odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ……………
Sygn. akt KIO 916/12
Uzasadnienie
Zamawiający - Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego postępowanie, którego przedmiotem jest budowa drogi
wojewódzkiej Żerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94).Ogłoszenie o zamówieniu ukazało się w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 30.11.2011 roku, pod numerem:2011-166703.
W dniu 4 maja 2012 roku odwołujący - BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o. wniósł odwołanie
na czynności i zaniechań zamawiającego polegających na:
1. wyborze jako najkorzystniejszej z ofert złożonych w niniejszym postępowaniu oferty
złożonej przez konsorcjum, którego liderem jest firma: POL- DRÓG DOLNY ŚLĄSK
S.A.,
2. zaniechaniu ustalenia, czy oferta konsorcjum POL - DRÓG zawiera rażąco niską
cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia, o czym Zamawiający przesłał
informację odwołującemu w dniu 25 kwietnia 2012 roku.
Odwołujący zarzucił naruszenie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp przez zaniechanie przez
zamawiającego wezwania konsorcjum POL- DRÓG do złożenia wyjaśnień, uzasadniających
wysokość zaoferowanej ceny i potwierdzających tym samym, że cena ta nie jest ceną rażąco
niską, co jednocześnie narusza art. 7 ust. 1 ustawy Pzp tj. zasadę uczciwej konkurencji oraz
równego traktowania wykonawców.
Odwołujący wniósł o:
1. nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności polegającej na wyborze oferty
Konsorcjum POL - DRÓG jako najkorzystniejszej,
2. nakazanie zamawiającemu wezwania konsorcjum POL-DRÓG do złożenia wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 Pzp.
W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że przedmiotem zamówienia jest budowa drogi
wojewódzkiej Żerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94). W ramach zadania przewidziano między innymi wykonanie
następujących robót budowlanych:
- jezdnię południową o długości 5002 m,
- jezdnię północną (na odcinku początkowym i końcowym) o długości 765 m,
- przebudowę ul. Kolejowej w Iwinach o długości 476 m,
- przebudowę ul. Zacharzyckiej (droga powiatowa) o długości 210 m,
- ciągi pieszo-rowerowe o długości 5002 m,
- chodniki o długości 515 m,
- ekrany akustyczne o długości 363 m,
- ekrany środowiskowe o długości 285 m,
- obiekty inżynierskie nad liniami PKP w ilości 2 szt.,
- jeden obiekt nad ciekami wodnymi,
- zbiorniki odparowujące w ilości 4 szt.,
- usunięcie kolizji z istniejącą infrastrukturą.
Wartość szacunkowa przedmiotowego zamówienia została określona przez zamawiającego
na kwotę 73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę 90.459.765,24
zł. Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało się wykonać tak opisany przedmiot zamówienia
za kwotę 62.853.083,14 zł brutto, a więc za niespełna 70% kwoty zakładanej przez
Zamawiającego. Jednocześnie różnica pomiędzy ceną zaoferowaną przez konsorcjum POL -
DRÓG a ceną oferty zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej to ponad 4,5 mln
złotych brutto, przy czym warto zaznaczyć, iż różnica pomiędzy drugą a kolejną ofertą to
zaledwie 150 tys. złotych. Mimo tych znacznych różnic pomiędzy ceną oferty
najkorzystniejszej a wartością zamówienia i cenami pozostałych ofert, Zamawiający
zaniechał żądania wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, w celu zbadania, czy oferta
konsorcjum POL - DRÓG nie zawiera ceny rażąco niskiej.
Już samo zaoferowanie przez Konsorcjum POL - DRÓG ceny ofertowej tak znacznie
odbiegającej od szacunkowej wartości zamówienia rodziło po stronie Zamawiającego,
zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, obowiązek wszczęcia
procedury z art. 90 ust. 1 Pzp (tak KIO w wyroku z dnia 13.03.2012r., sygn. akt KIO 406/12,
KIO w wyroku z dnia 24.02.2012r., sygn. akt KIO 274/12).
Nadto, odwołujący podniósł, że w niniejszej sprawie wątpliwości zamawiającego co do
realności ceny zaoferowanej przez konsorcjum POL- DRÓG powinna była wzbudzić cena
jednostkowa za wykonanie prac polegających na: „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości powyżej 3 m" -133.745 m3. Cena jednostkowa za wykonanie tej
pozycji to 0,95zł zł/m3. Natomiast cena jednostkowa za wykonanie prac polegających na
„formowaniu nasypów z gruntu dowiezionego o wysokości do 3 m" to już 19.54 zł/m3.
W ocenie odwołującego, oczywistym jest, że prac polegających na formowaniu nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m nie da się wykonać za zaoferowaną przez
konsorcjum POL - DRÓG cenę. Powyższą okoliczność potwierdza przedstawiona w
załączeniu kalkulacja Odwołującego. W kalkulacji przedstawiono: poz. nr 1 - formowanie
materiału nasypowego spycharką, poz. nr 2 - zagęszczenie nasypu, poz. nr 3 - załadowanie
materiału oraz przewiezienie na 1km, poz. nr 4 - przewóz materiału na dalsze 3km
Kalkulacja zakłada wydobycie materiału /bez kosztu materiału/ oraz jego dowóz z odległości
4km i wbudowanie w miejscu formowania nasypu. Kalkulacja ta nie zawiera kosztów
ogólnych, zysku oraz materiału, które to zawsze uwzględniane są w tego typu kalkulacjach.
Wynikający z kalkulacji odwołującego koszt wykonania spornych prac obejmuje więc same
koszty bezpośrednie wykonania 1 m3 nasypu i wynosi 15.14 zł/m3. Z przedstawionej analizy
wynika więc, że nie ma możliwości wykonania nasypu /nawet z założeniem zerowych
kosztów pośrednich i bez zysku oraz z darmowym materiałem/ w podanej przez Konsorcjum
POL - DRÓG cenie 0,95zł/m3.
Dodatkowo powyższą okoliczność potwierdza wykonana przez odwołującego analiza
kosztów zużycia samego paliwa do sprzętu wykorzystanego przy wykonaniu nasypu, którą
odwołujący załączył do odwołania. W ramach kalkulacji kosztów paliwa założono:
- załadowanie materiału,
- transport na budowę,
- formowanie nasypu,
- zagęszczenie nasypu.
Z tej kalkulacji wynika, że koszt samego paliwa wynosi 6, 11 zł/m3.
Uprzedzając ewentualne zarzuty, odwołujący podniósł, że mimo, iż opisana powyżej pozycja,
to jedna z wielu pozycji przedmiaru robót a pojęcie „rażąco niskiej ceny" odnoszone jest do
ceny globalnej (ceny ofertowej), to jednak, w ślad za wyrokiem KIO z dnia 08.07.2011r.,
sygn. akt KIO 1372/11, „nie można wykluczyć, iż na gruncie konkretnego stanu faktycznego,
w szczególności gdy realizacja zamówienia oparta będzie wyłącznie na cenach
jednostkowych zasadnym będzie zweryfikowanie, czy dana cena jednostkowa nie jest
rażąco niska". W ocenie odwołującego właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia w
niniejszej sprawie. Z analizy dokumentacji technicznej składającej się na SIWZ oraz z analizy
kosztorysów ofertowych poszczególnych wykonawców wynika bowiem, iż obok wykonania
nawierzchni bitumicznych, drugim pod względem wielkości i wartości zakresem robót jest
właśnie wykonanie robót ziemnych. Ową prawidłowość widać także w kosztorysie ofertowym
konsorcjum POL - DRÓG, a mianowicie podbudowy i nawierzchnie z mas bitumicznych to
36,28% kosztu wykonania przez Konsorcjum robót drogowych, natomiast roboty ziemne
stanowią 23,88% tego kosztu. W ramach robót ziemnych (branża drogowa), zamawiający
nakazał wycenić łącznie osiem pozycji, przy czym największy zakres (a co za tym idzie
największy koszt) to wykonanie pozycji wskazanych powyżej - „formowanie nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m” i „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości do 3 m”. W konsekwencji, niedoszacowanie przez konsorcjum
POL - DRÓG jednej z najistotniejszych pozycji przedmiaru robót, jest okolicznością, która
winna wzbudzić wątpliwości zamawiającego, co do realności całej ceny zaoferowanej przez
konsorcjum. Odwołujący podkreślił, iż w niniejszym postępowaniu wynagrodzenie
wykonawcy ma charakter kosztorysowy, co wynika z zapisów § 1 ust. 2 i nast. wzoru umowy,
niemniej poszczególne ceny ofertowe mają charakter cen stałych. Nie można więc przyjąć,
jak miałoby to miejsce przy cenie ryczałtowej, że pewne koszty bezpośrednie wykonania
prac wskazanych w spornej pozycji zostały uwzględnione w kosztach innych pozycji.
Przeciwnie, charakter wynagrodzenia nakłada na wykonawców obowiązek rzetelnego
kalkulowania kosztów wykonania poszczególnych prac wskazanych w przedmiarze robót. W
razie bowiem zwiększenia się ilości prac w stosunku do ilości zakładanych w przedmiarze
robót, co w praktyce nie jest wcale rzadkością, zaniżenie ceny jednostkowej może
doprowadzić do takiej sytuacji, że wykonawca nie tylko nie osiągnie zysku na danym
kontrakcie, ale i może ponieść straty.
Pismem z dnia 9 maja 2012 roku, które wpłynęło do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
dnia 10 maja, wykonawca - konsorcjum, którego liderem jest POL - DRÓG Dolny Śląsk,
wniósł, w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z dnia 7 maja 2012 roku, zgłoszenie
przystąpienia do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego. Przystępujący
podniósł, opierając się na opinii UZP, że za ofertę z ceną rażąco niską można uznać ofertę z
ceną niewiarygodną, nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień.
Oznacza to cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych, wskazującą na fakt realizacji
zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi. Punktem odniesienia dla kwalifikacji ceny
rażąco niskiej jest ustalona przez zamawiającego cena za przedmiot zamówienia. Jedynym
obiektywnym wyznacznikiem tego, czy cena może być uznana za rażąco niską jest wartość
zamówienia z podatkiem VAT. Tryb wyjaśniania przez zamawiającego ceny rażąco niskiej
związany jest z istnieniem wątpliwości w tym zakresie, jeżeli tych wątpliwości brak to
zamawiający nie ma obowiązku uruchomienia tej procedury. Na poparcie swojego
stanowiska przystępujący powołał orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej oraz wyrok sądu
Okręgowego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2007 roku, sygn. akt XIX Ga 3/07. Podniósł,
że odnoszenie ceny oferowanej wyłącznie do wartości szacunkowej zamówienia przy ocenie,
czy dana oferta jest ofertą z rażąco niską ceną, nie jest wystarczające. Samo wskazanie
różnic zaoferowanych cen nie dowodzi, że zaoferowana cena jest rażąco niska. Oceny
przesłanek zaoferowania rażąco niskiej ceny należy dokonywać w konkretnym przypadku,
uwzględniając specyfikę danego przedmiotu zamówienia. Ponadto wskazał, że odwołujący
nie przedstawił, w myśl art. 6 k.c. dowodu który by w sposób przekonywujący potwierdził
fakt, że zaoferowana cena jest rażąco niska.
Odnosząc się do wskazanych przez odwołującego pozycji kosztorysowych dla prac
ziemnych, przystępujący wskazał, że sam odwołujący w kalkulacjach załączonych do
odwołania opiera się na KNR, tymczasem zamawiający za podstawę wyceny nakazał przyjąć
STWiRB i dokumentację techniczną. Generalnie nakłady rzeczowe KNR są zawyżone i nie
odzwierciedlają aktualnych technologii wykonawstwa robót. Wyjaśnił, że kalkulację własną
ceny przedmiotu zamówienia sporządził biorąc pod uwagę wielkość całego zadania i
czasookres jego trwania. Biorąc pod uwagę fakt, że wysokie nasypy (poz. 32 kosztorysu
ofertowego) będą wykonywane w terminie późniejszym, część kosztów ich wykonania
umieścił przystępujący w robotach, które będą wykonywane najwcześniej (w przystąpieniu
podał odpowiednie pozycje kosztorysu).
Zamawiający, porównując oferty złożone w postępowaniu, słusznie uznał, że różnica między
ofertą najtańszą a drugą w kolejności nie jest znacząca, biorąc pod uwagę zakres i
przedmiot zamówienia. Różnica w granicach 6% nie udowadnia wystąpienia ceny rażąco
niskiej, nie uzasadnia także wezwania do złożenia wyjaśnień.
Na podstawie dokumentacji akt sprawy oraz mając na uwadze stanowiska stron i
uczestnika postępowania złożone do protokołu rozprawy, Izba ustaliła i zważyła, co
następuje:
Przedmiotem zamówienia jest budowa drogi wojewódzkiej Żerniki Wrocławskie -
Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395 do drogi krajowej nr 94).
Zamawiający oszacował wartość zamówienia na podstawie kosztorysu inwestorskiego na
kwotę 73.544.524,59 zł. Na realizację zamówienia zamawiający przeznaczył kwotę
90 459 765, 24 zł. W postępowaniu wpłynęło 17 ofert, których ceny kształtują się
następująco, wg rankingu w jedynym kryterium cena oferty:
1. Konsorcjum: POL-DRÓG DOLNY ŚLĄSK S.A., Firma Gotowski Budownictwo
Komunikacyjne i Przemysłowe Sp. z o.o. - 62 853 083, 14 zł.
2. Budimex Budownictwo Sp. z o.o. - 67 370 332, 29 zł
3. Erovia Polska S.A. - 67 527 557,08 zł
4. Radko Sp. z o.o. - 69 596 704 zł
5. Mota - Engil Central Europe S.A. - 69 853 003, 25 zł,
6. Max Bogl Polska Sp. z o.o. - 70 754 374, 00 zł
7. Rubau Polska sp. z o.o. - 72 563 850,00 zł
8. Skanska S.A. - 72 945 459,00 zł
9. Karmar S.A. - 73 440 687,64 zł
10. Berger Bau Polska Sp. z o.o., Berger Bau GmbH - 73 469 972 zł
11. Helit+Worner Budowlana Sp. z o.o. - 73 600 819, 69 zł.
12. Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowych S.A., Himmel i Papersch Opole Sp.
z o.o. - 75 347 310, 04 zł.
13. Ziajka Zbigniew Przedsiębiorstwo Drogowe, Przedsiębiorstwo Budowlane Filar Sp. z
o.o. - 77 544 618, 89 zł
14. Polimex – Mostostal S.A. - 79 793 617, 74 zł
15. Mostostal Warszawa S.A, Accions Infrastructuras S.A. - 82 999 018,55 zł
16. Erbud S.A., M - Silnice A.S. - 83 122 977,99 zł
17. Mirbud S.A. - 91 403 594,30 zł
Izba zważyła, co następuje:
Odwołanie podlega oddaleniu.
Na wstępie Izba uznała, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia odwołania a odwołujący,
legitymuje się interesem, o którym mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp.
Rozpatrując sprawę w granicach zarzutów podniesionych w odwołaniu, to jest zarzutu
naruszenia art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, polegającego na zaniechaniu wezwania do udzielenia
wyjaśnień elementów, mających wpływ na wysokość ceny, Izba uznała, że zarzut ten nie
zasługuje na uznanie.
Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwraca się do wykonawcy o udzielenie w określonym terminie
wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny. Jednocześnie
brak ustawowych przesłanek, w jakich sytuacjach zamawiający winien wszcząć procedurę
wyjaśnień, określoną w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z ugruntowanym poglądem
doktryny i orzecznictwa, zamawiający zobowiązany jest wdrożyć procedurę wyjaśnienia
rażąco niskiej ceny, jedynie wówczas, gdy całokształt zaistniałych okoliczności, w tym
przede wszystkim: ceny rynkowe podobnych zamówień, ceny innych ofert złożonych w
postępowaniu oraz wartość szacunkowa, uzasadniają podejrzenie, iż cena oferty, odbiega
od realiów rynkowych i nie jest możliwe i realne wykonanie za zaoferowaną cenę całości
przedmiotu zamówienia. W związku z brakiem ustawowych przesłanek wszczęcia procedury
z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, kwestię tę należy oceniać indywidualnie w każdym przypadku,
mając na uwadze charakter i zakres przedmiotu zamówienia.
Wszczęcie procedury określonej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp poprzedza wstępne badanie, w
trakcie którego zamawiający winien stwierdzić czy zaoferowana cena budzi podejrzenia co
do jej realności i adekwatności do przedmiotu zamówienia.
W rozpatrywanym postępowaniu wartość szacunkowa zamówienia została ustalona na
kwotę 73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę 90.459.765,24 zł.
Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało wykonanie przedmiotu zamówienia za kwotę
62.853.083,14 zł brutto. Słusznie zatem podnosi odwołujący, że cena oferty odwołującego
odbiega w znaczący sposób od ustalonej wartości szacunkowej zamówienia oraz kwoty
przeznaczonej na jego realizację. Jednakże analiza cen pozostałych ofert złożonych w
postępowaniu wskazuje na tę samą zależność, ceny wszystkich ofert (poza ofertą Mirbud
S.A.) w sposób istotny różnią się od wartości szacunkowej zamówienia.
Okoliczność ta, zdaniem Izby, świadczy o tym, że wartość szacunkowa zamówienia została
w sposób znaczący zawyżona w stosunku do aktualnych realiów rynkowych i nie może być
ona punktem odniesienia przy decyzji zamawiającego o ewentualnym wszczęciu procedury z
art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Odnosząc cenę oferty najkorzystniejszej do cen pozostałych ofert zaproponowanych w
postępowaniu, należy stwierdzić, że duża grupa wykonawców proponuje wykonanie
zamówienia za cenę nie odbiegającą o więcej niż 10% od ceny oferty najkorzystniejszej.
Różnica pomiędzy ceną zaoferowaną przez konsorcjum POL - DRÓG a ceną oferty
zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej (oferty odwołującego) to ok. 4,5 mln
złotych brutto, co stanowi jedynie 6%. Zatem zasadnym jest stanowisko zamawiającego, że
analiza cen zaproponowanych w postępowaniu, które niewątpliwie są odzwierciedleniem
aktualnie panujących realiów rynkowych, nie uzasadniała konieczności wszczęcia w
stosunku do konsorcjum POL - DRÓG procedury przewidzianej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Podkreślić także należy, że rażąco niską cenę należy odnosić do całkowitej ceny oferty a nie
do jej cen jednostkowych. Teza ta jest tym bardziej zasadna w sytuacji, gdy jak twierdzi
przystępujący powszechną praktyką przy kalkulowaniu cen ofert jest tzw. „przenoszenie”
kosztów prac, które mają być wykonane w terminie późniejszym do pozycji, które będę
wykonane wcześniej. Zatem twierdzenie, że niektóre pozycje kosztorysowe w ofercie są
znacznie zaniżone nie uzasadnia jeszcze tezy, że cena całkowita oferty nosi znamiona ceny
rażąco niskiej i nie stwarza podstaw do zastosowania przepisu art.90 ust. 1 ustawy Pzp.
Złożony jako dowód w sprawie raport gospodarczy Infoveriti dotyczący wykonawcy Pol- Dróg
Dolny Śląsk, nie może uzasadniać podejrzeń zamawiającego co do zaoferowania ceny
rażąco niskiej a informacje w nim zawarte, dotyczące sytuacji gospodarczej wyłącznie
jednego z członków konsorcjum, nie mogą stanowić podstawy do wszczęcia procedury
wyjaśniającej z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Jak słusznie wskazał przystępujący informacje
zamieszczone w złożonym przez odwołującego raporcie dotyczą kondycji finansowej
wykonawcy (podmiotu), tymczasem kwestię rażąco niskiej ceny należy odnosić do treści
oferty, przedmiotu zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 192 ust. 9 i
10 Prawa zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący:
………………………………
WYROK
z dnia 24 maja 2012 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Dagmara Gałczewska - Romek
Protokolant: Paulina Nowicka
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 maja 2012 r. w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 maja 2012 r. przez wykonawcę BUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa w postępowaniu prowadzonym
przez Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, ul. Krakowska 28, 50-425
Wrocław,
przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia Konsorcjum:
"POL-DRÓG DOLNY ŚLĄSK" S.A., Firma Gotowski Budownictwo Komunikacyjne i
Przemysłowe Sp. z o.o., ul. Cieśle 44, 56-400 Oleśnica zgłaszających swoje przystąpienie
do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
orzeka:
1. oddala odwołanie.
2. kosztami postępowania obciąża BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-
040 Warszawa i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr.
(słownie: dwadzieścia tysiące złotych zero groszy) uiszczoną przez BUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa tytułem wpisu od
odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ……………
Sygn. akt KIO 916/12
Uzasadnienie
Zamawiający - Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego postępowanie, którego przedmiotem jest budowa drogi
wojewódzkiej Żerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94).Ogłoszenie o zamówieniu ukazało się w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 30.11.2011 roku, pod numerem:2011-166703.
W dniu 4 maja 2012 roku odwołujący - BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o. wniósł odwołanie
na czynności i zaniechań zamawiającego polegających na:
1. wyborze jako najkorzystniejszej z ofert złożonych w niniejszym postępowaniu oferty
złożonej przez konsorcjum, którego liderem jest firma: POL- DRÓG DOLNY ŚLĄSK
S.A.,
2. zaniechaniu ustalenia, czy oferta konsorcjum POL - DRÓG zawiera rażąco niską
cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia, o czym Zamawiający przesłał
informację odwołującemu w dniu 25 kwietnia 2012 roku.
Odwołujący zarzucił naruszenie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp przez zaniechanie przez
zamawiającego wezwania konsorcjum POL- DRÓG do złożenia wyjaśnień, uzasadniających
wysokość zaoferowanej ceny i potwierdzających tym samym, że cena ta nie jest ceną rażąco
niską, co jednocześnie narusza art. 7 ust. 1 ustawy Pzp tj. zasadę uczciwej konkurencji oraz
równego traktowania wykonawców.
Odwołujący wniósł o:
1. nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności polegającej na wyborze oferty
Konsorcjum POL - DRÓG jako najkorzystniejszej,
2. nakazanie zamawiającemu wezwania konsorcjum POL-DRÓG do złożenia wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 Pzp.
W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że przedmiotem zamówienia jest budowa drogi
wojewódzkiej Żerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94). W ramach zadania przewidziano między innymi wykonanie
następujących robót budowlanych:
- jezdnię południową o długości 5002 m,
- jezdnię północną (na odcinku początkowym i końcowym) o długości 765 m,
- przebudowę ul. Kolejowej w Iwinach o długości 476 m,
- przebudowę ul. Zacharzyckiej (droga powiatowa) o długości 210 m,
- ciągi pieszo-rowerowe o długości 5002 m,
- chodniki o długości 515 m,
- ekrany akustyczne o długości 363 m,
- ekrany środowiskowe o długości 285 m,
- obiekty inżynierskie nad liniami PKP w ilości 2 szt.,
- jeden obiekt nad ciekami wodnymi,
- zbiorniki odparowujące w ilości 4 szt.,
- usunięcie kolizji z istniejącą infrastrukturą.
Wartość szacunkowa przedmiotowego zamówienia została określona przez zamawiającego
na kwotę 73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę 90.459.765,24
zł. Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało się wykonać tak opisany przedmiot zamówienia
za kwotę 62.853.083,14 zł brutto, a więc za niespełna 70% kwoty zakładanej przez
Zamawiającego. Jednocześnie różnica pomiędzy ceną zaoferowaną przez konsorcjum POL -
DRÓG a ceną oferty zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej to ponad 4,5 mln
złotych brutto, przy czym warto zaznaczyć, iż różnica pomiędzy drugą a kolejną ofertą to
zaledwie 150 tys. złotych. Mimo tych znacznych różnic pomiędzy ceną oferty
najkorzystniejszej a wartością zamówienia i cenami pozostałych ofert, Zamawiający
zaniechał żądania wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, w celu zbadania, czy oferta
konsorcjum POL - DRÓG nie zawiera ceny rażąco niskiej.
Już samo zaoferowanie przez Konsorcjum POL - DRÓG ceny ofertowej tak znacznie
odbiegającej od szacunkowej wartości zamówienia rodziło po stronie Zamawiającego,
zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, obowiązek wszczęcia
procedury z art. 90 ust. 1 Pzp (tak KIO w wyroku z dnia 13.03.2012r., sygn. akt KIO 406/12,
KIO w wyroku z dnia 24.02.2012r., sygn. akt KIO 274/12).
Nadto, odwołujący podniósł, że w niniejszej sprawie wątpliwości zamawiającego co do
realności ceny zaoferowanej przez konsorcjum POL- DRÓG powinna była wzbudzić cena
jednostkowa za wykonanie prac polegających na: „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości powyżej 3 m" -133.745 m3. Cena jednostkowa za wykonanie tej
pozycji to 0,95zł zł/m3. Natomiast cena jednostkowa za wykonanie prac polegających na
„formowaniu nasypów z gruntu dowiezionego o wysokości do 3 m" to już 19.54 zł/m3.
W ocenie odwołującego, oczywistym jest, że prac polegających na formowaniu nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m nie da się wykonać za zaoferowaną przez
konsorcjum POL - DRÓG cenę. Powyższą okoliczność potwierdza przedstawiona w
załączeniu kalkulacja Odwołującego. W kalkulacji przedstawiono: poz. nr 1 - formowanie
materiału nasypowego spycharką, poz. nr 2 - zagęszczenie nasypu, poz. nr 3 - załadowanie
materiału oraz przewiezienie na 1km, poz. nr 4 - przewóz materiału na dalsze 3km
Kalkulacja zakłada wydobycie materiału /bez kosztu materiału/ oraz jego dowóz z odległości
4km i wbudowanie w miejscu formowania nasypu. Kalkulacja ta nie zawiera kosztów
ogólnych, zysku oraz materiału, które to zawsze uwzględniane są w tego typu kalkulacjach.
Wynikający z kalkulacji odwołującego koszt wykonania spornych prac obejmuje więc same
koszty bezpośrednie wykonania 1 m3 nasypu i wynosi 15.14 zł/m3. Z przedstawionej analizy
wynika więc, że nie ma możliwości wykonania nasypu /nawet z założeniem zerowych
kosztów pośrednich i bez zysku oraz z darmowym materiałem/ w podanej przez Konsorcjum
POL - DRÓG cenie 0,95zł/m3.
Dodatkowo powyższą okoliczność potwierdza wykonana przez odwołującego analiza
kosztów zużycia samego paliwa do sprzętu wykorzystanego przy wykonaniu nasypu, którą
odwołujący załączył do odwołania. W ramach kalkulacji kosztów paliwa założono:
- załadowanie materiału,
- transport na budowę,
- formowanie nasypu,
- zagęszczenie nasypu.
Z tej kalkulacji wynika, że koszt samego paliwa wynosi 6, 11 zł/m3.
Uprzedzając ewentualne zarzuty, odwołujący podniósł, że mimo, iż opisana powyżej pozycja,
to jedna z wielu pozycji przedmiaru robót a pojęcie „rażąco niskiej ceny" odnoszone jest do
ceny globalnej (ceny ofertowej), to jednak, w ślad za wyrokiem KIO z dnia 08.07.2011r.,
sygn. akt KIO 1372/11, „nie można wykluczyć, iż na gruncie konkretnego stanu faktycznego,
w szczególności gdy realizacja zamówienia oparta będzie wyłącznie na cenach
jednostkowych zasadnym będzie zweryfikowanie, czy dana cena jednostkowa nie jest
rażąco niska". W ocenie odwołującego właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia w
niniejszej sprawie. Z analizy dokumentacji technicznej składającej się na SIWZ oraz z analizy
kosztorysów ofertowych poszczególnych wykonawców wynika bowiem, iż obok wykonania
nawierzchni bitumicznych, drugim pod względem wielkości i wartości zakresem robót jest
właśnie wykonanie robót ziemnych. Ową prawidłowość widać także w kosztorysie ofertowym
konsorcjum POL - DRÓG, a mianowicie podbudowy i nawierzchnie z mas bitumicznych to
36,28% kosztu wykonania przez Konsorcjum robót drogowych, natomiast roboty ziemne
stanowią 23,88% tego kosztu. W ramach robót ziemnych (branża drogowa), zamawiający
nakazał wycenić łącznie osiem pozycji, przy czym największy zakres (a co za tym idzie
największy koszt) to wykonanie pozycji wskazanych powyżej - „formowanie nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m” i „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości do 3 m”. W konsekwencji, niedoszacowanie przez konsorcjum
POL - DRÓG jednej z najistotniejszych pozycji przedmiaru robót, jest okolicznością, która
winna wzbudzić wątpliwości zamawiającego, co do realności całej ceny zaoferowanej przez
konsorcjum. Odwołujący podkreślił, iż w niniejszym postępowaniu wynagrodzenie
wykonawcy ma charakter kosztorysowy, co wynika z zapisów § 1 ust. 2 i nast. wzoru umowy,
niemniej poszczególne ceny ofertowe mają charakter cen stałych. Nie można więc przyjąć,
jak miałoby to miejsce przy cenie ryczałtowej, że pewne koszty bezpośrednie wykonania
prac wskazanych w spornej pozycji zostały uwzględnione w kosztach innych pozycji.
Przeciwnie, charakter wynagrodzenia nakłada na wykonawców obowiązek rzetelnego
kalkulowania kosztów wykonania poszczególnych prac wskazanych w przedmiarze robót. W
razie bowiem zwiększenia się ilości prac w stosunku do ilości zakładanych w przedmiarze
robót, co w praktyce nie jest wcale rzadkością, zaniżenie ceny jednostkowej może
doprowadzić do takiej sytuacji, że wykonawca nie tylko nie osiągnie zysku na danym
kontrakcie, ale i może ponieść straty.
Pismem z dnia 9 maja 2012 roku, które wpłynęło do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
dnia 10 maja, wykonawca - konsorcjum, którego liderem jest POL - DRÓG Dolny Śląsk,
wniósł, w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z dnia 7 maja 2012 roku, zgłoszenie
przystąpienia do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego. Przystępujący
podniósł, opierając się na opinii UZP, że za ofertę z ceną rażąco niską można uznać ofertę z
ceną niewiarygodną, nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień.
Oznacza to cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych, wskazującą na fakt realizacji
zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi. Punktem odniesienia dla kwalifikacji ceny
rażąco niskiej jest ustalona przez zamawiającego cena za przedmiot zamówienia. Jedynym
obiektywnym wyznacznikiem tego, czy cena może być uznana za rażąco niską jest wartość
zamówienia z podatkiem VAT. Tryb wyjaśniania przez zamawiającego ceny rażąco niskiej
związany jest z istnieniem wątpliwości w tym zakresie, jeżeli tych wątpliwości brak to
zamawiający nie ma obowiązku uruchomienia tej procedury. Na poparcie swojego
stanowiska przystępujący powołał orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej oraz wyrok sądu
Okręgowego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2007 roku, sygn. akt XIX Ga 3/07. Podniósł,
że odnoszenie ceny oferowanej wyłącznie do wartości szacunkowej zamówienia przy ocenie,
czy dana oferta jest ofertą z rażąco niską ceną, nie jest wystarczające. Samo wskazanie
różnic zaoferowanych cen nie dowodzi, że zaoferowana cena jest rażąco niska. Oceny
przesłanek zaoferowania rażąco niskiej ceny należy dokonywać w konkretnym przypadku,
uwzględniając specyfikę danego przedmiotu zamówienia. Ponadto wskazał, że odwołujący
nie przedstawił, w myśl art. 6 k.c. dowodu który by w sposób przekonywujący potwierdził
fakt, że zaoferowana cena jest rażąco niska.
Odnosząc się do wskazanych przez odwołującego pozycji kosztorysowych dla prac
ziemnych, przystępujący wskazał, że sam odwołujący w kalkulacjach załączonych do
odwołania opiera się na KNR, tymczasem zamawiający za podstawę wyceny nakazał przyjąć
STWiRB i dokumentację techniczną. Generalnie nakłady rzeczowe KNR są zawyżone i nie
odzwierciedlają aktualnych technologii wykonawstwa robót. Wyjaśnił, że kalkulację własną
ceny przedmiotu zamówienia sporządził biorąc pod uwagę wielkość całego zadania i
czasookres jego trwania. Biorąc pod uwagę fakt, że wysokie nasypy (poz. 32 kosztorysu
ofertowego) będą wykonywane w terminie późniejszym, część kosztów ich wykonania
umieścił przystępujący w robotach, które będą wykonywane najwcześniej (w przystąpieniu
podał odpowiednie pozycje kosztorysu).
Zamawiający, porównując oferty złożone w postępowaniu, słusznie uznał, że różnica między
ofertą najtańszą a drugą w kolejności nie jest znacząca, biorąc pod uwagę zakres i
przedmiot zamówienia. Różnica w granicach 6% nie udowadnia wystąpienia ceny rażąco
niskiej, nie uzasadnia także wezwania do złożenia wyjaśnień.
Na podstawie dokumentacji akt sprawy oraz mając na uwadze stanowiska stron i
uczestnika postępowania złożone do protokołu rozprawy, Izba ustaliła i zważyła, co
następuje:
Przedmiotem zamówienia jest budowa drogi wojewódzkiej Żerniki Wrocławskie -
Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395 do drogi krajowej nr 94).
Zamawiający oszacował wartość zamówienia na podstawie kosztorysu inwestorskiego na
kwotę 73.544.524,59 zł. Na realizację zamówienia zamawiający przeznaczył kwotę
90 459 765, 24 zł. W postępowaniu wpłynęło 17 ofert, których ceny kształtują się
następująco, wg rankingu w jedynym kryterium cena oferty:
1. Konsorcjum: POL-DRÓG DOLNY ŚLĄSK S.A., Firma Gotowski Budownictwo
Komunikacyjne i Przemysłowe Sp. z o.o. - 62 853 083, 14 zł.
2. Budimex Budownictwo Sp. z o.o. - 67 370 332, 29 zł
3. Erovia Polska S.A. - 67 527 557,08 zł
4. Radko Sp. z o.o. - 69 596 704 zł
5. Mota - Engil Central Europe S.A. - 69 853 003, 25 zł,
6. Max Bogl Polska Sp. z o.o. - 70 754 374, 00 zł
7. Rubau Polska sp. z o.o. - 72 563 850,00 zł
8. Skanska S.A. - 72 945 459,00 zł
9. Karmar S.A. - 73 440 687,64 zł
10. Berger Bau Polska Sp. z o.o., Berger Bau GmbH - 73 469 972 zł
11. Helit+Worner Budowlana Sp. z o.o. - 73 600 819, 69 zł.
12. Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowych S.A., Himmel i Papersch Opole Sp.
z o.o. - 75 347 310, 04 zł.
13. Ziajka Zbigniew Przedsiębiorstwo Drogowe, Przedsiębiorstwo Budowlane Filar Sp. z
o.o. - 77 544 618, 89 zł
14. Polimex – Mostostal S.A. - 79 793 617, 74 zł
15. Mostostal Warszawa S.A, Accions Infrastructuras S.A. - 82 999 018,55 zł
16. Erbud S.A., M - Silnice A.S. - 83 122 977,99 zł
17. Mirbud S.A. - 91 403 594,30 zł
Izba zważyła, co następuje:
Odwołanie podlega oddaleniu.
Na wstępie Izba uznała, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia odwołania a odwołujący,
legitymuje się interesem, o którym mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp.
Rozpatrując sprawę w granicach zarzutów podniesionych w odwołaniu, to jest zarzutu
naruszenia art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, polegającego na zaniechaniu wezwania do udzielenia
wyjaśnień elementów, mających wpływ na wysokość ceny, Izba uznała, że zarzut ten nie
zasługuje na uznanie.
Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwraca się do wykonawcy o udzielenie w określonym terminie
wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny. Jednocześnie
brak ustawowych przesłanek, w jakich sytuacjach zamawiający winien wszcząć procedurę
wyjaśnień, określoną w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z ugruntowanym poglądem
doktryny i orzecznictwa, zamawiający zobowiązany jest wdrożyć procedurę wyjaśnienia
rażąco niskiej ceny, jedynie wówczas, gdy całokształt zaistniałych okoliczności, w tym
przede wszystkim: ceny rynkowe podobnych zamówień, ceny innych ofert złożonych w
postępowaniu oraz wartość szacunkowa, uzasadniają podejrzenie, iż cena oferty, odbiega
od realiów rynkowych i nie jest możliwe i realne wykonanie za zaoferowaną cenę całości
przedmiotu zamówienia. W związku z brakiem ustawowych przesłanek wszczęcia procedury
z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, kwestię tę należy oceniać indywidualnie w każdym przypadku,
mając na uwadze charakter i zakres przedmiotu zamówienia.
Wszczęcie procedury określonej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp poprzedza wstępne badanie, w
trakcie którego zamawiający winien stwierdzić czy zaoferowana cena budzi podejrzenia co
do jej realności i adekwatności do przedmiotu zamówienia.
W rozpatrywanym postępowaniu wartość szacunkowa zamówienia została ustalona na
kwotę 73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę 90.459.765,24 zł.
Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało wykonanie przedmiotu zamówienia za kwotę
62.853.083,14 zł brutto. Słusznie zatem podnosi odwołujący, że cena oferty odwołującego
odbiega w znaczący sposób od ustalonej wartości szacunkowej zamówienia oraz kwoty
przeznaczonej na jego realizację. Jednakże analiza cen pozostałych ofert złożonych w
postępowaniu wskazuje na tę samą zależność, ceny wszystkich ofert (poza ofertą Mirbud
S.A.) w sposób istotny różnią się od wartości szacunkowej zamówienia.
Okoliczność ta, zdaniem Izby, świadczy o tym, że wartość szacunkowa zamówienia została
w sposób znaczący zawyżona w stosunku do aktualnych realiów rynkowych i nie może być
ona punktem odniesienia przy decyzji zamawiającego o ewentualnym wszczęciu procedury z
art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Odnosząc cenę oferty najkorzystniejszej do cen pozostałych ofert zaproponowanych w
postępowaniu, należy stwierdzić, że duża grupa wykonawców proponuje wykonanie
zamówienia za cenę nie odbiegającą o więcej niż 10% od ceny oferty najkorzystniejszej.
Różnica pomiędzy ceną zaoferowaną przez konsorcjum POL - DRÓG a ceną oferty
zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej (oferty odwołującego) to ok. 4,5 mln
złotych brutto, co stanowi jedynie 6%. Zatem zasadnym jest stanowisko zamawiającego, że
analiza cen zaproponowanych w postępowaniu, które niewątpliwie są odzwierciedleniem
aktualnie panujących realiów rynkowych, nie uzasadniała konieczności wszczęcia w
stosunku do konsorcjum POL - DRÓG procedury przewidzianej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Podkreślić także należy, że rażąco niską cenę należy odnosić do całkowitej ceny oferty a nie
do jej cen jednostkowych. Teza ta jest tym bardziej zasadna w sytuacji, gdy jak twierdzi
przystępujący powszechną praktyką przy kalkulowaniu cen ofert jest tzw. „przenoszenie”
kosztów prac, które mają być wykonane w terminie późniejszym do pozycji, które będę
wykonane wcześniej. Zatem twierdzenie, że niektóre pozycje kosztorysowe w ofercie są
znacznie zaniżone nie uzasadnia jeszcze tezy, że cena całkowita oferty nosi znamiona ceny
rażąco niskiej i nie stwarza podstaw do zastosowania przepisu art.90 ust. 1 ustawy Pzp.
Złożony jako dowód w sprawie raport gospodarczy Infoveriti dotyczący wykonawcy Pol- Dróg
Dolny Śląsk, nie może uzasadniać podejrzeń zamawiającego co do zaoferowania ceny
rażąco niskiej a informacje w nim zawarte, dotyczące sytuacji gospodarczej wyłącznie
jednego z członków konsorcjum, nie mogą stanowić podstawy do wszczęcia procedury
wyjaśniającej z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Jak słusznie wskazał przystępujący informacje
zamieszczone w złożonym przez odwołującego raporcie dotyczą kondycji finansowej
wykonawcy (podmiotu), tymczasem kwestię rażąco niskiej ceny należy odnosić do treści
oferty, przedmiotu zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 192 ust. 9 i
10 Prawa zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący:
………………………………