Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy I Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 maja 2013 r. w O.

sprawy z odwołania B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w W.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W.

z dnia 30.01.2013r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje B. S. prawo do emerytury począwszy od 01.01.2013r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

W dniu 21.01.2013r. B. S. złożył w II Oddziale ZUS w W., wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 30.01.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił B. S. prawa do tego świadczenia uznając, iż nie udowodnił on wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

B. S. decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie. W uzasadnieniu wskazał, że w zakwestionowanych przez ZUS okresach wykonywał pracę w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co mogą potwierdzić zawnioskowani przez niego świadkowie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że B. S. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat, nie przystąpienia do OFE i legitymowania się ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Do pracy w szczególnych warunkach Oddział ZUS nie zaliczył B. S. następujących okresów pracy:

- od 15.04.1975r. do 30.11.1992r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usług (...),

- od 03.12.1992r. do 31.12.1994r. z tytułu zatrudnienia w (...) S.A.”,

- od 01.01.1995r. do 31.12.1998r. z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o., ponieważ świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz świadectwo pracy z dnia 31.10.2001r. nie określają charakteru prac i stanowiska ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład pracy. Ponadto, ze złożonego świadectwa pracy w szczególnych warunkach wynika, że odwołujący w okresie od 15.04.1975r. do 30.11.1992r. i od 03.12.1992r. do 31.12.1994r. zajmował stanowisko mechanika napraw pojazdów samochodowych – kierowcy pogotowia technicznego, które nie jest wymienione w zarządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 26.08.1998r. Ponadto nie został określony charakter prac ściśle według wykazu, działu i pozycji załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład pracy. Natomiast w świadectwie z dnia 31.10.2011r. wskazano, że w okresie od 01.01.1995r. do 31.10.2011r. odwołujący wykonywał prace w charakterze mechanika kierowcy, które nie jest wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie B. S. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż urodził się on 09.04.1952r. Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zasadniczo okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach B. S. przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach (nie opatrzone datą), z którego wynikało, że odwołujący był zatrudniony od 15.04.1975r. do 30.11.1992r. i od 03.12.1992r. do 31.12.1994r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechanika napraw pojazdów samochodowych – kierowca pogotowia technicznego, na stanowiskach wymienionych w wykazie A, Dział 8 i 14 pkt. 2 i 16 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 18.02.1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w budownictwie, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Wobec zakwestionowania przez ZUS przełożonego przez odwołującego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zasadniczą kwestią wymagającą przesądzenia w przedmiotowej sprawie było rozstrzygnięcie, czy odwołujący zgromadził 15 lat pracy w szczególnych warunkach (spełnienie pozostałych przesłanek warunkujących nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury nie było przez ZUS kwestionowane),

Na powyższe okoliczności Sąd przesłuchał świadków oraz odwołującego w charakterze strony, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych oraz dokumentów z akt emerytalnych.

Świadek Z. M., który pracował razem z odwołującym podał, że on podjął pracę w 1971r. i pracował w firmie przez 33 lata jako mechanik. Świadek zeznał, że B. S. natomiast przyszedł do pracy w 1975r. i dostał wywrotkę M., na którym jeździł. Jako kierowca M. S. pracował do lat 90 -tych. Potem przeszedł na warsztat i pracował na miejscu w warsztacie oraz w razie awarii jako pogotowie techniczne w terenie. W takim charakterze pracował do końca zatrudnienia. Świadek podał, że nazwy firmy zmieniały się, najpierw był to T., potem M., potem I..

Podobnej treści zeznania złożył świadek J. S., który podał, że również on pracował w odwołującym w jednej firmie. Świadek podał, że on rozpoczął pracę w roku 1972 i pracował do 1992r. Odwołujący natomiast rozpoczął pracę w 1975r. jako kierowca samochodów wysokotonażowych. Jeździł samochodem o ciężarze całkowitym 17 ton i tylko tym wyłącznie się zajmował. Była to wywrotka M.. W takim charakterze odwołujący pracował do roku 1990, kiedy przeszedł do pracy w warsztacie.

Zeznania świadków w pełni korespondują z zeznaniami odwołującego, który podał, że od początku zatrudnienia tj. 15.04.1975r. rozpoczął pracę jako kierowca (...) o ciężarze całkowitym 17 ton. W tym czasie innych czynności oprócz pracy kierowcy samochodu ciężarowego nie wykonywał. W takim charakterze, w pełnym wymiarze czasu pracy, pracował do 1990r., kiedy zmieniono mu angaż na mechanika i kierowcę pogotowia technicznego. Wówczas pracował jako mechanik w kanałach remontowych oraz kierowca pogotowia technicznego wykonujący naprawy pojazdów w terenie. W takim charakterze pracował do końca zatrudnienia. Odwołujący, podobnie jak świadkowie podał, że firma podlegała reorganizacjom i zmieniała nazwy, najpierw nazywała się T., potem M., a następnie I..

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie są osobami obcymi dla odwołującego. Nie mają żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Ich zeznania wzajemnie się uzupełniają, tworząc logiczną całość. Świadkowie pracowali razem z odwołującym w spornych okresach, zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy.

Zeznania świadków i odwołującego korespondują w pełni z dokumentami z akt osobowych, nadesłanych przez (...) Urząd Wojewódzki w W.. Z umowy o pracę z dnia 17.04.1975r. (vide k. 4 akt osobowych) wynika, że B. S. został zatrudniony z dniem 15.04.1975r. na stanowisku kierowcy w wymiarze 8 godzin dziennie. W aktach osobowych znajduje się też umowa o pracę z dnia 01.06.1990r., z której wynika, że z dniem 01.06.1990r. odwołujący został zatrudniony z (...) w N. jako mechanik napraw pojazdów samochodowych i kierowca Pogotowia (...). Zarówno w karcie obiegowej, jak też w wypowiedzeniu umowy o pracę jego stanowisko pracy określane było jako mechanik.

Dokumenty z akt osobowych nie budziły wątpliwości Sądu co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, tym bardziej, że korespondowały z dowodami osobowymi. Ich analiza wskazuje, że B. S. do końca maja 1990r. pracował jako kierowca. Powyższe potwierdza również ogólne świadectwo pracy z 30.10.1992r., gdzie jako pierwsze stanowisko pracy wskazane jest stanowisko kierowcy (vide k. 97 akt emerytalnych). Wprawdzie zarówno w świadectwie pracy, jak w umowie o pracę wskazane jest ogólnie stanowisko „kierowca”, jednakże spójne w tym zakresie dowody osobowe, nie pozostawiają wątpliwości, że B. S. pracował wówczas jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Jak wskazywali świadkowie i sam odwołujący, jeździł on wówczas (...), o ciężarze całkowitym 17 ton. Przypomnieć w tym miejscu należy, że o tym, czy pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów, najistotniejsze znaczenie ma rodzaj faktycznie powierzonych i wykonywanych obowiązków, a nie nazwa stanowiska pracy, co wielokrotnie było podnoszone w orzecznictwie i doktrynie.

Reasumując powyższe Sąd doszedł do przekonania, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach należy zaliczyć B. S. okres od 15.04.1975r. do 31.05.1990r. z tytułu zatrudnienia w (...) w N. (wcześniej T.) tj. łącznie 15 lat, 1 miesiąc i 16 dni, w którym to okresie B. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracował jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Powyższe prace są wyszczególnione w wykazie A dziale VIII poz. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze. zm.).

Na marginesie podnieść należy, że Sąd nie zaliczył B. S. do okresów pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 01.06.1990r. do 31.12.1998r. Z dokumentów z akt osobowych, jak też spójnych w tym zakresie zeznań odwołującego i przesłuchanych świadków wynika, że B. S. w tym okresie wykonywał prace mechanika oraz kierowcy pogotowia technicznego, wykonując naprawy pojazdów w terenie. Powyższe nie pozwala na przyjęcie, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach. O ile część napraw odwołujący niewątpliwie wykonywał w kanałach remontowych, co jest pracą w szczególnych warunkach, o tyle z pewnością nie wykonywał tych prac, jak sam przyznał, w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż pracował w tym czasie również jako kierowca pogotowia technicznego i część napraw wykonywał w terenie. Niezależnie od powyższego, zaliczony przez Sąd okres pracy od 14.15.1975r. do 31.05.1990r., przekracza wymagany ustawą minimalny 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach.

B. S. spełnił też wszystkie pozostałe przesłanki warunkujące nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury wynikające z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Na dzień 01.01.1999 r. udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat tj. łącznie zgromadził 27 lat, 3 miesiące i 15 dni, osiągnął wiek 60 lat w dniu 09.04.2012r. oraz nie przystąpił do OFE (vide: dokumenty z akt emerytalnych).

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 30.01.2013r. i przyznał B. S. prawo do emerytury począwszy od dnia 1.01.2013r. tj. pierwszego dnia miesiąca, w którym odwołujący złożył wniosek o świadczenie – stosownie do art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż na tę datę odwołujący spełnił wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie mu prawa do tego świadczenia.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na uznanie pracy odwołującego w spornych okresach jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Przedstawione przez odwołującego świadectwo pracy dotknięte było brakami formalnymi i budziło wątpliwości. Dopiero na etapie postępowanie sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób niewątpliwy wykazał, że zgromadził wymagany ustawą 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.