Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 stycznia 2015 r. w O.

sprawy z odwołania S. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania S. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 7 sierpnia 2014r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje S. M. prawo do emerytury począwszy od 1 lipca 2014r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

S. M., reprezentowany przez adwokata, wniósł odwołanie od decyzji (...) w P. z dnia 07.08.2014r., znak (...), odmawiającej mu prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że podstawą odmownej decyzji było nie zaliczenie zatrudnienia w szczególnych warunkach w Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych. Wskazane w zaskarżonej decyzji okresy urlopów bezpłatnych nie mogą decydować o odmowie przyznania prawa do wcześniejszej emerytury, bowiem pracował wtedy jako mechanik w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Spełnione zostały więc wszystkie przesłanki skutkujące przyznaniem prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że uznał S. M. za udowodniony na dzień 01.01.1999r. okres pracy wynoszący 25 lat, 5 miesięcy i 18 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym: 25 lat, 5 m-cy i 14 dni okresów składkowych oraz 4 dni okresów nieskładkowych. Do ubezpieczenia nie uwzględniono okresów: od 01.03.1992r. do 17.03.1992r., od 01.04.1992r. do 18.04.1992r., od 01.06.1992r. do 21.06.1992r., od 01.07.1992r. do 05.07.1992r., od 01.07.1993r. do 24.07.1993r., od 01.10.1993r. do 25.10.1993r., od 04.11.1993r. do 26.11.1993r. i od 02.04.1994r. do 21.04.1994r. - ponieważ odwołujący się przebywał na urlopie bezpłatnym, który nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń i ich wysokości. Po analizie zgromadzonej w aktach dokumentacji ustalono, że na dzień 01.01.1999r. odwołujący nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 11 lat i 5 m-cy. Do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględniono okresy: od 01.07.1983r. do 29.02.1984r. i od 01.05.1980r. do 30.06.1983r. oraz od 01.03.1984r. do 30.09.1991r. w byłym (...) w O. w oparciu o świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w W.. Biorąc powyższe pod uwagę Oddział ZUS w decyzji z dnia 07.08.2014r. stwierdził, że odwołujący S. M. nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do emerytury według przepisów art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ do dnia 01.01.1999r. nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył, co następuje:

S. M. urodził się w dniu (...), podstawą ubiegania się o prawo do emerytury jest ustawa z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 24 ust 1b pkt 18 tej ustawy ubezpieczonym urodzonym pomiędzy 01.04.1953r. a 30.06.1953r. przysługuje prawo do emerytury w wieku co najmniej 66 lat i 10 miesięcy.

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym na dzień 01.01.2013r. w zw. z §4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze świadczenie emerytalne przysługuje ubezpieczonemu, urodzonemu po dniu 31.12.1948r., który łącznie spełnił następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2.  nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na dochody budżetu państwa,

3.  w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999r.) udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn w tym co najmniej 15 lat okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obwiązującym na danym stanowisku pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, rozpatrując wniosek S. M. o emeryturę złożony w dniu 08.07.2014r., na podstawie zgromadzonej dokumentacji ustalił, że nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat - ponieważ we wskazanych w decyzji okresach przebywał na urlopach bezpłatnych oraz nie złożył właściwych świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Kwestią sporną, a zarazem mającą istotny wpływ na zasadność odwołania S. M. było ustalenie, czy zgromadził 15 -letni staż pracy w warunkach szczególnych. Jak wspomniano wyżej, ZUS uwzględnił okres od 01.05.1980r. do dnia 30.09.1991r. – 11 lat i 5 miesięcy w byłym (...) w O.. Sporny był natomiast okres dalszego zatrudnienia od 01.10.1991r. do dnia 31.12.1998r., tj. do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. 01.01.1999r.). Uwzględnienie bowiem w/w okresu do pracy w szczególnych warunkach skutkowałoby spełnieniem ustawowej przesłanki 15 lat pracy i przyznaniem odwołującemu się prawa do wcześniejszej emerytury.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, przed Sądem ubezpieczeń możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień o emerytury wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239), dlatego też Sąd w celu ustalenia charakteru pracy odwołującego się dopuścił dowód z akt emerytalnych i osobowych, przesłuchania świadków oraz odwołującego się w charakterze strony.

W aktach emerytalnych znajduje się umowa o pracę zwarta w dniu 01.08.1991r. z której wynika, że S. M. zatrudniono w Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych Zarządzie Dróg z siedzibą w O. na czas nieokreślony w wymiarze pełnego etatu i powierzono obowiązki mechanika. Z angaży także wynika, że zajmował stanowisko mechanika i mechanika – kierowcy (k. 12 – 23 a.e. nr (...))

Na okoliczność pracy w szczególnych warunkach w okresie od 01.10.1991r. do 31.12.1998r. odwołujący się S. M. nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd uzyskał z Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad akta osobowe S. M..

Z umowy o pracę zawartej w dniu 01.08.1991r. i z angażu z dnia 01.10.1991r. wynika że w okresie od dnia 01.10.1991r. S. M. zatrudniony był na czas nieokreślony na stanowisku mechanika w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z pisma z dnia 23.12.1998r. wynika, że z dniem 31.12.1998r. S. M. został pracownikiem Oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych z siedzibą w W. na stanowisku dróżnika w Rejonie Dróg Krajowych w O..

Należy wskazać, że aktach osobowych istnieje sprzeczność co do stanowiska zajmowanego przez odwołującego się. W piśmie z dnia 29.09.1992r. S. M. na datę sporządzania pisma oznaczony został jako mechanik, zaś treść pisma wskazuje, że od dnia 01.08.1992r. powierzono mu stanowisko mechanika kierowcy. Angaże z dni: 24.06.1993r, 23.02.1994r., 20.02.1995r., 17.11.1995r. 26.07.1996r., 27.05.1998r. potwierdzają zajmowanie stanowiska mechanik – kierowca. Akta osobowe, mimo ich skrupulatnego prowadzenia, nie pozwalają ustalić, jakie stanowisko zajmował odwołujący się i jaką faktycznie pracę wykonywał.

Na okoliczność zatrudnienia S. M. w Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych Zarządzie Dróg z siedzibą w O. Sąd przesłuchał świadków oraz odwołującego się w charakterze strony.

Świadek W. B. (1) zeznał, że ze S. M. pracowali w (...) - w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych, świadek w latach 1983-2006 jako majster, z-ca kierownika na obwodzie drogowym w M.. Odwołujący zaś jako mechanik w warsztacie z kanałem w O. przy ul. (...), a potem na S. K.. Naprawiał Ż. i inne pojazdy (rozprawa z dnia 19.11.2014r., adnotacja 00:21:15, k. 29 a.s.).

Świadek T. C. zeznał, że z odwołującym się pracował w (...), świadek na wytwórni mas bitumicznych od 1975r. do 1989r. Po 1991r. w wyniku reorganizacji został przekazany do Oddziału (...) w W., ale miejscem pracy był ten sam budynek. Do obowiązków świadka należała opieka nad taborem samochodowo-sprzętowym, utrzymanie sprawności technicznej pojazdów. S. M. zatrudniony był wcześniej niż świadek, po 1991r. był mechanikiem na ul. (...), a potem przeszedł na ul. (...), do warsztatu wyposażonego w dwa kanały samochodowe. Było dwóch mechaników: W. i M.. Zakład wykonywał naprawy we własnym zakresie, świadek dostarczał części do napraw pojazdów i sprzętu, i widział M. przy pracy. (rozprawa z dnia 19.11.2014r., adnotacja 00:26:51, k. 29 odwr. a.s.).

Świadek H. G. zeznał, że zna odwołującego. Pracują razem w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych, świadek od 01.01.1999r. na stanowisku dróżnika, zaś do (...) przyszedł w 1983r., kiedy to odwołujący już pracował. S. M. był mechanikiem, pracę świadczył na ul. (...) i na ul. (...). W kanale naprawiał samochody osobowe, dostawcze, piaskarki i solarki. Świadek widział go rano przed wyjazdem w teren (rozprawa z dnia 19.11.2014r., adnotacja 00:36:02, k. 29 odwr. a.s.).

Świadek S. J. zeznał, że od kwietnia 1985r. pracuje w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad; w latach 1998-2001 pracował poza O.. S. M. zatrudniony był wcześniej. Pracował w warsztacie na ul. (...) za czasów Rejonu, a później na ul. (...). Świadek widział jak odwołujący się pracował w warsztacie w kanale, naprawiał ciężki tabor, pojazdy mechaniczne, samochody osobowe, dostawcze. Oprócz pana M. pracował pan W., też w kanale (rozprawa z dnia 19.11.2014r., adnotacja 00:40:31, k. 30 a.s.).

Świadek L. K. zeznał, że zna odwołującego. Razem pracowali w Zarządzie Dróg, świadek od 1996r. do nadal. S. M. teraz pracuje w Zarządzie Dróg Krajowych, a w 1996r. był mechanikiem na warsztacie przy ul. (...) w O.. Warsztat miał dwa kanały. Odwołujący w kanale naprawiał sprzęty mechaniczne: ciągniki, samochody osobowe, Ż., N.. Później warsztat przeniesiono na ul. (...), tam też pracował w kanale. Mechanikiem był jeszcze pan S.. Świadek był kierowcą i jeździł w teren, ale słyszał, jak kierownik B. wydawał rano dyspozycje dla odwołującego. S. M. nie był kierowcą, zawsze był mechanikiem (rozprawa z dnia 19.11.2014r., adnotacja 00:45:52, k. 30 a.s.).

Świadek T. W. zeznał, że pracuje w (...) od 25 lat, zaczynał pracę na ul. (...), jako pracownik gospodarczy, potem konserwator, spawacz, był taką złotą rączką. S. M. został wcześniej zatrudniony. Świadek pomagał mu przy naprawie samochodów, piaskarek, Ż., maluchów, ciągników. S. M. pracował cały czas jako mechanik, siedział w kanałach. Jego przełożonym był kierownik J. i B. (rozprawa z dnia 19.11.2014r., adnotacja 00:50:32, k. 30 a.s.).

W. B. (2)zeznał, że ze S. M.pracowali w (...)w O., świadek od 1978r., a M.wcześniej. W okresie (...)z odwołującym widywali się rzadko, bo świadek przebywał w terenie, a odwołujący na warsztacie. Z chwilą powstania Zarządu Dróg – lata 1990- 1998 pracowali razem na ul. (...). Świadek był kierownikiem obwodu drogowego od 1993r., a M.pracował na warsztacie, były dwa kanały, remontował samochody będące do dyspozycji zakładu. Jeśli jeździł samochodami, to tylko po placu, bo wprowadzał i wyprowadzał je z warsztatu. Sprzętu do naprawienia było bardzo dużo. Po porannym apelu inni jeździli w teren, a pan M.zostawał, nieraz był ktoś jeszcze do pomocy, ale przeważnie sam był na warsztacie. W tym zarządzie tylko on był mechanikiem, zaś pomocnicy byli doraźnie, tylko w razie potrzeby. Nie jeździł jako kierowca. Odwołujący naprawiał wszystkie samochody będące w zakładzie, z 4 obwodów: Ż., N., P., M. F., ciągnik, piaskarki. Latem konsekrował sprzęt zimowego utrzymania. Miał bardzo dużo pracy. Pracował przez 8 godzin dziennie od godz. 7 do 15.00. (rozprawa z dnia 07.01.2015r., adnotacja 00:01:18, k. 34 -34 odwr. a.s.).

Przesłuchiwany na okoliczność swego zatrudnienia w charakterze strony S. M. zeznał, że jako mechanik wykonywał prace w kanale. W latach 80 -tych był mechanikiem na ul. (...), zaś od 1991r. do końca 1998 czy 1999r. na ul. (...). Naprawiał samochody, piaskarki, pługi odśnieżne. Poza naprawą pojazdów nie miał innych obowiązków, zajmował się naprawą w kanale. Był jedynym mechanikiem, czasami pomagał mu W.. Odwołujący się zeznał, że wprowadzał i wyprowadzał samochody z warsztatu, dlatego miał w angażu wpisane stanowisko „kierowca”, lecz był mechanikiem i pracy kierowcy w spornym okresie nie świadczył. Pracował od 7.00 do 15.00 w pełnym wymiarze czasu pracy (rozprawa z dnia 07.01.2015r., adnotacja 00:10:20, k. 34 -35 a.s.).

W ocenie Sądu należy dać wiarę zeznaniom w/w osobom. W. B. (1), T. C., H. G., S. J., L. K., T. W. i W. B. (2) byli naocznymi świadkami wykonywania w spornym okresie przez S. M. napraw pojazdów w kanałach na stanowisku mechanika samochodowego. Zgodnie zeznali oni, że odwołujący się po 1991r. był mechanikiem na ul. (...), a potem przeszedł na ul. (...), gdzie był warsztat wyposażony w dwa kanały samochodowe, w których naprawiał pojazdy. Były to samochody w dyspozycji zakładu, z 4 obwodów: Ż., N., P., M. F., ciągniki, sprzęt zimowego utrzymania, solarki i piaskarki. Latem odwołujący się m.in. konserwował sprzęt zimowego utrzymania, ale przez cały rok było bardzo dużo pracy. Pracował przez 8 godzin dziennie od godz. 7.00 do 15.00 jako mechanik w kanale. Należy w tym miejscu wskazać, że z akt osobowych nie wynika jednoznacznie, jakie były prace wykonywane przez S. M., bowiem w angażach wpisywano stanowisko mechanika i kierowcy – mechanika. Powyższa wątpliwość do zajmowanego stanowiska została wyjaśniona przez świadka W. B. (2), który zeznał, że odwołujący się jeździł pojazdami tylko w celu wprowadzenia i wyprowadzenia ich z warsztatu. Zeznanie to potwierdził odwołujący się twierdząc, że w spornym okresie pracował tylko jako mechanik w kanale, nie świadczył zaś pracy jako kierowca.

Oceniając w/w materiał dowodowy Sąd uznał więc, że S. M. wykazał, iż w spornym okresie od dnia 01.10.1991r. do dnia 31.12.1998r. – tj. 7 lat i 3 miesiące – wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Z treści wykazu A Działu XIV, poz. 16 stanowiącego załącznik Nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynika, że prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych są pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu tegoż Rozporządzenia.

Z akt emerytalnych wynika, że przed ZUS odwołujący się udokumentował 11 lat i 5 m-cy pracy w szczególnych warunkach, co wraz z okresem wykazanym w przedmiotowej sprawie skutkuje spełnieniem przesłanki posiadania stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat.

Mając na względzie poczynione ustalenia Sąd uznał, że S. M. spełnia wszystkie wymagane prawem warunki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach i na mocy art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do emerytury począwszy od 01.07.2014r. Zgodnie bowiem z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Stosownie do treści art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego co do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak (wyrok SN z dnia 28.04.2010r, II UK 330/09, LEX 604220).

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu emerytalnego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dowodami pozwalającymi na uznanie pracy odwołującego w spornym okresie jako pracy w szczególnych warunkach. Odwołujący się nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś angaże złożone w toku postępowania przed ZUS nie wskazują jednoznacznie, jakie prace wykonywał. Dopiero na etapie postępowania sądowego, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, odwołujący wykazał, że u w/w pracodawcy faktycznie wykonywał pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, co pozwoliło na zaliczenie spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Z tych względów Sąd stwierdził brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zgodnie z art. 109 § 1 k.p.c. nie orzeczono o kosztach postępowania z uwagi na brak stosownego wniosku profesjonalnego pełnomocnika procesowego.

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji.