Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2013 r. na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Okręgowej w Przemyślu zastępowanej przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

o odszkodowanie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu

z dnia 17 maja 2012 r., sygn. akt I C 798/11

I.  o d d a l a apelację,

II.  n i e o b c i ą ż a powoda A. S. kosztami postępowania apelacyjnego na rzecz strony pozwanej.

UZASADNIENIE

Powód A. S. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa Prokuratury Okręgowej w Przemyślu kwoty 103 172 zł z odsetkami ustawowymi od daty wymagalności oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu.

Powód argumentował, że Prokuratura Okręgowa w Przemyślu wniosła przeciwko niemu akt oskarżenia którym zarzuciła mu popełnienie przestępstwa umyślnego. Konsekwencją tego było rozwiązanie z powodem jako funkcjonariuszem celnym stosunku służbowego. Powód argumentował, że wnosząc akt oskarżenia Prokurator Okręgowy nie miał wystarczających dowodów do oskarżenia powoda o popełnienie przestępstwa, co ostatecznie stwierdzone zostało prawomocnym wyrokiem uniewinniającym. Wysokość dochodzonego przez powoda odszkodowania stanowi kwota zarobków jakie utracił powód w związku z pozostawaniem poza służbą.

Sąd Okręgowy w Przemyślu wyrokiem z dnia 17 maja 2012r. powództwo oddalił i nie obciążył powoda kosztami procesu.

W uzasadnieniu wyroku wskazał, że rozstrzygnął sprawę na podstawie następujących okoliczności faktycznych ustalonych w sprawie:

A. S. pracował jako funkcjonariusz celny od 1 listopada 1990r. Bezpośrednio przed wniesieniem przeciwko niemu aktu oskarżenia pracował jako starszy kontroler. Przełożeni uruchomili procedurę awansowania powoda na stanowisko inspektora.

W dniu 30 czerwca 2004r. w wyniku śledztwa wszczętego przez Prokuraturę Okręgową w Przemyślu – w związku z zawiadomieniem o popełnieniu przestępstwa dokonanym przez Dyrektora Urzędu Celnego w P. – skierowany został do sądu akt oskarżenia między innymi przeciwko A. S., oskarżonemu o to, że 30 marca 2001r. jako funkcjonariusz Urzędu Celnego w P. działając na szkodę interesu publicznego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej nie dopełnił obowiązku w zakresie ustalenia rzetelności dokumentów TAX FREE – zwrot VAT dla podróżnych poprzez potwierdzenie wywozu towarów poza polski obszar celny, gdy w rzeczywistości fakt taki nie miał miejsca bowiem osoba na którą wystawiono fakturę nie potwierdziła dokonania zakupu i wywozu towaru – poprzez przystawienie datownika, pieczątki imiennej i złożenie podpisu, bez uprzedniego sprawdzenia zgodności danych podróżnego zawartych w dokumencie z jego paszportem oraz bez okazania przez niego wywożonego towaru – co spowodowało nieuzasadniony zwrot podatku VAT podróżnym w kwocie 1 060, 33 zł. W sprawie oskarżonych zostało 18 funkcjonariuszy celnych, 5 spedytorów i jedna osoba pośredniczącej, podejrzanej o łapownictwo czynne.

Sąd Okręgowy ustalił, że w czasie śledztwa ustalono funkcjonowanie procederu między innymi na podstawie zeznań prawomocnie skazanych wystawców fikcyjnych dokumentów TAX FREE W. B. i I. C..

Powód został oskarżony w związku z potwierdzeniem wywozu przez A. K. towaru opisanego na fakturze (...). A. K. przesłuchany w śledztwie zaprzeczył, że dokonywał zakupu towaru. Dodatkowo dane z bazy przekroczenia granicy nie potwierdzały przekroczenia przez niego granicy Państwa.

W czasie procesu oskarżony powód nie przyznał się do popełnienia zarzucanego czynu i odmówił składania wyjaśnień.

Sąd Rejonowy w Przemyślu wyrokiem z dnia 26 stycznia 2007r. w sprawie sygnatura akt II K 560/04 uniewinnił A. S. od popełnienia zarzucanych aktem oskarżenia czynów. Zeznania A. K. ocenił jako niewiarygodne i nie uwzględnił jako dowodu potwierdzającego popełnienie przestępstwa wydruku danych z bazy przekroczenia granicy Państwa.

Sąd Okręgowy w Przemyślu rozpoznając apelację oskarżyciela od wyroku Sądu Rejonowego, wyrokiem z dnia14 czerwca 2007r. utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Na skutek kasacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego Sąd Najwyższy wyrokiem z 9 kwietnia 2008r. uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy w Przemyślu po ponownym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 19 czerwca 2008r. uchylił wyrok w zakresie dotyczącym powoda i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2008r. sprawa między innymi w zakresie dotyczącym powoda została zwrócona na podstawie 345 § 1 k.p.k. Prokuraturze.

Prokuratura ponownie wniosła akt oskarżenia przeciwko powodowi w dniu 31 lipca 2009r. z zarzutem jak wcześniej. Dodatkowo uzupełniono postępowanie o opinię grafologiczną nie potwierdzającą autentyczności podpisu A. K. na dokumentach oraz o informacje z bazy danych przekroczenia granicy.

Wyrokiem z dnia 30 września 2010r. Sąd Rejonowy w Przemyślu warunkowo umorzył postępowanie karne przeciwko powodowi zmieniając opis i kwalifikację czynu poprzez usunięcie z opisu umyślność działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej na szkodę Skarbu Państwa.

Ostatecznie wyrokiem Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 29 marca 2011r. powód został uniewinniony.

Sąd Okręgowy w Przemyślu rozpoznając niniejszą sprawę ustalił też, że w związku z wniesieniem przeciwko A. S. aktu oskarżenia, na podstawie decyzji Dyrektora Izby Celnej wydanej w oparciu o przepis art. 25 ust. 1 pkt 8a ustawy o Służbie Celnej powód został zwolniony ze służby celnej z dniem 12 sierpnia 2004r.

W związku z uniewinnieniem powoda po raz pierwszy, powód w dniu 19 czerwca 2007r. złożył wniosek o ponowne przyjęcie do służby. Ponowne przyjęcie powoda do służby nastąpiło w dniu 2 lipca 2007r., z tym że powód nie kontynuował służbę na poprzednio zajmowanym stanowisku, ale na najniższym stanowisku na jakim mógł wykonywać służbę.

W wyniku ponownego wniesieniu aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego powód został zawieszony w czynnościach i w okresie od 16 września 2009 do 29 marca 2011r. otrzymywał 50 % uposażenia. Ostatecznie po prawomocnym uniewinnieniu A. S. otrzymał on uposażenie za 6 miesięcy za czas pozostawania poza służbą, które przysługiwało powodowi na zajmowanym przez niego stanowisku przed zwolnieniem ze służby. ( 12 592,34 netto, 17 572,44 brutto)

Na podstawie informacji Izby Celnej Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie pozostawania poza służbą powód mógł otrzymać 76 157,10 zł tytułem wynagrodzenia zasadniczego netto, 6 089,44 zł netto tytułem dodatkowego wynagrodzenia (t.z.w. trzynasta pensja), a także 2 376, 30 zł netto tytułem ekwiwalentu mundurowego i 2 944,20 zł netto tytułem dopłata do wypoczynku.

Rozważając zasadność żądań powoda, które wywodził z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP i art. 417 § 1 k.c. Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności odniósł się do zasadność zgłoszonego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia.

Sąd Okręgowy ocenił na podstawie art. 442 ¹ k.c., że termin przedawnienia roszczeń powoda rozpoczął bieg w dacie wydania przez Sąd pierwszego wyroku uniewinniającego powoda od zarzutu popełnienia przestępstwa, a następnie uległ przerwaniu w związku z wniesieniem kasacji. Po przerwie bieg przedawnienia zaczął biec od początku w związku z ponownym uniewinnieniem powoda wyrokiem z dnia 29 marca 2011r. Sąd Okręgowy ocenił że termin przedawnienia wynoszący 3 lata nie upłynął skoro pozew wniesiony został w dniu 24 listopada 2011r.

Przechodząc do oceny przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa wynikających z podstawy faktycznej żądania Sąd Okręgowy ocenił, że odpowiedzialność Skarbu Państwa w niniejszej sprawie zachodziłaby po wykazaniu przez powoda bezprawności działania pozwanego, szkody i istnienia związku przyczynowego pomiędzy szkodą a bezprawnym działaniem pozwanego.

Analizując poglądy judykatury w tym orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i mając na uwadze poczynione w sprawie ustalenia Sąd Okręgowy w Przemyślu ocenił, że pozwanemu nie można przypisać bezprawności działania polegającego na wniesieniu aktu oskarżenia przeciwko A. S.. Ocenił jaki był przebieg postępowania przygotowawczego i treść zgromadzonych w tym postępowaniu dowodów. Ocenił, że treść dowodów nie była jednoznaczna w tym sensie, że dawała możliwość przyjmowania różnych interpretacji co do tego czy istniały podstawy wskazujące na popełnienie przez powoda zarzucanego mu w akcie oskarżenia przestępstwa. Sąd I instancji argumentował, że również Sądy rozstrzygające sprawę nie oceniały okoliczności sprawy jednoznacznie, a w fazie postępowania zakończonej skierowaniem aktu oskarżenia po raz pierwszy do Sądu w sprawie istniały zgromadzone w postępowaniu przygotowawczym dowody wskazujące na winę oskarżonego. Sąd ocenił, że nowe dowody pojawiły się dopiero w postępowaniu sądowym i to one zdecydowały o uniewinnieniu A. S.. Na tej podstawie Sąd Okręgowy w Przemyślu ocenił, że w dacie wniesienia aktu oskarżenia przez oskarżyciela istniały do tego podstawy, co wskazuje na brak przesłanki w postaci bezprawności działania funkcjonariuszy państwowych. Powołał się przy tej ocenie na jednolite stanowisko judykatury wskazujące jakiego rodzaju działania władzy publicznej należy uznać za bezprawne. Na tej podstawie Sąd Okręgowy ocenił, że żądanie powoda jest nieuzasadnione i podlega oddaleniu. W ocenie Sądu orzekającego w sprawie zachodziły szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu na rzecz strony przeciwnej.

Wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu zaskarżył w całości apelacją powód A. S., zarzucając temu wyrokowi:

- naruszenie prawa materialnego art. 417 k.c. oraz art. 77 Konstytucji RP poprzez przyjęcie, że w rozpatrywanym stanie faktycznym Prokuratura Okręgowa w Przemyślu oparła akt oskarżenia na materiale zebranym zgodnie z art. 297 k.p.k. w sposób wszechstronny, a weryfikacja podejrzenia, że powód popełnił przestępstwo została dokonana z uwzględnieniem zasady domniemania niewinności obowiązującej w procesie karnym oraz, że zebrany materiał dowodowy na etapie postępowania przygotowawczego uzasadniał wniesienie aktu oskarżenia, a więc, że nie doszło do niezgodnego z prawem zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej;

- naruszenia prawa procesowego art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, przez przyjęcie wbrew zebranym dowodom, że prokurator bez sprawdzenia wydruku przekroczenia granicy państwowej przez A. K. miał dostateczny materiał dowodowy do wniesienia aktu oskarżenia, że nie było wątpliwości co do zarzutu działania oskarżonego powoda z zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej oraz, ze istniejące wątpliwości należało zgodnie z domniemaniem niewinności tłumaczyć na korzyść powoda i nie wnosić przeciwko niemu aktu oskarżenia bez wyjaśnienia tych wątpliwości.

Wskazując na powyższe zarzuty powód domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia żądania o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu.

W uzasadnieniu apelacji powód argumentował, że cel postępowania przygotowawczego jaki został określony w art. 297 k.p.k. zobowiązywał prokuratora do wszechstronnego zebrania materiału dowodowego i wnikliwego rozważenia czy istnieje podstawa do wniesienia aktu oskarżenia.

Powołując się na treść art. 322 k.p.k. argumentował, że o ile postępowanie przygotowawcze nie dostarczyło dostatecznych podstaw do wniesienia aktu oskarżenia to należało je umorzyć. Podnosił, że w postępowaniu przygotowawczym prokurator kierując się zasadą domniemania niewinności powinien rozstrzygać na korzyść podejrzanego wszelkie nie dające się usunąć wątpliwości.

W ocenie apelującego okoliczności faktyczne sprawy wskazywały, że Prokurator przerzucił w sprawie karnej na Sąd orzekający obowiązek zebrania materiału dowodowego, którego zgromadzenie dopiero przez Sąd wykazało, że A. S. nie popełnił zarzucanego mu czynu, a nie zachodziły żadne przeszkody aby dowody zebrane przez Sąd zgromadzić na etapie postępowania przygotowawczego. Apelujący podnosił, że zebrany w sprawie karnej materiał dowodowy nie dawał podstawy do oskarżenia powoda o popełnienie przestępstwa o charakterze umyślnym polegającym na działanie na szkodę interesu publicznego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Pozwany Skarb Państwa w odpowiedzi na apelację wnosił o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie rozpoznając apelację powoda zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona.

Odniesienie się do podniesionych przez apelującego zarzutów wymaga jednak poczynienia w przez Sąd Apelacyjny w pierwszej kolejności uwag ogólnych dotyczących specyfiki pełnionej przez powoda służby, co bezpośrednio wiązało się z okolicznościami, które w ocenie powoda spowodowały powstanie szkody.

Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że stosunek służby funkcjonariusza celnego jest stosunkiem administracyjno – prawnym uregulowanym w sposób szczegółowy ustawą o Służbie Celnej. W dacie zdarzenia, które w ocenie powoda wywołało powstanie szkody obowiązywał przepis art. 25 ust. 1 punkt 8a ustawy o Służbie Celnej w brzmieniu nadanym art. 2 ustawy z dnia 10 sierpnia 2003r. o zmianie ustawy Kodeks Celny i ustawy o Służbie Celnej ( Dz.U. 2003.120.1122). Zgodnie z treścią tego przepisu funkcjonariusza celnego zwalnia się ze służby w wypadku „wniesienia aktu oskarżenia o umyślne popełnienie przestępstwa, ściganego z oskarżenia publicznego”. Taka też była przyczyna rozwiązania z powodem stosunku służbowego przez dyrektora Izby Celnej po wniesieniu przeciwko powodowi aktu oskarżenia w sprawie II K 560/04. Wskazana decyzja jako indywidualny akt administracyjny w przedmiocie zwolnienia powoda ze służby była decyzją administracyjną od której przysługuje odwołanie na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Z okoliczności sprawy nie wynika czy powód skorzystał z możliwości odwołania się od decyzji, co nie ma ostatecznie znaczenia w sytuacji gdy ze stanu faktycznego wskazanego przez powoda na uzasadnienie żądania wynika, że przyczynę sprawczą wyrządzenia szkody powód upatruje we wniesieniu przez oskarżyciela publicznego aktu oskarżenia, w którym postawiono powodowi zarzut popełnienia przestępstwa umyślnego. Zgodnie z opisanym wyżej porządkiem prawnym oskarżenie powoda o popełnienie przestępstwa umyślnego stanowiło automatycznie podstawę do zwolnienia ze służby, bez konieczności wdrażania postępowania dyscyplinarnego ( vide: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 6 sierpnia 2008r. sygn. akt III SA/Gd 218/08, LEX nr 497340).

Zatem z punktu widzenia treści żądania powoda w sprawie istotna była ocena, czy wniesienie przeciwko powodowi aktu oskarżenia w dniu 30 czerwca 2004r. było czynem bezprawnym w rozumieniu art. 417 § 1k.c. Z uwagi na to, że źródłem odpowiedzialności pozwanego jest szkoda, pozostająca w normalnym związku przyczynowym z wykonywaniem władzy publicznej, to odpowiedzialność ta oparta jest na przesłance bezprawności wskazanej w art. 77 ust. 1 Konstytucji i nie jest uzależniona od winy organu władzy publicznej. Niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej należy każdorazowo oceniać na podstawie tych norm, które dany stosunek regulują. Oznacza to, że bezprawność musi być każdorazowo ustalana na podstawie norm regulujących określony stosunek publicznoprawny.

Jak to podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 lutego 2011r. w sprawie sygnatura akt IV CSK 290/10, „nieprawidłowość w działaniu władzy publicznej może przybrać postać naruszeń konstytucyjnych praw i wolności, konstytucyjnych zasad funkcjonowania władzy publicznej, uchybień wymaganiom określonym w ustawach zwykłych, aktach wykonawczych (uchybienia w sferze prawa materialnego i procesowego), jak i uchybień normom pozaprawnym, w różny sposób powiązanym z normami prawnymi.”

Z treści zarzutów sformułowanych przez apelującego wynika, że upatruje on bezprawności działania Prokuratury w naruszeniu przez jej funkcjonariuszy przepisów ustawy Kodeks postępowania karnego, zwłaszcza art. 5 § 1 i 2, 297, 322 k.p.k. w efekcie czego w jego ocenie doszło do bezpodstawnego oskarżenia powoda o popełnienie przestępstwa umyślnego. W przekonaniu apelującego potwierdzeniem zasadności jego twierdzeń jest uniewinnienie przez Sąd A. S. od popełnienia zarzucanego mu przez oskarżyciela czynu.

Odnosząc się do zarzutów zawartych w apelacji powoda Sąd Apelacyjny przede wszystkim potwierdza jako prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji na podstawie których Sąd Okręgowy dokonał oceny braku podstaw do ustalenia bezprawności działania Prokuratury.

Biorąc pod uwagę, że podstawą do wydania przez Dyrektora Izby Celnej decyzji o zwolnieniu powoda ze służby było wniesienie przez Prokuraturę aktu oskarżenia z postawieniem powodowi zarzutu popełnienia przestępstwa umyślnego, przyczyną sprawczą szkody powoda w postaci utraty zarobków mogły być działania lub zaniechania funkcjonariuszy pozwanego w wyniku których doszło do oskarżenia powoda. Dalsze tok postępowania pozostawał w zasadzie bez wpływu na fakt powstania szkody, za wyjątkiem okoliczności prawomocnego uniewinnienia powoda, w czym powód upatruje potwierdzenie bezprawności działania pozwanego.

Jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego sam fakt uniewinnienia powoda nie stanowi wystarczającej przesłanki do ustalenia bezprawności działania Prokuratury, w odniesieniu do czynności polegających na sporządzeniu i wniesieniu aktu oskarżenia przeciwko powodowi.

„Czynności organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków nie mają charakteru działań niezgodnych z prawem także wtedy, gdy przeprowadzone postępowanie karne zakończyło się wydaniem prawomocnego wyroku uniewinniającego. Obywatele muszą bowiem w interesie ochrony dobra wspólnego, jakim jest bezpieczeństwo publiczne, ponosić ryzyko związane z legalnym wdrożeniem postępowania karnego. Nie ulega więc wątpliwości, że jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, wszczęcie śledztwa lub dochodzenia jest działaniem zgodnym z prawem. Nie inaczej należy ocenić wniesienie aktu oskarżenia, co, zgodnie z art. 331 § 1 k.p.k., powinno nastąpić w ciągu 14 dni od daty zamknięcia śledztwa lub od otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję w dochodzeniu, jeżeli postępowanie przygotowawcze dostarczyło podstaw do dokonania tej czynności (zob. też wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2005 r., SK 60/03, OTK-A 2005, Nr 1, poz. 2).” (fragment uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2012 r. sygnatura akt IV CSK 165//12).

Prawidłowo ocenił Sąd Okręgowy, że konsekwencją wyników śledztwa było wniesienie przeciwko A. S. aktu oskarżenia.

Sąd Apelacyjny zauważa, że niezależnie od uzyskania dowodu w postaci potwierdzenia w bazie danych przekroczenia granicy Państwa, Prokuratura przed sporządzeniem i skierowaniem aktu oskarżenia do sądu dysponowała innymi dowodami, które przede wszystkim wskazywały na istnienie przestępczego procederu, którego celem było uzyskiwanie bezprawnego zwrotu podatku VAT.

Działania Prokuratury jak wynika z materiałów zgromadzonych w śledztwie nie ograniczyły się do bezkrytycznego oparcia się na wynikach kontroli wewnętrznej Urzędu Celnego. Prokuratura w ramach podjętych czynności dokonała weryfikacji tych ustaleń i poczyniła samodzielne ustaleń i dokonała własnej oceny czy zachodziły podstawy do sporządzenia aktu oskarżenia przeciwko powodowi. Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy w toku śledztwa na podstawie zeznań A. K. ustalono, że zaprzeczył on wywozowi zakwestionowanego w akcie oskarżenia towaru, a nie budziło wątpliwości, że potwierdzenia wywozu tego towaru dokonał A. S.. W toku postępowania sądowego zebrane przez Prokuraturę dowody były weryfikowane przez Sąd, również na skutek wniosków dowodowych przeprowadzonych na wniosek obrońcy A. S.. W ten właśnie sposób doszło do dopuszczenia dowodu z oświadczenia obywatela Ukrainy A. K., który złożył oświadczenie odmiennej treści i twierdził, że przekraczał granicę Państwa w feralnym dniu. W toku przewodu sądowego na skutek inicjatywy sądu orzekającego doszło do stwierdzenia, że dane z systemu rejestrującego fakt przekroczenia granicy nie są wiarygodne z uwagi na awarie systemu i możliwość wprowadzenia t.z.w. uproszczonego systemu rejestracji. Ostatecznie ustalenia te i samodzielna ocena materiału dowodowego doprowadziła Sąd karny orzekający w sprawie do oceny o braku podstaw do uznania A. S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu.

Sąd Apelacyjny w świetle dokonanych prawidłowych ustaleń sądu I instancji co do przebiegu śledztwa nie podziela argumentacji apelującego o ile zarzuca on naruszenie przez funkcjonariuszy pozwanego przepisów ustawy Kodeks postępowania karnego w zakresie wskazanym w uzasadnieniu apelacji.

Zasada domniemania niewinności ( art. 5 § 1 i 2 k.p.k.) w ujęciu pozytywnym oznacza, że oskarżony musi być traktowany jako niewinny niezależnie od przekonania organu procesowego. Konsekwencją tej zasady jest fakt, że materialny ciężar dowodu winy spoczywa na oskarżycielu, który ponosi także ryzyko nieudania się dowodu. Oskarżony nie musi udowadniać, że jest niewinny. Wyrok uniewinniający oskarżonego powinien zapaść zarówno wtedy, gdy wykazana została jego niewinność, jak i wtedy, kiedy wprawdzie nie zostanie udowodniona jego niewinność, ale także nie zostanie udowodniona jego wina.

Ponieważ wskazana zasada jest ogólną dyrektywą stosowaną w postępowaniu karnym, zarzut naruszenia tej zasady musi być rozpatrywany w kontekście zarzutu naruszenia konkretnych przepisów postępowania karnego, określających powinności i uprawnienia organów ścigania i organu sądowego. W okolicznościach niniejszej sprawy wskazywano przede wszystkim na naruszenie art. 297 § 1 punkt 4 k.p.k., przy czym jak słusznie zauważyła Prokuratoria Generalna w odpowiedzi na apelację powód powoływał się na nieobowiązujące w dacie wniesienia aktu oskarżenia standardy tego postępowania, wprowadzone w dniu 12 lipca 2007r. ustawą z 12 marca 2007r.(Dz.U. 2007.64.432) rozszerzające cele postępowania przygotowawczego. Należy zatem zwrócić uwagę, że o ile apelujący wywodzi w apelacji, ze celem postępowania przygotowawczego jest „wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy” to nie może to odnosić się do stanu prawnego w jakim doszło do zamknięcia postępowania przygotowawczego w odniesieniu do A. S.. Już z tego względu argumentacja przytoczona w apelacji powoda nie mogła znaleźć aprobaty podczas rozpoznawania apelacji przez sąd odwoławczy.

Odnosząc się do wyrażonego przez apelującego poglądu o istnieniu podstaw do umorzeniu śledztwa na podstawie art. 322 § 1 k.p.k., Sąd Apelacyjny stwierdza, że pogląd ten opiera się wyłącznie o odmienną ocenę dowodów zgromadzonych w śledztwie, a przede wszystkim o wiedze jakiej dostarczyło postępowanie sądowe. Sąd Apelacyjny ocenia, że okoliczności jakie Sąd wziął pod uwagę uniewinniając A. S. były okolicznościami nowymi. Tak należało ocenić zmianę zeznań przez A. K. i ujawnienie okoliczności wskazujących na nieprawidłowe funkcjonowanie systemu rejestrującego przekroczenie granicy Państwa.

Całość powyższych rozważań prowadzi do wniosków, trafnie postawionych już przez Sąd I instancji, wskazujących, że działanie Prokuratury polegające na oskarżeniu A. S. o popełnienie przestępstwa umyślnego nie było działaniem bezprawnym. Nie było też bezprawnym zaniechaniem ze strony Prokuratury nie podjecie decyzji o umorzeniu śledztwa w stosunku do tego podejrzanego. Tak więc mimo wykazania przez powoda powstania szkody i jej wysokości, wobec braku przesłanki bezprawności działania pozwanego, odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego jest wyłączona i nie zachodziła też konieczność prowadzenia ustaleń i rozważań odnoszących się do istnienia związku przyczynowego.

Na koniec Sąd Apelacyjny zauważa, że czasowe zwolnienie powoda ze służby jako funkcjonariusza celnego było też wynikiem restrykcyjnego uregulowania zasad tej służby przez ustawodawcę. Pomimo, że w wyroku z dnia 13 lutego 2007r. w sprawie K 46/05 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że :

1. Art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 167, poz. 1399 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 170, poz. 1218):

a) jest zgodny z art. 60, art. 65 ust. 1 w związku z art. 30 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

b) nie jest niezgodny z art. 67 Konstytucji,

c) nie jest niezgodny z art. 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.; to ostatecznie ustawodawca zdecydował się na zmianę tego przepisu i zastosowanie mniej restrykcyjnych rozwiązań prawnych.

Osoby których dotknęły skutki obowiązywania tego przepisu w przypadku uniewinnienia nie otrzymywały pełnej rekompensaty i nie było możliwe w stosunku do nich dokonanej pełnej restytucji. Zwróciła na to uwagę Sędzia Ewa Łętowska w uzasadnieniu zdania odrębnego zgłoszonego do omawianego rozstrzygnięcia. Nie mniej w uzasadnieniu omawianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego wskazano na specyfikę pełnienia służby celnej polegającą również na tym, że od momentu powołania funkcjonariusz celny musi poddać się regułom pełnienia służby nacechowanej istnieniem specjalnych uprawnień, ale też szczególnych obowiązków i nie może pominąć w swych oczekiwaniach ryzyka związanego z ustawowymi warunkami rozwiązania służby.

W konsekwencji tych rozważań Sąd Apelacyjny nie znajdując podstaw faktycznych i prawnych do uwzględnienia apelacji powoda, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny ocenił, że w sprawie zachodzą szczególne okoliczności, z powodu których obciążenie powoda kosztami na rzecz strony przeciwnej pozostawało by w sprzeczności z poczuciem sprawiedliwości. Wniesienie przeciwko powodowi aktu oskarżenia wiązało się z rygorystycznym zastosowaniem wobec powoda przepisów obowiązującej w tamtym czasie ustawy, w wyniku czego powód znalazł się z dnia na dzień w bardzo trudnym położeniu. Jak wspomniano pomimo prawomocnego uniewinnienia powoda nie była możliwa całkowita restytucja skutków zwolnienia ze służby na podstawie przepisów obowiązujących w 2004r. Jednocześnie regulację prawną na podstawie której powód został zwolniony ze służby sam ustawodawca ocenił jako zbyt restrykcyjną i doprowadził do zmiany przepisów w tym zakresie. Dlatego Sąd Apelacyjny ocenił, że powód nie może ponosić ujemnych skutków nie uwzględnienia jego żądań, co stanowiło by dodatkową restrykcję wobec powoda.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji.