Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Ożóg (spr.)

Sędziowie: SA Andrzej Lewandowski

SA Michał Kopeć

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Lubiewska

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2014 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 12 maja 2010 r. sygn. akt I C 254/09

I.  oddala apelację,

II.  ustala, że koszty procesu w postępowaniu apelacyjnym poniesie pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w całości i pozostawia szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Na oryginale właściwe podpisy.

IACa 867/10

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 maja 2010 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku utrzymał w mocy w całości nakaz zapłaty z dnia 20 stycznia 2009 roku wydany przez ten Sąd w sprawie I Nc 4/09 i rozstrzygnął o kosztach procesu.

Sąd I instancji ustalił w toku postępowania, że w dniu 2 grudnia 2005 roku zostały zawarte dwie umowy przedwstępne sprzedaży lokali mieszkalnych inwestycji prowadzonej przez pozwaną (...) spółkę z o.o. z siedzibą w S. o nazwie (...) w U.. Lokal o powierzchni 97,95 m2 za cenę 861 960 zł oraz o powierzchni 114,39 m2 za cenę 759 698 zł. Umowy zostały zawarte między pozwaną jako inwestorem a (...) spółką z o.o. z siedzibą w S. jako kupującym. Cena sprzedaży za wymienione lokale została uiszczona w dniu zawarcia umów a pokwitowania udzielił Prezes Zarządu pozwanej spółki (...). Następnie w dniu 20 stycznia 2006 roku zostały zawarte dwie umowy cesji, na mocy których w miejsce dotychczasowego kupującego wstąpił za zgodą pozwanej powód A. W.. W umowach tych pozwana potwierdziła swoje zobowiązania z umów przedwstępnych z dnia 2 grudnia 2005 roku wobec powoda oraz potwierdziła fakt dokonania zapłaty ceny. Pozwana wraz z zawarciem umów cesji złożyła do dyspozycji powoda weksel własny in blanco na zabezpieczenie ewentualnych roszczeń kupującego ( powoda) wobec pozwanej o zwrot ceny sprzedaży w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że wobec przedłużającego się ponad miarę czasu realizacji inwestycji oraz utraty zaufania do pozwanej, powód pismem z dnia 5 grudnia 2008 roku odstąpił od obu umów przedwstępnych sprzedaży lokalu mieszkalnego w oparciu o § 9 ust.l tych

umów a także wobec niewykonania przez pozwaną zobowiązania określonego w § 2 w terminie zastrzeżonym w § 5 ust. 1 i 6 ust. 1 umowy.

Nakazem zapłaty z dnia 20 stycznia 2009 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku, w sprawie I Nc 4/09 nakazał pozwanej, aby zapłaciła na rzecz powoda kwotę 1 621658 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 stycznia 2008 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 27 488 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty, albo wniosła w tym terminie zarzuty.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwana zaprzeczyła zawarciu umów przedwstępnych sprzedaży lokali mieszkalnych i w konsekwencji wskazywała na brak jakichkolwiek zobowiązań pozwanej z tego tytułu. Dwie umowy przedwstępne sprzedaży lokali zostały zawarte w ten sposób, że pozwana była reprezentowana przez pełnomocnika S. T. a (...) sp. z o.o. przez jego małżonkę K. T.. Obie te osoby posługiwały się pełnomocnictwem z dnia 11 kwietnia 2005 roku i działały w porozumieniu. Natomiast w umowach cesji z dnia 20 stycznia 2006 roku pozwaną spółkę reprezentował W. M., który od lipca 2005 roku nie był członkiem Zarządu i nie mógł skutecznie jej reprezentować. Z kolei M. Z. były członek Zarządu pozwanej poproszony o wyjaśnienia zaprzeczył, aby podpisywał pokwitowania o przedstawionej treści, co utwierdziło zarząd pozwanej o możliwości wyłudzenia od spółki kwoty 1621 658 zł albo dwóch lokali, których wartość rynkowa jest obecnie dużo wyższa. Obie umowy z dnia 2 grudnia 2005 roku miały charakter umów przedwstępnych i roszczenia z nich wynikające nie mogą być przedmiotem cesji. Natomiast W. M. działając w imieniu (...) spółki z o.o. w organizacji nie mógł skutecznie udzielić pełnomocnictwa S. T., gdyż stosownie do przepisu art. 161 ksh spółka z o.o. w organizacji może być reprezentowana wyłącznie przez zarząd lub przez pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników.

Pismem z dnia 5 grudnia 2008 roku A. W. w związku z brakiem wykonania zobowiązania wynikającego z umów przedwstępnych sprzedaży lokali mieszkalnych o nr (...) zawartych w dniu 2 grudnia 2005 roku, oświadczył, że odstępuje z dniem 5 grudnia 2008 roku od umów przedwstępnych z dnia 2 grudnia 2005 roku zmienionych umowami cesji z dnia 20 stycznia 2006 roku na mocy której powód wstąpił w prawa i obowiązki kupującego wynikające z umowy. Jednocześnie powód poinformował o wypełnieniu weksla in blanco wręczonego mu przez pozwana spółkę w celu zabezpieczenia roszczenia kupującego i wezwał pozwaną do wykupu weksla w nieprzekraczalnym terminie do dnia 19 grudnia 2008 roku i do zapłaty sumy wekslowej 1 621658 zł.

Sąd I instancji wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, że postępowanie dowodowe służyło zasadniczo ustaleniu, czy umowy przedwstępne oraz umowy cesji faktycznie zostały zawarte, czy też sporządzono je jedynie po to, aby otrzymać określone środki od pozwanego. Ponadto Sąd Okręgowy zmierzał do weryfikacji dobrej wiary powoda przyjmującego weksel podpisany przez W. M. w zakresie reprezentacji pozwanej spółki. Odmówił wiary zeznaniom świadka M. Z. w zakresie w którym świadek zaprzeczył, aby podpisywał pokwitowanie odbioru pieniędzy od spółki (...) za sprzedaż lokali a także , aby taka sprzedaż kiedykolwiek miała miejsce. Zeznania te pozostają sprzeczne nie tylko z zeznaniami świadka S. T. ale także z samym dokumentem pokwitowania.

Sąd Okręgowy zważył ponadto, że wprawdzie w momencie podpisywania weksla przez W. M. nie był on umocowany do tej czynności albowiem został on odwołany ze składu zarządu pozwanej spółki w lipcu 2005 roku, jednakże okoliczność ta nie tamuje powstania zobowiązania wekslowego po stronie pozwanej Spółki. Zgodnie z przepisem art. 14 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w

dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do rejestru lub uległy wykreśleniu z rejestru. Powołana w tym przepisie instytucja jest instrumentem zmierzającym do zapewnienia pewności i bezpieczeństwa obrotu. W szczególności chroni osobę trzecią przed pogorszeniem jej pozycji w stosunku do tej, którą uzyskałaby, gdyby rzeczywisty stan prawny był zgodny ze stanem prawnym ujawnionym w rejestrze.

Sąd Okręgowy zważył ponadto, że niekwestionowany przez pozwanego był fakt, że okoliczność odwołania W. M. z zarządu nie została ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z kolei pozwany w żaden sposób nie wykazał, aby powód pozostawał w złej wierze i tym samym obalił domniemanie istnienia po stronie powoda dobrej wiary. Natomiast powód A. W. dodatkowo wykazał, iż w momencie zawierania umowy i żądając jako zabezpieczenia weksla sprawdził osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań w imieniu spółki w KRS. Tym samym powód wykazał zachowanie przez niego staranności w sprawdzeniu umocowania W. M. do reprezentacji pozwanej w KRS.

Natomiast ciężar wykazania faktu antydatowania umów spoczywał na powodzie a zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na zaakceptowanie tezy o późniejszym powstaniu dokumentów umowy. O istnieniu umów przedwstępnych sprzedaży lokali świadczy także treść pokwitowania zapłaty ceny a dokument ten Sąd I instancji uznał za wiarygodny. Poza tym wyjaśnione zostały podstawy zawarcia umowy cesji pomiędzy (...) a powodem.

Niezasadny jest także podnoszony przez pozwaną argument, iż roszczenia wynikające z umów przedwstępnych nie mogą stanowić przedmiotu przelewu, albowiem wynikające z umowy przedwstępnej roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej jest niezbywalne a jego przelew byłby sprzeczny z właściwością zobowiązania. Chociaż strony zawarły umowę tytułując ją jako umowę przedwstępną sprzedaży lokalu mieszkalnego, to uznać należy, że w

świetle art. 9 ustawy o własności lokali umowa ta jest umową deweloperską a nie umową przedwstępną. Ocena charakteru umowy zależy nie od jej nazwy ale od rzeczywistej treści oraz celu i zgodnego zamiaru stron. Źródło umowy deweloperskiej stanowią elementy treści różnych umów nazwanych, które tworzą nierozłączną i jednolitą całość określoną przez wskazany w art. 9 ust.l ustawy o własności lokali cel gospodarczy. W ocenie Sądu I instancji roszczenie wynikające z umowy przedwstępnej może zostać przeniesione w drodze cesji a nie budzi żadnych wątpliwości, że przedmiotem przelewu mogą być wierzytelności przyszłe.

Sąd Okręgowy zważył ponadto, że nie zasługuje na uwzględnienie podnoszony przez pozwanego zarzut, że czynność prawna dokonana przez S. T. ze spółką (...) jest nieważna bowiem została naruszona norma art. 108 k.c. W przedmiotowej sprawie wymieniony przepis nie ma zastosowania albowiem S. T. działał na mocy udzielonego mu pełnomocnictwa szczególnego a po stronie (...) umowę zawarła K. T. jako Prezes Zarządu. Sam fakt, że zachodzi tu pokrewieństwo między tymi osobami nie oznacza, że działali oni w zmowie a S. T. dokonał czynności z samym sobą. Okoliczność taka miałaby miejsce gdyby występował on po drugiej stronie, to jest po stronie (...) jako osoba upoważniona do zawarcia umowy.

Sąd I instancji nie podzielił też stanowiska pozwanej co do nieważności pełnomocnictwa udzielonego w dniu 11 kwietnia 2005 roku S. T. przez W. M. działającego na rzecz pozwanej Spółki. Jak wynika z treści tego aktu notarialnego W. M. działał wówczas jako członek zarządu pozwanej Spółki w organizacji a z treści umowy spółki wynikało, że do składania oświadczeń w imieniu spółki uprawniony jest samodzielnie każdy z członków zarządu. Zgodnie z powoływanym przez pozwanego przepisem art. 161 § 2 k.s.h. spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd lub pełnomocnika powołanego

jednomyślną uchwałą wspólników. W ocenie Sądu I instancji udzielenie pełnomocnictwa przez członka zarządu uprawnionego do samodzielnej reprezentacji spółki nie narusza dyspozycji powołanego przepisu.

W apelacji pozwana zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 58 § 1 k.c. i art. 17 § 1 k.s.h. w związku z art. 228 pkt 4 k.s.h. do oceny ważności zawartych umów sprzedaży lokali a następnie umów cesji w sytuacji, gdy umowy te dotyczące odpowiednio nabycia a następnie zbycia nieruchomości wymagały do swojej ważności zgody Zgromadzenia Wspólników Spółki (...) a stosowne uchwały w tej sprawie nie zostały do tych umów dołączone w trakcie postępowania przed Sądem I instancji ; naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 510 § 2 k.c. i nieuwzględnienie faktu, że do ważności umowy cesji konieczne jest istnienie zobowiązania do takiego przelewu a z treści umów cesji takie zobowiązanie nie wynikało ; naruszenie przepisu art. 510 § 1 k.c. w związku z art. 389 § 1 k.c. przez wadliwe przyjęcie, że wierzytelności wynikające z umowy przedwstępnej mogą być przedmiotem cesji podczas, gdy przeniesienie takiej wierzytelności sprzeciwia się właściwości zobowiązania ; naruszenie przepisu art. 108 k.c. w związku z art. 209 k.s.h. i art. 210 k.s.h. poprzez jego niewłaściwą interpretację i niezastosowanie do oceny ważności umów przedwstępnych sprzedaży lokali mieszkalnych z dnia 2 grudnia 2005 roku ; naruszenie art. 10 w związku z art. 1 pkt 7 ustawy prawo wekslowe przez ich niewłaściwą interpretację i nieuzasadnione przyjęcie, w oparciu o ten przepis, że datą wystawienia weksla in blanco przedstawionego pozwanemu do zapłaty przez powoda nie jest data wpisana jako data wystawienia na tym wekslu ( to jest data 5 grudnia 2008 roku), lecz wbrew treści weksla - data, w której weksel ten miałby być wręczony powodowi ; naruszenie przepisu art. 8 prawa wekslowego przez jego niewłaściwą interpretację i przyjęcie, w oparciu o ten przepis, że weksel

podpisany w imieniu pozwanej Spółki przez W. M., z datą wystawienia 5 grudnia 2008 roku stanowi ważne zobowiązanie wekslowe tej Spółki ; naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 i 2 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów skutkujące sprzecznością istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego wyrażającą się w nieuzasadnionym i błędnym ustaleniu, że w dniu 2 grudnia 2005 roku umowy przedwstępne sprzedaży lokali zostały rzeczywiście zawarte i w tym dniu doszło do zapłaty całości ceny oraz, że w dniu 20 stycznia 2006 roku zostały rzeczywiście zawarte umowy cesji i w tym dniu został wystawiony w imieniu pozwanego weksel gwarancyjny oraz nieuzasadnionym przyjęciu, że W. M. działając jako członek zarządu pozwanego był umocowany do podpisania w imieniu pozwanego weksla w dacie wskazanej w jego treści ; bezzasadne przyjęcie za wiarygodne zeznań świadka S. T. oraz powoda A. W. ; brak odniesienia się do zeznań świadka J. W. oraz naruszenie przepisów art. 217 § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. przez pozostawienie wniosków dowodowych pozwanego bez rozpoznania albo bezzasadne oddalenie takich wniosków, zwłaszcza dotyczących powołania dowodów z opinii biegłych grafologa i z zakresu księgowości ; naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. przez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku przyczyn odmowy przeprowadzenia dowodów wnioskowanych przez pozwanego oraz nierozpoznanie istoty sprawy. Wskazując na przytoczone podstawy apelacji pozwana wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku przez uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja pozwanej zasługuje na uwzględnienie jedynie w tej części, która zarzuca sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek odmowy uznania za wiarygodne zeznań świadka M. Z., z których wynikało, że nie podpisywał on pokwitowań odbioru pieniędzy od spółki (...) za sprzedaż lokali. Podstawą takiej oceny zeznań świadka M. Z. było dokonanie przez Sąd I instancji samodzielnego porównania pisma świadka M. Z. z podpisami na dokumencie przez niego kwestionowanym. Wprawdzie przepis art. 254 § 1 k.p.c. pozwala sądowi na badanie prawdziwości pisma bez udziału biegłych, jednakże zarówno w doktrynie jak i w judykaturze wskazuje się, że z uwagi na okoliczność, że porównywanie pisma wymaga wiadomości specjalnych odstąpienie od powołania biegłego, gdy prawdziwość pisma została zakwestionowana może mieć miejsce w wypadkach wyjątkowych. Ekspertyza pisma ręcznego zaliczana jest do jednej z najtrudniejszych technik kryminalistycznych ( por. m.in. K. Piasecki w : Kodeks postępowania cywilnego, tom I pod redakcją K. Piaseckiego, wyd. C.H. Beck, W-wa 1996, s. 834, M. Sieńko w : Kodeks postępowania cywilnego, tom I, pod redakcją M. Manowskiej, wyd. Lexis Nexis, W-wa, 2011, s. 532 i powoływane przez tych Autorów orzeczenia Sądu Najwyższego oraz wypowiedzi przedstawicieli doktryny). Trafnie wskazuje powód w odpowiedzi na apelację, że pełnomocnik pozwanej obecny na rozprawie w dniu 12 marca 2010 roku po oddaleniu przez Sąd I instancji wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego nie zgłosił zastrzeżeń w trybie art. 162 k.p.c. i nie wnosił o wpisanie tego zastrzeżenia do protokołu rozprawy, jednakże Sąd Apelacyjny ocenił, że rozpoznanie istoty sprawy zależało także od nie budzącego wątpliwości ustalenia, czy świadek M. Z. będący w dacie sporządzenia pokwitowania członkiem zarządu pozwanej Spółki rzeczywiście podpisał pokwitowanie odbioru kwoty dochodzonej w pozwie, stanowiącej cenę sprzedaży dwóch lokali mieszkalnych. Sąd II instancji decydując się na uzupełnienie postępowania dowodowego w

tym zakresie miał na uwadze utrwalony już w judykaturze pogląd według którego jeżeli do rozpoznania istoty sprawy niezbędne są wiadomości specjalne Sąd powinien z urzędu przeprowadzić taki dowód na podstawie art. 232 k.p.c. ( por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2013 roku w sprawie II CSK 422/12, LEX, nr 1314390 i cytowane w uzasadnieniu tego wyroku wcześniejsze orzeczenia).

Przeprowadzone przed Sądem Apelacyjnym postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie, czy podpis na pokwitowaniach z dnia 2 grudnia 2005 roku złożył świadek M. Z. wykazało, że ocena w tym zakresie różniła się zasadniczo w opiniach biegłych E. S. ( k- 963-967) oraz biegłego J. B. ( k- 1104). W tej sytuacji Sąd II instancji przeprowadził dowód z opinii instytutu naukowo- badawczego - Instytutu Ekspertyz Sądowych im. Prof. dr J. S. w K.. Opinia ta sporządzona na podstawie poszerzonego materiału porównawczego ( po odebraniu przed Sądem Apelacyjnych dodatkowych wzorów podpisów od świadka M. Z. według instrukcji Instytutu) w sposób wyczerpujący, logiczny i fachowy wskazuje, że parafy i podpisy odnoszące się do imienia i nazwiska M. Z. widniejące na dwóch pokwitowaniach zostały sporządzone przez M. Z.. Nie jest możliwe ustalenie, czy któraś z krawędzi tych dokumentów a zwłaszcza górna i dolna zostały przycięte w sposób niefabryczny. Natomiast wymienione pokwitowania nie powstały w jednym cyklu druku ; każde z nich zostało sporządzone albo za pomocą dwóch różnych urządzeń drukujących albo przy użyciu tego samego urządzenia, lecz wyposażonego w jeden rodzaj tonera podczas nadrukowania zasadniczej treści i dat, zaś w inny jego rodzaj w trakcie druku danych osobowych M. Z.. Nie jest możliwe stwierdzenie, czy nadruki zasadniczej treści i daty na obu pokwitowaniach powstały przed, czy też po nadrukowaniu danych osobowych M. Z., ani też ustalenie czasu w jakim one powstały. Jednocześnie poczynione przez Autorów opinii obserwacje wskazują, że podpisy M.

Z. zostały nakreślone pomiędzy opisanymi, dwoma cyklami druku ( opinia Instytutu, k- 1409). Opinia nie była kwestionowana przez strony.

Oceniając treść tej opinii Sąd Apelacyjny zważył, że skoro nie jest możliwe ustalenie, czy nadruki zasadniczej treści i daty na obu pokwitowaniach powstały przed, czy też po nadrukowaniu danych osobowych M. Z. ani nie jest możliwe ustalenie czasu w jakim one powstały, to przy braku innych środków dowodowych nie jest dopuszczalne wnioskowanie o spreparowaniu, antydatowaniu i przygotowaniu wymienionych pokwitowań w innych datach niż wskazane w pokwitowaniach, wyłącznie dla celów niniejszego procesu, dla uzasadnienia żądania pozwu. Dlatego też rozważania, hipotezy i oceny przedstawione w piśmie procesowym pozwanej z dnia 24 stycznia 2014 roku nie znajdują dostatecznego oparcia w zebranym materiale dowodowym. Natomiast okoliczność, że kwestionowane przez pozwaną czynności prawne nie znajdują potwierdzenia w dokumentach księgowych Spółki (...) ( z wyjątkiem deklaracji VAT -7 za grudzień 2005 roku zakwestionowanej przez Urząd Skarbowy), świadczy o tym, że członkowie Zarządu tej Spółki nie wywiązali się z obowiązków wynikających z przepisów ustawy o rachunkowości. Zaniechanie to nie wpływa jednak na ocenę ważności umów cywilnoprawnych zawartych między pozwaną a (...) spółką z o.o. w S. oraz między powodem a spółką (...).

Chybiony jest zarzut sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez ustalenie, że umowy cesji przedwstępnych umów sprzedaży lokali datowane na dzień 20 stycznia 2006 roku zawarte między powodem a (...) Spółką z o.o. w S. zostały zawarte w tym dniu a w szczególności w tym dniu wystawiony został w imieniu pozwanej spółki weksel gwarancyjny na rzecz powoda. Z przedstawionych przez powoda dokumentów - umów cesji zawartych między powodem a spółką z o.o. (...) w S. ( k- 50-53) wynika, że zostały one zawarte w dniu 20 stycznia 2006 roku a pozwana nie przedstawiła w toku

postępowania dowodów wskazujących, że umowy te faktycznie nie zostały zawarte lub zostały zawarte w innej dacie. Podobnie należy ocenić ustalenia dotyczące wystawienia weksla in blanco. Z pokwitowania odbioru weksla wynika, że został on wystawiony w dniu 20 stycznia 2006 roku a istotą weksla in blanco ( niezupełnego) jest brak wszystkich istotnych elementów weksla. Weksel niezupełny został wypełniony przez powoda w dniu 5 grudnia 2008 roku o czym powód poinformował pozwaną pismem z tej samej daty odstępując od umowy i wzywając do wykupu weksla ( k- 60). Dlatego na wekslu jako data wystawienia wskazana jest data 5 grudnia 2008 roku ( k- 64 i 65). Pozwana także nie wskazała dowodów podważających takie ustalenia wynikające z dokumentów przedstawionych przez powoda. Wprawdzie pozwana złożyła wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych w celu stwierdzenia daty w której zostały sporządzone : dokumenty zawierające pokwitowania, dwie umowy przedwstępne sprzedaży lokali z dnia 2 grudnia 2005 roku, umowa zabezpieczenia planowanych pożyczek z dnia 10 stycznia 2006 roku, potwierdzenie przyjęcia weksla przez powoda z dnia 20 stycznia 2006 roku i jego pisma z dnia 2 marca 2006 roku a (...) Towarzystwo (...) przeprowadza takie badania w sposób niszczący dokumenty, opierając się wyłącznie na pomiarach zaniku trudno lotnego rozpuszczalnika występującego powszechnie jako składnik tuszów długopisowych ( k- 1050). Sąd Apelacyjny oddalił jednak wniosek o przeprowadzenie takiego dowodu mając na uwadze stanowisko Instytutu Ekspertyz Sądowych im. Prof. dr J. S. w K. z którego wynika, że do chwili obecnej nie została opracowana naukowo zweryfikowana, powtarzalna i odtwarzalna metoda analityczna, która na podstawie fizycznych lub chemicznych badań materiałów kryjących pozwoliłaby ustalić wiek zapisów wykonanych dowolnym narzędziem pisarskim na papierze ( k- 1051).

Chybiony jest zarzut sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez ustalenie, że W. M.

działając jako członek Zarządu pozwanej Spółki był umocowany do podpisania weksla w imieniu pozwanej. Takiego ustalenia nie zawiera uzasadnienie zaskarżonego wyroku. Sąd I instancji ustalił bowiem, że w momencie podpisywania weksla przez W. M. nie był on umocowany do tej czynności albowiem został odwołany ze składu zarządu pozwanej w lipcu 2005 roku i tym samym nie mógł skutecznie zaciągnąć zobowiązania wekslowego. Jednakże Sąd Okręgowy trafnie ocenił, że okoliczność ta nie stanowi przeszkody powstania zobowiązania wekslowego po stronie pozwanej z uwagi na treść przepisu art. 14 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, fakt nie ujawnienia odwołania W. M. w tym rejestrze oraz niewykazanie przez pozwaną, aby powód pozostawał w złej wierze. Skoro odwołanie W. M. zostało ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym dopiero 31 marca 2006 roku, to wiarygodne są zeznania powoda, z których wynikało, że w momencie zawierania umowy i żądając wystawienia weksla sprawdził w tym rejestrze osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań w imieniu pozwanej Spółki nie dopatrując się nieprawidłowości w zakresie reprezentacji pozwanej spółki.

Nietrafny jest także zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zeznań świadków wskazanych w uzasadnieniu apelacji oraz zeznań powoda. W istocie Sąd I instancji dokonując oceny tych dowodów nie przekroczył granic zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. a rozważania pozwanej zawarte w tej części apelacji stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Okręgowego. Wprawdzie Sąd Okręgowy nie ustosunkował się do tej części zeznań świadka J. W. z których wynikało, że w październiku 2007 roku S. T. pokazywał mu weksel podpisany przez W. M., lecz świadek ten po okazaniu mu kopii weksla na karcie 65 nie potrafił stwierdzić, czy widział ten weksel, czy też inny podpisany przez W. M.. Wydawało się świadkowi, że oznaczenie firmy pozwanej na wekslu, który widział znajdowało się wyżej niż

na kopii weksla okazanego ( zeznania świadka J. W. k- 535). Dlatego też wobec braku jednoznacznego i stanowczego stwierdzenia przez tego świadka faktów dotyczących weksla złożonego w niniejszej sprawie zeznania te nie mogą skutecznie podważać zeznań pozostałych świadków i zeznań powoda.

Nietrafny jest także zarzut naruszenia przepisu art. 217 § 2 k.p.c. w związku z przepisem art. 227 k.p.c. przez oddalenie wniosku pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości na okoliczność ustalenia, czy zawarte umowy przedwstępne nabycia lokali mieszkalnych i umowy cesji zostały odnotowane w dokumentach księgowych spółki (...). Pełnomocnik pozwanej obecny na rozprawie w dniu 12 marca 2010 roku nie zgłosił zastrzeżeń wobec oddalenia wniosku o przeprowadzenie takiego dowodu i nie żądał wpisania zastrzeżenia do protokołu. Wniosek tej treści zgłoszony został także w postępowaniu apelacyjnym. Sąd II instancji oddalił ten wniosek uznając, że ewentualne stwierdzenie braku dokumentów księgowych potwierdzających dokonanie czynności prawnych kwestionowanych przez pozwaną nie stanowi dowodu pozwalającego na ustalenie, że czynności te nie zostały dokonane bądź są nieważne.

Chybiony jest również zarzut naruszenia przepisu art. 217 § 2 k.p.c. w związku z przepisem art. 227 k.p.c. wskutek nierozpoznania wniosku powoda o przeprowadzenie dowodu z dokumentu - uchwał Zgromadzenia Wspólników Spółki (...) wyrażających zgodę na zawarcie przez tą Spółkę z pozwaną umów przedwstępnych sprzedaży lokali a następnie wyrażających zgodę na dokonanie przelewu wierzytelności wynikających z tych umów na powoda. Dowód taki nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy ponieważ zgodnie z treścią przepisu art.228 pkt 4 k.s.h. uchwały wspólników wymaga nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Natomiast umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości podobnie jak umowa deweloperska i

umowa przelewu wierzytelności nie powodują skutku w postaci zbycia lub nabycia nieruchomości. Sąd Apelacyjny w obecnym składzie podziela dominujący w doktrynie i w judykaturze pogląd według którego pojęcia „zbycie" i „nabycie" należy odnosić wyłącznie do skutku rozporządzającego powodującego przeniesienie własności ze zbywcy na nabywcę ( por. m.in. A. Kidyba : Komentarz aktualizowany do art. 228 k.s.h. LEX i cytowane tam orzeczenia : uchwała SN z dnia 21 lutego 2008 roku w sprawie III CZP 137/07 oraz wyrok SN z dnia 6 lutego 2009 roku w sprawie IV CSK 271/08).

Wprawdzie Sąd I instancji nie wydał osobnego postanowienia w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z umów pożyczek oraz innych towarzyszących im umów przedstawionych przez powoda przy piśmie procesowym z dnia 22 marca 2010 roku celem ustalenia istnienia podstawy prawnej dokonania przez spółkę (...) przelewu wierzytelności z umów przedwstępnych sprzedaży lokali na powoda, jednakże oparł swoje ustalenia na tych dokumentach i przytoczył je w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Dodatkowo Sąd Apelacyjny, na podstawie przepisu art. 232 k.p.c. uzupełnił postępowanie dowodowe przesłuchując powoda w charakterze strony na okoliczność pożyczek udzielanych przez niego spółce (...) i analizując zeznania powoda złożone na rozprawie w dniu 8 lutego 2011 roku uznał, że w kontekście złożonych przez powoda dokumentów stwierdzających udzielanie pożyczek i ich zabezpieczenie, zeznania powoda są wiarygodne.

Sąd Okręgowy, wbrew zarzutom pozwanej poczynił też ustalenia na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy IX GC 234/06 Sądu Okręgowego w Gdańsku a ustalenia w tym zakresie przytoczył na stronie 13 i 14 uzasadnienia. Okoliczność, że w aktach tej sprawy toczącej się między pozwaną a Spółką (...) o zapłatę roszczenia wywodzonego z zupełnie innego stanu faktycznego nie ma dokumentów potwierdzających dokonanie kwestionowanych przez pozwaną umów, nie może stanowić dowodu wskazującego, że umowy takie nie zostały zawarte.

Częściowo trafny jest natomiast zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera bowiem wszystkie elementy wymienione w treści cytowanego przepisu, lecz nie odnosi się do wszystkich twierdzeń i wniosków pozwanej składanych w toku postępowania a przedstawionych w apelacji w uzasadnieniu zarzutu naruszenia przepisu art. 217 § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. Jak jednak wskazano przy ocenie tego zarzutu wymienione okoliczności i dowody albo nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, albo ocena tych dowodów nie podważała ustaleń Sądu I instancji o zawarciu kwestionowanych przez pozwaną umów.

W rezultacie chybiony okazał się zarzut nierozpoznania przez Sąd Okręgowy istoty sprawy a postępowanie dowodowe toczące się w znaczącej części także przed Sądem II instancji nie ujawniło takich okoliczności faktycznych, które podważałyby fakty świadczące o zawarciu umów z których powód wywodzi swoje roszczenie. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na pozwanej, która z faktu niezawarcia tych umów lub ich nieważności wywodziła skutki prawne w postaci zwolnienia się od odpowiedzialności.

Nietrafny jest również zarzut naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwą wykładnię lub błędne zastosowanie przepisów art. 510 § 1 k.c. w związku z przepisem art. 389 § 1 k.c. Sąd Apelacyjny w całości podziela ocenę Sądu Okręgowego co do charakteru prawnego „ umów przedwstępnych sprzedaży lokali mieszkalnych" będących w istocie umowami deweloperskimi a roszczenia wynikające z tych umów mogą być przenoszone na inne osoby na podstawie umów przelewu wierzytelności.

Chybiony jest także zarzut naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwą wykładnię i niezastosowanie przepisu art. 58 § 1 k.c. i art. 17 § 1 k.s.h. w związku z przepisem art. 228 pkt 4 k.s.h. Jak wynika z wcześniejszych rozważań Sądu II instancji przedstawionych przy ocenie zarzutu uchybień procesowych, przepis art. 228 pkt 4 k.s.h. dotyczy jedynie takich

czynności prawnych, których skutkiem jest rozporządzenie nieruchomością, czyli przeniesienie prawa ze zbywcy na nabywcę. Skutek taki nie następuje w wyniku zawarcia umowy deweloperskiej ani umowy przelewu wierzytelności, dlatego ważność tych umów nie zależała od zgody wspólników spółki z o.o. (...) w S..

Podobnie należy ocenić zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez niezastosowanie do oceny skutków umowy cesji umów przedwstępnych sprzedaży lokali zawartych przez powoda ze spółką (...) przepisów art. 58 § 1 k.c. w związku z przepisem art. 510 § 2 k.c. Przeprowadzone przed Sądem Okręgowym oraz przed Sądem II instancji postępowanie dowodowe wykazało, że umowy przelewu wierzytelności zostały zawarte w celu zwolnienia się Spółki z długu zaciągniętego wobec powoda z tytułu umów pożyczek ( causa solvendi).

Nietrafny jest zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię i niezastosowanie przepisu art. 108 k.c. w związku z przepisami art. 209 k.s.h. i art. 210 k.s.h. do oceny ważności umów sprzedaży lokali mieszkalnych z dnia 2 grudnia 2005 roku. Przepis art. 108 k.c. nie znajduje zastosowania w sytuacji, gdy umowa zostaje zawarta między osobami prawnymi z których jedna reprezentowana jest przez pełnomocnika będącego małżonkiem członka zarządu reprezentującego drugą stronę umowy a działającego zgodnie z zasadami reprezentacji spółki.

Chybione są zarzuty naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisów art. 8 oraz art. 10 w związku z przepisem art. 1 pkt 7 ustawy prawo wekslowe. Jak już wskazano przy ocenie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w \sprawie materiału dowodowego istota weksla in blanco polega na tym, że w chwili wystawienia nie zawiera on wszystkich koniecznych elementów weksla określonych przepisem art.l lub 101 prawa wekslowego. Może być zatem zaopatrzony jedynie w podpis wystawcy weksla a wypełniony przez odbiorcę w przyszłości. Z ustaleń Sądu I instancji

wynikało, że weksel niezupełny został wydany powodowi na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umów przelewu wierzytelności 20 stycznia 2006 roku a wypełniony przez powoda w dniu 5 grudnia 2008 roku, kiedy to powód złożył oświadczenie o odstąpieniu od umów przedwstępnych sprzedaży lokali mieszkalnych i wezwał pozwaną do wykupu weksla. Ustalenia te dokonane na podstawie dokumentów prywatnych przedłożonych przez powoda nie zostały skutecznie podważone przez pozwaną w postępowaniu dowodowym.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. a o kosztach procesu orzekł zgodnie

z przepisem art. 98 § 1 k.p.c. i 108 § 1 zd.2 k.p.c.