Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Krzysztofa Piwowarczyka

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2014r.,

sprawy skazanego P. Z. (1)

o wyrok łączny

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Iławie VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w (...)

z dnia 25 lipca 2014 r., sygn. akt VII K 83/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Iławie VII Zamiejscowemu Wydziałowi Karnemu z siedzibą w (...) do ponownego rozpoznania.

Sygn. VI Ka 327/14

UZASADNIENIE

Pod sygnaturą VIII K 83/14 Sądu Rejonowego w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) prowadzono sprawę z wniosku skazanego P. Z. (2) o wyrok łączny. W ocenie sądu rozpoznającego sprawę należało rozważyć czy zachodzą warunki do wydania wyroku łącznego w zakresie dot. prawomocnych wyroków zawierających skazania:

1. Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 30 marca 2010 roku w sprawie II K 482/09 za trzy przestępstwa z art. 278 § 1 k popełnione w warunkach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 kk w okresie od dnia 21 sierpnia 2009 r. do dnia 15 września 2009 roku, na karę 1 roku pozbawienia wolności,

2.Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 08 lipca 2010 roku w sprawie II K 27/10 za przestępstwa:

- z art. 158§1kk i art. 157§1kk popełnione w dniu 06.12.2009r., na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności

- z art. 278 § 1 kk popełnione w dniu 27 grudnia 2009 r. na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności

gdzie wymierzono mu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat, której wykonanie zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 13 grudnia 2012 roku w sprawie II Ko 404/12, następnie postanowieniem Sądu Rejonowego w Iławie VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w (...) z dnia 09 listopada 2013 roku rozwiązano karę łączną, stwierdzono, iż czyn z art. 278 § 1 kk, za który skazano P. Z. (1), stanowi wykroczenie z art. 119 § 1 kw. zaś orzeczoną wobec niego za ten czyn karę 5 miesięcy pozbawienia wolności zamieniono na karę 30 dni aresztu,

3. Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 21 lutego 2012 roku w
sprawie II K 15/12 za przestępstwa:

- z art. 190 § 1 kk w zw. z art. 12 kk popełnione w okresie od 15 do 17 maja 2011 roku na karę 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym,

- z art. 193 kk popełnione w dniu 16 maja 2011 roku na karę 3 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym,

- z art. 226 § 1 kk popełnione w dniu 17 grudnia 2011 roku na karę 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym,

- z art. 222 § 1 kk popełnione w dniu 17 grudnia 2011 roku na karę 8 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym,

gdzie wymierzono mu karę łączną 12 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym,

4. Sądu Rejonowego w Iławie VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w
(...) z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie VII K 16/13
za:

- osiem przestępstw z art. 278 § 1 kk popełnionych w warunkach ciągu
przestępstw z art. 91 § 1 kk w okresie od grudnia 2010 r. do dnia 29 lutego 2012
roku na karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności,

- przestępstwo z art. 279§1kk popełnione w okresie od 22 grudnia 2011r. do 02 stycznia 2012r. na karę 1 roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności,

gdzie wymierzono mu karę łączną 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia, na której poczet zaliczono skazanemu zatrzymanie w dniu 20 stycznia 2011 roku (1 dzień) oraz w okresie od dnia 14 do 16 kwietnia 2012 roku (3 dni), łącznie 4 dni,

5. Sądu Rejonowego w Iławie VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w (...) z dnia 20 listopada 2013 roku w sprawie VII K 33/13 za przestępstwo z art. 158 § 1 kk popełnione w dniu 03 maja 2012 roku na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności,

6. Sądu Rejonowego w Iławie VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w (...) z dnia 20 grudnia 2013 roku w sprawie VII K 523/13 za przestępstwo z art. 279 § 1 kk popełnione w okresie od dnia 01 do 08 lutego 2013 roku na karę 1 roku pozbawienia wolności.

Po przeanalizowaniu w/w wyroków jednostkowych Sąd Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) wyrokiem łącznym z dnia 25 lipca 2014r. :

- połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami w sprawach II K 482/09 i II K 27/10 SR w Nowym Mieście Lubawskim i wymierzył karę łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności,

- rozwiązał karę łączna orzeczona w pkt. 8 wyroku Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13,

- połączył jednostkowe kary ograniczenia wolności wymierzone wyrokiem w sprawie II K 15/12 SR w Nowym Mieście Lubawskim oraz pozbawienia wolności wymierzoną w pkt. 7 wyroku Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13 i wymierzył karę łączną 1 roku i 7 miesięcy pozbawienia wolności,

- połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami w sprawach VII K 33/13 i VII K 523/13 SR w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedzibą w (...) i wymierzył karę łączną 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności,

a nadto stwierdził, że pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach jednostkowych podlegają odrębnemu wykonaniu, dokonał zaliczeń w oparciu o treść art. 577 kpk, zasądził wynagrodzenie dla obrońcy z urzędu.

Z wyrokiem tym nie zgodziła się obrońca skazanego, która zarzucając rażącą niewspółmierność kar łącznych pozbawienia wolności wskazała, iż sąd I instancji niewłaściwie uwzględnił przy orzekaniu kar łącznych związek podmiotowy i przedmiotowy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono kary, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie kar łącznych z zastosowaniem absorpcji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona przez obrońcę skazanego skutkować musiała uchyleniem zaskarżonego wyroku z jednoczesnym przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Nie oceniając zasadności apelacji obrońcy skazanego wniesionej w zakresie rażącej surowości wymierzonej kary łącznej, to należy zauważyć, że Sąd Rejonowy nieprawidłowo ocenił warunki do orzeczenia kar łącznych, co doprowadziło do obrazy art. 85 kk i art. 569§1kpk, która miała wpływ na treść zapadłego wyroku łącznego. Wniesienie bowiem apelacji na korzyść skazanego, obligowało sąd II instancji do oceny czy nie doszło do innej względnej przyczyny odwoławczej z art. 438 kpk, niż wskazana przez skarżącą rażąca surowość kary. Stwierdzenie zaś zaistnienia innej względnej przyczyny odwoławczej, niż wskazana w apelacji, przy przyjęciu, że zapadły wyrok łączny jest niezgodny ze wskazanymi wyżej przepisami i niesprawiedliwy, to pozwalało na zastosowanie art. 440 kpk i uchylenie wyroku, w sytuacji gdy należało dokonać innych ustaleń faktycznych niż te leżące u podstaw wydania zaskarżonego wyroku, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.

Należy przypomnieć, że orzekając karę łączną w ramach wyroku łącznego, to sąd nie może swobodnie wybierać wyroków i kar podlegających połączeniu, nie ma możliwości pominięcia części z nich, ale musi stosować się do reguł określonych w art. 85 kk i art. 569§1kpk.

Zgodnie z art. 569 § 1 kpk, gdy zachodzą określone w art. 85 kk warunki do orzeczenia kary łącznej, to jest jeżeli skazany popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich i wymierzono mu za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. Sformułowanie „sąd orzeka karę łączną" oznacza, że zastosowanie tej instytucji jest obligatoryjne, a więc w razie spełnienie przesłanek wskazanych w art. 85 kk nie ma możliwości jej niezastosowania. Treść art. 85 kk nakazuje badać czy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok. Zawarty w art. 85 kk zwrot: "zanim zapadł pierwszy wyrok" odnosi się do pierwszego chronologicznie wyroku, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnego (kolejnych) przestępstwa (uchw. SN (7) z 25.2.2005 r., I KZP 36/04, OSNKW 2005, Nr 2, poz. 13).

Przenosząc te rozważania w realia przedmiotowej sprawy, to należy stwierdzić, że P. Z. (1) był skazany 6 jednostkowymi wyrokami, w których zapadły bądź kary jednostkowe, bądź były orzekane kary jednostkowe i kary łączne. Z zestawienia dat popełnienia czynów przypisanych P. Z. w wyrokach jednostkowych oraz dat wydania wyroków w sprawach objętych postępowaniem w przedmiocie wydania wyroku łącznego wynika, że, mając na uwadze zasady z art. 85 kk i art. 569§1kpk, to należało orzec trzy kary łączne.

Rację ma sąd I instancji, że „pierwszy chronologicznie” wyrok to wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 30 marca 2010 roku w sprawie II K 482/09 obejmujący czyny popełnione od 21.08.2009r. do 15.09.2009r.i że karę orzeczoną tym wyrokiem należało połączyć z karą wymierzoną za czyn z dnia 6.12.2009r. orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z dnia 08 lipca 2010 roku w sprawie II K 27/10 za przestępstwo z art. 158§1kk.

Rację ma też sąd orzekający, iż zachodziły podstawy do orzeczenia drugiej kary łącznej, przy czym na potrzeby orzeczenia kolejnej kary łącznej, to „pierwszym chronologicznie wyrokiem” stał się wyrok z dnia 21.02.2012r. w sprawie II K 15/12 SR w Nowym Mieście Lubawskim, a łączeniu w ramach tej kolejnej kary łącznej podlegały czyny popełnione przed data wydania wyroku z 21.02.2012r. Ponieważ zaś wyrok Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13 zawierał skazania za czyny popełnione i w okresie przed datą wydania wyroku w sprawie II K 15/12 i po tej dacie, to należało rozwiązać karę łączną orzeczoną w pkt. 8 wyroku Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13, a następnie połączyć jednostkowe kary ograniczenia wolności wymierzone wyrokiem w sprawie II K 15/12 SR w Nowym Mieście Lubawskim oraz pozbawienia wolności wymierzoną w pkt. 7 wyroku Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13.

Do tego momentu co do prawidłowości działania sądu I instancji, w zakresie właściwego stosowania art. 85kk i art. 569§1kpk , nie można mieć zastrzeżeń.

Natomiast z chwilą rozwiązania kary łącznej orzeczonej w pkt. 8 wyroku Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13 i objęcia kolejną kara łączna w zaskarżonym wyroku tylko jednostkowej kary z tego wyroku za czyny popełnione w okresie od 22.12.2011 do 02.01.2012r., to poza rozstrzygnięciem w zakresie „drugiej” kary łącznej, pozostała jeszcze druga jednostkowa kara wymierzona wyrokiem w spr. VII K 16/13 za czyny popełniony w okresie od grudnia 2010r. do 29.02.2012r.

Tym samym kolejną grupę wyroków, co do których należało rozważać czy zachodzą przesłanki do orzeczenia kolejnej kary łącznej otwierał, jako „pierwszy chronologicznie” wyrok Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13 zawierający skazanie z pkt. 6 za przestępstwa z art. 278§1kk popełnione od grudnia 2010r. do 29.02.2012r. To zaś spowodowało, że nie można zgodzić się z poglądem sądu I instancji, iż rozwiązanie kary łącznej z wyroku w sprawie VII K 16/13 i objęcie „drugą” karą łączna tylko kary z pkt. 7 tego wyroku, spowodowało, że kara jednostkowa z pkt. 6 tego wyroku winna podlegać odrębnemu wykonaniu. W tym miejscu należy też zaznaczyć, że takie rozstrzygnięcie dot. kary z pkt. 6 wyroku w sprawie VII K 16/13 (tj., iż podlega ona odrębnemu wykonaniu) nie wynika wprost z treści pkt. VII zaskarżonego wyroku łącznego, tylko zostało przez sąd orzekający wyartykułowane w treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku. W ocenie sądu odwoławczego, w sytuacji gdyby kara z pkt. 6 wyroku w sprawie VII K 16/13 faktycznie nie mogła być objęta kara łączną, właściwsze byłoby umorzenie postępowania o objęcie tego skazania karą łączną (art. 572 kpk), a nie stwierdzenie, że kara ta podlega odrębnemu wykonaniu, „gdyż w odniesieniu do każdej jednostkowej kary objętej postępowaniem w przedmiocie wydania wyroku łącznego powinno zapaść odpowiednie rozstrzygnięcie - albo powinna ona zostać objęta wyrokiem łącznym, albo też postępowanie w odniesieniu do niej powinno zostać umorzone” (por. SN I KZP 9/09, OSNKW 2009, nr 8, poz. 62; SA w Katowicach II AKa 244/06, LEX nr 217093; pogląd zawarty w Komentarzu Aktualizowanym do art. 425-673 kpk autorstwa S.Steinborna, Lex 2014, Komentarzu do KPK pod red. prof. dr hab. Jerzego Skorupki, wyd. C.H.Beck 2014). Tym samym należy przyjąć, że treść art. 572 kpk obliguje sąd do umorzenia postępowania nie tylko w przypadku całkowitego, lecz także częściowego braku warunków do wydania wyroku łącznego, a brak stosownego rozstrzygnięcia w tej kwestii co do kary z pkt. 6 wyroku w sprawie VII K 16/13 w zaskarżonym wyroku łącznym, również stanowiło powód dla którego sąd odwoławczy nie mógł zaaprobować treści całego zaskarżonego wyroku łącznego.

Powracając do okoliczności, iż po rozwiązaniu kary łącznej z pkt. 8 i objęciu karą łączną kary jednostkowej z pkt. 7 wyroku w sprawie VII K 16/13, to „pierwszym chronologicznie” stawał się wyrok Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) w sprawie VII K 16/13 zawierający skazanie za ciąg przestępstw z art. 278§1kk popełniony od grudnia 2010r. do 29.02.2012r., to należy stwierdzić, że czyny przypisane P. Z. (1) w wyrokach w sprawach VII K 33/13 i VII K 523/13 Sądu Rejonowy w Iławie w VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedziba w (...) zostały popełnione przed datą wydania wyroku w tejże sprawie VII K 16/13. Tym samym zachodziły przesłanki z art. 85 kk i z art. 569§1kpk do objęcia „trzecią” karą łączną kar z wszystkich tych wyroków. Sąd Rejonowy, odstępując od objęcia „trzecią” karą łączną skazania z z pkt. 6 wyroku w sprawie VII K 16/13, pomimo istnienia warunków do orzeczenia kary łącznej, rażąco naruszył przepisy art. 569 § 1 kpk i art. 85 kk. Uchybienie to miało zaś ewidentny wpływ na treść wyroku, gdyż w jego następstwie pozostawiono do odrębnego wykonania (co, jak już wyżej wskazano, też nie zostało wyraźnie zawarte w rozstrzygnięciu z pkt. VII zaskarżonego wyroku łącznego, tylko zasygnalizowane w pisemnym uzasadnieniu wyroku) karę pozbawienia wolności orzeczoną za przestępstwo pozostające w zbiegu realnym z przestępstwami, co do których orzeczono „trzecią” karę łączną.

Dlatego, w oparciu o art. 437 kpk, orzeczono o uchyleniu zaskarżonego wyroku łącznego i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Ponownie rozpoznając sprawę sąd właściwy będzie zaś musiał procedować z poszanowaniem przepisów prawa procesowego i materialnego dotyczących wyroku łącznego. Ponadto winien też rozważyć zasadność zarzutu i uzasadnienia tego zarzutu zawartego we wniesionej apelacji.