Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Danuta Morys - Woźniak (spr.)

SR del. Beata Majewska-Czajkowska

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko J. K.

o zaspokojenie potrzeb rodziny

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 3 września 2013 r., sygn. akt III RC 198/13

1  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a  zasądza od pozwanego na rzecz powódki tytułem przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny kwoty po 420zł (czterysta dwadzieścia złotych) miesięcznie, poczynając od dnia 1 stycznia 2013r., płatne z góry, w terminie do dnia 10-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat;

b  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.217zł (tysiąc dwieście siedemnaście złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

c  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej kwotę 252zł (dwieście pięćdziesiąt dwa złote) tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu;

1  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600zł (sześćset złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

2  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej kwotę 252zł (dwieście pięćdziesiąt dwa złote) z tytułu nieuiszczonej opłaty od apelacji.

SSR (del.) Beata Majewska-Czajkowska SSO Leszek Dąbek SSO Danuta Morys - Woźniak

Sygn. akt III Ca 1738/13

UZASADNIENIE

Powódka K. K. domagała się zasądzenia od J. K. z tytułu kosztów utrzymania rodziny kwoty po 420 zł miesięcznie, od dnia 1 stycznia 2013r.,płatnej w terminie do 10 – go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami, oraz zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego. Uzasadniając żądanie pozwu podała, że strony pozostają w związku małżeńskim, a pozwany od września 2009r. przestał partycypować w kosztach utrzymania rodziny.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu podniósł, że strony od czterech lat pozostają w faktycznej separacji. Strony prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe. W ocenie pozwanego, dochód uzyskiwany przez powódkę winien wystarczyć jej na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb.

Wyrokiem z dnia 3 września 2013r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że strony pozostają w związku małżeńskim od 19 maja 1984r. Z ich małżeństwa pochodzi dwoje pełnoletnich dzieci, które mieszkają oddzielnie. Miesięczne koszty związane z lokalem mieszkalnym stron położonym w R. przy ul. (...) kształtują się następująco: czynsz – 423,49 zł, fundusz remontowy – 118,68 zł, telewizja kablowa – 49 zł, energia elektryczna – 65 – 75 zł, gaz – 65 – 75 zł. Koszty te w całości są ponoszone przez K. K.. J. K. w okresie letnim zamieszkuje w kampingu poza R., stanowiącym składnik majątku wspólnego. Koszty związane z eksploatacją kampingu ponosi J. K.. Kształtują się one następująco: opłata za energię elektryczną - 100 zł (płatne co dwa miesiące) oraz dzierżawa – 1.000 zł rocznie.

K. K. jest zatrudniona w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K., uzyskując wynagrodzenie w kwocie 2.0003zł miesięcznie.

J. K. uzyskuje świadczenie emerytalne w kwocie 3.023,18 zł miesięcznie.

J. K. do września 2009r. partycypował w kosztach utrzymania rodziny. Posiada oszczędności o równowartości około 25.000 zł (w euro). W ciągu roku na zakup żywności wydaje kwotę 500 zł.

Strony posiadały wspólne konto oszczędnościowe. We wrześniu 2009r. pozwany podjął zgromadzoną na nim kwotę 47.700 zł. W 2010r. za pieniądze te zakupił samochód marki F. (...) za cenę 41.600 zł.

Strony posiadały również środki zgromadzone w Banku (...) w kwocie 34.000 zł. Kwota ta została wpłacona na fundusz inwestycyjny (...). Po jego zlikwidowaniu środki te zostały przelane na konto powódki. Za kwotę 25.000 zł sfinansowała ona remont kuchni, a za pozostałą kwotę przekazała swojej matce na remont kuchni.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy zakwalifikował żądanie powódki jako mające swoje oparcie w regulacji prawnej z art. 27 k.r.o., który stanowi, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Wskazując, że realizacja tego obowiązku doznaje ograniczeń w sytuacji separacji faktycznej, co ma miejsce w ustalonym stanie faktycznym, Sąd uznał, że wobec przyznania przez powódkę, że uzyskiwane przez nią wynagrodzenia pozwala jej na sfinansowanie jej potrzeb, powództwo oparte na podstawie art. 27 k.r.o. nie zasługiwało na uwzględnienie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia wywiodła powódka. Zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a to art. 27 k.r.o. poprzez przyjęcie, że przepis ten nie znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie, jak również naruszenie prawa procesowego, a to art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewłaściwe uzasadnienie przez nienależyte wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku.

Na tych podstawach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem pozwu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a nadto zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie odwoławcze według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powódki przyjmując jako podstawę prawną swego rozstrzygnięcia przywołane przepisy prawne, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne. Niemniej jednak wnioski z nich wyprowadzone były nieprawidłowe.

W pierwszej kolejności należało się jednak odnieść do zarzutu naruszenia prawa procesowego.

Z ujęcia redakcyjnego art. 328 § 2 k.p.c. wynika, że punktem wyjścia dla przedstawienia w motywach pisemnych uzasadnienia wyroku koncepcji prawnej rozstrzygnięcia sprawy powinny być poczynione ustalenia faktyczne. Sąd pierwszej instancji zobowiązany jest do wyjaśnienia motywów rozstrzygnięcia w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007r., V CSK 115/07). Uchybienie Sądu w tym zakresie, następuje jedynie w sytuacji, gdy uzasadnienie wyroku zawiera jedynie opis poszczególnych elementów stanu faktycznego, bez wniosków z nich wynikających i bez dokonanego ustalenia stanu faktycznego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1999r., II UKN 437/98; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1951r., C 154/51).

W ocenie powódki, Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nienależyte wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku. Zarzut ten był chybiony. Pomimo, iż uzasadnienie Sądu Rejonowego odznacza się lapidarnością, niemniej jednak spełnia przedstawiony powyżej zasadniczy wymóg uzasadnienia, tj. umożliwienie przeprowadzenia kontroli instancyjnej przez sąd odwoławczy. Sąd Rejonowy w prawidłowy sposób dokonał subsumcji oraz wskazał, w sposób jednoznaczny, podlegający weryfikacji w ramach kontroli instancyjnej, podstawy odmowy udzielenia ochrony prawnej powódce, co czyniło bezpodstawnym zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Zasadnym okazał się wszakże zarzut naruszenia prawa materialnego.

Zgodnie z art. 27 k.r.o., zakres obowiązku alimentacyjnego uzależniony jest od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Do zaspokojenia potrzeb rodziny zobowiązani są oboje małżonkowie. Prawidłowe określenie zakresu obowiązku alimentacyjnego, wymaga zatem ustalenia usprawiedliwionych potrzeb powódki i dzieci stron, jak również jej możliwości zarobkowych, a następnie przyrównanie od odpowiednio ustalonych możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że w świetle aktualnego orzecznictwa, obowiązku tego (z art. 27 k.r.o.) nie uchyla ani ustanowienie rozdzielności majątkowej, ani też separacja faktyczna małżonków. Obowiązek ten wygasa dopiero z chwilą ustania małżeństwa (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2010r., III CZP 59/10).

Sąd Okręgowy wskazuje również, że w ramach tego obowiązku, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1987r., (III CZP 91/86), obowiązuje zasada równej stopy życiowej. Co prawda zasada równej stopy życiowej „nie oznacza, że podział dochodów małżonków między poszczególnych członków rodziny ma być w pełni proporcjonalny do ich liczby, gdyż powinien być on dokonany z uwzględnieniem usprawiedliwionych potrzeb każdego z członków rodziny.” (Komentarz do art. 27 k.r.o., teza 8 [w:] Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kalus Stanisława, Domińczyk Tadeusz, Piasecki Kazimierz (red.), Czech Bronisław Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Lex Polonica). Niemniej jednak, zasada ta winna być stosowana w ponoszeniu opłat związanych z korzystaniem ze wspólnego lokalu.

Koszty te kształtują się następująco: czynsz – 423,49 zł, fundusz remontowy – 118,68 zł, telewizja kablowa – 49 zł, energia elektryczna – 65 – 75 zł, gaz – 65 – 75 zł. Łącznie 719,17 - 739,17 zł miesięcznie. Koszty te w całości ponosi powódka. Nadto powódka ponosi również (wyłącznie) koszty środków czystości w kwocie 100 zł miesięcznie. Wskazane powyżej koszty, związane, w sposób ścisły z utrzymaniem lokalu (jego korzystaniem) wynoszą łącznie 840 zł. Wobec okoliczności, że lokal ten wchodzi w skład majątku wspólnego, co uprawnia do zastosowania art. 43 § 1 k.r.o., koszty te winny być ponoszone po połowie przez strony postępowania. Pozwany winien więc partycypować w kosztach utrzymania mieszkania do kwoty 420 zł. Wobec tego, że kwota ta jest identyczna z żądaniem pozwu, nie zachodziła potrzeba do dalszego odwoływania się do zasady równej stopy życiowej, skoro w świetle powyższego, roszczenie powódki w całości zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazane powyżej okoliczności stanowiły podstawę do zmiany zaskarżonego wyroku, w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c., w zakresie wskazanym w punkcie I ppkt a – c sentencji wyroku Sądu Okręgowego.

Konsekwencją uwzględnienia apelacji w całości stała się konieczność zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu. O kosztach tych orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na zasądzone koszty, składają się koszty zastępstwa procesowego ustalonego zgodnie z § 2 ust. 1 w związku z § 6 pkt 4, § 7 ust. 4 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r. poz. 461) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa ustalona zgodnie z art. 1 ust. 2 w związku z art. 4 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2006r. Nr 225 poz. 1635 z późniejszymi zmianami).

W oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. Nr 90, poz. 594 z późniejszymi zmianami) w związku z art. 98 k.p.c. nakazano pobrać od pozwanego kwotę 252 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (opłaty od pozwu) ustalonych w oparciu o art. 13 tej ustawy.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz przy uwzględnieniu § 2 ust. 1 w związku z § 6 pkt 4, § 7 ust. 4 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. Nr 90, poz. 594 z późniejszymi zmianami) w związku z art. 98 k.p.c. nakazano pobrać od pozwanego kwotę 252 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (opłata od apelacji) ustalonych w oparciu o art. 13 w związku z art. 18 ust. 2 tej ustawy.

SSR (del.) Beata Majewska – Czajkowska SSO Leszek Dąbek SSO Danuta Morys – Woźniak