Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Ewa Jankowska

Sędziowie: SA Grażyna Kornas (spr.)

SA Aleksandra Tobiasz-Skrzypek

Protokolant: sekr. sądowy Marta Brzezińska

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2014 r. w Warszawie

sprawy A. G.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wypłatę odsetek od kwoty zaległych świadczeń emerytalnych

na skutek apelacji A. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 maja 2013 r. sygn. akt XIII U 4146/12 oddala apelację.

(...)

(...)

(...)

Sygn. akt III AUa 1996/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 października 2012 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. działając na podstawie art. 32 ust. 1 pkt. 1 i art. 49a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych postanowił odmówić A. G. wypłaty odsetek.

W uzasadnieniu decyzji wyjaśniono, iż na podstawie informacji Instytutu Pamięci Narodowej Nr (...) z dnia 4 września 2009 r. decyzją z dnia 30 października 2009 r. dokonano zmniejszenia wysokości wypłacanego świadczenia emerytalnego, następnie decyzją z dnia 18 września 2012 r. dokonano zwiększenia procentowego wymiaru świadczenia na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. akt XIII U 10224/10 z dnia 18 kwietnia 2012 r. Organ wskazał, iż w związku z tym, że Zakład Emerytalno - Rentowy MSW nie dysponuje żadnymi środkami faktycznymi i prawnymi umożliwiającymi przeprowadzenie postępowań kontrolnych wobec informacji o przebiegu służby wystawianych przez Instytut Pamięci Narodowej, nie może ponosić odpowiedzialności za błędy w dokumentach otrzymywanych z IPN.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył A. G., wnosząc o zasądzenie przysługujących mu odsetek ustawowych i potraktowanie roszczeń o odsetki - o samoistnym charakterze za opóźnienie zapłaty, potraktowanie utraconych odsetek tak jak w umowach dot. korzystania z cudzego kapitału, potraktowanie odsetek, jako rekompensaty za wyrządzoną szkodę materialna i moralną spowodowaną błędami IPN, który również ponosi odpowiedzialność finansową tytułem odsetek a także zadośćuczynienia za spowodowane krzywdy do wysokości 50 tys. łącznie.

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od odwołującego na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, przywołując argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 9 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w pkt I oddalił odwołanie i w pkt II nie obciążył odwołującego kosztami zastępstwa prawnego.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego poprzedzone zostało następującymi ustaleniami faktycznymi i ich oceną prawną.

Z ustaleni tych wynika, że decyzją z dnia 18 grudnia 1989 r. ustalono A. G. prawo do emerytury milicyjnej. Emerytura za 27 lata wysługi emerytalnej wyniosła 76 % podstawy wymiaru.

W dniu 4 września 2009 r. Instytut Pamięci Narodowej sporządził informację o przebiegu służby odwołującego w organach bezpieczeństwa państwa nr (...), w której potwierdził, że odwołujący pełnił służbę w tych organach od 1 lutego 1971 r. do 15 listopada 1989 r.

Z kolei na podstawie powyższej Informacji Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia 30 października 2009 r. ponownie ustalił wysokość emerytury policyjnej odwołującego. Wskaźnik podstawy wymiaru emerytury odwołującego się za okres od 1 lutego 1971 r. do 15 listopada 1989 r. obniżono z 2,6% podstawy wymiaru do 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby we wskazanym okresie.

Ponownie ustalona wysokość emerytury z tytułu wysługi lat według zestawienia wraz z podwyższeniem, o którym mowa w art. 15 ust. 2, 3, 3a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin wyniosła od dnia I stycznia 2010 r. 45,63% podstawy wymiaru - łącznie wysokość emerytury z uwzględnieniem podwyższenia z art. 15 ust. 4 powołanej ustawy określono na 45,63% podstawy wymiaru, nie więcej niż 80% tej podstawy.

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. XIII U 10224/10 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że okres służby odwołującego od dnia 1 października 1975 r. do 30 września 1989 r. liczony jest wskaźnikiem podstawy wymiaru emerytury po 2,6% za każdy rok służby (wyrok Sądu Okręgowego - k. 11 a.r.).

Decyzją z dnia 18 września 2012 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. zmienił wysokość emerytury odwołującego w związku z ustaleniem nowej wysokości świadczenia na podstawie ww. wyroku Sądu Okręgowego z dnia 18 kwietnia 2012 r. Emerytura z tytułu wysługi lat według zestawienia wyniosła 72,23% podstawy wymiaru. W decyzji tej zostało naliczone wyrównanie za okres od 1 stycznia 2010 r. do 30 września 2012 r. w kwocie brutto 30.725,45 zł. (netto 24.811,16 zł), które zostało przekazane odwołującemu odrębnym przelewem (decyzja - k. 12 a.r.).

Powyższa kwota wyrównania uwzględniała kolejne waloryzacje obowiązujące od 1 marca 2010, 1 marca 2011 oraz 1 marca 2012 r. (pismo ZER MSW k. 16 a.r.).

W dniu 24 września 2012 r. do organu rentowego wpłynęło pismo A. G., w którym wniósł między innymi o naliczenie należnych ustawowych odsetek od powstałych należności oraz o przyznanie odpowiedniej kwoty tytułem rekompensaty za wyrządzoną krzywdę moralną, zdrowotną i materialną oraz za przewlekłość postępowania (wniosek k. 14 a.r.).

Zaskarżoną decyzją z dnia 3 października 2012 r. pozwany organ emerytalny postanowił odmówić A. G. wypłaty odsetek (decyzja - k. 15 a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił, w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane, jak też Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw by wiarygodność tych dokumentów kwestionować.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż odwołanie A. G. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Okręgowego spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy odwołującemu należą się odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczenia za okres od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia zapłaty należności głównej - wyrównania w sytuacji, gdy w związku z wyrokiem Sądu Okręgowego, decyzją z dnia 18 września 2012 r. organ rentowy zmienił wysokość świadczenia emerytalnego skarżącego, a zatem czy w niniejszej sprawie opóźnienie w przyznaniu i wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ emerytalny ponosi odpowiedzialność.

Sąd Okręgowy uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że zgodnie z art. 32. ust. 1. ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.). prawo do zaopatrzenia emerytalnego i wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia ustala w formie decyzji w stosunku do funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz członków ich rodzin - organ emerytalny określony przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Z kolei stosownie do art. 49 a powoływanej ustawy jeżeli organ emerytalny nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach określonych w ustawie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia na zasadach określonych w art. 85 ust. 1, la i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887 ze zm.).

Zgodnie z tym przepisem, jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności-, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Sąd Okręgowy wskazał następnie na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2012 r., sygn. I UK 398/11, w którym Sąd Najwyższy wyprowadził pogląd, iż art. 85 ust. 1 powoływanej ustawy systemowej stanowi regulację szczególną względem przepisów kodeksu cywilnego, a jej odrębność polega przede wszystkim na ustaleniu obowiązku zapłaty odsetek tylko w wypadku zwłoki. Zwłoka w spełnieniu świadczenia, zwana także opóźnieniem kwalifikowanym, ma miejsce, gdy zobowiązany, pomimo istniejącego obowiązku, nie spełnia świadczenia w terminie, przy czym niedotrzymanie terminu jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność.

Sąd Okręgowy podniósł następnie, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2009 r., sygn. II UK 191/08 przewidziane w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wyłączenie obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek nie jest zależne od wykazania, że organ rentowy nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia. Zawarte w tym przepisie określenie: „okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności” jest bardziej zbliżone znaczeniowo do używanego w przepisach prawa określenia: „przyczyn niezależnych od organu”, co oznacza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn niezależnych od Zakładu.

Sąd Okręgowy stwierdził, że w odwołaniu od zaskarżonej decyzji odwołujący się podniósł zarzut, iż organ emerytalny w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2012 r. wypłacił mu zaległe wyrównanie świadczeń emerytalnych bezprawnie potrącanych w latach 2010, 2011, 2012 na skutek fałszywych informacji z IPN, wobec czego zdaniem odwołującego należą mu się odsetki za powyższe opóźnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzut ten nie zasługiwał na uznanie.

Sąd Okręgowy podniósł, iż Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji obniżając ubezpieczonemu wskaźnik emerytury na podstawie art. 15 b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) ustala okres służby w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, na podstawie informacji otrzymywanych od Instytutu Pamięci Narodowej.

Sąd Okręgowy podniósł, iż organ rentowy może jedynie zwrócić się do Instytutu Pamięci Narodowej z wnioskiem o udzielenie informacji na temat przebiegu służby funkcjonariusza, nie posiada on natomiast możliwości kontroli lub oceny informacji przekazywanych przez IPN.

Wskazał, że zgodnie z artykułem 13a ust. 1. ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin na wniosek organu emerytalnego właściwego według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i, w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Jednocześnie jak stanowi ust. 5 wskazanego artykułu stanowi, iż przedstawiona przez IPN Informacja o przebiegu służby, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb.

Zasady i tryb ujawniania informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa oraz treści tych dokumentów, znajdujących się w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, tryb składania oraz oceny zgodności z prawdą oświadczeń dotyczących pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. określa ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (art. 1 ustawy).

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że przepisy powołanej powyżej ustawy również nie dają Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji uprawnień do weryfikowania otrzymywanych z Instytutu Pamięci Narodowej Informacji o przebiegu służby funkcjonariuszy.

W świetle powyższych ustaleń zdaniem Sądu Okręgowego nie sposób przyjąć, że do opóźnienia w przyznaniu świadczenia emerytalnego w przedmiotowej sprawie doszło na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W..

Sąd Okręgowy wskazując na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. K 36/09 podkreślił, iż jeśli decyzja organu emerytalnego zostanie zaskarżona, to o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL można dopiero mówić po przeprowadzeniu stosownego postępowania przed sądem powszechnym.

Sąd Okręgowy wskazał, że sąd powszechny nie ogranicza się w takim wypadku do kontroli decyzji organu emerytalnego z punktu widzenia jej legalności, jak ma to miejsce w przypadku kontroli dokonywanej przez sąd administracyjny. Wręcz przeciwnie - sąd powszechny rozstrzyga merytorycznie co do istoty sprawy. Dla oceny przez sąd zasadności obniżenia świadczenia emerytalnego byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL nieodzowne jest ustalenie stanu faktycznego mającego bezpośredni wpływ na ponowne ustalenie przez organ emerytalny świadczeń w tym zakresie. Zatem to Sąd powszechny ma obowiązek oceny całego materiału dowodowego łącznie z treścią informacji IPN.

Jak stwierdził Sąd Okręgowy taka właśnie sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, albowiem w związku z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego, w dniu 18 września 2012 r. dokonano zmiany wysokości emerytury policyjnej w wykonaniu powyższego orzeczenia, oraz naliczono wyrównanie za okres od 1 stycznia 2010 r. do 30 września 2012 r., które zostało odwołującemu wypłacone.

Sąd Okręgowy po analizie materiału dowodowego w sprawie nie stwierdził, iż opóźnienie w przyznaniu i wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ emerytalny ponosi odpowiedzialność.

Podkreślił, iż organ rentowy wydał decyzję z dnia 30 października 2009 r. w oparciu o treść otrzymanej z IPN Informacji(...) z dnia (...)r., do czego był zobowiązany na mocy obowiązujących przepisów prawa.

Na skutek zaskarżenia powyższej decyzji na mocy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie wysokość świadczenia została zmieniona, wyrównanie należnych kwot zostało odwołującemu wypłacone, tym samym w ocenie Sądu Okręgowego postępowanie organu rentowego należy uznać za prawidłowe.

Tym samym zdaniem Sądu Okręgowego brak jest podstaw do wypłaty odwołującemu odsetek za okres od 1 stycznia 2010 r. do chwili wydania decyzji zmieniającej wysokość świadczenia w wykonaniu prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego oraz naliczenia należnego wyrównania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴
§ 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, iż charakter sprawy oraz wysokość świadczenia uzasadnia odstąpienie od obciążania odwołującego kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wniósł A. G. zaskarżając powyższy wyrok w całości. Wnosił o: 1) zmianę wyroku poprzez ustalenie faktów nie budzących żadnych wątpliwości i właściwej interpretacji przepisów prawa dotyczących należnych odsetek za opóźnienie w zapłacie zaległych należności 2) przyznanie należnych od ZER MSW odsetek, IPN-u lub Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie za bezprawne wstrzymanie prawie 50% emerytury w latach 2010, 2011 i 2012 t. j. kwoty zaległych świadczeń emerytalnych. 3) apelował o rozpatrzenie skargi o przyznanie odsetek za opóźnienie w zapłacie a nie za zwłokę co stanowi istotną różnicę jak potraktował to Sąd Okręgowy w Warszawie 4) zwolnienie go z wszelkich opłat sądowych z uwagi na niskie świadczenia emerytalne.

W uzasadnieniu podnosił, że wyrokiem z dnia 9 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił jego odwołanie od decyzji Dyrektora ZER MSW dotyczącej odmowy należnych mu odsetek. Podnosił, że obniżenie emerytury było skutkiem lekkomyślności lub niedbalstwa IPN-u a być może z premedytacją wprowadzenie ZER MSW w błąd - zaliczając (...) w L. do organów bezpieczeństwa państwa. Tymczasem w wykazie tych organów - nie figuruje. Wywodził, iż Sąd Okręgowy w Warszawie przywrócił mu poprzednie (wyższe) świadczenia emerytalne, które ZER wypłacił, niestety bez odsetek. Z dokumentów jego zdaniem jasno wynika, że sprawę : „zawalił” IPN i to on powinien ponieść wszelkie konsekwencje swojego błędu. Stwierdzenie, że ZER nie zapłaci odsetek bo został wprowadzony przez IPN w błąd - to w jego ocenie nie wszystko. Przez cztery lata cierpliwie czekał na przywrócenie mu przez Sąd Okręgowy poprzedniego świadczenia. Przyszedł czas na rozliczenie IPN. Ten skandal w jego ocenie pozwala na postawienie pracownikom IPN-u co najmniej dwóch zarzutów: 1) posługiwanie się podrobionym dokumentem t. j. nielegalną instrukcją dotyczącą byłych organów SB z 1990 r. t. j. art. 270 kk t. j. o czyn zagrożony kara od 3 m-cy do lat 5 pozbawienia wolności 2) oraz poświadczenia nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne w informacjach dotyczących przebiegu służby. Art. 271 kk t. j. czyn zagrożony również od 3 m-cy do lat 5. Wnosił o przyznanie mu stosownego odszkodowania. Podnosił, że najnowsze wytyczne mówią o realnym (nie zaniżonym), adekwatnym zadośćuczynieniu. Podnosił, iż waloryzacja - oznacza urealnienie już ustalonych a nie wypłaconych należności przy zastosowaniu odpowiednich wskaźników. Powinna ona zabezpieczyć osobę uprawnioną do należności przed utratą wartości na skutek upływu czasu. Opóźnienie w zapłacie należności powstaje wtedy, gdy obowiązek wypłaty nie zostaje wykonany w terminie. Skutkiem opóźnienia w zapłacie należności jest konieczność zapłaty odsetek za okres opóźnienia o czym mówi art. 481 § 1 kc. Z przepisu tego wynika, że odsetki należą się wierzycielowi w każdym wypadku opóźnienia niejako automatycznie i stanowią dla dłużnika sankcje za sam fakt niespełnienia świadczenia w terminie. Doliczanie odsetek za opóźnienie w płatnościach to norma - od każdego długu są procenty. Błąd IPN nie jest pod żadnym względem okolicznością łagodzącą czy usprawiedliwieniem. To okoliczność obciążająca IPN za jego lekkomyślność czy niedbalstwo, a nawet złośliwość z premedytacją. IPN jako porządny organ państwowy - powinien liczyć się z konsekwencjami swojego działania. Skarżący podnosił, iż swoją wartość zna i nigdy nie pogodzi się z faktem pozostania „ofiarą” rozgrywek między instytucjami rzekomo w wolnym, prawnym i demokratycznym państwie, tym bardziej bez cienia winy z jego strony.

Mając powyższe na uwadze uważa apelację za w pełni uzasadnioną.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuje:

Apelacja A. G. nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i wywody prawne oraz wnioski Sądu Okręgowego, przyjmując je za własne, zatem nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (porówn. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1998/24/776, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 356/98). Uzupełniając motywy wyroku Sądu Okręgowego podnieść należy, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia Sądu wyznacza treść zaskarżonej decyzji organu rentowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2008 r., II UK 267/07, LEX nr 469168), a zatem czy w odniesieniu do zaskarżonej decyzji z dnia 3 października 2012 r., którą Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. odmówił A. G. wypłaty odsetek na podstawie art. 32 ust. l pkt. l i art. 49a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67 z późn. zm.) oraz art. 85 ust. l ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) odpowiedzialność za opóźnienie w przyznaniu i wypłacie świadczenia emerytalnego jest następstwem okoliczności, za które organ emerytalny ponosi odpowiedzialność.
Z prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego wynika, iż Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2012 r. wydanym w sprawie oznaczonej sygn. akt. XIII U 10224/10 w pkt. l zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 30 października 2009 r. w ten sposób, że okres służby A. G. od dnia 1.10.1975 r. do dnia 30.09.1989 r. liczony jest wskaźnikiem podstawy wymiaru po 2,6% za każdy rok służby i w pkt. 2 oddalił odwołanie w pozostałym zakresie. Decyzją z dnia 18 września
2012 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. zmienił wysokość emerytury odwołującego wykonując wyrok Sądu Okręgowego z dnia 18 kwietnia 2012 r. i emerytura z tytułu wysługi lat według zestawienia wyniosła 72,23% podstawy wymiaru, naliczone zostało wyrównanie za okres od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia 30 września 2012 r. w kwocie brutto 30.725,45 zł. (netto 24.811,16 zł.), które przekazane zostało przelewem na konto skarżącego. Kwota ta uwzględniała kolejne waloryzacje obowiązujące od dnia 1 marca 2010 r., 1 marca 2011 r. oraz 1 marca 2012 r. Odnosząc się do roszczenia skarżącego w przedmiocie odmowy przyznania odsetek od przyznanego skarżącemu wyrównania świadczenia emerytalnego będącego skutkiem wydania przez Sąd Okręgowy w Warszawie wyroku z dnia 18 kwietnia 2012 r. zmieniającego w pkt. 1 decyzję z dnia 30 października 2009 r. to zgodnie z art.49a cyt. wyżej ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, jeżeli organ emerytalny nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach określonych w ustawie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia na zasadach określonych w art. 85 ust. 1, la i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 205.1585 t. j. z późn. zm.). Zgodnie zatem z treścią art. 85 cyt. ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest obowiązany do zapłaty odsetek jedynie w sytuacji naruszenia terminu do ustalenia prawa do świadczenia lub wypłaty świadczenia przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Nie dotyczy to przypadku , gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w stosunkach opartych na prawie ubezpieczeń społecznych, odsetki od opóźnionego świadczenia uregulowane są wyczerpująco, bez możliwości odwoływania się do przepisów prawa cywilnego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1991 r., II UZP 11/91,wyrok z dnia 29.10.1997 r., II UKN 208/97). Świadczenia należne w tym systemie nie mają charakteru obligacyjnego, a więc obowiązek zapłaty odsetek może wynikać wyłącznie z ustawy. Ustawa zaś w jednym wypadku nakłada na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązek wypłat odsetek w wysokości określonej przepisami prawa cywilnego, t. j. wówczas, gdy Zakład - w następstwie okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność -nie dokona wypłaty świadczeń w terminach przewidzianych w przepisach dotyczących ich przyznawania i wypłacania (art. 85 ust. l ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst. jedn. Dz. U. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). Jest to regulacja szczególna względem przepisów Kodeksu cywilnego, jej odrębność polega przede wszystkim na ustaleniu obowiązku zapłaty odsetek tylko w przypadku zwłoki. Jak słusznie wskazuje Sąd Okręgowy odwołując się do motywów wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2012 r. , I UK 398/11 zwłoka w spełnieniu świadczenia, zwana także opóźnieniem kwalifikowanym, ma miejsce, gdy zobowiązany, pomimo istniejącego obowiązku, nie spełnia świadczenia w terminie, przy czym niedotrzymanie terminu jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność. Odpowiedzialność zatem organu rentowego w przedmiocie wypłaty odsetek wynika z opóźnienia tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia lub wypłaty tego świadczenia. Błędy organu rentowego, których skutkiem jest obowiązek wypłaty odsetek można kwalifikować jako błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych. Pierwszy ma miejsce wówczas gdy na podstawie prawidłowo zebranego w sprawie materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, bowiem błędnie interpretuje przepisy prawa materialnego w odniesieniu do przedmiotowego stanu faktycznego sprawy. Sąd wówczas nie uzupełnia ustaleń faktycznych dokonanych przez organ rentowy i jeżeli stwierdza, że organ rentowy błędnie zastosował przepisy prawa lub dokonał ich błędnej wykładni to wówczas należne są odsetki. Jeżeli jednak ustalenia faktyczne dokonywane są przez sąd to wyłączenie odpowiedzialności organu za opóźnienie organu w ustaleniu prawa do świadczenia lub wypłacie tego świadczenia jest konieczność wykazania, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia i w ramach swoich kompetencji poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił okoliczności niezbędne do wydania decyzji. Jeżeli zmiana decyzji organu rentowego, która nastąpiła w postępowaniu odwoławczym uzasadniona była ustaleniami co do okoliczności faktycznych , które nie były znane i nie mogły być znane organowi rentowemu to brak jest podstaw wówczas do stwierdzenia, że za opóźnienie w ustaleniu prawa lub wypłacie świadczenia odpowiedzialność ponosi organ rentowy. Nie ulega wątpliwości, iż zmiana decyzji z dnia 30.10.2009 r. nastąpiła w postępowaniu odwoławczym zakończonym wyrokiem z dnia z dnia 18 kwietnia 2012 r. wydanym w sprawie oznaczonej sygn. akt. XIII U 10224/10. Decyzja z dnia 30.10.2009 r. będąca przedmiotem zaskarżenia jej do sądu obniżała A. G. na podstawie art. 15b w związku z art. 32 ust. l pkt. l ustawy z dnia 18 lutego o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (...) oraz na podstawie otrzymanej z Instytutu Pamięci Narodowej Nr (...) z dnia
(...) emeryturę od dnia 1.01.2010 r. określając jej wysokość na kwotę 1491,50 zł. Informacja o przebiegu służby Nr (...) stwierdzała, że A. G. w okresie od dnia 1.02.1971 r. do 15.11.1989 r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa , o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 - 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 z późn. zm.). Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy dokonał częściowej zmiany zaskarżonej decyzji poprzez ,iż okres służby A. G. od dnia 1.10.1975 r. do dnia 30.09.1989 r. liczony jest wskaź­nikiem podstawy wymiaru emerytury po 2,6% za każdy rok służby uznając w motywach wyroku, iż okres ten nie jest okresem pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa. W pozostałym zakresie odwołanie zostało oddalone. Oceny zatem wymagało jakie znaczenie należy przypisać treści informacji Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby skarżącego, która stanowiła podstawę do wydania przez organ rentowy decyzji z dnia 30.10.2009 r. i czy w związku z przedstawioną informacją organ rentowy miał możliwość w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynienia wszystkich możliwych ustaleń faktycznych i wyjaśnienia okoliczności niezbędnych do wydania decyzji. W świetle art. 13a dodanym przez art. 2 pkt.2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 24 poz. 145) zmieniającym ustawę z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U z 2004 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.) na wniosek organu emerytalnego właściwego według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i, w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Zgodnie natomiast z ust.5 i 6 tegoż przepisu przekazana przez IPN informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzonym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12 i do informacji tej nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem informacja ta nie podlega zaskarżeniu w trybie administracyjnym. W tym miejscu wypada również dodać ,iż Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 11.01.2012 r. w sprawie oznaczonej sygn. akt. K 36)09 (OTK-A 2012/1/3) badając zgodność art. 13 ust.6 ustawy z dnia z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, Nr 121, poz. 1264 i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65, Nr 90, poz. 757 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 66, poz. 402 i 409 i Nr 220, poz. 1410, z 2009 r. Nr 24, poz. 145 i Nr 95, poz. 786 oraz z 2010 r. Nr 113, poz. 745) z Konstytucją RP stwierdził, iż przepis ten jest zgodny z art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał Konstytucyjny podkreślił w motywach swojego wyroku, że „jeśli decyzja organu emerytalnego zostanie zaskarżona, to o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL można dopiero mówić po przeprowadzeniu stosownego postępowania przed sądem powszechnymi”. Podkreślił również , że „sąd powszechny nie ogranicza się w takim wypadku do kontroli decyzji organu emerytalnego z punktu widzenia jej legalności, jak ma to miejsce w przypadku kontroli dokonywanej przez sąd administracyjny. Wręcz przeciwnie - sąd powszechny rozstrzyga merytorycznie co do istoty sprawy”. Zatem w toku postępowania sądowego, z zastosowaniem wszelkich środków dowodowych, może nastąpić także weryfikacja informacji, o której mowa w art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Dla oceny przez sąd zasadności obniżenia świadczenia emerytalnego byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL nieodzowne jest więc ustalenie stanu faktycznego mającego bezpośredni wpływ na ponowne ustalenie przez organ emerytalny świadczeń w tym zakresie. Sąd powszechny ma zatem obowiązek oceny całego materiału dowodowego łącznie z treścią informacji IPN. Wprawdzie do informacji, o której mowa w ust. l art. 13a cyt. wyżej ustawy nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego to nie ma jednakże żadnych wątpliwości, iż w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych rozpoznającego sprawę w wyniku wniesionego odwołania od decyzji organu rentowego w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, sąd nie jest związany treścią wspomnianego zaświadczenia o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez Instytut pamięci Narodowej - zarówno co do faktów jak i ich kwalifikacji prawnej. Oznacza to więc , że do jego wyłącznej kompetencji należy ustalenie podstawy faktycznej w przedmiocie prawa do emerytury policyjnej i jej wysokości oraz dokonanie ich kwalifikacji prawnej pod ustalony stan faktyczny sprawy. Z powyższego więc wynika, na co zwrócił uwagę Sąd Okręgowy , iż organ rentowy nie ma możliwości kontroli ani oceny informacji o przebiegu służby przekazywanych przez Instytut Pamięci Narodowej. W ocenie Sądu Apelacyjnego weryfikacja przez organ rentowy przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej informacji o przebiegu służby z woli ustawodawcy została wyłączona. Organ rentowy informacją o przebiegu służby jest związany , jest ona równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby zaś do informacji tej nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem informacja ta nie podlega zaskarżeniu w trybie administracyjnym. Oznacza to , że w toku postępowania przed organem rentowym organ ten nie miał żadnych możliwości dokonywania ustaleń faktycznych ani wyjaśniania okoliczności związanych z wydaną przez Instytut Pamięci Narodowej informacją o przebiegu służby. Informacja o przebiegu służby wydana na podstawie akt osobowych będąca jednym ze środków dowodowych mogła być wyłącznie weryfikowana w toku postępowania przed sądem co zaowocowało wydaniem wyroku z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie oznaczonej sygn. akt. XIII U 10224/10. Stwierdzić więc należy zważywszy na wskazaną wyżej argumentację, że opóźnienie w przyznaniu i wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład (Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSW) nie ponosi odpowiedzialności. Wskazać przy tym należy na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2009 r. I UK 345/08, w której Sąd Najwyższy stwierdził, że organ rentowy nie ma obowiązku wypłaty odsetek od świadczenia rentowego przyznanego w terminie 30 dni od wpływu prawomocnego wyroku Sądu zmieniającego uprzednią decyzję tego organu, odmawiającą prawa do renty, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy w postępowaniu odwoławczym uzasadnione było ustaleniami, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu z uwagi na ograniczenia dowodowe w postępowaniu przed tym organem.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

Sędziowie: PRZEWODNICZĄCY

(...)

(...)