Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn SSA Iwona Szybka

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Sztuka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 r. w Ł.

sprawy A. R. przy udziale J. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym i wysokość miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 30 grudnia 2013 r., sygn. akt: VIII U 3301/12,

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz A. R. kwotę 1.800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 381/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 sierpnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. R. podlega od dnia 1 grudnia 1999 roku ubezpieczeniom społecznym jako pracownik w Firmie Wydawnictwo (...) z siedzibą w Ł. przy ulicy (...) (w pkt 1), oraz że miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia od dnia 1 czerwca 2012 roku stanowi kwota 4.215,00 zł (w pkt. 2). Według organu rentowego uzgodnione w grudniu 2011 roku a obowiązujące od czerwca 2012 roku warunki zatrudnienia, zgodnie z którymi A. R. miała zostać zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w wysokości 8.510,00 zł, zostały wprowadzone jedynie w celu skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczeń od nowej znacznie wyższej podstawy wymiaru, co organ rentowy ocenił jako czynność prawną sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, a w konsekwencji nieważną zgodnie z art. 58 § 2 k.c.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona domagała się jej zmiany poprzez ustalenie, że miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne od dnia 1 czerwca 2012 r. stanowi kwota 8.510 zł.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 1 sierpnia 2012 roku w jej punkcie drugim i ustalił, że miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia od dnia 1 czerwca 2012 roku stanowi kwota 8.510,00 zł. W punkcie drugim wyroku Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz A. R. kwotę 2.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Za podstawę rozstrzygnięcia sąd pierwszej instancji przyjął następujące ustalenia faktyczne:

A. R. urodziła się w dniu (...). Wnioskodawczyni ukończyła studia wyższe magisterskie na Wydziale (...) (...), na kierunku (...), posiada tytuł doktora nauk humanistycznych.

W dniu 1 grudnia 1999 roku A. R. została zatrudniona w Wydawnictwie (...) (późniejsze Wydawnictwo (...)) – prowadzonym przez J. K. (1), na podstawie umowy o pracę zawartej na okres próbny do dnia 28 lutego 2000 roku, na stanowisku „(...)”, w wymiarze ½ etatu, z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 850,00 zł – w pierwszym miesiącu trwania umowy, w drugim miesiącu trwania umowy – 920,00 zł, a w trzecim miesiącu trwania umowy – 995,00 zł.

Następnie w Wydawnictwie (...) wnioskodawczyni została zatrudniona na czas określony od dnia 29 lutego 2000 roku do dnia 28 lutego 2001 roku, na tym samym co uprzednio stanowisku, w wymiarze ½ etatu, z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 1.131,00 zł brutto plus premia zadaniowa. Aneksem z dnia 11 września 2000 roku strony ustaliły, że od dnia 1 października 2000 roku wnioskodawczyni będzie zatrudniona w wymiarze czasu pracy wynoszącym 4/5 etatu za wynagrodzeniem zasadnicze w wysokości 2.573,00 zł brutto.

Kolejną umowę o pracę zawartą na czas określony od dnia 1 marca 2001 roku do dnia 28 lutego 2006 roku z Wydawnictwem (...) wnioskodawczyni zawarła w dniu 19 lutego 2001 roku, na je podstawie została zatrudniona na stanowisku „samodzielny specjalista ds. marketingu”, w wymiarze 4/5 etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 2.573,00 zł brutto. Aneksem z dnia 31 października 2001 roku strony ustaliły, że od dnia 1 listopada 2001 roku wynagrodzenie zasadnicze wyniesie 3.250,00 zł brutto. Aneksem z dnia 31 stycznia 2003 roku strony ustaliły, że od dnia 1 lutego 2003 roku wynagrodzenie zasadnicze wyniesie 3.725,00 zł brutto.

Kolejnym aneksem z dnia 14 listopada 2003 roku przedłużono czas trwania umowy o pracę na czas określony do dnia 28 lutego 2013 roku, pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian. Aneksem z dnia 24 lutego 2004 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 marca 2004 roku będzie zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, pozostałe warunki umowy o pracę pozostają bez zmian. Aneksem z dnia 30 kwietnia 2004 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 maja 2004 roku będzie otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 4.490,00 zł brutto. Aneksem z dnia 1 kwietnia 2005 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 kwietnia 2005 roku będzie zatrudniona w wymiarze ¾ etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 3.368,00 zł brutto. Aneksem z dnia 1 listopada 2005 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 listopada 2005 roku będzie zatrudniona w wymiarze 3/5 etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 2.694,00 zł brutto. Aneksem z dnia 1 marca 2006 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 marca 2006 roku będzie otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 2.245,00 zł brutto. Aneksem z dnia 1 lutego 2007 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 lutego 2007 roku będzie zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w kwocie 4.490,00 zł brutto. Aneksem z dnia 20 marca 2007 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 kwietnia 2007 roku będzie zatrudniona w wymiarze 4/5 etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 3.592,00 zł brutto.

Aneksem z dnia 19 grudnia 2007 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 stycznia 2008 roku będzie zatrudniona na stanowisku Dyrektor Wydawniczy, pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian. Aneksem z dnia 10 maja 2010 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 lipca 2010 roku będzie otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 4.215,00 zł brutto, pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian.

J. K. (1) pod koniec 2011 roku postanowił dokonać reorganizacji prowadzonych działalności gospodarczych. Prowadząc bowiem Wydawnictwo (...) (dawna nazwa Wydawnictwo (...)), równocześnie od 2000 roku pełnił funkcję Prezesa jednoosobowego Zarządu firmy Grupa A5”. W roku 2010 rozwiązał stosunek pracy z jednym z menagerów „Grupy A5”, ze względu na złą politykę prowadzenia sprzedaży, czego skutkiem było znaczące obniżenie obrotów tej firmy z 43 milionów w 2010 roku do 30 milionów w roku 2011. W związku ze złą polityką sprzedaży J. K. (1) w 2011 roku pracował po 11-12 godzin dziennie dzieląc czas pomiędzy pracę w Wydawnictwie (...) i w firmie Grupa A5”. Podjął więc decyzję o przekazaniu wnioskodawczyni (...) Wydawnictwem (...) w pełnym wymiarze, co wiązało się z prowadzeniem przedsiębiorstwa samodzielnie. Konsekwencją przekazania wnioskodawczyni prowadzenia Wydawnictwa (...), była konieczność zatrudnienia wnioskodawczyni w pełnym wymiarze czasu pracy.

O planowanych zmianach w ramach tej reorganizacji J. K. (1) już jesienią 2011 roku rozmawiał z kontrahentem D. R. (1), z którym współpracuje od 1998 roku. J. K. (1) informował go, że w okresie letnim 2012 roku A. R. ma przejąć kompetencje decyzyjne. W związku z powyższym D. R. (1) odbył spotkania z A. R. i przedstawił jej jakie usługi świadczy dla Wydawnictwa (...).

Wnioskodawczyni przyjęła propozycję (...) Wydawnictwem (...). Wiązało się to z koniecznością świadczenia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, prowadzenia polityki sprzedaży, strategii sprzedażowej, zarządzania zespołem, planowania pracy całego Wydawnictwa w rytmie rocznym.

W dniu 21 grudnia 2011 roku strony podpisały aneks do umowy o pracę, w którym ustaliły, że A. R. od dnia 1 czerwca 2012 roku będzie zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w kwocie 8.510,00 zł brutto, a pozostałe warunki umowy o pracę pozostają bez zmian.

Powodem zawarcia aneksu z półrocznym wyprzedzeniem była konieczność przygotowanie przedsiębiorstwa do przekazania w całości wnioskodawczyni, poinformowanie o planowanych zmianach kontrahentów Wydawnictwa, dokonanie reorganizacji kadrowej, wdrożenie wnioskodawczyni we wszystkie szczegóły związane z prowadzeniem działalności, jak również konieczność zakończenia współpracy przez wnioskodawczynię z innymi kontrahentami, z którymi ta współpracowała poza pracą w Wydawnictwie.

Wnioskodawczyni odbyła z J. K. (2) kilka spotkań dotyczących części sprzedażowej, J. K. (1) pokazywał jej jak należy organizować pracę Wydawnictwa od strony finansowej, jak należy planować wpływy w cyklu miesięcznym, rocznym, jak należy planować wydatki.

Przekazywanie A. R. obowiązków dotyczących zarządzania odbywało się stopniowo i zdawanie przez nią zadań marketingowych również było planowane jako proces. Wnioskodawczyni miała stopniowo zwiększane obowiązki. Od czerwca 2012 roku miała w całości przejąć obowiązki.

Wydawnictwo (...) pracuje w cyklach miesięcznych i kwartalnych. Decyzje dotyczące wydawania książek są realizowane z 4-5 miesięcznym wyprzedzeniem. Istniała konieczność przekazania wnioskodawczyni relacji handlowych z autorami i z odbiorcami. Była konieczność odbywania spotkań, pokazania jak należy prowadzić politykę handlową. Na te sprawy potrzeba kilku miesięcy. Przed przekazywaniem wnioskodawczyni tych zadań, tymi sprawami zajmował się osobiście J. K. (1). W ramach tych działań restrukturyzacyjny nazwisko wnioskodawczyni – jako redaktora prowadzącego, zostało wskazane w książkach przygotowanych do druku.

Po przyjęciu tej propozycji wnioskodawczyni zrezygnowała z prowadzonej dotychczas współpracy z siecią placówek edukacyjnych (...) S., z którą współpracowała w latach 2008-2011 jako metodyk programu L., trener szkolący nauczycieli oraz konsultant metodyczny podręczników do programu L.. Umowy zawierane z K. R. (1) – reprezentującą (...) S. były umowami typu autorskiego z opóźnionym terminem wypłaty wynagrodzenia, gdyż podręczniki są wprowadzane z późniejszym terminem.

Zgodnie z informacją do umowy o pracę wynagrodzenie za prace w Wydawnictwie (...) jest wypłacane do 10-go dnia miesiąca za miesiąc poprzedni.

W marcu 2012 roku u wnioskodawczyni stwierdzono ciążę. Wnioskodawczyni korzystała ze zwolnień lekarskich w okresach: od dnia 17 kwietnia 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2012 roku, od dnia 17 maja 2012 roku do dnia 4 czerwca 2012 roku, od dnia 12 czerwca 2012 roku do dnia 25 czerwca 2012 roku, od dnia 3 lipca 2012 roku do dnia 23 lipca 2012 roku. Ciąża wnioskodawczyni była ciążą wysokiego ryzyka. Z uwagi na wiek wnioskodawczyni była zagrożona poronieniem. Zagrożenie poronieniem przez cały czas było podobne.

W przerwach pomiędzy zwolnieniami lekarskimi wnioskodawczyni świadczyła pracę i wykonywała obowiązki zgodnie z zawartym aneksem. Zgodnie z zaświadczeniem lekarskim z dnia 4 czerwca 2012 roku brak było przeciwwskazań zdrowotnych do pracy wnioskodawczyni na stanowisku (...).

Pomiędzy dniem 26 czerwca 2012 roku a dniem 2 lipca 2012 roku A. R. przekazywała część swoich obowiązków J. K. (2), a część K. S.. Wnioskodawczyni przekazywała K. S. obowiązki podstawowe związane z promocją książek, ewentualnie dotyczące rozmów z Empikiem. Obowiązki związane z planem wydawniczym, podpisywaniem umów wydawniczych, ustawieniem głównych tytułów do wydania, akcje promocyjne, ustalanie okładek, serii wydawniczych, strategii wydawniczej, decyzje o przecenach, cenach wydawniczych, obniżeniach cen i nadzór nad zespołem wnioskodawczyni przekazała J. K. (2).

W okresie od dnia 10 listopada 2012 roku do dnia 18 listopada 2012 roku wnioskodawczyni przebywała na Oddziale Położniczo – Ginekologicznym Wojewódzkiego Szpitala (...) w S.. W dniu (...)roku A. R. urodziła dziecko.

W związku z ciążą wnioskodawczyni i związaną z tym niezdolnością do pracy plany dotyczące reorganizacji zostały zawieszone do czasu powrotu wnioskodawczyni do pracy.

Wynagrodzenie wnioskodawczyni za miesiąc czerwiec 2012 roku zostało jej wypłacone w kwoce 3.404,00 zł brutto (2.836,27 zł netto - przepracowała 12 dni). Było ono wyliczone od kwoty 8.510,00 zł brutto. Jednocześnie za miesiąc czerwiec 2012 roku pracodawca wypłacił wnioskodawczyni kwotę 484,96 zł tytułem zasiłku chorobowego. Wynagrodzenie wnioskodawczyni za miesiąc lipiec wynosiło 1.418,33 zł brutto (1.059,73 zł netto - przepracowała 6 dni). Od powyższych świadczeń pracodawca rozliczył składki na ubezpieczenia.

W okresie nieobecności wnioskodawczyni w pracy nadzór finansowy nad Wydawnictwem (...), polityka personalna oraz decyzje wydawnicze pozostały w kompetencjach J. K. (1). Zakres obowiązków K. F. ogranicza się tylko do działań marketingowych.

W dniu 1 marca 2013 roku A. R. zawarła z J. K. (2) – właścicielem Wydawnictwa (...) kolejną umowę o pracę, na podstawie której od dnia 1 marca 2013 roku została zatrudniona na czas nieokreślony, na stanowisku (...), w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 8.510,00 zł brutto.

W dniu 30 maja 2013 roku A. R. złożyła podanie o obniżenie wymiaru czasu pracy do 2/5 etatu od dnia 1 czerwca 2013 roku, z uwagi na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Aneksem z dnia 31 maja 2013 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 czerwca 2013 roku będzie zatrudniona w wymiarze 2/5 etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 3.404,00 zł brutto, a pozostałe warunki umowy o pracę pozostają bez zmian. Ustalono, że wnioskodawczyni będzie świadczyć pracę: w poniedziałki – po 8 godzin, we wtorki i w środy – po 4 godziny, zaś dniami wolnymi od pracy są: czwartki, piątki i soboty.

Wnioskodawczyni powróciła do pracy w dniu 10 czerwca 2013 roku.

J. K. (1) z tytułu prowadzenia Wydawnictwa (...) osiągał następujące przychody i dochody:

a)  w roku 2011: w miesiącu styczniu przychód wynosił – 118.809,66 zł (strata 131.959,61 zł), w miesiącu lutym przychód wynosił – 76.068,33 zł (strata – 71.352,53 zł), w miesiącu marcu przychód wynosił – 591.778,53 zł (dochód – 385.769,66 zł), w miesiącu kwietniu przychód wynosił – 256.986,86 zł (strata - 50.667,75 zł), w miesiącu maju przychód wynosił – 71.575,81 zł (strata – 65.687,35 zł), w miesiącu czerwcu przychód wynosił – 171.471,77 zł (dochód – 38.304,71 zł), w miesiącu lipcu przychód wynosił – 170.755,39 zł (dochód – 45.245,99 zł), w miesiącu sierpniu przychód wynosił – 98.832,78 zł (strata – 70.132,00 zł), w miesiącu wrześniu przychód wynosił – 64.651,46 zł (strata – 39.111,36 zł), w miesiącu październiku przychód wynosił – 328.864,10 zł (dochód – 4.690,95 zł), w miesiącu listopadzie przychód wynosił – 240.691,40 zł (strata – 268.198,69 zł), w miesiącu grudniu przychód wynosił – 988.961,70 zł (dochód – 567.411,65 zł);

b)  w roku 2012: w miesiącu styczniu przychód wynosił – 68.654,40 zł (strata – 192.470,42 zł), w miesiącu lutym przychód wynosił – 254.781,88 zł (dochód – 54.639,25 zł), w miesiącu marcu przychód wynosił – 71.154,31 zł ( strata – 56.788,35 zł), w miesiącu kwietniu przychód wynosił – 135.158,49 zł (strata – 81.464,37 zł), w miesiącu maju przychód wynosił – 226.332,91 zł (dochód – 37.539,35 zł), w miesiącu czerwcu przychód wynosił – 81.161,98 zł (strata – 117.840,94 zł), w miesiącu lipcu przychód wynosił – 491.256,36 zł (dochód – 373.119,68 zł), w miesiącu sierpniu przychód wynosił – 145.597,53 zł (dochód – 50.077,84 zł), w miesiącu wrześniu przychód wynosił – 108.187,39 zł (strata – 17.692,53 zł), w miesiącu październiku przychód wynosił – 186.565,47 zł (dochód – 28.750,15 zł).

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione. Sąd Okręgowy zauważył, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało ono wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa, a stanowisko organu rentowego w tej kwestii podlega kontroli sądowej w ramach postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd Okręgowy ocenił, że kwestionowanie przez organ rentowy wysokości ustalonego w aneksie do umowy o pracę wynagrodzenia w wysokości 8510,00 zł brutto miesięcznie, jakkolwiek wykraczającego ponad wynagrodzenia ustalone dla innych pracowników zatrudnionych w tym samym okresie w firmie, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, było nieuzasadnione. Zdaniem Sądu Okręgowego ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wnioskodawczyni była przygotowywana do przejęcia (...) Wydawnictwem (...) i faktycznie przystąpiła do realizacji tych obowiązków. Sąd podkreślił, że wnioskodawczyni posiada odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie predestynujące ją do zajmowania tego stanowiska, a nadto była wieloletnim (...) Wydawnictwa (...), a zatem pracodawca miał możliwość dokonania oceny jej przydatności zawodowej. Zdaniem Sądu zaoferowanego wnioskodawczyni od czerwca 2012 roku wynagrodzenia w kwocie 8.510 zł nie można uznać za wygórowane wziąwszy pod uwagę zajmowane stanowisko i rodzaj obowiązków, w ramach których miała ona samodzielnie zarządzać firmą zainteresowanego. Także kondycja finansowa firmy zainteresowanego pozwalała w ocenie Sądu na zatrudnienie wnioskodawczyni za takim wynagrodzeniem, bowiem w roku 2011 przychód firmy wyniósł 3.179.447,79 zł, zaś w roku 2012 przychód firmy wyniósł 1.768.850,72 zł. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że zatrudnienie odwołującej było nie tylko ekonomicznie uzasadnione ale i konieczne, bo podyktowane koniecznością przeprowadzenia zamierzonych działań restrukturyzacyjnych. Fakt, że wnioskodawczyni zaszła w ciążę i zaistniała konieczność korzystania ze zwolnień lekarskich nie może zdaniem Sądu przesądzać o zasadności stanowiska organu rentowego. Sąd wskazał, że ciąża była u wnioskodawczyni ryzykowna z uwagi na wiek a okresy niezdolności do pracy w związku z ciążą wnioskodawczyni były uzależnione od jej aktualnego samopoczucia. W tym kontekście zarzut organu rentowego, że wnioskodawczyni przewidywała, że będzie korzystała z wypłat z ubezpieczenia społecznego i dlatego zadeklarowano wysoką podstawę składek Sąd Okręgowy ocenił jako nie znajdujące uzasadnienia. Sąd wskazał, że przyjmując tok rozumowania organu rentowego każda osoba będąca w ciąży nie mogłaby podjąć zatrudnienia, bądź zmienić na swoją korzyć warunków pracy i płacy, bowiem bez względu na stan zdrowia i fakt wykonywania pracy, narażona byłaby na kwestionowanie podstawy jej zatrudnienia z racji możliwości korzystania przez pracownika ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych w przypadku niezdolności do pracy. W przypadku wnioskodawczyni zmiana warunków jej zatrudnienia została pomiędzy stronami uzgodniona z półrocznym wyprzedzeniem, w związku z koniecznością przeprowadzenia procesu restrukturyzacyjnego, co zostało potwierdzone zeznaniami świadków K. R. (2) i D. R. (1), których zeznania Sąd ocenił jako spójne, wiarygodne i znajdują potwierdzenie w zeznaniach stron umowy o pracę, a także w dokumentacji osobowej wnioskodawczyni. Zdaniem Sądu Okręgowego oceny tej nie może zmienić fakt, że w dniu 30 maja 2013 roku A. R. złożyła podanie o obniżenie wymiaru czasu pracy do 2/5 etatu od dnia 1 czerwca 2013 roku, z uwagi na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, i aneksem z dnia 31 maja 2013 roku strony ustaliły, że A. R. od dnia 1 czerwca 2013 roku będzie zatrudniona w wymiarze 2/5 etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 3.404,00 zł brutto, a pozostałe warunki umowy o pracę pozostają bez zmian. W konsekwencji Sąd Okręgowy, uznając odwołanie za uzasadnione, dokonał zmiany decyzji organu rentowego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą określoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawczyni w kwocie 2.400 zł Sąd ustalił w oparciu o § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Sąd powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w sprawach o wymiar składek na ubezpieczenia społeczne w kwestii ustalania należnego pełnomocnikom wynagrodzenia zastosowanie znajdują przepisy nakazujące przyjęcie stawek minimalnych stosownie do wartości przedmiotu sporu.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją organ rentowy zarzucając naruszenie:

1) przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego,

2) błędne ustalenie stanu faktycznego polegające na:

- błędnym przyjęciu, że aneks nie był antydatowany,

- błędnym przyjęciu, że wnioskodawczyni w okresie od 5 do 9 czerwca 2012 roku i od 26 czerwca do 1 lipca 2012 roku odzyskała zdolność do pracy i powróciła do pracy, a nawet podjęła pracę zgodnie z ustaleniami wskazanymi w angażu,

- błędnym przyjęciu, że powodem sporządzenia aneksu już w grudniu 2011 roku była konieczność rozwiązania przez A. R. współpracy z innymi kontrahentami skoro na dzień 1 stycznia 2012 roku (ale i później aż do dnia porodu) wnioskodawczyni, poza pracą u Pana K., nie była zatrudniona u jakiegokolwiek innego podmiotu na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej lub jakiejkolwiek innej.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego.

Zdaniem skarżącego podwyższenie wynagrodzenia miało charakter pozorny i nastąpiło tylko i wyłącznie w celu zapewnienia A. R. wyższych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. W uzasadnieniu swojego stanowiska skarżący wskazał, że wskazana w aneksie data jego podpisania nie jest datą pewną i nie musi odpowiadać rzeczywistej dacie jego podpisania. Jedyną pewną data wskazującą na wolę stron dotyczącą zmiany wynagrodzenia jest miesiąc złożenia deklaracji rozliczeniowych odzwierciedlających już podwyższone wynagrodzenie (to jest lipiec 2012 roku). Według skarżącego A. R. i J. K. (1) wystąpili z „koncepcją" antydatowania aneksu umowy o pracę tylko po to, aby uniknąć niewygodnego zarzutu, że zmiana wynagrodzenia nastąpiła już po pięciu tygodniach niezdolności do pracy. Tymczasem Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku w ogóle nie rozważył kwestii możliwości antydatowania aneksu a tym samym – zdaniem skarżącego – zasadnym jest przyjęcie, że materiał dowodowy nie został przez Sąd w sposób wszechstronny rozważony. Zdaniem skarżącego 1 czerwca 2012 roku nie nastąpiła jakakolwiek zmiana tak w obowiązkach wnioskodawczyni czy charakterze jej pracy, tym bardziej że wszystkie obowiązki związane z prowadzeniem działalności płatnika, w tym prowadzeniem polityki wydawniczej, mieściły się w obowiązkach Dyrektora Wydawniczego, które to stanowisko wnioskodawczyni zajmowała już od kilku lat. Dalej skarżący odniósł się do ustalonej przez Sąd Okręgowy jako przyczyny zawarcia aneksu z ponad półrocznym wyprzedzeniem konieczności zakończenia przez wnioskodawczynię współpracy z innymi kontrahentami. Tymczasem w rzeczywistości w trakcie procesu strony wskazywały wyłącznie na konieczność zakończenia współpracy z (...) S., która miała miejsce w latach 2009-2011, a od 1 stycznia 2012 roku na rzecz (...) S. wnioskodawczyni nie wykonywała już żadnej pracy. Skarżący zauważył nadto, że wnioskodawczyni wprawdzie od czerwca 2013 roku wróciła do pracy ale za wynagrodzeniem znacznie niższym, bo wynoszącym 3.404 zł. Krytycznie skarżący odniósł się do pominięcia przez Sąd kwestii braku zwolnień lekarskich za okres od 5 do 9 czerwca 2012 roku i 26 czerwca do 3 lipca 2012 roku, skoro zeznający w charakterze świadka lekarz ubezpieczonej - J. J. podał, że w tym czasie nie stawiła się ona na badania i dlatego nie może ocenić w jakim stanie zdrowia była w tym czasie. Zdaniem organu rentowego jedynym wytłumaczeniem jest chęć wykazania powrotu do pracy i w ten sposób uzyskania wyższych świadczeń zasiłkowych. Skarżący zaznaczył, że w toku postępowania nie przedłożono żadnej dokumentacji potwierdzającej wykonywanie pracy przez ubezpieczoną w spornym okresie, a jego zdaniem wnioskodawczyni w okresach przerw między zwolnieniami pracy nie świadczyła tylko po prostu „leżała w domu". Z ostrożności procesowej, na wypadek gdyby Sąd Odwoławczy uznał, że aneks nie był antydatowany tylko został sporządzony w grudniu 2011 roku, skarżący podniósł, że A. R. pracy w okresie od 1 czerwca 2012 roku do dnia porodu nie podjęła, gdyż nie ma na to dowodów a zwolnienia lekarskie zostały w sposób „sztuczny" (czyli bez rzeczywistego odzyskania zdolności do pracy) przerwane celem uzyskania wyższych świadczeń zasiłkowych.

Pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zawiera uzasadnionych podstaw. Ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji znajdują bowiem pełne odzwierciedlenie w materiale zgromadzonym w sprawie, a Sąd Apelacyjny ustalenia te traktuje jako własne, podzielając również przeprowadzoną przez Sąd Okręgowy ocenę prawną.

W związku z treścią zarzutu apelacji, przypomnienia wymaga, że w judykaturze utrwalony jest pogląd, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest wystarczające natomiast przekonanie strony o innej niż przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. O tym, że przepis 233 § 1 k.p.c. jest naruszony można mówić dopiero wówczas gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Ponadto, dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 maja 2014 r. sygn. III AUa 826/13, opubl. LEX nr 1493761).

Ze wskazaną sytuacją w rozpoznawanej sprawie do czynienia nie mamy. Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie zaoferowanym przez strony, w oparciu o wyniki którego dokonał właściwych ustaleń stanu faktycznego w zakresie elementów istotnych dla rozstrzygnięcia. Prawidłowo także zebrany w sprawie materiał dowodowy ocenił z zachowaniem wszystkich wymogów wynikających z art. 233 § 1 k.p.c., tj. ocena ta opierała się na wszechstronnym rozważeniu materiału dowodowego, odpowiadała wskazaniom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Tym samym postawiony w apelacji zarzut obrazy wskazanej normy jest bezzasadny, zresztą stawiając zarzut naruszenia wskazanego przepisu organ nie wskazał jakie to konkretnie reguły logicznego rozumowania zostały naruszone.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne A. R. za okres od 1 czerwca 2012 roku z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika J. K. (1) prowadzącego firmę Wydawnictwo (...). Odnosząc się do powyższej spornej kwestii na wstępie należy podnieść, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane jest stanowisko, iż w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa. Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 16/05, OSNP 2006/11-12/191 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III UK 7/09, LEX nr 509047).

Na gruncie okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd I instancji trafnie uznał, że zawarty między stronami w dniu 21 grudnia 2011 roku aneks do umowy o pracę, mocą którego z dniem 1 czerwca 2012 roku wymiar czasu pracy A. R. został zwiększony do pełnego wymiaru czasu pracy (z 4/5 etatu) a wynagrodzenie zasadnicze do kwoty 8.510 zł brutto (z 4.215,00 zł brutto), był w pełni usprawiedliwiony.

Odnosząc się podniesionych w apelacji zarzutów merytorycznych wskazać należy, że sprowadzały się one do dwóch zasadniczych kwestii. Pierwsza dotyczyła faktycznej daty w jakiej strony sporządziły aneks wprowadzający od 1 czerwca 2012 roku nowe warunki zatrudnienia A. R.. Drugą była kwestia świadczenia pracy przez ubezpieczoną na nowych warunkach w czasie od 5 czerwca do 11 czerwca 2012 roku i od 26 czerwca do 2 lipca 2012 roku, to jest w okresach przerw między zwolnieniami lekarskimi wystawionymi A. R. w związku z ciążą.

Podniesiony przez organ rentowy zarzut antydatowania zawartego w dniu 21 grudnia 2011 roku aneksu nie znajduje uzasadnienia z uwagi na brak wykazania, że taka sytuacja rzeczywiście miała miejsce. Ciężar dowodu w tym zakresie, zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., spoczywał na organie rentowym, jako że to on z faktu tego wywodził skutki prawne. Na okoliczność daty, w której strony umowy podjęły decyzje o zawarciu aneksu oraz przyczyn jego sporządzenia z półrocznym wyprzedzeniem Sąd Okręgowy przesłuchał wnioskodawczynię, zainteresowanego i świadka D. R. (2), których zeznania, szczegółowe i spójne, nie dają podstaw do uznania, że nie było rzeczywistym zamiarem J. K. (1) wprowadzenie A. R. do firmy od czerwca 2012 r. na stanowisku Dyrektora Wydawniczego z szerszym zakresem obowiązków.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie budzi wątpliwości, że przewidziana w aneksie do umowy o pracę znacząca podwyżka wynagrodzenia była uzasadniona tym, iż ubezpieczonej od czerwca 2012 roku miano powierzyć samodzielne zarządzanie firmą zainteresowanego - Wydawnictwo (...), co wiązało się z planami zainteresowanego większego poświęcenia się prowadzeniu drugiej firmy – Grupa (...), w której pełnił funkcję prezesa jednoosobowego zarządu. Rozszerzenie zakresu obowiązków ubezpieczonej, wcześniej zajmowała się działalnością marketingową w Wydawnictwie (...), wymagało posiadania odpowiednich wiadomości i doświadczenia, które A. R. posiadała z racji zatrudnienia w firmie zainteresowanego od 12 lat, w tym od 4 lat na stanowisku Dyrektora Wydawniczego. W świetle zasad doświadczenia życiowego za wiarygodne należy uznać twierdzenia stron umowy, że powodem zawarcia aneksu z półrocznym wyprzedzeniem była konieczność przygotowania firmy do jej przekazania w całości wnioskodawczyni, poinformowania o planowanych zmianach kontrahentów Wydawnictwa, wdrożenia wnioskodawczyni w szczegóły związane z prowadzeniem działalności, jak również konieczność zakończenia współpracy przez wnioskodawczynię z kontrahentami, z którymi współpracowała poza pracą w Wydawnictwie. Wynagrodzenie za pracę wynikające z przedmiotowego aneksu należy uznać za właściwe i godziwe, w pełni ekwiwalentne do rodzaju, ilości i jakości pracy oraz wymaganych kwalifikacji.

Dalsza sekwencja zdarzeń jest taka, że w marcu 2012 roku, czyli już po sporządzeniu i podpisaniu aneksu przewidującego zwiększenie wymiaru czasu pracy i podwyższenie wynagrodzenia, A. R. dowiedziała się, iż jest w ciąży, która w dodatku nie przebiegała bezproblemowo. W okresach od 17 kwietnia 2012 roku do 30 kwietnia 2012 roku, od 17 maja 2012 roku do 4 czerwca 2012 roku, od 12 czerwca 2012 roku do 25 czerwca 2012 roku i od dnia 3 lipca 2012 roku do dnia 23 lipca 2012 roku wnioskodawczyni korzystała ze zwolnień lekarskich wystawionych w związku z ciążą. I tu pojawia się drugi zasadniczy zarzut organu rentowego, że w miesiącu czerwcu 2012 roku w okresach przerw między zwolnieniami lekarskimi wnioskodawczyni faktycznie nie pracowała, co jednak również nie zostało w postępowaniu przez skarżącego wykazane. Z zeznań słuchanego w charakterze świadka J. J. – lekarza prowadzącego wynika, że owszem ciąża była u wnioskodawczyni ciążą podwyższonego ryzyka, z uwagi już chociażby tylko na jej wiek ((...) rok życia) i zwolnienia lekarskie miała wystawiane z tej przyczyny i poronienia zagrażającego, ale jednocześnie ustalał z pacjentką, że jeśli będzie czuła się dobrze to może wrócić do pracy. Faktycznie w ostatnim dniu zwolnienia przypadającym 4 czerwca 2012 roku A. R. nie zgłosiła się do lekarza co oznacza, że czuła się dobrze i w świetle zeznań świadka J. J. nie ma podstaw do tego by twierdzić inaczej. Nie ma także żadnych powodów ku temu aby odmówić wiary zeznaniom ubezpieczonej i zainteresowanego, że w okresach przerw między zwolnieniami lekarskimi wnioskodawczyni pracę wykonywała. Obecna sytuacja, wedle której A. R. od czerwca 2013 roku wróciła do pracy ze zmniejszonym wymiarem czasu pracy z pełnego do 2/5, także nie może przekonywać o prawidłowości argumentacji organu rentowego. Za wiarogodne trzeba uznać twierdzenia, że dziecko wnioskodawczyni (urodzone (...)), wymagało sprawowania osobistej opieki, a to z kolei stawiało pod znakiem zapytania możność wywiązania się przez A. R. ze znacznie rozszerzonego zakresu obowiązków. Strony umowy o pracę zdecydowały się ograniczyć wymiar świadczonej pracy do 2/5 za wynagrodzeniem w kwocie 3.404 zł, czyli przy zachowaniu wynagrodzenia liczonego od podstawy ustalonej w grudniu 2011 roku,

Podsumowując powyższe stwierdzić należy, że nie było w rozpoznawanej sprawie podstaw do skutecznego zakwestionowania przez organ rentowy wynagrodzenia za pracę przewidzianego w okresie zatrudnienia od 1 czerwca 2012 roku.

Ponieważ zaskarżony wyrok jest trafny, a wywiedziona apelacja nie zawierała usprawiedliwionych zarzutów, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na zasadzie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu, stosownie do odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 w związku z § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 490).

Przewodnicząca: Sędziowie: