Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Irena Żarnowska-Sporysz

Protokolant: protokolant Joanna Cyrek

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2015 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko M. N.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w W. umowę z dnia 26 kwietnia 2010r. zawartą pomiędzy M. K. a M. N. przed notariuszem T. O., Rep. (...) a dotyczącą sprzedaży udziału w wysokości (...) części własności lokalu mieszkalnego nr (...) przy ulicy (...) w K. wraz z udziałem w (...) części do piwnicy o numerze (...), dla której to nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta nr (...) w Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Podgórza w Krakowie – a to dla ochrony wierzytelności strony powodowej wnikającej z punktu II. wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 18 kwietnia 2008r., sygn. IC 275/08 wraz z odsetkami i kosztami postępowania egzekucyjnego w łącznej wysokości 115.441,41 (sto piętnaście tysięcy czterysta czterdzieści jeden złotych 41/100) zł;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 5.733,00 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i kwotę 601,77 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 214/14

UZASADNIENIE

Strona powodowa – Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w pozwie z dnia 7 lutego 2014 r.

( data wpływu pozwu do Sądu), skierowanym przeciwko M. N., wniosła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do strony powodowej umowy sprzedaży z dnia 26 kwietnia 2010 r., zawartej pomiędzy M. K. a pozwaną, przed notariuszem T. O., Rep. A (...), a dotyczącą sprzedaży udziału w wysokości (...) części własności lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w K. wraz z udziałem w (...) części do piwnicy o numerze (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), - celem ochrony wierzytelności strony powodowej wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 18 kwietnia

2008 r., sygn. akt I C 275/08 wraz z odsetkami i kosztami postępowania egzekucyjnego w łącznej wysokości 115.441,41 zł.

Nadto strona skarżąca domagała się nakazania pozwanej znoszenia egzekucji z w/w nieruchomości do wysokości wskazanej wierzytelności oraz zasądzenia od pozwanej na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona powodowa podała, iż stwierdzenie bezskuteczności powyższej umowy ma na celu umożliwienie egzekucji jej wierzytelności w kwocie łącznej 115.441,41 zł, objętej tytułem wykonawczym – wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 18 kwietnia 2008 r., sygn. akt I C 275/08, w tym odsetki i koszty postępowania egzekucyjnego.

Na podstawie zaskarżonej umowy korzyść majątkową uzyskała pozwana - konkubina dłużnika M. K., a więc osoba pozostająca z nim w bliskich stosunkach. Takie działanie dłużnika doprowadziło do pokrzywdzenia strony powodowej, gdyż na skutek zawarcia tej umowy dłużnik stał się niewypłacalny, czego miał świadomość.

Pozwana M. N. wniosła o oddalenie powództwa.

Zaprzeczyła, jakoby w okresie po 13 sierpnia 2007 r. oraz w dacie nabycia udziału w przedmiotowej nieruchomości pozostawała w jakimkolwiek związku z M. K.. Wyjaśniła, iż zaczęła z nim mieszkać dopiero w 2010 r., kiedy ich wspólne dziecko miało 10 miesięcy. Obecnie M. K. nie mieszka z nią i nie prowadzą razem wspólnego gospodarstwa domowego.

Podniosła, iż w trakcie trwania ich związku dłużnik powoda, nie informował jej o żadnych swoich zobowiązaniach. W tym czasie uchodził za człowieka majętnego ( miał dwa samochody i stać go było na częste wycieczki do Z. i za granicę) oraz za osobę, która nie posiada żadnych zobowiązań czy problemów finansowych. Twierdził, iż majątek posiada ze spadku po ojcu oraz z inwestycji na giełdzie papierów wartościowych.

Następnie podniosła, iż brak jest w sprawie przesłanek świadczących o tym, iż wiedziała, że do transakcji sprzedaży doszło z pokrzywdzeniem wierzyciela. Wskazała, iż w dniu przeniesienia własności udziału na jej rzecz, w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości nie było ujawnione żadne ostrzeżenie wierzyciela o jego roszczeniach.

Nadto zarzuciła powodowi, iż ten nie wykazał, że pozwana miała świadomość tego, że zakup udziału nieruchomości został dokonany z jego pokrzywdzeniem, jak również, że pozwana wiedziała, iż M. K. jest jego dłużnikiem. Wskazała, iż powód od dnia nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu do dnia przeniesienia własności przez dłużnika na pozwaną, nie próbował w jakikolwiek sposób prowadzić egzekucji z tej nieruchomości. Pozwana nie była także informowana o jakiejkolwiek egzekucji powoda z majątku dłużnika, nigdy w ich wspólnym gospodarstwie domowym nie było Komornika.

Co do nabycia przedmiotowego udziału podała, iż była to transakcja czysto biznesowa. Współwłaścicielem tego lokalu jest R. K. - brat nieżyjącego ojca M. K., który przebywa w USA i nie zamierza wracać do Polski. Zobowiązał się on przenieść na pozwaną swój udział w tej nieruchomości. Natomiast pieniądze, ze sprzedaży swojego udziału M. K. miał przeznaczyć na spłatę swoich zobowiązań kredytowych, obciążających nieruchomość.

Pozwana także podkreśliła, iż była świadoma zobowiązań M. K. tylko i wyłącznie wskazanych w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

W dniu 18 kwietnia 2008 r. strona powodowa – Przedsiębiorstwo – (...) – Handlowe (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. uzyskała prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. akt I C 275/08, z nadaną klauzulą wykonalności w dniu 20 maja 2008 r., zasądzający na jej rzecz od dłużnika M. K. należność główną w kwocie 113.361,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu w wysokości 18.555 zł, a także kosztami nadania klauzuli w wysokości 66 zł.

dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 18.04.2008 r., sygn.. akt I C 275/08, k. 22

W związku z tym, że dłużnik nie uregulował długu objętego w/w tytułem wykonawczym, strona powodowa w dniu 20 czerwca 2008 r. skierowała wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Podgórza w Krakowie o wszczęcie egzekucji. Postępowanie egzekucyjne przeciwko M. K. prowadzone było pod sygn. akt X KM (...), początkowo przez Komornika D. K., a następnie przez Komornika K. O. i do chwili obecnej jest ono bezskuteczne. W trakcie postępowania egzekucyjnego na wniosek strony powodowej przeprowadzone zostały dwa postepowania z udziałem dłużnika o wyjawienie jego majątku, z których wynikało, iż dłużnik nie posiada żadnego majątku.

dowód: wniosek o wszczęcie egzekucji z dnia 20.06.2008 r., k. 31-32; postanowienie Komornika z dnia 19.07.2012 r., k. 26; zawiadomienie wierzyciela o stanie egzekucji z dnia 9.05.2012 r., k. 33; pismo Komornika z dnia 27.11.2013 r., k. 34; zawiadomienie wierzyciela o stanie egzekucji z dnia 8.06.2012 r., k. 35; zeznania M. K., k. 113-115;protokół Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 18.07.2013 r., sygn. akt I Co 993/13/P, k. 36; protokół Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 21.09.2011 r., k. 37; wykaz majątku dłużnika z dnia 21.09.2011 r., k. 38-40

Pozwana jest konkubiną dłużnika M. K.. Poznali się oni ok. 2008 lub 2009 roku. Mają wspólnie trójkę dzieci, które urodziły się w latach: 2009 , 2011 i 2012. Umową sprzedaży z dnia 26 kwietnia 2010 r., zawartą przed notariuszem T. O., Rep. (...), M. K., przeniósł na rzecz pozwanej, udział w wysokości (...) części własności lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w K. wraz z udziałem w (...) części do piwnicy o numerze (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). W chwili zawierania przedmiotowej umowy w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości widniał wpis o hipotece umownej kaucyjnej na sumę 26610 CHF na rzecz (...) SA Oddział w K..

dowód: zeznania świadka M. K., k. 113-115; wydruk księgi wieczystej Nr (...), k. 41-54

W chwili wszczęcia egzekucji przez stronę powodową, dłużnik oprócz udziału w nieruchomości przy ul. (...) w K. posiadał także udział w (...) własności nieruchomości rolnej położonej w R. o pow. 14 arów, który to udział także zbył.

W chwili obecnej dłużnik nie posiada żadnego majątku nieruchomego, oszczędności ani samochodu. Pracuje na umowę o pracę na (...) etatu. Pobiera z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 1500 zł netto. Samochodu nie posiada od 2008 r. O tym, iż jest dłużnikiem strony powodowej dowiedział się ok. 2 –3 lata przed zbyciem udziału własności nieruchomości na rzecz pozwanej.

W związku z prowadzoną egzekucją przeciwko dłużnikowi, Komornik był w mieszkaniu na ul. (...) przed jego sprzedażą pozwanej. Dłużnik obecnie w dalszym ciągu mieszka w tym mieszkaniu.

dowód: zeznania świadka M. K., k. 113-115

Aktualnie wierzytelność strony powodowej względem dłużnika M. K. wynosi 115.441,41 zł. Na kwotę tą składa się należność główna zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 18 kwietnia 2008 r., pomniejszona o dokonane przez dłużnika wpłaty przed wszczęciem postepowania egzekucyjnego ( 92.561,65 zł), koszty procesu w wysokości 18.555 zł, koszty nadania klauzuli wykonalności ( 66 zł), ustawowe odsetki od nieterminowych spłaty części należności główne ( 2.999,52 zł), koszty postępowania egzekucyjnego (302,24 zł), koszty zastępstwa adwokackiego w egzekucji ( 900 zł), koszty postępowania w sprawie wyjawienia majątku (57 zł).

dowód: kopia wyroku z dnia 18.04.2008 r. Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. akt I C 275/08, k. 22; kopia zajęcia wierzytelności z dnia 2.08.2008 r., k. 25; kopia postanowienia Komornika z dnia 19.07.2012 r., k.26; potwierdzenie przelewu z dnia 6.08.2012 r. na kwotę 117,13 zł, k. 27 ; kopia wezwania do uzupełnienia braków wniosku z dnia 5.08.2013 r., k. 28; potwierdzenie przelewu z dnia 14.08.2013 r., na kwotę 42,61 zł, k. 29 ; kopia postanowienia z dnia 12.04.2013 r., Sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza w Krakowie, sygn. akt I Co 993/13/P, k. 30; nota odsetkowa od zapłaconych faktur VAT, k. 23-24

Stan faktyczny sprawy ustalono na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową oraz zeznań świadka M. K.. Dokumenty urzędowe korzystały przy tym, zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c., z domniemania prawdziwości oraz domniemania zgodności z prawdą tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. Nadto zarówno treść dokumentów urzędowych jak i prywatnych nie była kwestionowana przez strony. Zeznania świadka M. K. w istotnym dla sprawy zakresie korespondowały z twierdzeniami pozwu. Świadek potwierdził, iż znał pozwaną w okresie między wydaniem tytułu wykonawczego na rzecz strony powodowej a zbyciem na jej rzecz udziału w nieruchomości przy ul. (...) w K.. Przyznał, iż poznali się ok. 2008 lub 2009 r. i że mają ze sobą trójkę dzieci, w tym pierwsze dziecko urodziło im się już w 2009 r. Świadczy to jednoznacznie o pozostawaniu pozwanej z dłużnikiem w tym okresie w bliskich stosunkach.

Za niewiarygodne należało uznać zeznania świadka, iż uzyskaną ze sprzedaży udziału kwotę, rzekomo 80.000 zł, przeznaczył na spłatę innych swoich zobowiązań. Strona pozwana wezwana do przedłożenia sądowi dokumentów na tę okoliczność ( o których zeznał świadek że je posiada), nie wykonała polecenia Sądu. W ocenie Sądu pozwana nie wykazała tym samym okoliczności, które uzasadniałyby jakiś inny racjonalny powód przysporzenia jej udziału jak tylko ucieczka przez jej konkubenta z majątkiem przed stroną powodową jako wierzycielem.

Należy podkreślić, iż pozwana nie przedstawiła jakichkolwiek wiarygodnych dowodów na okoliczności wskazane w pozwie. Nawet same zeznania jej świadka M. K. nie pokrywały się z tymi twierdzeniami. Dotyczy to w szczególności daty poznania M. K., nie pozostawania z nim w związku w 2010 r., jego majętności – np. posiadania samochodów w chwili kiedy się poznali. Sąd pominął dowód z jej przesłuchania wobec jej nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na rozprawę dnia 09 lutego 2015r.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę prawną powództwa stanowi art. 527 k.c., zgodnie z którym gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć (§ 1). Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności (§ 2).

Strona powodowa wykazała w niniejszej sprawie, że jest wierzycielem M. K.. Powodowej spółce przysługuje względem M. K. wierzytelność wynikająca z wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 18 kwietnia 2008 r., sygn. I C 275/08, zasądzającego od M. K. na rzecz Przedsiębiorstwa (...) określone w tym wyroku kwoty. Istnienie wierzytelności stwierdzonej prawomocnym wyrokiem było zresztą w zasadzie okolicznością niesporną.

Na podstawie opisanego tytułu wykonawczego Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Podgórza w Krakowie prowadzi egzekucję skierowaną do majątku M. K. (sygn. akt KM (...)), które to postępowanie do chwili obecnej jest w całości bezskuteczne, co potwierdził sam dłużnik – świadek M. K..

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że umowa sprzedaży z dnia 26 kwietnia 2010 r. skutkowała pokrzywdzeniem strony skarżącej jako wierzyciela M. K.. Wskutek tej czynności M. K. stał się całkowicie niewypłacalny (art. 527 § 2 k.c.). Stan niewypłacalności dłużnika oznacza taki stan majątku dłużnika, przy którym egzekucja nie może doprowadzić do zaspokojenia wierzytelności. W niniejszej sprawie należy wskazać na wszczęte przez stronę powodową postępowanie egzekucyjne KM (...), które nie przyniosło zamierzonych efektów. Dług M. K. względem spółki Przedsiębiorstwo (...) nie został uregulowany. W chwili zawierania zaskarżonej umowy, jak i obecnie, dłużnik nie posiadał i nie posiada żadnego majątku. Niewątpliwie wyzbycie się majątku w postaci udziału w prawie własności nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) uniemożliwiło zaspokojenie się wierzyciela z tej części majątku dłużnika. M. K. działał przy tym ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, mając przy tym na uwadze, że skuteczność skargi paulińskiej nie jest uzależniona od tego, czy zamiar dłużnika skierowany był przeciwko określonemu wierzycielowi.

Pozwana przy tym, nie wykazała, iż uzyskane ze sprzedaży udziału środki dłużnik przeznaczył na zaspokojenie innych swoich wierzycieli.

Kolejną przesłaną odpowiedzialności jest zła wiara osoby trzeciej.

W niniejszej sprawie należy w szczególności wskazać na domniemanie wynikające z art. 527 § 3 k.p.c. W myśl tego przepisu, jeżeli osobą trzecią jest osoba w bliskim stosunku z dłużnikiem, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Stosunek bliskości na ogół wynika z powiązań rodzinnych, ale może wynikać także z innych więzi, w szczególności uczuciowych, przyjacielskich, towarzyskich czy majątkowych. Domniemanie ustanowione w komentowanym przepisie może być zastosowane względem każdej osoby, o ile w konkretnym przypadku stopień wzajemnych powiązań zachodzących z tytułu więzów rodzinnych, przyjaźni, wdzięczności, wspólnych interesów itp. pozwala uznać, że są to stosunki bliskie (por. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 1964 r., III CR 39/64, OSNC 1965, nr 5, poz. 75). Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 28 lutego 2013 r. (I ACa 870/12, LEX nr 1292644) uznał, że pojęcie „bliskiego stosunku" użyte w § 3 art. 527 k.c. oznacza nie tyle powiązania rodzinne, ile faktyczne więzy uczuciowe, przyjaźń, wdzięczność itp., ogólną faktyczną bliskość pozwalającą przyjąć, że osoba trzecia mogła znać sytuację majątkową dłużnika i cel jego działań. Pojęcie to obejmuje zatem osoby pozostające z dłużnikiem w stosunkach rodzinnych ale także osoby będące z nim w związku o podobnym charakterze osobistym, takim jak narzeczeństwo czy konkubinat. Mieszczą się w nim wszelkie relacje, z którymi związana jest wiedza o sytuacji majątkowej dłużnika (por. wyrok SN z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 473/06, OSNC 2008/2/27).

W niniejszej sprawie zachodził stosunek bliskości między pozwaną M. N. i dłużnikiem M. K., który był jej konkubentem. Przy czym nieprawdziwe są twierdzenia pozwanej, iż z M. K. nie pozostawała w takim związku w dacie nabycia od niego udziału w przedmiotowej nieruchomości. Jak zeznał sam dłużnik osoby te utrzymywały ze sobą relacje bliskie od ok. 2008 lub 2009 r., a więc w okresie przed zbyciem udziału, a w czasie kiedy to strona powodowa uzyskała tytuł wykonawczy przeciwko dłużnikowi i skierowała przeciwko niemu egzekucję. Co więcej od 2009 r. a więc przed zawarciem zaskarżonej umowy osoby te posiadały już wspólne dziecko, które urodziło się w 2009 r. Zatem już wtedy musiały ich łączyć bliskie więzy emocjonalne świadczące o stosunku bliskości.

Stwierdzenie bliskiego stosunku pozwanej z dłużnikiem zwolniło wierzyciela z konieczności dowodzenia, iż osoba trzecia wiedziała o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Domniemanie ustanowione w art. 527 § 3 k.c. jest domniemaniem usuwalnym, stąd też osoba trzecia może wykazywać, że mimo stosunku bliskości z dłużnikiem nie wiedziała o świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się o tym dowiedzieć (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2008 r., V CSK 564/07, LEX nr 424339). Pozwana jednak powyższego domniemania nie obaliła. Zawarte w pismach pozwanej twierdzenia, że nic jej nie było wiadomo, o problemach finansowych jej konkubenta, że nic ją nie łączyło z dłużnikiem w chwili nabywania od niego udziału w nieruchomości przy ul. (...) okazały się gołosłowne, gdyż nie zostały poparte odpowiednim materiałem dowodowym. Co istotne twierdzeniom tym przeczą zeznania świadka M. K..

W konsekwencji należy przyjąć, że pozwana wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Pozwana nie obaliła domniemania ustanowionego w art. 527 § 3 k.c. i nie wykazała, że mimo stosunku bliskości z dłużnikiem nie wiedziała o świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się o tym dowiedzieć.

W niniejszej sprawie nie został również wskazany majątek, względem którego można by skutecznie skierować egzekucję (art. 533 k.c.).

Biorąc powyższe pod uwagę zachodziły podstawy do uznania za bezskuteczną zaskarżonej umowy w celu umożliwienia stronie powodowej zaspokojenia wierzytelności opisanych w punkcie I wyroku.

Sąd nie uwzględnił w wyroku drugiego żądania pozwu, a więc domagania się nakazania pozwanej znoszenia egzekucji z w/w nieruchomości do wysokości przedmiotowej wierzytelności z uwagi na fakt, iż żądanie to mieści się w żądaniu uznania czynności prawej za bezskuteczną, co wynika wprost z instytucji skargi pauliańskiej.

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).Okoliczności niniejszej sprawy pozwalały skorzystać ze wskazanej regulacji. Na kwotę 6.334,77 zł zasądzonych kosztów złożyły się: opłata sądowa od pozwu – 5733 zł oraz 601,77 zł tytułem poniesionych kosztów zastępstwa procesowego.