Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku(...) w R.

z udziałem zainteresowanych: Z. W.i (...)" w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o podleganie ubezpieczeniom oraz ustalenie podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji wnioskodawcy (...)

w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 24 lipca 2014 r. sygn. akt IV U 517/14

I. u c h y l a zaskarżony wyrok w części dotyczącej ustalenia podstawy

wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie

zdrowotne Z. W. i o d r z u c a odwołanie,

II. w pozostałym zakresie u c h y l a zaskarżony wyrok, znosząc

postępowanie jakie toczyło się przed Sądem Okręgowym w Rzeszowie

i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi.

Uzasadnienie
wyroku z dnia 10 marca 2015r.

Decyzją z dnia 19 lutego 2014r. -skierowaną do płatnika składek (...)w R.i ubezpieczonego Z. W.- Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.;

- w pkt.1/ stwierdził, że w/w ubezpieczony Z. W.-pracownik płatnika składek (...)w R.z tytułu umów zlecenia zawartych z (...)„w K., podlega ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik (...) w R.w okresach od 1 lipca 2010r. do 30 sierpnia 2010r. i od
1 stycznia 2011r. do 31 maja 2011r. ,

- w pkt. 2/ zaś podana została wysokość podstawy wymiaru składek na w/w ubezpieczenia w okresach wykonywania przez ubezpieczonego umów zlecenia ( przy przypisaniu konkretnych kwot do poszczególnych miesięcy i tytułów ubezpieczeń) . W podstawie prawnej decyzji powołane zostały : art.83 ust.1 pkt 1 i 3 w zw.
z art.6 ust.1 pkt 1, art. 11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) oraz art.81 ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2008r. Nr 164, poz.1027 ze zm.) W uzasadnieniu faktycznym decyzji organ rentowy naprowadzał , że ubezpieczony Z. W.podczas zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w (...)w R.na stanowisku kierowcy ambulansu , zawarł z (...)” w K.( którego z pracodawcą ubezpieczonego łączyła z kolei umowa o świadczenie usług medycznych) umowy zlecenia na okresy od 1 lipca 2010r. do 30 sierpnia 2010r. i od 1 stycznia 2011r. do 31 maja 2011r. Na podstawie tych umów ubezpieczony świadczył pracę na rzecz(...)w R.wykonując w istocie czynności należące do zakresu jego obowiązków pracowniczych i przy wykorzystaniu środków transportu swego pracodawcy. W świetle więc art.8 ust.2a ustawy systemowej, powyższe – w ocenie organu rentowego- uzasadniać miało przyjęcie ,że Z. W.winien zostać objęty ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym z tytułu umów zlecenia jako pracownik (...)w R., który tym samym –stosownie do art.4 pkt 2a ustawy systemowej -ma być także płatnikiem tych składek. Na poparcie zaś tak wyrażonego poglądu organ rentowy przywoływał uchwalę Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009r. II UZP 6/09 OSNP 2010/3-4/46. Jednocześnie odnotowane zostało ,że zgodnie z uprzednim zarządzeniem Sądu Okręgowego w Rzeszowie w sprawie IV U 1971/13 ,wystąpiono do (...)
w R.z wnioskiem o ustalenie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu Z. W.w okresach wskazanych w decyzji, niemniej jednak wniosek ten ostatecznie pozostał bez rozpoznania.

(...)w R.odwołał się od w/w decyzji ZUS do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie. W odwołaniu z dnia 14 marca 2014r. ,wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji , płatnik składek zarzucił, że przede wszystkim decyzja ta jest przedwczesna , bowiem poprzedzona była wcześniejszą z dnia 13 czerwca 2013r. ,co do której zawisło przed Sądem Okręgowym w Rzeszowie postępowanie sądowe pod sygn. akt IV U 1971/13 będące w toku i to niezależnie od uprzedniego uchylenia tej wcześniejszej decyzji przez ZUS , co jednocześnie - w świetle art.83 ust.6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U.z 2013 r., poz. 1442 ze zm.)- było też działaniem bezprawnym . Zdaniem odwołującego konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji wynikać też miała z jej istotnych braków konstrukcyjnych w zakresie pominięcia w postawie prawnej -omówionego jedynie
w uzasadnieniu decyzji - art.8 ust.2 a ustawy systemowej. Niezależnie od tego(...)w R.zarzucił , że przedwczesność zaskarżonej decyzji w zakresie rozstrzygnięcia o wysokości podstawy wymiaru składek wynika
z konieczności uprzedniego przesądzenia obowiązku ubezpieczenia Z. W.–tj. wskazania płatnika składek od uzyskanych przez niego wynagrodzeń
z tytułu wykonywanych umów zlecenia. W końcu podniesione zostało ,że wydane
w sprawie IV U 1971/13 zarządzenie Sądu nie zostało w pełni wykonane , co stanowi o niewyjaśnieniu przez ZUS wszystkich okoliczności faktycznych sprawy .

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 marca 2014r. pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.wnosił o jego oddalenie z braku dostatecznych podstaw faktycznych i prawnych , wyjaśniając przy tym ,iż uprzednia decyzja w spawie Z. W.z dnia 13 czerwca 2013r. została uchylona , co prowadzić będzie –podobnie jak w wielu innych tego rodzaju sprawach z udziałem(...)w R.- do umorzenia postępowania sądowego w sprawie IV U 1971/13 Sądu Okręgowego w Rzeszowie. Ponadto organ rentowy podkreślał, że objęcie treścią zaskarżonej decyzji zarówno kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu Z. W.z tytułu umów zlecenia jak i ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek ,wynikało z realizacji zaleceń Sądu zawartych w zarządzeniu o zwrocie akt sprawy wydanym w w/w sprawie IV U 1971/13 . W końcu podniesione zostało, że odwołujący-podobnie jak
i(...)„w K.- pozostał bezczynny na etapie postępowania administracyjnego przed organem rentowym , stąd stawiany aktualnie zarzut niewyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych sprawy jest nieporozumieniem.

Wezwani do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych w trybie art.477 ¹¹ §2 k.p.c. Z. W.i (...)” w K.nie zajęli stanowiska procesowego .

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie , po rozpoznaniu odwołania (...)w R.,wyrokiem
24 lipca 2014r.( sygn. akt IV U 517/14) oddalił odwołanie. U podstaw powyższego rozstrzygnięcia legło stanowisko Sądu I instancji o konieczności zastosowania w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy art.8 ust.2 a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2013r. .,poz.1442 ze zm.) z wszystkimi wynikającym z tego w sferze zabezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego ubezpieczonego Z. W.konsekwencjami , w tym też w zakresie wskazania na odwołującego jako płatnika tych składek stosownie do art. 4 pkt. 2a wyżej powołanej ustawy systemowej , przy dodatkowym powołaniu się na bogate w zakresie wykładni tych przepisów orzecznictwo Sądu Najwyższego –tu przede wszystkim uchwałę tego Sądu z dnia 2 września 2009r.( II UZP 6/09 OSNP 2010/3-4/46) . W zakresie bowiem ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy – w oparciu tak o wyniki przeprowadzonej przez organ rentowy
w(...)w R.kontroli jak i treści umów o świadczenia zdrowotne łączących(...)w R.z(...)” w K.i zawieranych w konsekwencji tego przez ten niepubliczny ZOZ z pracownikami szpitala umów zlecenia ,w tym z zainteresowanym Z. W., jak też w oparciu o zeznania tego ubezpieczonego ( uznając ,iż powyższe stanowi pełny materiał dowodowy ,co skutkowało oddaleniem wniosku dowodowego odwołującego o przeprowadzenie jeszcze dowodu z zeznań świadka E. D.– koordynatora realizacji pierwszych z w/w umów) –przyjął, iż w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji ZUS Z. W.jako pracownik(...)w R., w oparciu
o zawarte z(...)„w K.umowy zlecenia wykonywał tożsamą
w swym charakterze do pracowniczego zatrudnienia pracę jako kierowca karetki
i była to w istocie praca świadczona na rzecz szpitala , przy użyciu sprzętu , aparatury i materiałów pracodawcy . Od uzyskanych zaś z tego tytułu wynagrodzeń- w kwotach ujętych w treści protokołu pokontrolnego ZUS – zleceniodawca odprowadzał składki na ubezpieczenie zdrowotne Z. W.i one też ( wynagrodzenia
z tytlu umów zlecenia) stanowić miały podstawę oskładkowania przypisaną odwołującemu w treści – uznanej za w pełni legalną -zaskarżonej decyzji. Jednocześnie Sąd I instancji odnotowywał ,iż pozwany organ rentowy w dniu 13 czerwca 2013r. wydał wobec (...) w R.decyzję określającą wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne Z. W., zaś złożone od decyzji tej odwołanie w sprawie IV U 1971/13 skutkowało zwrotem akt sprawy do ZUS w trybie art.467 § 4 k.p.c. Następnie doszło do uchylenia przez organ rentowy tej decyzji, co ostatecznie skutkowało umorzeniem postępowania sądowego w tej sprawie, postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 30 czerwca 2014r.

W podstawie prawnej wyroku oprócz wyżej wskazanych przepisów prawa materialnego powołany został art.477 ¹⁴§1k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 24 lipca 2014r. zaskarżony został przez (...)w R.. W apelacji z dnia 18 sierpnia 2014r.- zarzucając naruszenie prawa procesowego tj. w pierwszym rzędzie rozpoznanie sprawy w sytuacji zawiśnięcia sporu w sprawie IV U 1971/13 Sądu Okręgowego w Rzeszowie ( co prowadzić miało do nieważności postępowania przewidzianej w art.379 pkt 3 k.p.c.) , a niezależnie od tego art.227 k.p.c. przez bezzasadne pominięcie dowodu z przesłuchania świadka E. D.oraz art. 233 §1 k.p.c. poprzez ustalenie stanu faktycznego bez oparcia się w materiale dowodowym - skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Rzeszowie. Już na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 marca 2015r. pełnomocnik skarżącego podniósł dalszy zarzut nieważności postępowania odniesiony tym razem do braku zdolności sądowej i procesowej , występującego spawie w charakterze zainteresowanego (...)” w K..

Zainteresowani nie odnieśli się do wniosków i zarzutów apelacji , zaś

pozwany organ rentowy wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, rozpoznając apelację (...)w R.,zważył co następuje ;

Przede wszystkim już na wstępie podkreślić należy ,iż stosownie do art.378 §1k.p.c. Sąd II instancji bierze pod uwagę z urzędu nieważność postępowania ,
a jest to uwaga o tyle istotna ,że drugi z podniesionych w tym zakresie przez skarżącego zarzutów natury procesowej –co do których Sąd II instancji jest zawsze związany –por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008r.
III CZP 49/07 OSNC 2008/6/55 - ( nieważność przewidziana w art. 379 pkt 2 k.p.c.) ,zgłoszony został już po upływie przewidzianego do tego terminu , odniesionego do złożenia apelacji mającej zawierać zwięzłe przedstawienie zarzutów zaskarżenia
( art.368 k.p.c.) . Tak czy inaczej przesądzenia więc wymagało czy doszło do podnoszonej przez(...)w R.nieważności postępowania z dwóch różnych wskazywanych powodów ( art. 379 pkt.3 k.p.c i w/w art.379 pkt.2 k.p.c. ) , a w konsekwencji jaki to ewentualnie rodzić może skutek dla biegu postępowania w niniejszej sprawie. I tak zacząć trzeba od tego ,iż sprawa z zakresu ubezpieczeń społecznych jest niewątpliwie sprawą cywilną w rozumieniu art.1 k.p.c. ,
w której –pomimo pewnej odrębności procedowania ( art. 459 k.p.c. –art.474 k.p.c
i art. 477 ⁸ k.p.c. -477 ¹⁶ k.p.c.) – odwołanie pełni rolę pozwu ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1998r. II UKN 105/98 OSNP 1999/16/529). Stąd pełne zastosowanie art.199 k.p.c. w sytuacjach tam przewidzianych także w omawianej kategorii spraw. Jedną zaś z określonych w tym przepisie negatywnych przesłanek procesowych jest stan sprawy w toku ( art.199 §1 pkt 2 k.p.c.) tj. stan zawiśnięcia sporu pomiędzy tymi samymi stronami o to samo roszczenie - skutkujący odrzuceniem pozwu ( tu więc odwołania) . Taka zaś sytuacja – w ocenie Sądu Apelacyjnego – wystąpiła w okolicznościach przedmiotowej sprawy – aczkolwiek w ograniczonym zakresie- co dodatkowo ujawniło uzupełnione przed tut. Sądem postępowanie dowodowe tj. dowód z akt IV U 1971/13 Sądu Okręgowego w Rzeszowie. Otóż w powołanej sprawie toczącej się także z odwołania(...)
w R.od decyzji ZUS Oddziału w R.- w tym wypadku z dnia 13 czerwca 2013r.- spór dotyczył ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego Z. W.za okresy tożsame jak te wskazane w kolejnej –będącej przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie- decyzji z dnia 19 lutego 2014r. i w analogicznej też wysokości. Spór ten przy tym zawisł z dniem 14 sierpnia 2013r. ( data przedstawienia przez organ rentowy akt sprawy do Sądu Okręgowego wraz z odwołaniem płatnika) , a zakończył się z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu Okręgowego
w R.z dnia 30 czerwca 2014r. o umorzeniu postępowania, co nastąpiło dopiero w dniu 28 lipca 2014r. Tymczasem odwołanie od kolejnej decyzji ZUS z dnia 19 lutego 2014r. zawierającej w pkt.2 tożsame co w decyzji z dnia 13 czerwca 2013r. rozstrzygnięcie o ustaleniu wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne Z. W.wpłynęło do Sądu Okręgowego w Rzeszowie w dniu 28 marca 2014r. W tej sytuacji Sąd I instancji nie był więc uprawniony do merytorycznego osądu sprawy w omawianym zakresie i winien był
w tej części odwołanie(...)w R.odrzucić . Skoro zaś tak się nie stało i Sąd Okręgowy zawyrokował mimo ,że nawet w dacie wydawania wyroku spór w w/w sprawie IV U 1971/13 w omawianym zakresie nie był formalnie zakończony , to Sąd Apelacyjny- przyjmując ostatecznie zaistnienie nieważności postępowania w sprawie dotyczącej ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego Z. W.,przewidzianej w art.379 pkt 3 k. p. c. – zmuszony był do naprawienia tego uchybienia poprzez uchylenie w tej części zaskarżonego wyroku i odrzucenie odwołania skarżącego , o czym orzeczono jak w pkt. I sentencji wyroku tut. Sądu na postawie art. 386 § 3k.p.c. ( wystąpienie tak określonej bezwzględnej przesłanki zaskarżenia nie mogło bowiem prowadzić do wnioskowanego w apelacji uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji) . Z kolei w pozostałym zakresie jaki mógł się stać przedmiotem merytorycznej kontroli Sądu Okręgowego w Rzeszowie tj. w części dotyczącej odwołania od pkt. 1 decyzji ZUS z dnia 19 lutego 2014r. odnoszącego się do stwierdzenia podlegania przez Z. W.ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umów zlecenia jako pracownika odwołującego ( a więc tym samym przy wskazaniu na (...)w R.jako płatnika tych składek) wystąpiła także- w ocenie Sądu Apelacyjnego- nieważność postępowania i to o złożonym charakterze ( zarówno z art. 379 pkt 2 jak i pkt 5 k. p. c.) , co skutkować tym razem musi przewidzianym w art.386 § 2 k.p.c rozstrzygnięciem o uchyleniu w tej części zaskarżonego wyroku , zniesieniu postępowania z przekazaniem sprawy do ponownego jej rozpoznania Sądowi I instancji ( pkt. II sentencji wyroku tut. Sądu). Wezwany bowiem przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie do udziału w sprawie w charakterze zaineresowanego (...)” w K.nie ma zdolności sądowej i procesowej , a zdolność tą posiada wyłącznie M. W.jako przedsiębiorca prowadzący w tej formie pozarolniczą działalność gospodarczą ( o formach prowadzenia niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej , przesądzających równocześnie o ich zdolności sądowej w rozumieniu art.64 k.p.c. – w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005r. V CK 729/04 LEX nr 277117, z kolei o określeniu osoby fizycznej prowadzącej w tej formie niepubliczny ZOZ jako pracodawcy w rozumieniu art.3 k.p., a tym samym płatnika składek ,w wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 3 listopada 2010r. OSNP 2012/1-2/10 ). Tym samym Sąd I instancji nie dokonał też skutecznego powiadomienia w/w przedsiębiorcy o toczącym się sporze , co pozbawiło go możliwości obrony swych praw. Dodatkowo zauważyć też przyjdzie ,iż wezwanie do udziału w sprawie dla (...)” w K.jak też zawiadomienie o terminie rozprawy skierowane zostały na adres , który nie jest adresem tak głównego miejsca wykonywania przez M. W.działalności gospodarczej jak i wskazanym przez niego dla tych celów adresem do doręczeń ( v.k-70 wyciąg
z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej dotyczący w/w przedsiębiorcy ) . Stąd też niedopuszczalnym było uściślenie oznaczenia strony przez Sąd II instancji w trybie art.350 k.p.c ,przy odrzuceniu koncepcji nieważności postępowania ( o takiej możliwości ,aczkolwiek w innych okolicznościach faktycznych sprawy związanych z doręczeniami , stanowił wyrok Sądu Najwyższego z dnia
18 czerwca 1998r. II CKN 817/97 OSNC 1999/1/16 , jakkolwiek rozwiązanie takie budzi aktualnie poważne wątpliwości samego Sądu Najwyższego ,czego najlepszym przykładem jest uzasadnienie wyżej powołanego już postanowienia tego Sądu z dnia 13 kwietnia 2005r. CV CK 729/04) . Z tych wszystkich więc wyżej naprowadzonych względów -nie wdając się w merytoryczną ocenę prawidłowości przyjętego przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie w omawianym zakresie rozstrzygnięcia - należało orzec- tak jak zaznaczono to wcześniej- kasatoryjnie , przy zniesieniu postępowania i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W ponownym więc postępowaniu ,Sąd Okręgowy w Rzeszowie mając na względzie wszystkie poczynione wyżej uwagi ,winien jest ponownie dokonać oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 19 lutego 2014r. -w zakresie objętym jej pkt. 1 - przy uprzednim poprawnym już wezwaniu do udziału w sprawie zainteresowanego M. W.jako prowadzącego(...)” w K.na adres wskazany w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ( k-70), przy zachowaniu wszelkich dalszych reguł procedowania w tej sprawie i przy ponowieniu wszystkich przeprowadzonych dotąd dowodów. Dopiero zaś tak przeprowadzone postępowanie dowodowe, przy zapewnieniu w nim udziału M. W.- prowadzić może do wydania wyroku ,który będzie mógł podlegał merytorycznej ocenie Sądu II instancji.