Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan (spr.)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra

Sędzia Sądu Rejonowego Marta Postulska-Siwek (del.)

Protokolant Sekretarz sądowy Emilia Trąbka

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2015 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w Ł.

przeciwko (...) Publicznemu Szpitalowi (...) w L.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 25 sierpnia 2014 roku, sygn. akt I C 363/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz pozwanego (...) Publicznego Szpitala (...) w L. kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

II Ca 932/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 20 grudnia 2013 roku powód (...) Spółka Akcyjna w Ł., domagał się zasądzenia na jego rzecz od (...) Publicznego Szpitala (...) w L. kwoty 20.428,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Następnie powód cofnął pozew w zakresie kwoty 17.712 złotych z jednoczesnym zrzeczeniem się roszczenia w tym zakresie i wnosił o umorzenie postępowania w tej części i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz całości kosztów procesu od pierwotnie dochodzonej kwoty, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Wnosił o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 2.716,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami: od kwoty 20.428,30 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia 10 lutego 2014 roku, od kwoty 2.716,30 zł od dnia 11 lutego 2014 roku do dnia zapłaty.

Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2014 roku

I.  umorzył postępowanie w zakresie kwoty 17 712 zł

II.  oddalił powództwo w pozostałej części;

III.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz (...) Publicznego Szpitala (...) w L. kwotę 2.417 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Rejonowego:

(...) Spółka Akcyjna w Ł. jest osobą prawną profesjonalnie zajmującą się, na bardzo dużą skalę, zawieraniem z wierzycielami samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej umów o różnej kwalifikacji prawnej, ale nie określanych nigdy jako bezpośredni przelew wierzytelności, a których dalszym następstwem może być zamierzone przez nią i tych wierzycieli, w razie ziszczenia się określonych w tych umowach zdarzeń, nabycie przez nią przysługujących im wierzytelności pieniężnych, skutkujące, w razie dalszego braku ze strony samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej zapłaty, prowadzeniem windykacji tych wierzytelności, w tym dochodzeniem ich na drodze postępowania sądowego, przez tę Spółkę, w jej imieniu i na jej rzecz, przeciwko takim podmiotom.

W ramach tej działalności, w dniu 3 grudnia 2012 roku (...) Spółka Akcyjna w Ł. zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę gwarancyjną, zmienioną następnie umową z dnia 9 stycznia 2013 roku (aneksem numer (...) w zakresie treści załącznika numer (...) do tej umowy), w której wstępnej części zostało wskazane, że ta druga Spółka (kontrahent) jest firmą świadczącą usługi/dostarczającą towary handlowe do jednostek służby zdrowia, a przy tym zainteresowaną świadczeniem usług, kontynuowaniem dostaw do tych jednostek na podstawie wiążących jeumów, pomimo braku terminowej realizacji przez te jednostki ich zobowiązań, a druga Spółka (określana dalej jako Spółka) jest pozabankową instytucją finansową zajmującą się restrukturyzacją i finansowaniem należności powstałych na rynku medycznym.

W drodze tej umowy (...) Spółka Akcyjna w Ł. (Spółka) zobowiązała się do przeprowadzenia w imieniu kontrahenta ( (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.) wszelkich czynności prawnych i faktycznych w celu odzyskania przysługujących mu wierzytelności wraz z należnymi odsetkami za opóźnienie w stosunku do jego dłużników (restrukturyzacja wierzytelności), zapewniając jednocześnie że na skutek podjętych przez nią działań wskazani, w załączniku do tej umowy, dłużnicy zapłacą swoje zobowiązania wobec kontrahenta do dnia również wskazanego w tym załączniku (gwarancja wpłaty) (§ l umowy).

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. zapewniła, że objęte tą umową wierzytelności są wymagalne, bezsporne i nieprzedawnione oraz nieobciążone w jakikolwiek sposób na podstawie przepisów prawa lub postanowień jakiejkolwiek umowy, nieobjęte postępowaniem naprawczym, upadłościowym, ani bankowym postępowaniem ugodowym, nie będące przedmiotem egzekucji komorniczej lub administracyjnej, a także nie podlegające potrąceniu, ani innym zarzutom dopuszczalnym do podniesienia przez dłużników, ani też nie podlegające zajęciu w trybie właściwych przepisów, odpowiadające rzeczywistym zadłużeniom dłużników. Zapewniła również, że w stosunku do objętych umową wierzytelności nie zrzekła się prawa do naliczania odsetek za opóźnienie w spłacie wierzytelności, oraz że będzie naliczała te odsetki według stopy ustawowej (§ 2 umowy).Zobowiązała się również do udzielenia (...) Spółce Akcyjnej w Ł. pełnomocnictwa do podejmowania wszelkich czynności formalno-prawnych zmierzających do ustalenia z dłużnikami warunków realizacji ich zobowiązań według wzoru stanowiącego załącznik numer (...) do umowy, a także do zaliczania wpłat dłużników w pierwszej kolejności na wierzytelności objęte umową, a w wypadku dokonania przez nią zaliczenia takiej wpłaty na wierzytelności nie objęte umową, będzie miała obowiązek zapłaty na rzecz Spółki kary umownej w wysokości 20% tej wpłaty dłużnika, chyba że ten wyraźnie wskaże, że zaspokaja dług nie objęty umową, co jednak nie uchybia prawu dochodzenia przez Spółkę odszkodowania na zasadach ogólnych (§ 4 ust. l i 3 umowy). Spółka zastrzegła sobie wyłączność w zakresie odzyskania wierzytelności będących przedmiotem umowy i w związku z tym jej kontrahent zobowiązał się przekazać jej oryginały lub odpisy dokumentów dotyczących istnienia wierzytelności, a przede wszystkim nie dokonywać czynności zmierzających do prolongat, czy umorzeń długu, chociażby częściowych, a w przypadku dokonania umorzenia dłużnikowi należności zwrócić Spółce umorzoną kwotę wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia płatności dokonanej przez Spółkę do dnia zwrotu przez kontrahenta (§ 5 umowy).

Spółka zobowiązała się, na wypadek niedoprowadzenia do spłaty w całości lub w części zobowiązań dłużników, do ponoszenia odpowiedzialności za niedopełnienie przez dłużnika obowiązku terminowego wykonania zobowiązania, do wysokości równowartości zobowiązania dłużnika i jej zwolnienie się w całości od obowiązku naprawienia szkody kontrahenta, jaką ten poniósł w związku z brakiem zapłaty dłużnika w uzgodnionym ze Spółką terminie, miało nastąpić przez zapłatę przez nią na rzecz kontrahenta równowartości zobowiązań dłużnika na dzień zapłaty przez Spółkę (§ 7 umowy).

Po dokonaniu przez Spółkę zapłaty tej kwoty (równowartości zobowiązań dłużnika), na podstawie tej umowy i przepisów prawa cywilnego, Spółka miała nabyć roszczenie wobec dłużnika kontrahenta (§ 8 umowy).

Z momentem zawarcia umowy naliczana będzie prowizja od wszelkich wpłat dokonanych przez dłużnika i jest ona należna Spółce również w przypadku innych form rozliczenia z dłużnikiem (na przykład kompensaty) ( § 9 umowy). W § 10 umowy określone zostało wynagrodzenie (...) Spółki Akcyjnej w Ł. z tytułu podjęcia przez nią działań określonych w § 3 umowy, to jest l zmierzających do spłaty zobowiązań dłużników wraz z odsetkami za opóźnienie, l jak również z tytułu zapłaty przez nią równowartości zobowiązań dłużników zgodnie z postanowieniami objętymi treścią § 8 - 8 umowy, na kwotę 5.827,46 zł powiększonej o należny podatek od towarów i usług (VAT), ze wskazaniem że zapłaty tej kwoty nastąpi w drodze przelewu lub przez potrącenie (ust. 1). Jednocześnie zastrzeżone zostało, że to wynagrodzenie (prowizja) jest należna Spółce również w przypadku odstąpienia przez kontrahenta od dochodzenia należności lub ich umorzenia, chyba że dojdzie do tego wskutek ustaleń Spółki z dłużnikiem, a w przypadku zaistnienia takiej sytuacji prawo do prowizji powstaje z dniem odstąpienia przez kontrahenta od umowy, bądź umorzenia przez niego należności (ust. 2).

Ponadto (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. (kontrahent) zobowiązała się wobec (...) Spółki Akcyjnej w Ł. do: poinformowania dłużnika, listem poleconym, o zawarciu tej umowy (ust. 1),zawiadomienia dłużnika, listem poleconym, w przypadku spłaty przez Spółkę całości lub części zobowiązania, o dokonanej zapłacie i powstaniu roszczenia Spółki w stosunku do dłużnika o zwrot całości spłaconego zobowiązania wraz z odsetkami za opóźnienie, według wzoru oświadczenia stanowiącego załącznik numer (...) do umowy (ust. 2),zawiadomienia Spółki, przed dokonaniem przez nią zapłaty, o dokonaniu przez dłużnika spłaty całości lub części zobowiązania, w terminie 3 dni od dnia otrzymania zapłaty, z wyszczególnienie, na poczet których zobowiązań została dokonana, a w przypadku dokonania przez Spółkę, w tym terminie (3 dni od zapłaty przez dłużnika) zapłaty za uregulowane przez dłużnika zobowiązanie, zwrócenia Spółce zapłaconej przez nią kwoty (ust. 3),zwrotu na rzecz Spółki kwot objętych umową, które zostały zapłacone (na rzecz kontrahenta) przez dłużnika, a wcześniej zostały zapłacone przez Spółkę (ust. 4),poinformowania Spółki o uznaniu jego rachunku bankowego wpłatą dłużnika i o umorzeniu należności, w terminie 3 dni od zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń (ust. 5).

W razie niewykonania któregokolwiek z tych zobowiązań kontrahenta miał on obowiązek zapłaty na rzecz Spółki kary umownej w wysokości 10.000 złotych za każdy przypadek naruszenia, w terminie wskazanym przez kontrahenta, przy czym zaplata tej kary nie wyłączała dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych, jak również uprawnienia Spółki wskazanych w ust. 7 (w przypadku niewykonania zobowiązania, o którym mowa w ust. 3 lub 4, kontrahent: a) zobowiązywał się do zapłaty kwot przekazanych przez Spółkę wraz z umownymi odsetkami w wysokości 150% stopy odsetek ustawowych liczonych od dnia powstania zobowiązania kontrahenta do dnia zapłaty, b) wyrażał zgodę na potrącenie zobowiązań, o których mowa poprzednim punkcie z określonym w § 3 ust. 2 umowy zobowiązaniem Spółki do spłaty zobowiązania dłużnika). Jednocześnie kontrahent wyraził zgodę na to, by zaplata tej kary umownej nastąpiła przez potrącenie z płatnością Spółki, dokonywaną w miesiącu, w którym roszczenie z tytułu kary umownej stało się wymagalne (§ 11 umowy).

W treści załącznika numer (...) do tej umowy, którego treść uległa zmianie w dniu 9 stycznia 2013 roku, w drodze umowy z tej daty (aneksu numer (...)), wskazane zostały dane 20 różnych, z całego obszaru Polski, dłużników (samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej) kontrahenta, to jest (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W., jednoczesnym z podaniem ich długów w kwotach głównych, w sumie w kwocie 667.122,94 zł, a także, w dalszej części tego załącznika, wyszczególnienie faktur potwierdzających długi każdego z nich, z jednoczesnym podaniem ich numerów, dat ich wystawienia, objętych nimi kwot, terminów wymagalności, oraz terminów zapłaty (płatności) Spółki (w każdym wypadku 14 dni od daty zawarcia umowy). Z treści tego załącznika wynika przy tym, że wszystkie te długi były już w dacie zawarcia umowy gwarancyjnej (3 grudnia 2012 roku) przeterminowane, a niektóre nawet bardzo, gdyż termin ich zapłaty nastąpił jeszcze w sierpniu 2012 roku. W dotyczących długów (...) Publicznego Szpitala (...) w L. fragmentach tego załącznika wskazane zostało, że kwota główna tego zadłużenia wynosi w sumie 17.712 złotych i wynika z wystawionych przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. faktur VAT o numerach:

- (...) z dnia 7 sierpnia 2012 roku, na kwotę 3.132 złote, z terminem wymagalności w dniu 6 września 2012 roku,

- (...) z dnia 11 września 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu 11 października 2012 roku,

- (...) z dnia 25 września 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu 25 października 2012 roku,

- (...) z dnia 2 października 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu l listopada 2012 roku.

Te wszystkie faktury VAT obejmowały wierzytelności przysługujące (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko (...) Publicznemu Szpitalowi (...) w L. za sukcesywnie dostarczony przez nią do tego Szpitala, w ramach ich umowy numer (...) z dnia 16 stycznia 2012 roku, asortyment obejmujący towary potrzebne do wykonywania w tym Szpitalu usług medycznych. W treści tej, zawartej na okres roku, umowy wskazano, że jej zawarcie było poprzedzone wyczerpaniem procedury przewidzianej w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 roku - Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity w Dz. U. z 2010 roku, Nr 113, póz. 759 ze zm.), oraz postanowiono między innymi, że płatność za dostarczone towary będzie następować przelewem, po każdej dostawie cząstkowej, w terminie 30 dni od dnia dostawy towaru do magazynu Szpitala, po doręczeniu mu faktury obejmującej cenę za ten towar, a czynność prawna, której stroną będzie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., mająca na celu zmianę wierzyciela, wymaga zgody Szpitala, przy czym ta Spółka ma obowiązek zawiadomić Szpital, z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem, o zamiarze podjęcia jakichkolwiek działań zmierzających do wyegzekwowania należności przez podmioty zewnętrzne, a w szczególności skutkujących powstaniem dodatkowych kosztów (§ 6 ust. l, 3 i 4 tej umowy). W § 8 ust. l tej umowy zastrzeżona została przez jej strony forma pisma pod rygorem nieważności dla zmian umowy.

W związku z zawarciem przez (...) Spółkę Akcyjną w Ł. z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., w dniu 3 grudnia 2012 roku, umowy gwarancyjnej, pracownik tej pierwszej Spółki wysłał listem poleconym, w nieznanej dacie, do (...) Publicznego Szpitala (...) w L. datowane na dzień 4 grudnia 2012 roku pismo, wskazując w jego treści na zawarcie tej umowy, zobowiązania Spółki (...) z podkreśleniem, że jeżeli nie odzyska ona w terminie do dnia 16 grudnia 2012 roku środków pieniężnych wynikających z wystawionych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. faktur VAT o numerach: (...) z dnia 7 sierpnia 2012 roku, na kwotę 3.132 złote, z terminem wymagalności w dniu 6 września 2012 roku, (...) z dnia 11 września 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu 11 października 2012 roku, (...) z dnia 25 września 2012 roku, na kwotę4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu 25 października 2012 roku, I (...) z dnia 2 października 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu l listopada 2012 roku, to będzie osobiście zobowiązana do ich zapłaty na rzecz tej Spółki, a z chwilą dokonania tej zapłaty nastąpi wygaśnięcie zobowiązania Szpitala, a w jego miejsce powstanie nowe zobowiązanie i roszczenie Spółki (...) do Szpitala w wysokości kwoty dokonanej spłaty wraz z odsetkami za opóźnienie. Dlatego, po dokonaniu płatności przez Spółkę (...) wszelkie wpłaty należy kierować na (wskazany w treści tego pisma) rachunek bankowy tej Spółki, przy czym po dokonaniu płatności przez tę Spółkę Szpital zostanie poinformowany odrębnym pismem. W związku z tym należy dokonać zapłaty do dnia 16 stycznia 2012 roku.

(...) Publiczny Szpital (...) w L. nie wywiązał się, l do dnia 16 stycznia 2012 roku, wobec jego wierzyciela (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. z obowiązku zapłaty należności wynikających z tych faktur VAT, wystawionych w ramach ich umowy numer (...) z dnia 16 stycznia 2012 roku.

(...) Spółka Akcyjna w Ł. przekazała (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W., przelewem bankowym zrealizowanym w dniu 17 grudnia 2012 roku, kwotę 659.111,29 zł w wykonaniu zawartej dnia 3 grudnia 2012 roku umowy gwarancyjnej.

W treści datowanego na dzień na dzień 17 grudnia 2012 roku pisma pracownik, wysłanego listem poleconym do (...) Publicznego Szpitala (...) w L. w dniu 18 grudnia 2012 roku, pracownik (...) Spółki Akcyjnej w Ł. zawarł informację o dokonaniu przez tę Spółkę, w tym dniu, zapłaty zobowiązania tego Szpitala wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W., zgodnie z umową gwarancyjną z dnia 3 grudnia 2012 roku, a wynikającego z faktur VAT o numerach: (...) z dnia 7 sierpnia 2012 roku, na kwotę 3.132 złote, z terminem wymagalności w dniu 6 września 2012 roku, (...) z dnia 11 września 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu 11 października 2012 roku, (...) z dnia 25 września 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu 25 października 2012 roku, (...) z dnia 2 października 2012 roku, na kwotę 4.860 złotych, z terminem wymagalności w dniu l listopada 2012 roku, razem 17.712 złotych, i że w związku z tym to zobowiązanie wygasło, a w jego miejsce powstało nowe zobowiązanie tego Szpitala wobec Spółki (...), a także wezwanie do kierowania dalszych wpłat w kwocie zapłaconej przez Spółkę wraz z odsetkami za opóźnienie na (wskazany w treści pisma) rachunek bankowy Spółki. Ponadto w treści tego pisma została zawarta oferta zawarcia porozumienia w przedmiocie zapłaty zobowiązania w możliwie dogodnym dla Szpitala okresie czasu, to jest zapłatę kwoty 17.712 złotych wraz z ustawowymi odsetkami do dnia 28 lutego 2013 roku, a w przypadku terminowego uregulowania tej należności umorzenie 50% bieżących odsetek naliczonych do dnia zapłaty.

(...) Publiczny Szpital (...) w L. zapłacił (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwoty objęte fakturami VAT o numerach: (...) z dnia 7 sierpnia 2012 roku,(...) z dnia 11 września 2012 roku, (...) z dnia 25 września 2012 roku, (...) z dnia 2 października 2012 roku, dopiero w dniu 30 kwietnia 2013 roku (kwotę 7.992 złote z dwóch pierwszych faktur) i w dniu 28 czerwca 2013 roku (kwotę 9.720 złotych z dwóch ostatnich faktur).

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie niespornych twierdzeń stron sporu oraz wskazanych w uzasadnieniu dokumentów.

Sąd Rejonowy wskazał, że umorzył postępowanie w zakresie kwoty 17.712 złotych na mocy art. 355 § l k.p.c. z uwagi na częściowe cofnięcie przez powoda pozwu.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że powoływana przez powodową Spółkę, jako podstawa dochodzonego przez nią roszczenia, umowa gwarancji została zawarta przez nią z wierzycielem pozwanego Szpitala bez uzyskania, ani uprzedniej, ani następczej, zgody podmiotu tworzącego pozwany Szpital w rozumieniu ustawy z dnia z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej.

Natomiast według treści przepisów art. 54 tej, obowiązującej od dnia l lipca 2011 roku, ustawy: czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej może nastąpić po wyrażeniu zgody przez podmiot tworzący. Podmiot tworzący wydaje zgodę albo odmawia jej wydania, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia ciągłości udzielania świadczeń zdrowotnych oraz w oparciu o analizę sytuacji finansowej i wynik finansowy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej za rok poprzedni. Zgodę wydaje się po zasięgnięciu opinii kierownika samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (ust. 5),-czynność prawna dokonana z naruszeniem ust. 2-5 jest nieważna (ust. 6).

Według Sądu Rejonowego ograniczeniem z tego przepisu objęte są wszystkie czynności prawne, które ostatecznie prowadzą do zmiany wierzyciela, nawet jeżeli nie są to umowy przelewu wierzytelności w rozumieniu przepisów art. 509 i następnych ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny.

Sąd Rejonowy zakwalifikował umowę zawartą pomiędzy powodem a wierzycielem pozwanego jako umowę o świadczenie przez osobę trzecią (umowę gwarancyjną ) z art. 391 k.c., zgodnie z którym: jeżeli w umowie zastrzeżono, że osoba trzecia zaciągnie określone zobowiązanie albo spełni określone świadczenie, ten, kto takie przyrzeczenie uczynił, odpowiedzialny jest za szkodę, którą druga strona ponosi przez to, że osoba trzecia odmawia zaciągnięcia zobowiązania albo nie spełnia świadczenia. Może jednak zwolnić się od obowiązku naprawienia szkody spełniając przyrzeczone świadczenie, chyba że sprzeciwia się to umowie lub właściwości świadczenia.

Sąd wskazał, że umowa o świadczenie przez osobę trzecią, zwana umową gwarancyjną lub gwarancji nie należy do umów kierunkowych, to jest takich, których bezpośrednim celem jest przeniesienie oznaczonej wierzytelności z jednego podmiotu na inny, czyli zmiana wierzyciela, ani też sama nie wywołuje ona, tak jak i jej wykonanie, niejako automatycznie takiego właśnie skutku. Ten skutek bowiem ewidentnie pozostaje poza stosunkiem powstałym w następstwie zawarcia umowy gwarancji. Naprawienie szkody przez gwaranta lub skorzystanie przez niego z przewidzianego w omawianym przepisie uprawnienia przemiennego do spełnienia przyrzeczonego świadczenia jest spełnieniem przez niego własnego zobowiązania, powstałego w następstwie zawarcia umowy, na rzecz beneficjenta gwarancji, a w razie (w przypadkach świadczeń pieniężnych) nie jest zapłatą cudzego długu i dlatego nie powoduje automatycznie wstąpienia przez niego w sytuację prawną wierzyciela. W każdym bowiem razie, gdy dłużnik z umowy gwarancyjnej (gwarant) naprawił szkodę wierzyciela (beneficjenta gwarancji) lub spełnił na jego rzecz przyrzeczone/zagwarantowane świadczenie, którego nie spełnił wcześniej dłużnik Wierzyciela, czyli osoba trzecia, to właśnie treść stosunku prawnego, ewentualnie wiążącego gwaranta z tą osobą trzecią określa, jakie roszczenie/roszczenia regresowe ma gwarant przeciwko tej osobie trzeciej. W wypadku, gdy nie ma pomiędzy nimi takiego stosunku prawnego, co w praktyce obrotu prawnego może rzeczywiście zdarzyć się, chociaż bardzo rzadko, gwarant (dłużnik wierzyciela) nie wstępuje, na podstawie przepisów art. 518 § l k.c., w prawa zaspokojonego l wierzyciela (beneficjenta gwarancji), ponieważ spełnione przez niego świadczenie stanowiło jego własny dług, wynikający z umowy gwarancyjnej określonej tylko ramowo w przepisie art. 391 k.c. (por. bliżej Ewa Łętowska - Umowa oświadczenie przez osobę trzecią Warszawa 1970, strona 147 i następne).

Według Sądu Rejonowego umowa gwarancyjna, z samej jej definicji zawartej w treści art. 391 k.c., w ogóle nie ma na celu zmiany wierzyciela w zakresie konkretnej wierzytelności, a więc przelewu wierzytelności, ale wyłącznie zabezpieczenie tej wierzytelności przysługującej oznaczonemu podmiotowi tego prawa majątkowego w stosunku do jego dłużnika i nie jest to zabezpieczenie tej wierzytelności w rozumieniu art. 518 § l pkt l k.c., jeżeli nie ma pomiędzy gwarantem a osobą trzecią (dłużnikiem beneficjenta gwarancji) żadnego stosunku prawnego, ponieważ omówiona umowa gwarancji skutkuje odpowiedzialnością gwaranta za własny, a nie osoby trzeciej, dług, odmiennie zatem niż przy zobowiązaniu poręczyciela wynikającym z umowy poręczenia (art. 876 k.c.), które powoduje osobistą odpowiedzialność za cudzy dług w rozumieniu powołanego wyżej przepisu art. 518 § l pkt l k.c.

Dlatego zdaniem Sądu Rejonowego postanowienie przedmiotowej umowy, że po dokonaniu przez powodową Spółkę zapłaty kwoty stanowiącej równowartości zobowiązań pozwanego Szpitala (dłużnika), na podstawie tej umowy i przepisów prawa cywilnego, miała ona nabyć roszczenie wobec pozwanego dłużnika kontrahenta (§ 8 umowy), nie mogło i nie może wywołać zamierzonego przez strony tej umowy skutku prawnego, nawet w przypadku dokonania tej zapłaty, a w każdym razie nie na podstawie tej umowy, a co najwyżej na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i następne k.c.). Sąd Rejonowy wskazał, że nie uzasadnia odmiennego, wskazanego przez powodową Spółkę stanowiska unormowanie prawne określone w treści art. 356 k.c.

Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 9 grudnia 2010 roku, sygn. akt IV CSK 239/10, Lex numer 737285, uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2008 roku, sygn. akt IV CSK 135/08, Lex numer 590262 oraz uzasadnienia wyroków tego Sądu: z dnia 28 listopada 2003 roku, sygn. akt IV CK 232/02, Lex numer 466007, z dnia 25 listopada 2003 roku, sygn. akt II CK 280/02, Lex numer 82264, uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego: z dnia 25 lutego 2003 roku, sygn. akt II CK 440/04, z dnia 25 lutego 2005 roku, sygn. akt II CK 440/04, M. Prawn. 2012/10/550 i z dnia 28 sierpnia 2008 roku, sygn. akt III CSK 102/08, Lex numer 560573) Sąd zaznaczył, że warunkiem zaistnienia przesłanek z tego przepisu jest by spełniający świadczenie działał za dłużnika, a regulacja ta nie znajdzie zastosowania wówczas, gdy działanie osoby trzeciej nie będzie spełnieniem świadczenia za dłużnika, ale będzie realizacją zobowiązania tego podmiotu i wynikającą z umowy zawartej z wierzycielem, gdyż przepisy art. 518 k.c. regulujące instytucję subrogacji ustawowej, czyli wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela przez osobę trzecią, która dokonuje spłaty wierzyciela, ma zastosowanie wyłącznie w sytuacjach wyraźnie wskazanych w tekście przepisu § 1. Z uwagi na szczególny charakter tej regulacji wykluczyć trzeba stosowanie tego przepisu, w drodze analogii, do podobnych stanów faktycznych. Nie każdy przypadek zapłaty cudzego długu powoduje skutki prawne subrogacji z art. 518 § l pkt l k.c.

Dodatkowo Sąd zaznaczył za Janem Mojakiem, Zbigniewem Radwańskim i Ewą Łętowską, że w nauce prawa cywilnego uznaje się umowną subrogację (przewidzianą w § 8 spornej umowy) za niedopuszczalną, gdyż celem art. 518 k.c. było wyraźne oddzielenie subrogacji od przelewu wierzytelności przez wykluczenie podstawienia umownego występującego w poprzednim, obowiązującym przed dniem l stycznia 1965 roku, stanie prawnym obok subrogacji ustawowej, a który to stan prawny (art. 178 Kodeksu zobowiązań) określał przesłanki subrogacji umownej. Pominięcie przez ustawodawcę subrogacji umownej traktuje się zatem jako zabieg celowy. Sąd zaznaczył, że są też wyrażane poglądy odmienne, ale są one jednostkowe i wątpliwe co do ich zasadności w świetle obecnie obowiązującego prawa, a po drugie, w okolicznościach tej sprawy, mając na uwadze ograniczenie z art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej, taka umowa niewątpliwie byłaby objęta tym zakazem/ograniczeniem, jako umowa mająca na celu przelew wierzytelności, nawet przy zastosowaniu wskazanej wcześniej wykładni językowej, a poza tym przedmiotowa umowa gwarancyjna została zawarta przez powodową Spółkę z wierzycielem pozwanego Szpitala jeszcze przed twierdzonym przez powoda faktem zapłaty długu pozwanego, a więc nie równocześnie z tą (twierdzoną) zapłatą tego długu.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z pkt l § l art. 518 k.c. : osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi. W takiej właśnie sytuacji dotychczasowy stosunek prawny trwa nadal ze wszystkimi wynikającymi z niego prawami na korzyść osoby trzeciej, która zaspokoiła wierzyciela, płacą cudzy dług. Natomiast w sytuacji gdy powodowa Spółka spełniła własne zobowiązanie wynikające z łączącej ją z wierzycielem pozwanego Szpitala umowy gwarancyjnej, a nie zobowiązanie osoby trzeciej (tutaj pozwanego), za który nie ponosiła przecież osobistej ani rzeczowej odpowiedzialności, gdyż wchodziła w rachubę odmienna podstawa jej świadczenia, nie ma przesłanki, o której mowa w treści omawianego przepisu art. 518 § l pkt l k.c. Jest bowiem, w świetle dokonanych ustaleń faktycznych w tej sprawie, niewątpliwie pewne, że istnienie przedmiotowego długu pozwanego Szpitala, co do którego uregulowania powodowa Spółka udzieliła jemu wierzycielowi gwarancji, stanowiło jedynie przesłankę uruchomienia realizacji jej własnych obowiązków wynikających ze stosunku prawnego nawiązanego w następstwie zawarcia przedmiotowej umowy gwarancyjnej.

Stąd zdaniem Sądu Rejonowego przytoczony w treści art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej zakaz nie dotyczy umowy gwarancji, jako takiej, której istotą i celem jest zapewnienie zabezpieczenia na rzecz wierzyciela osoby trzeciej wykonania zobowiązania przez jego dłużnika w drodze zaciągnięcia przez gwaranta własnego zobowiązania, niezależnie zresztą od zastosowanej wykładni tego przepisu.

Mając jednak na uwadze wszystkie ustalone w tej sprawie okoliczności faktyczne oraz regułę określoną w treści art. 231 k.p.c. w pełni uzasadnione było według Sądu Rejonowego stwierdzenie, że przedmiotowa umowa gwarancyjna, oczywiście w zakresie, w jakim dotyczyła długu (świadczenia) pozwanego Szpitala, była w istocie rzeczy umową (czynnością prawną) zmierzającą do obejścia ustawy w rozumieniu przepisu art. 58 § l k.c. (czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy).

Sąd wyjaśnił, że przez czynność prawną mającą na celu obejście ustawy rozumie się taką czynność, która wprawdzie nie jest objęta konkretnym zakazem prawnym, ale zostaje dokonana dla osiągnięcia skutku łączącego się z inną czynnością prawną zakazaną przez prawo lub podlegającą określonym nakazom, czy ograniczeniom, co do możliwości jej dokonania. Taka czynność prawna, z punktu widzenia formalnego, ma cechy nie sprzeciwiające się ustawie, ale faktycznie służy do realizacji celu zabronionego przez ustawę, bądź obejścia wynikających z ustawy ograniczeń, na przykład jak w niniejszej sprawie ustanowionego prawem wymogu uzyskania zgody oznaczonego podmiotu na przelew wierzytelności. Celem, z powodu którego oznaczona czynność prawna może być uznana za nieważną, jest taki skutek, który nie jest objęty treścią tej czynności prawnej, ale który tę czynność pozwoli uzyskać i który jest znany (wiadomy) stronom czynności i objęty ich zamiarem, a przynajmniej jednej z nich. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że o dokonaniu czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wtedy, gdy ta czynność pozwoli na uniknięcie nakazów, zakazów lub ograniczeń wynikających z przepisu ustawy i z takim zamiarem została dokonana.

Zdaniem Sądu Rejonowego przedmiotowa umowa gwarancyjna była w istocie rzeczy umową zmierzającą do obejścia ustawy, to jest zakazu/ograniczenia przewidzianego w treści omówionego wcześniej art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej, o czym świadczą ustalone w tej sprawie, następujące okoliczności faktyczne:

- powodowa Spółka była i jest podmiotem profesjonalnie, a więc dla zysku, zajmującym się, na bardzo dużą skalę, obrotem wierzytelnościami oraz pozasądową i sądową windykacją wierzytelności przeciwko samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej,

- brak jakiegokolwiek stosunku prawnego, a zwłaszcza stosunku zlecenia udzielenia gwarancji, czy też innej relacji, pomiędzy powodową Spółką a pozwanym Szpitalem, a który uzasadniałby, w kontekście prawnym, czy też gospodarczym, obowiązek i uprawnienie tej pierwszej do zawarcia z wierzycielem tego drugiego przedmiotowej umowy,

- brak wiedzy i zgody organu pozwanego Szpitala na zawarcie przez powodową Spółkę i wierzyciela tego pozwanego przedmiotowej umowy, niezależnie od tego, że prawo nie wymaga takiej zgody, czy wiedzy,

- na mocy przedmiotowej umowy, którą jej strony nazwały umową gwarancyjną, powodowa Spółka gwarantowała wierzycielowi pozwanego Szpitala spełnienie przez niego istniejących, już wymagalnych i do tego bardzo mocno przeterminowanych zobowiązań pozwanego, zobowiązując się, w bardzo krótkim, po prostu nierealnym, 14-dniowym terminie, spowodowania zapłaty przez pozwanego jego długu,

- strony przedmiotowej umowy wiedziały, że pozwany Szpital, tak jak pozostałe wskazane w treści załącznika numer (...)do tej umowy samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, nie realizuje swoich zobowiązań pieniężnych w terminach wyznaczonych treścią łączącej go z wierzycielem umowy,

- w rzeczywistości nie było realizowane zobowiązanie powodowej Spółki określonej w § 3 i w § 4 umowy, a dotyczące przeprowadzenia restrukturyzacji wierzytelności, podjęcia czynności faktycznych i prawnych zmierzających do odzyskania wierzytelności, ustalenia z dłużnikiem warunków realizacji jego zobowiązania, ponieważ jest bardzo trudno uznać za takie ograniczenie się powodowej Spółki do jedynie zawiadomienia pozwanego Szpitala o zawarciu tej umowy i skutkach, jakie spowoduje brak zapłaty przez pozwanego długu w zakreślonym mu terminie,

- wskazanie/zapewnienie przez wierzyciela pozwanego w treści tej umowy, że objęte nią wierzytelności są wymagalne, bezsporne i nieprzedawnione oraz nieobciążone w jakikolwiek sposób na podstawie przepisów prawa lub postanowień jakiejkolwiek umowy, nieobjęte postępowaniem naprawczym, upadłościowym, ani bankowym postępowaniem ugodowym, nie będące przedmiotem egzekucji komorniczej lub administracyjnej, a także nie podlegające potrąceniu, ani innym zarzutom dopuszczalnym do podniesienia przez dłużników, ani też nie podlegające zajęciu w trybie właściwych przepisów, odpowiadające rzeczywistym zadłużeniom dłużników, ani też w stosunku do objętych umową wierzytelności nie zrzekła się prawa do naliczania odsetek za opóźnienie w spłacie wierzytelności, oraz że będzie naliczała te odsetki według stopy ustawowej (§ 2 umowy), co jednoznacznie wskazuje, że pierwszoplanowym, a tak naprawdę jedynym, celem zawarcia tej umowy było nabycie przez powodową Spółkę wierzytelności, które po prostu istniały i co do których nie było żadnych przeszkód w ich windykacji na jej rzecz,

- uzgodnienie przez strony tej umowy przekazania wierzycielowi pozwanego Szpitala należności stanowiącej równowartość jego zobowiązań w bardzo krótkim, bo wynoszącym tylko 14 dni od daty zawarcia tej umowy, terminie, na wypadek ewidentnie spodziewanego przez strony umowy, fiaska starań powodowej Spółki o spowodowanie, by pozwany rzeczywiście zapłacił swój dług wobec swojego wierzyciela (kontrahenta powodowej Spółki),

- wyraźne i jednoznaczne, chociaż wyjątkowo lakoniczne, wskazanie w treści przedmiotowej umowy gwarancyjnej (§ 8), że po dokonaniu przez powodową Spółkę na rzecz wierzyciela pozwanego Szpitala zapłaty jego długu powodowa Spółka nabędzie roszczenie wobec pozwanego, w sytuacji gdy jest niewątpliwie pewne i nie wymaga to szczegółowego omawiania, że zarówno powodowej Spółce, jak i wierzycielowi pozwanego, to jest członkom ich organów uprawnionych do reprezentacji, znana była treść zakazu/ograniczenia w dokonywaniu czynności prawnych mających na celu przenoszenie wierzytelności, objętego przepisem art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej, tym bardziej że w poprzednio obowiązującym stanie prawnym, to jest do dnia 30 czerwca 2011 roku, istniał niemal identyczny zakaz/ograniczenie, ustanowiony także pod rygorem nieważności w przepisach art. 53 ust. 6 i 7 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 roku, Nr 14, póz. 89 ze zm.), od dnia 22 grudnia 2010 roku; nie sposób więc w ogóle przyjąć, że strony przedmiotowej umowy nie obejmowały swoim zamiarem tego, że w przypadku niedokonania przez pozwany Szpital, będący już w wielomiesięcznej zwłoce/opóźnieniu, zapłaty dłużnej kwoty w zakreślonym mu ostatecznie terminie i przy jednoczesnej zapłacie długu przez powodową Spółkę, jako gwaranta, nastąpi planowany przez te strony skutek w postaci wstąpienia powodowej Spółki w miejsce dotychczasowego wierzyciela, bez potrzeby uzyskiwania zgody podmiotu, który utworzył pozwany Szpital, a to że w świetle omówionych wcześniej unormowań prawnych nie nastąpił co do powodowej Spółki skutek określony w art. 518 § l k.c. nie ma istotnego znaczenia, ponieważ wchodzi tutaj w rachubę, w tej właśnie kwestii, ocena prawna przedmiotowych okoliczności faktycznych,

- bardzo niedokładne określenie, a w zasadzie brak określenia, w przedmiotowej umowie wynagrodzenia (prowizji) powodowej Spółki za spełnienie gwarantowanego przez nią świadczenia/gwarantowanych świadczeń, na braku zapłaty ze strony dłużnika/dłużników jej kontrahenta, ponieważ wskazane zostało w jej treści, że momentem zawarcia umowy naliczana będzie prowizja od wszelkich wpłat dokonanych przez dłużnika i jest ona należna powodowej Spółce również w przypadku innych form rozliczenia z dłużnikiem (§9 umowy), a w ogóle nie ma żadnego wskazania, jakiej wysokości jest ta prowizja, w sytuacji gdy w § 10 umowy określone zostało wynagrodzenie powodowej Spółki z tytułu podjęcia przez nią działań określonych w § 3 umowy, to jest zmierzających do spłaty zobowiązań dłużników wraz z odsetkami za opóźnienie, jak również z tytułu zapłaty przez nią równowartości zobowiązań dłużników, zgodnie z postanowieniami objętymi treścią § 8 umowy, na kwotę 5.827,46 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług (VAT), ze wskazaniem że zapłata tej kwoty nastąpi w drodze przelewu lub przez potrącenie, a jest to bardzo niska kwota, mając na uwadze wysokość wskazanych w treści załącznika numer l do tej umowy wierzytelności i to tylko w zakresie kwot głównych (bez odsetek, których sumarycznej wysokości nie można w żadnym razie, z uwagi na wielomiesięczne opóźnienia, uznać za symboliczne), a w związku z tym uznanie, że tym wynagrodzeniem miały być właśnie te odsetki z tytułu opóźnienia, w dość atrakcyjnej wysokości w stosunku do tych oferowanych przez instytucje finansowe, - zastrzeżenia zakazów dotyczących postępowania wierzyciela pozwanego Szpitala i mających ewidentnie na celu zachowanie objętej umową jego wierzytelności w pełnej wysokości (w szczególności § 5 ust. 3 umowy), jeszcze przed dokonaniem przez powodową Spółkę zapłaty na rzecz wierzyciela pozwanego świadczenia z tej umowy, co jednak jednoznacznie wskazuje na rzeczywisty zamiar stron tej umowy, to jest nabycie przez powodową Spółkę przedmiotowej wierzytelności przeciwko pozwanemu.

Wszystkie wskazane wyżej okoliczności według Sądu pierwszej instancji przemawiają za uznaniem, iż rzeczywistym zamiarem i celem powodowej Spółki i wierzyciela pozwanego Szpitala, jako stron przedmiotowej umowy gwarancyjnej, było nabycie przez tę pierwszą od tego drugiego podmiotu przysługującej mu (przedmiotowej) wierzytelności przeciwko pozwanemu Szpitalowi bez zwracania się do jego organu założycielskiego o wyrażenie zgody na to przeniesienie tej wierzytelności, a ukształtowanie przedmiotową umową gwarancyjną stosunku prawnego powodowej Spółki i wierzyciela pozwanego miało nadać mu cechy legalności, a więc celem jej zawarcia było obejście przepisu art. art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 58 § l zdanie końcowe k.c.

W świetle tych wszystkich okoliczności oraz ich oceny prawnej powodowa Spółka mogłaby dochodzić od pozwanego Szpitala jedynie roszczenia dochodzonego z przepisów regulujących roszczenie o zwrot bezpodstawnego ubogacenia, ponieważ stron niniejszego sporu nie łączy żaden stosunek zobowiązaniowy, z którego mogłoby wynikać dochodzone pozwem roszczenie, a w szczególności źródłem zobowiązania pozwanego Szpitala wobec powodowej Spółki nie może być wskazywana przez nią umowa gwarancyjna, ani też przepis art. 518 § l k.c. Jednak w postępowaniu w niniejszej sprawie powód nie wywodził dochodzonego roszczenia na konstrukcji bezpodstawnego wzbogacenia, ale opierał go na stosunku umownym, to jest umowie gwarancyjnej z dnia 3 grudnia 2013 roku jako wynikającego z tej umowy. Natomiast według treści przepisu art. 321 § l k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Zasada wyrażona w tym unormowaniu oznacza, że sąd ma obowiązek rozpoznania i rozstrzygnięcia o roszczeniu zgłoszonym w pozwie, czyli o roszczeniu procesowym i nie może zasądzać nie tylko więcej niż powód żąda, lecz również nie może orzekać co do innego przedmiotu niż wskazany w pozwie, jako prawno-procesowej formie sądowego dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych, a zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądowym stanowiskiem żądanie pozwu określa nie tylko jego przedmiot, to jest wskazanie, jakiego wyroku domaga się powód (żądanie - art. 187 § l pkt l k.p.c.), ale również jego podstawa faktyczna (przytoczone na uzasadnienie żądania okoliczności faktyczne - art. 187 § l pkt 2 k.p.c.).

W przedmiotowej sprawie powodowa Spółka w ogóle nie uzasadniała zgłoszonego przez nią roszczenia okolicznościami faktycznymi wskazanymi w treści przepisu art. 405 k.c., to jest nie twierdziła, że jej kosztem pozwany Szpital został wzbogacony o określoną wartość ekonomiczną i bez podstawy prawnej, a powoływała się na wskazaną umowę gwarancyjną, jako źródło zobowiązania pozwanego i przepis art. 518 § l k.c., wskazując że przez zapłatę twierdzonej kwoty wstąpiła w prawa zaspokojonego wierzyciela pozwanego Szpitala. Dlatego przytoczone przez powodową Spółkę okoliczności faktyczne (twierdzenia o faktach) i wnioski w tym przedmiocie, wskazane wyżej, wyznaczały zakres rozpoznania i rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy oddalił powództwo, jako niezasadne.

Jako postawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie zwrotu kosztów procesu Sąd wskazał art. 98 k.p.c. i 99 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód (...) Spółka Akcyjna w Ł., która zaskarżyła wyrok w części, tj. co do punktów 2 i 3. zarzucając mu:

- naruszenie prawa procesowego, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 518 § 1 pkt 1 k.c. poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego i nieuwzględnienie okoliczności, że Powódka płaciła swój dług odszkodowawczy, który co do zakresu stanowił równowartość zobowiązania Pozwanego i poprzez zapłatę Pozwany został zwolniony z zobowiązania względem pierwotnego wierzyciela, a zapłata Powódki była czynnością faktyczną spowodowaną brakiem zapłaty przez Pozwanego więc ziściły się przesłanki art. 518 § 1 pkt 1 k.c. i w konsekwencji nieuwzględnienie roszczenia na podstawie art. 518 § 1 pkt 1 k.c.

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie wniosku sprzecznego z zasadami prawidłowego rozumowania, logiki i wiedzy prawniczej, że Powódka nie podała okoliczności faktycznych, które uzasadniałyby roszczenie z bezpodstawnego wzbogacenia, uznając jednocześnie, że w niniejszej sprawie jest podstawa do uznania roszczenia regresowego Powódki, podczas gdy zgromadzony materiał dowodowy w sprawie wynikający z treści pozwu, odpowiedzi na sprzeciw a nawet wcześniej kierowanych pism do Pozwanego, jednocześnie potwierdzał, iż Powódka wskazywała okoliczność powstania nowego roszczenia regresowego, w konsekwencji czego istniały podstawy do uznania roszczenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu;

c) art. 227 k.p.c. w zw. z 228 k.p.c. poprzez bezpodstawne uznanie, że nie sposób przyjąć, że strony zawartej umowy gwarancyjnej „nie obejmowały zamiarem tego, że w przypadku niedokonania przez pozwany Szpital, będący już w wielomiesięcznej zwłoce/opóźnieniu, zapłaty dłużnej kwoty w zakreślonym mu ostatecznie terminie i przy jednoczesnej zapłacie długu przez powodową spółkę, jako gwaranta, nastąpi planowany przez te strony skutek w postaci wstąpienia powodowej Spółki w miejsce dotychczasowego wierzyciela" oraz, że „strony przedmiotowej umowy wiedziały, że pozwany Szpital, tak jak pozostałe wskazane w treści załącznika numer 1 do tej umowy samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, nie realizuje swoich zobowiązań pieniężnych w terminach wyznaczonych treścią łączącej go z wierzycielem umowy" to fakt niewymagający dowodu oraz uznanie, że jest to fakt mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. potwierdzający zawarcie umowy gwarancyjnej w celu obejścia przepisów ustawy o działalności leczniczej, podczas gdy sytuacja finansowa zakładów opieki zdrowotnej nie jest faktem notoryjnym, niewymagającym postępowania dowodowego, a jednocześnie czysto hipotetyczna świadomość o kłopotach finansowych szpitala nie stanowi dowodu, na zawarcie umowy w celu obejścia regulacji ustawowych;

d) art. 278 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne uznanie przez Sąd, że termin 14 dni wyznaczony do spłaty zobowiązania przez Pozwanego to termin zbyt krótki i nierealny, chociaż oszacowanie w jakim terminie Pozwany mógłby spełnić świadczenie wymagałoby wiadomości specjalnych, a postępowanie dowodowe w tym zakresie nie zostało przez stronę pozwaną zainicjowane;

e) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie wniosku sprzecznego z zasadami prawidłowego rozumowania, logiki i wiedzy prawniczej, iż celem umowy gwarancyjnej była zmiana wierzyciela, o czym świadczyć miało 14 - dniowy termin wyznaczony Pozwanemu do spłaty zobowiązania na rzecz kontrahenta, który zdaniem Sądu jest krótki, podczas gdy Sąd nie uwzględnił, że zobowiązanie Pozwanego było wymagalne średnio od czterech miesięcy i nie było wysokie i Pozwany z uwagi na konsekwencje o których mowa w art. 16 ust.1 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych powinien swoje zobowiązanie wykonać,

f) art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 58 § 1 k.c. poprzez bezzasadne przyjęcie, że krótki termin wyznaczony do zapłaty, rzekome nie realizowanie czynności mających skłonić Pozwanego do zapłaty, charakter działalności powodowej Spółki oraz zapisy umowne są okolicznościami świadczącymi o tym, iż Powódka miała na celu obejście art. 54 ustawy o działalności leczniczej,

g) art. 232 k.p.c. w związku z art. 58 § 1 k.c. poprzez bezzasadne uznanie za udowodnione, że czynność prawna w postaci zawarcia umowy gwarancyjnej pomiędzy Powódką a (...) Sp. z o.o. miała na celu zmianę wierzyciela, chociaż strony czynności prawnej nie zostały przesłuchane na tą okoliczność, w związku z tym zamiar stron w postaci bezpośredniej zmiany wierzyciela nie został udowodniony,

h) art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 65 § 1 k.c. poprzez nieuprawnioną wykładnię postanowień umowy gwarancyjnej, chociaż treść i cel umowy gwarancyjnej nie budziła wątpliwości i tym samym błędne przyjęcie, że postanowienia te są dowodem świadczącym o tym, że strony umowy miały na celu zmianę wierzyciela, nie mając na uwadze kontekstu pozostałych postanowień umowy gwarancyjnej i nie przeprowadzają: dowodu z zeznań stron umowy gwarancyjnej, które ewentualnie mogłyby tę okoliczność potwierdzić;

i) art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 509 § 1 k.c. poprzez błędne wyprowadzenie wniosku z zebranego materiału dowodowego, iż rzeczywistym celem umowy gwarancyjnej zawartej przez Powódkę z wierzycielem Pozwanego był przelew wierzytelności na inny podmiot,

j) art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 k.c. i art. 405 k.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, powodujące naruszenie art. 391 k.c. i art. 405 i następne k.c. poprzez nierozstrzygnięcie okoliczności, iż Powódce przysługuje roszczenie w stosunku do Pozwanego, co miało istotny wpływ na wynik sprawy,

k) art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 58 § 1 k.c. poprzez niedopuszczalne zastosowanie przepisu art. 58 § 1 k.c. w sytuacji, gdy całokształt okoliczności faktycznych i materiału dowodowego nie uzasadniał zastosowania tego przepisu w przedmiotowej sprawie,

l) art. 230 k.p.c. poprzez nieuznanie za przyznane faktów podnoszonych przez Powódkę w trakcie postępowania dotyczących prawidłowej realizacji umowy gwarancyjnej pomimo, iż Pozwany nie zaprzeczał przytaczanym przez Powódkę faktom i pomimo przytaczanych faktów przez Powódkę, uznanie przez Sąd umowy jako nieważnej z uwagi na zmierzanie do obejścia przepisów ustawy.

m) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z że art. 518 § 1 k.c. poprzez błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że art. 518 § 1 k.c. nie ma zastosowania do przysługującego Powódce roszczenia, chociaż podstawą wstąpienia w prawa wierzyciela nie jest bezpośrednio art. 391 k.c., lecz okoliczność faktyczna polegająca na obowiązku zapłaty odszkodowania na skutek realizacji obowiązku wynikającego w umowy gwarancyjnej;

n) art. 230 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c.. poprzez bezzasadne uznanie, że Powódka nie wykazała czy w kwocie przekazanej na rzecz (...) sp. z o.o. w dniu 17 grudnia 2012 r. zawarta jest kwota wierzytelności przeciwko Pozwanemu i w jakiej konkretnie wysokości, chociaż strony czynności prawnej nie zostały przesłuchane na tą okoliczność, ponadto brakowało inicjatywy dowodowej strony pozwanej, pomimo ciążącego na niej ciężaru dowodu,

- naruszenie prawa materialnego, tj.:

o) art. 405 k.c. i następne poprzez jego niezastosowanie chociaż przedstawiony w sprawie stan faktyczny był wystarczający do zastosowania go do roszczenia powoda,

p) art. 391 k.c. w związku z art. 518 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie z powodu błędnego uznania, że w razie zapłaty odszkodowania nie ma podstaw do wstąpienia przez gwaranta w prawa wierzyciela w drodze subrogacji ustawowej, gdyż Powódka płaciła własny, a nie cudzy dług,

q) art. 391 k.c. w związku z art. 405 k.c. i następne poprzez jego niezastosowanie w konsekwencji uznania, że umowa gwarancyjna jest nieważna w świetle art. 54 ustawy o działalności leczniczej,

r) naruszenie art. art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej poprzez błędną wykładnię i zastosowanie polegające na stwierdzeniu, że pojęcie „czynności prawnej mającej na celu zmianę wierzyciela" swoim zakresem przedmiotowym obejmuje również czynność faktyczną polegającą na spłacie przyrzeczonego świadczenia przez osobę trzecią na podstawie art. 391 k.c. i tym samym nieuwzględnienie roszczenia Powódki,

s) art. 65 § 2 k.c. poprzez błędne zastosowanie rozszerzającej wykładni treści umowy gwarancyjnej w sytuacji, gdy zamiar stron i cel umowy nie budził w wątpliwości,

t) art. 58 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i bezzasadne przyjęcie, że umowa gwarancyjna miała na celu obejście ustawy o działalności leczniczej, z uwagi na nieuzyskanie zgody organu założycielskiego Pozwanego, podczas gdy zgoda ta nie była wymagana do zawarcia umowy gwarancyjnej, a w ramach postępowania dowodowego nie zostało wykazane, aby strony objęły swoim bezpośrednim zamiarem zmianę wierzyciela lub chęć obejścia przepisów ustawowych;

u) naruszenie art. 518 k.c. poprzez jego niezastosowanie w stosunku do przysługującego Powódce roszczenia powstałego wskutek dokonanej zapłaty na rzecz Kontrahenta Pozwanego, będącej równowartością roszczenia przysługującego (...) Sp. z o.o. względem Pozwanego, w konsekwencji czego Powódka wstąpiła w prawa zaspokojonego wierzyciela.

Powód wniósł o uwzględnienie powództwa w części, tj. w zakresie kwoty 2716.30 zł. a tym samym zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powódki kwoty 2 716,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami od: od kwoty 20 428,30 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia 10 lutego 2014 r., o kwoty 2 716,30 zł od dnia 11 lutego 2014 r. do dnia zapłaty,oraz zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powódki kosztów postępowania za obie instancje w tym kosztów postępowania apelacyjnego, wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej oraz zasądzenie przez Sąd II Instancji kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za dwie instancje.

Pozwany (...) Publiczny Szpital (...) w L. wniósł o oddalenie apelacji i zasadzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, jak też ich ocenę prawną.

Wprawdzie w szeregu zarzutów strona powodowa podnosi naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., ale faktycznie zarzuty te nie dotyczą oceny dowodów ani wadliwych ustaleń Sądu Rejonowego, a kwestionują wnioski stanowiące element oceny prawnej – przede wszystkim podstawy przyjęcia nieważności umowy i brak istnienia przesłanek z art. 518 § 1 pkt 1 k.p.c.

Natomiast jeśli chodzi o ustalenia faktyczne, to dotyczy ich zarzut z punktu „n” apelacji. W tym względzie stanowisko Sądu Rejonowego przyjmujące, że strona powodowa nie wykazała, iż w kwocie przekazanej na rzecz (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w dniu 17 grudnia 2012 roku zawarta jest kwota wierzytelnością przeciwko pozwanemu i w jakiej wysokości jest trafne.

Przede wszystkim wbrew stwierdzeniu apelacji ciężar dowodu tej okoliczności w świetle art. 6 k.c. obciążał powoda, nie pozwanego, gdyż to strona powodowa wywodziła skutki prawne z faktu zapłaty wierzycielowi pozwanego przysługujących mu od niego określonych należności. Nie można uznać tej okoliczności za przyznaną na podstawie art. 230 k.p.c., gdyż w sprzeciwie pozwany zaprzeczył podnoszonym przez powoda okolicznościom (k.72), a ponadto nie przemawiają za tym wyniki postępowania dowodowego. Jedynym dowodem przedstawionym przez powoda w tej kwestii jest potwierdzenie realizacji przelewu, z którego wynika jedynie, że z tytułu umowy z 3 grudnia 2012 roku powód przekazał (...) kwotę 659 111 , 29 zł (k.17) podczas gdy z załącznika do umowy wynikało, że łącznie objęte nią należności dłużników wynoszą kwotę większą - 667 122, 94 zł i to tylko należności główne, a zgodnie z umową powód miał zapłacić równowartość zobowiązań dłużników na dzień płatności przez Spółkę (...), czyli należność główną i odsetki.

W tej sytuacji brak ustalenia, jakoby powód przekazał (...) kwotę odpowiadającą wierzytelności przeciwko pozwanemu było uzasadnione. W szczególności brak jest jakichkolwiek danych, żeby stwierdzić, że w kwocie tej były zawarte odsetki przysługujące (...) za okres od dat płatności faktur do dnia zapłaty, a obecnie żądanie pozwu dotyczy właśnie tych odsetek.

Już z tego względu (braku wykazania, że doszło rzeczywiście do zapłaty wierzycielowi pozwanego kwoty odsetek, których zwrotu od pozwanego powód dochodzi) powództwo, a w konsekwencji i apelacja podlegały oddaleniu.

Niezależnie od tego Sąd Okręgowy podziela także stanowisko przedstawione przez Sąd Rejonowy w pozostałym zakresie, tj. zarówno co do przyjęcia, że umowa zawarta pomiędzy powodem a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jest nieważna, jak też, że powód nie wstąpił w prawa wierzyciela na podstawie art. 518 § 1 pkt 1 k.c.

Sąd Rejonowy słusznie uznał, że umowa z 3 grudnia 2012 roku co najmniej zmierzała od obejścia ograniczenia przewidzianego w art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej (uzyskania zgody podmiotu tworzącego ZOZ), co skutkowało jej nieważnością w świetle art. 58 § 1 k.c. i wbrew stwierdzeniom apelacji zachodziły podstawy do zastosowania tego przepisu. Jak najbardziej uzasadnione było stanowisko Sądu Rejonowego, że okoliczności sprawy przemawiały za uznaniem, iż rzeczywistym zamiarem i celem powodowej Spółki i wierzyciela pozwanego Szpitala, jako stron przedmiotowej umowy gwarancyjnej, było nabycie przez tę pierwszą od tego drugiego podmiotu przysługującej mu wierzytelności przeciwko pozwanemu Szpitalowi bez zwracania się do jego organu założycielskiego o wyrażenie zgody na to przeniesienie tej wierzytelności, a ukształtowanie przedmiotową umową gwarancyjną stosunku prawnego powodowej Spółki i wierzyciela pozwanego miało nadać mu cechy legalności, a więc celem jej zawarcia było obejście przepisu art.54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej w rozumieniu przywołanego wyżej art. 58 § 1 k.c.

Zarzut naruszenia, w szczególności błędnej wykładni art. 54 ust. 5 ustawy z 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z tym przepisem zdanie pierwsze: czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej może nastąpić po wyrażeniu zgody przez podmiot tworzący.

Strona powodowa niesłusznie sprowadza pojęcie „czynności prawnej mającej na celu zmianę wierzyciela” tylko do przelewu wierzytelności. Brak jest podstaw do ograniczenia hipotezy tego przepisu tylko do tego rodzaju umowy.

Już brzmienie przepisu wskazuje, że nie ma zamkniętego katalogu umów, których zawieranie miałoby być wyłączone bez zgody uprawnionego organu. Przede wszystkim gdyby takie było założenie ustawodawcy to wskazałby precyzyjnie na taki rodzaj czynności. Natomiast opisowe określenie (czynność prawna mająca na celu..) wskazuje, że nie chodzi tylko o określone typy czynności, czy umów, które niejako gatunkowo skutkują zmianą wierzyciela (tj. art. 509 czy 518 k.c.) ale wszelkie czynności, bez względu na ich charakter, które w danym konkretnym przypadku zmierzają do takiego celu.

Istotna jest nie funkcja danego typu umowy w obrocie gospodarczym, na czym skupia się skarżący, a cel danej konkretnej czynności. Stąd to, że umowę z 3 grudnia 2012 toku należy zakwalifikować jako umowę gwarancyjną nie wykluczałoby konieczności uzyskania zgody organu założycielskiego na jej zawarcie, jeśli strony zawierając ją dążyły do zmiany wierzyciela publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

Należy dodać, że nawet wykładnia językowa art. 54 ust. 5 prowadzi do wniosku, że zmiana wierzyciela ma być jedynie celem umowy, nie musi być jej bezpośrednim skutkiem. Tym samym pod zakres działania tego unormowania podlegają nie tylko czynności – umowy, których samo zawarcie powoduje przejście wierzytelności, ale też takie, które są ukierunkowane na zmianę wierzyciela, nie bezpośrednio, a prowadzą do takiego skutku, choćby na dalszym etapie realizacji.

Jak już zaznaczono konieczna jest ocena konkretnej czynności, nie jej rodzaju, gdyż przepis art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej obejmuje swoim zakresem wszystkie czynności, które zmierzają do zmiany wierzyciela. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie - skutek taki był w zamierzeniach stron elementem zawartej umowy gwarancyjnej.

Sąd Rejonowy analizując zebrany materiał dowodowy prawidłowo uznał, że strony umowy z 3 grudnia 2012 roku obejmowały swoim zamiarem wstąpienie powodowej Spółki w miejsce dotychczasowego wierzyciela, a wręcz był to skutek oczekiwany i planowany. Do takiej oceny nie był konieczny dowód z przesłuchania stron czynności i Sąd Rejonowy nie naruszył przy tym art. 227 k.p.c. art.228 k.p.c. ani 232 k.p.c. trafnie przyjmując, że wniosek taki wynika z innych przytoczonych licznie i szczegółowo okoliczności. Sąd Okręgowy w pełni aprobuje argumentację Sądu pierwszej instancji w tym zakresie.

Należy zaznaczyć, że cel zmiany wierzyciela nie musi być literalnie i wprost wskazany w treści umowy, gdyż istotna w tym zakresie jest rzeczywista zgodna wola stron umowy, nawet niezależnie od zawartych w niej sformułowań (art. 65 § 2 k.c.). Nie można zgodzić się z zarzutami apelacji jakoby wykładnia postanowień umowy dokonana przez Sąd Rejonowy naruszała art. 65 k.c. To właśnie przepis art. 65 § 1 i 2 k.c. nakazujący uwzględnienie okoliczności złożenia oświadczenia woli, jak i dawanie pierwszeństwa rzeczywistej woli stron umowy przed jej dosłownym brzmieniem upoważniały Sąd do wyprowadzenia rzeczywistego zamiaru stron umowy (co do wstąpienia powodowej spółki w miejsce dotychczasowego wierzyciela) z całokształtu okoliczności.

Wbrew zarzutom apelacji to właśnie kontekst postanowień umownych, częściowo także ich treść oraz postawa stron (szczególnie powoda) przy realizacji umowy uprawniały do wniosku, że cel w postaci zmiany wierzyciela był objęty zamiarem stron, a wręcz dążyły do takiego celu, choć nadały umowie formę umowy o spełnienie świadczenia przez osobę trzecią. Przemawiało za tym w szczególności to, że nie istniał żaden stosunek pomiędzy powodem a pozwanym, który uzasadniałby ze strony powodowej zawarcie takiej umowy gwarancyjnej, krótki termin przewidziany na spełnienie przez pozwany Szpital (osobę trzecią) świadczenia, brak realizacji przez stronę powodową (gwaranta) działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych, jak też to, że powód zobowiązywał się do zapłaty kwoty odpowiadającej zadłużeniu pozwanego już po 14 dniach od zawarcia umowy, co z kolei miało skutkować nabyciem roszczenia wobec pozwanego.

Należy zaznaczyć, że na wnioski Sądu co do rzeczywistego zamiaru stron umowy miał wpływ całokształt wskazywanych w uzasadnieniu okoliczności, które łącznie pozwoliły na stwierdzenie, że strony umowy obejmowały swoim zamiarem i planowały, że przy braku zapłaty przez Szpital należności, powodowa Spółka wstąpi w prawa dotychczasowego wierzyciela (i to bez potrzeby uzyskania zgody stosownego organu). Stąd zarzuty apelacji z pkt c, d, e, f, h traktujące odrębnie poszczególne okoliczności (zła sytuacja finansowa ZOZ, krótki termin wyznaczony pozwanemu do zapłaty, nierealizowanie czynności mających skłonić pozwanego do zapłaty, itp.) i kwestionujące je jako przesłankę do przyjęcia zamiaru zmiany wierzyciela nie mogą odnieść skutku.

Niezależnie od tego należy zaznaczyć, że w okolicznościach sprawy słusznie uznał Sąd Rejonowy, iż strony umowy nie mogły realnie oczekiwać, że pozwany Szpital, który nie wywiązywał się przez kilka miesięcy ze swoich zobowiązań uiści je akurat w niespełna 14 -dniowym terminie. Nie wymagało to bynajmniej wiadomości specjalnych i dowodu z opinii biegłego, a wynikało z zasad doświadczenia życiowego, w szczególności, że strona powodowa nie podjęła żadnych rzeczywistych działań windykacyjnych, które miałyby zagwarantować wierzycielowi zaspokojenie. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, trudno uznać za takie pismo (jedno) informujące o zawartej umowie z wierzycielem i zawierające lakoniczną prośbę o zapłatę do 16 grudnia 2012 roku (k.18), a jako sankcję przewidujące zapłatę długu przez powodową Spółkę.

W tych warunkach w żadnym razie nie można zgodzić się ze skarżącym jakoby umowa ta miała przede wszystkim na celu podjęcie przez powoda działań zmierzających do spłaty wierzytelności przez Szpital (do spełnienia świadczenia przez osobę trzecią, to jest dłużnika), co faktycznie stanowiło zabezpieczenie spłaty wierzyciela stosunku podstawowego. Natomiast podjęcie tylko jednej czynności i to jedynie pozorującej działania windykacyjne wskazuje, że umowa zmierzała faktycznie do tego aby doprowadzić do zapłaty należności (...)oraz nabycia wierzytelności wobec Szpitala.

Jak już wskazano świadczy to, że strony nadały umowie formę umowy gwarancyjnej, aby by uniknąć uzyskania zgody podmiotu tworzącego pozwany ZOZ i obejść ograniczenia wynikające z ustawy (art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej), co skutkuje nieważnością umowy z 3 grudnia 2012 roku.

Jednakże żądanie strony powodowej podlegałoby oddaleniu nawet przy założeniu, że zapłaciła wierzycielowi pozwanego kwotę odpowiadającą roszczeniu (...) (także co do odsetek) względem pozwanego, jak i przy założeniu dopuszczalności (ważności) umowy łączącej ją z tym podmiotem, gdyż nie skutkowałoby to wstąpieniem w prawa wierzyciela.

W tym zakresie nie są uzasadnione zarzuty dotyczące naruszenia art. 391 k.c. ani art. 518 § 1 k.c., gdyż Sąd Rejonowy trafnie uznał, że nie ziściły się przesłanki z art. 518 § 1 pkt 1 k.c., zgodnie z którym osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi.

Należy podkreślić, że nie każdy przypadek zapłaty cudzego długu powoduje skutki prawne subrogacji z art. 518 § l pkt l k.c. Następuje to wówczas, gdy występowała osobista odpowiedzialność spłacającego za cudzy dług, a regulacja ta nie znajdzie zastosowania, gdy działanie spłacającego nie będzie spełnieniem świadczenia za dłużnika, ale będzie realizacją zobowiązania tego podmiotu wynikającą z umowy zawartej z wierzycielem.

Z umowy o świadczenie przez osobę trzecią przewidzianej w art. 391 k.c. nie wynikają dla tej osoby trzeciej (tu (...)w L.) żadne obowiązki i tylko z samej umowy gwarant nie nabywa w stosunku do osoby trzeciej żadnych uprawnień i roszczeń. Tego rodzaju umowa gwarancyjna ma charakter zobowiązania samodzielnego, w ramach którego gwarant płaci własny, nie cudzy dług. W konsekwencji występuje brak przesłanki zapłaty cudzego długu, co skutkuje tym, że nie dochodzi do wstąpienia gwaranta z mocy prawa, w prawa zaspokojonego wierzyciela. Sąd Okręgowy podziela przytoczone w tym względzie przez Sąd Rejonowy poglądy orzecznictwa i doktryny o braku podstaw do zastosowania art. 518 § 1 pkt 1 k.c. do takiej sytuacji, jak też o niedopuszczalności skorzystania wówczas z subrogacji umownej. Ich ponowne przytaczanie jest zbędne.

Dlatego też postanowienie § 8 umowy przedmiotowej umowy, jakoby po dokonaniu przez powodową Spółkę zapłaty kwoty stanowiącej równowartości zobowiązań pozwanego Szpitala (dłużnika), na podstawie tej umowy i przepisów prawa cywilnego, miała ona nabyć roszczenie wobec pozwanego dłużnika kontrahenta nie wywołałoby zamierzonego przez strony tej umowy skutku prawnego.

Jak słusznie wywiódł Sąd Rejonowy w takim przypadku strona powodowa mogłaby ewentualnie dochodzić roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło. Zarzuty apelacji z punktów b, j, o, q sprowadzające się do zarzutu niezastosowania art. 405 k.c. nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd jest związany żądaniem powoda (art. 321 § 1 k.p.c.) zarówno co do rodzaju i wysokości dochodzonego roszczenia jak i podstawy faktycznej. To żądanie powoda i powołane przez niego okoliczności faktyczne pociągają za sobą zastosowanie określonej podstawy prawnej i ocenę żądania powoda w kontekście tej podstawy.

W niniejszym przypadku strona powodowa (reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika) jako podstawę swego roszczenia wskazywała wprost i wyraźnie postanowienia umowy gwarancyjnej, („powódka niniejszym pozwem dochodzi roszczeń wynikających z zawartej przez powódkę z (...) sp. z o.o. w W. umowy gwarancyjnej z dnia 3 grudnia 2012 roku), w której realizacji upatrywała uzyskanie roszczenia zwrotnego względem pozwanego. Natomiast w żadnym razie nie powoływała w pozwie jakichkolwiek okoliczności (np. wzbogacenia pozwanego czy bezpodstawnego uzyskania korzyści jej kosztem, braku podstawy prawnej do świadczenia, itp.), które mogłyby wskazywać na konieczność zastosowania art. 405 k.c. i instytucji bezpodstawnego wzbogacenia.

Dlatego też Sąd Rejonowy zbadał materialną podstawę powództwa, którą wyznaczała przytoczona przez powoda podstawa faktyczna, a nie miał podstaw do oceny żądania pozwu w kontekście art. 405 k.c.

Z powyższych względów na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną.

Na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd zasądził od powodowej Spółki (jako strony przegrywającej) na rzecz pozwanego Szpitala kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego (wynagrodzenia pełnomocnika w oparciu o § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z§ 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu).