Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 października 2012 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Stanisława Pieczykolana

po rozpoznaniu w sprawie skazanego M. Ł. s. J.

zażalenia prokuratora

na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 11 września 2012 r. sygn. akt III K 235/12

w przedmiocie częściowego umorzenia postępowania i przekazania sprawy skazanego w pozostałym zakresie do rozpoznania właściwemu sądowi

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k.

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie w całości i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 11 września 2012 r. sygn. akt III K 235/12 Sąd Okręgowy w Krakowie:

1) umorzył postępowanie w zakresie obejmującym skazanie prawomocnym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1995 r. sygn. akt III K 314/94;

2) w zakresie obejmującym nadto skazania prawomocnymi wyrokami:

a) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1996 r. sygn. akt II K 1319/95/P,

b) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 29 lutego 1996 r. sygn. akt II K 1440/95/P,

c) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 16 października 1998 r. sygn. akt II K 999/98/P,

d) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 25 października 2000 r. sygn. akt II K 1007/00/P,

e) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 13 grudnia 2005 r. sygn. akt II K 1557/04/P,

f) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 8 stycznia 2008 r. sygn. akt II K 1045/07/S,

g) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 13 października 2010 r. sygn. akt XI K 471/10/P,

h) Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 30 grudnia 2010 r. sygn. akt II K1526/10/S,

stwierdził swoją niewłaściwość i sprawę skazanego M. Ł.
o wydanie wyroku łącznego przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, Wydziałowi II Karnemu, jako rzeczowo i miejscowo właściwemu.

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że umorzeniu podlega postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego w zakresie obejmującym skazanie M. Ł.wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1995 r. sygn. akt III K 314/94, bo choć czyn objęty tym wyrokiem pozostaje w realnym zbiegu z czynem osądzonym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 29 listopada 1996 r. sygn. akt II K 1440/95/P, to jednak nie można wydać wyroku łącznego z uwagi na treść art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. ( res iudicata), gdyż Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie wydając wyrok łączny z dnia 14 października 2009 r. w sprawie o sygn. akt II K 1042/09/S rozważał już możliwość zastosowania instytucji z art. 85 k.k. do wyroków przytoczonych w sentencji postanowienia pod pozycją od 1 do 7, umarzając postępowania (na podstawie art. 572 k.p.k.) w zakresie objęcia wyrokiem łącznym wyroku Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1995 r. sygn. akt III K 314/94, Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1996 r. sygn. akt II K 1319/95/P, Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza
w Krakowie z dnia 29 lutego 1996 r. sygn. akt II K 1440/95/P, Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 16 października 1998 r. sygn. akt II K 999/98/P oraz Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia13 grudnia 2005 r. sygn. akt II K 1557/04/P.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do formułowania ponownej merytorycznej oceny w tym zakresie, tym bardziej, że od chwili wydania wyroku łącznego w sprawie II K 1042/09/S nie zaszły żadne okoliczności, o których mowa w art. 575 k.p.k., w każdym razie w odniesieniu do możliwości połączenia wyroku Sądu Wojewódzkiego z dnia 25 kwietnia 1995 r., gdyż czyn jednostkowy objęty wspomnianym już wyżej wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie nie pozostaje w realnym zbiegu z którymkolwiek z czynów jednostkowych osądzonych w sprawach: XI K 471/10/P (Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie) oraz II K 1526/10/S (Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie), a więc nieobjętych wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 14 października 2009 r. sygn. akt II K 1042/09/S.

Sąd Okręgowy orzekł o przekazaniu sprawy w pozostałej części do rozpoznania rzeczowo i miejscowo właściwemu sądowi rejonowemu, bowiem wyrok sądu wyższego rzędu nie pozostaje w zbiegu realnym z żadnym z innych przypisanych skazanemu przestępstw, więc ocenie w aspekcie orzeczenia kary łącznej podlegać będą tylko wyroki sądów rejonowych.

Prokurator zaskarżył zażaleniem powyższe postanowienie w całości, wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Krakowie.

Prokurator zarzucił obrazę przepisów postępowania, a to art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., art. 572 k.p.k. i art. 569 § 2 k.p.k., polegającą na bezzasadnym i przedwczesnym umorzeniu postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego w zakresie wyroku Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1995 r. sygn. akt III K 314/94, przy jednoczesnym błędnym przyjęciu swej niewłaściwości i stwierdzeniu braku warunków do wydania wyroku łącznego przez Sąd Okręgowy w Krakowie, w sytuacji, gdy istniały prawne podstawy do wzruszenia prawomocnego wadliwego wyroku łącznego z dnia 14 października 2009 r. sygn. akt II K 1042/09 dotkniętego bezwzględną przyczyną odwoławczą, co w przypadku jego wzruszenia czyniłoby ten Sąd właściwym do orzekania w sprawie.

Prokurator podniósł, że Sąd Okręgowy badając swoją właściwość, dysponował dwoma „nowymi” prawomocnymi wyrokami, kolejno Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 13 października 2010 r. sygn. akt XI K 471/09 oraz Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 30 grudnia 2010 r. sygn. akt II K 1526/10 i nie dostrzegł tego, iż sekwencja nowych skazań jest tego rodzaju, iż każdy sąd (także sąd okręgowy) wydając nowy wyrok łączny nie uzyskałby utraty mocy poprzedniego i konieczne byłoby wydanie kolejnego wyroku łącznego, w którym należałoby połączyć wyroki w sprawach XI K 471/09 i II K 1526/10 (a zatem w obrocie w tej konfiguracji musiałby zaistnieć dwa wyroki łączne obejmujące całkowicie inne skazania).

Prokurator wskazał, iż dotknięty wadliwością wyrok łączny Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 14 października 2009 r. sygn. akt II K 1042/09 w całości korzysta z powagi rzeczy osądzonej (nie tylko w odniesieniu do wyroku Sądu Wojewódzkiego), albowiem żaden z wyroków objętych tamtym wyrokiem łącznym (także w zakresie, w jakim umorzono postępowanie) nie łączy się z żadnym nowym wyrokiem sądów rejonowych z 2010 r.

Prokurator zauważył, że niewątpliwie przedmiotem badania Sądu Okręgowego były inne wyroki aniżeli te, które podlegały badaniu przez Sąd, który wydał wyrok łączny z dnia 14 października 2009 r. (brak tożsamości konfiguracji skazań).

Niezależnie od powyższego skarżący podniósł, że w momencie, gdy Sąd Okręgowy, który byłby właściwy do orzekania, gdyby nie wadliwy prawomocny wyrok łączny, stwierdza w sposób jednoznaczny, że istnieją warunki do połączenia wyroku sądu wyższego rzędu, winien był powstrzymać się od orzekania w przedmiocie kolejnego wniosku skazanego, ewentualnie inicjując wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania karnego, a następnie jako właściwy orzekać w przedmiocie owych wniosków skazanego. Pozostawienie w obrocie prawnym kolejnego dotkniętego wadą prawomocnego orzeczenia sądu i doprowadzenie do wydania kolejnego wyroku łącznego przez sąd niższego rzędu, mogłoby mieć wpływ na treść wyroku łącznego, który zapadłby po wznowieniu prawomocnie zakończonego postępowania karnego. Dlatego też zdaniem skarżącego, Sąd I instancji dostrzegając swą właściwość do orzekania w sprawie, winien był zawiesić postępowanie z wniosku skazanego z dnia 23 stycznia 2012 r. do czasu rozstrzygnięcia w przedmiocie wzruszenia obarczonego bezwzględną przyczyną odwoławczą wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie prokuratora jest zasadne.

Przede wszystkim, Sąd Okręgowy, rozważając kwestię istnienia w niniejszej sprawie powagi rzeczy osądzonej ( res iudicata), dokonał wadliwego zabiegu, polegającego na wyodrębnieniu spośród skazań objętych niniejszym postępowaniem o wydanie wyroku łącznego grupy skazań tożsamej ze skazaniami, które były już badane w innym postępowaniu o wydanie wyroku łącznego, a następnie - tylko w odniesieniu do tej wyodrębnionej grupy skazań - analizował zagadnienie powagi rzeczy osądzonej. Tymczasem prawidłowa ocena, czy zachodzi powaga rzeczy osądzonej, możliwa jest tylko, gdy uwzględnia się wszystkie skazania będące przedmiotem danego postępowania o wydanie wyroku łącznego.

Rację ma też skarżący, iż powaga rzeczy osądzonej, na którą powołał się Sąd Okręgowy umarzając częściowo postępowanie, zachodzi w sprawie o wydanie wyroku łącznego tylko wówczas, gdy rozważeniu podlegają w niej dokładnie te same jednostkowe skazania, tj. wszystkie te i tylko te, które uprzednio zostały już zbadane pod kątem dopuszczalności orzeczenia kary łącznej (patrz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2011 r. sygn. II KK 149/11 – OSNKW 2011/12/113, LEX nr 1099359). Tymczasem w niniejszej sprawie przedmiotem badania Sądu Okręgowego były – z wyżej podanego powodu – powinny być też inne skazania niż tylko te, które badał Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie wydając wyrok z dnia 14 października 2009 r. sygn. akt II K 1042/09. Wynika to z faktu, iż w niniejszym postępowaniu badano skazania zawarte w 9 wyrokach, a więc w o 2 więcej niż w sprawie II K 1042/09 Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, w której nie uwzględniono skazań w sprawach II K 1526/10/S i XI K 471/10/P. Ocena, czy chodzi o „dokładnie te same skazania” musi być dokonywana w sposób wyłącznie formalny, a nie merytoryczny, tj. bez analizowania tego, czy spełnione są materialnoprawne przesłanki do orzeczenia kary łącznej. Odmienne podejście –przyjęte zresztą przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia – jest wewnętrznie niespójne. Uznanie bowiem – jak to uczynił Sąd Okręgowy - że czyn objęty wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1995 r. sygn. akt III K 314/94 nie pozostaje w realnym zbiegu z którymkolwiek z czynów jednostkowych osądzonych w sprawach XI K 471/10/P Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie oraz II K 1526/10/S Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie oparte jest na merytorycznej ocenie, czy spełnione są przesłanki orzeczenia kary łącznej. Taka ocena możliwa jest jednak tylko na etapie orzekania o przedmiocie postępowania, a więc wówczas, gdy postępowanie jest w ogóle prawnie dopuszczalne, gdy tymczasem Sąd Okręgowy stwierdził, iż w niniejszej sprawie nie jest ono dopuszczalne, a to z uwagi na powagę rzeczy osądzonej. Zauważyć przy tym należy, iż z niemożności orzeczenia kary łącznej na podstawie mniejszej ilości skazań wcale logicznie nie wynika niemożność orzeczenia kary łącznej na podstawie większej – choćby nawet o jedno – ilości skazań, co oznacza, że samo tylko porównanie ilości skazań badanych w kolejnych sprawach o wydanie wyroku łącznego nie przesądza jeszcze kwestii zaistnienia podstaw orzeczenia kary łącznej, co wymusza konieczność dokonanie oceny merytorycznej.

Już choćby z tych tylko powodów nie może się ostać orzeczenie Sądu Okręgowego o częściowym umorzeniu postępowania. Logiczną konsekwencją uchylenia rozstrzygnięcia o częściowym umorzeniu postępowania jest konieczność uchylenia orzeczenia o przekazaniu sprawy – w pozostałej części – Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie.

W niniejszej sprawie zachodzi dodatkowo szczególna sytuacja procesowa. Zdaje się nie budzić wątpliwości to, że zawarte w wyroku łącznym Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 14 października 2009 r. sygn. akt II K 1042/09/S orzeczenie o umorzeniu postępowania o wydanie wyroku łącznego w zakresie wyroku Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 25 kwietnia 1995 r. sygn. akt III K 314/09 zostało wydane z obrazą art. 569 § 2 k.p.k., stanowiącą przy tym uchybienie, o którym mowa w art. 439 §1 pkt 4 k.p.k., a więc takie, które na podstawie art. 542 § 3 k.p.k. obliguje do wznowienia postępowania z urzędu. Rację ma więc skarżący, iż Sąd Okręgowy powinien był z urzędu podjąć czynności zmierzające do usunięcia z obiegu prawnego powyższego wadliwego orzeczenia.

Z tych względów Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, podczas które należy zainicjować działania zmierzające do wznowienia postępowania w sprawie II K 1042/09/S Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, a następnie wydać właściwe orzeczenie, w zależności od rozstrzygnięć zapadłych w sprawie o wznowienie postępowania.