Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Teresy Łozińskiej- Fatygi

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2012 r.

sprawy A. H. (1)

oskarżonej z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw.
z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., art. 286 § 1 k.k. w zw.
z art. 294 § 1 k.k., art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., art. 286 § 1 k.k., art. 278 § 1 k.k. i art. 270 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

G. W. (1) oskarżonej z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., art. 292 § 1k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżone i przez prokuratora wobec oskarżonej A. H. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z dnia 3 kwietnia 2012 r. sygn. akt III K 131/10

I.  zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonej A. H. (1) w punkcie IX części dyspozytywnej w ten sposób, że z podstawy prawnej wymiaru kary łącznej 4 (czterech) lat pozbawienia wolności eliminuje przepisy art. 85 k.k. oraz art. 86 § 2 k.k. i przyjmuje, że podstawę wymiaru tej kary stanowią przepisy art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k.;

II.  w pozostałym zakresie utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonej A. H. (1);

III.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonej G. W. (1);

IV.  zasądza od oskarżanych A. H. (1) i G. W. (1) na rzecz oskarżyciela posiłkowego Banku (...) S.A. w W. po 600 zł tytułem wynagrodzenia ustanowionego w sprawie pełnomocnika i jego udziału w postępowaniu odwoławczym;

V.  zasądza od oskarżonych A. H. (1) i G. W. (1) koszty postępowania odwoławczego na nie przypadające, w tym wymierza im opłaty za II instancję w wysokości:

- A. H. (1) 400zł

- G. W. (1) 500 zł

UZASADNIENIE

A. H. (1) została oskarżona o to, że :

I.  w okresie od 21 maja 2003r. do 29 grudnia 2008r. w Z. woj. (...) realizując swój z góry powziętym zamiar, działając w krótkich odstępach czasu, będąc zatrudnioną w Oddziale w (...) Banku (...) S.A. na stanowisku inspektora w Wydziale Sprzedaży powyżej wskazanego banku dokonywała operacji finansowych na rachunkach następujących klientów niezgodnych z ich wolą: R. B., K. B., B. B., H. B., A. B. (1), G. Ż., M. C., H. C., R. C., A. C., I. C., T. C., K. D., J. D., E. F., L. F., Z. K., M. G., A. G., T. G., Z. H., Z. H., A. J., S. J., I. J., M. K. (1), J. K. (1), K. K. (1), D. K. (1), D. K. (2), F. K., H. K., A. K., J. K. (2), J. K. (3), R. K. (1), J. K. (4), J. L. (1), J. L. (2), K. i M. Ł. (1), M. Ł. (2), L. Ł., K. Ł. (1), Z. Ł., E. M., B. M., J. M. (1), J. M. (2), A. M., M. M., M. N., L. N., C. N., M. L., Z. O., I. i J. P. (1), I. P., A. P., W. R., K. R., J. R. (1), J. R. (2), D. R., E. R., K. S. (1), B. S. (1), T. S., A. S., W. S. (1), W. S. (2), J. S., K. S. (2), B. S. (2), K. S. (3), K. S. (4), R. S., M. Ś. (1), W. Ś., M. Ś. (2), A. T., M. U., A. W., R. W., J. W., M. W. (1), Z. Z., M. Z., W. Z., M. Ż., polegających na dokonaniu przelewów gotówki z rachunków klientów na rachunek prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej Centrum (...), bądź pomiędzy rachunkami klientów, oraz likwidując bez zgody klientów ich lokaty, dokonując bez ich zgody wykupu jednostek uczestnictwa, także wydając klientom dyspozycję wypłaty gotówki z rachunków do nich nie należących, jednocześnie nakreślając swoim pismem na dokumentach bankowych dotyczących poszczególnych operacji w postaci poleceń przelewów oraz poleceń wypłaty klientów: R. B., K. B., B. B., H. B., A. B. (1), M. C., K. C., R. C., I. C., L. F., Z. K., T. G., Z. H., S. J., I. J., M. K. (1), D. K. (1), D. K. (2), F. K., H. K., A. K., R. K. (2), J. K. (2), B. K., M. K. (2), J. L. (1), K. Ł. (2), M. Ł. (2), L. Ł., K. Ł. (1), Z. Ł., E. M., B. M., J. M. (1), M. M., M. N., Z. N., L. N., C. N., Z. O., I. P., A. P., J. P. (2), W. R., K. R., A. R., J. R. (1), D. R., E. R., K. S. (1), B. S. (1), T. S., A. S., J. S., K. S. (2), K. S. (3), R. S., M. Ś. (1), M. Ś. (2), M. U., A. W., U. W., M. W. (2), M. W. (1), E. W., Z. Z., W. Z., M. Ż. i w konsekwencji powyżej wskazanych operacji finansowych dokonała zaboru w celu przywłaszczenia zgromadzonych na rachunkach bankowych i lokatach stanowiących mienie w wielkich rozmiarach pieniędzy w kwocie 2.057828,28 złotych (słownie dwa miliony pięćdziesiąt siedem tysięcy osiemset dwadzieścia osiem złotych 28/100), z czego uczyniła sobie stałe źródło dochodu, czym działała na szkodę Banku (...) S.A. w W. oraz powyżej wskazanych klientów Oddziału w Z. tegoż Banku,

tj. o czyn z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65 § 1 kk

II.  w dniu 26 czerwca 2008r. w Z. województwo (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła Z. P. (1) do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem stanowiącym mienie w wielkich rozmiarach w kwocie 546.490,48 złotych (słownie pięćset czterdzieści sześć tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt złotych 48/100) w ten sposób, że będąc zatrudnioną w Oddziale w (...) Banku (...) S.A. na stanowisku starszego inspektora w Wydziale Sprzedaży powyżej wskazanego Banku wprowadziła wyżej wymienionego w błąd co do procedur bankowych związanych z założeniem lokaty terminowej i poleciła mu dokonanie przelewu kwoty, którą klient zamierzał ulokować w Banku (...) S.A. na rachunek (...), nie informując go, iż jest wyłączną właścicielką tegoż rachunku, po czym dokonała wypłaty przekazanej przez pokrzywdzonego gotówki, czym działała na szkodę Z. P. (2),

tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk

III.  w dniu 1 lipca 2008r. w Z. woj. (...) realizując swój z góry powzięty zamiar, w krótkich odstępach czasu, będąc zatrudnioną w Oddziale w (...) Banku (...) S.A. na stanowisku starszego inspektora w Wydziale Sprzedaży powyżej wskazanego Banku czterokrotnie podrobiła podpis zajmującej równorzędne stanowisko K. W. w ten sposób, że w wydanym klientowi Z. P. (1) dokumencie – umowie o nr (...) o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i walutach wymienialnych w miejscu przeznaczonym do złożenia podpisu przez K. W. własnoręcznie złożyła parafkę

tj. o czyn z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

IV.  w dniu 17 października 2008 roku w Z. woj. (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziła E. M. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w ten sposób, że będąc zatrudniona w Oddziale w (...) Banku (...) S.A. na stanowisku starszego inspektora w Wydziale Sprzedaży powyżej wskazanego Banku przedstawiła wyżej wymienionemu do podpisu dokument zamknięcia prowadzonego przez niego rachunku , który pokrzywdzony podpisał a następnie kolejny dokument, którego treści mu nie okazała, informując go, iż stanowi on kopie dokumentu już podpisanego, w sytuacji gdy faktycznie stanowił on polecenie przelewu kwoty 48.500 (słownie czterdzieści osiem tysięcy pięćset) na rachunek B. T., który – wobec podania błędnej informacji - pokrzywdzony także podpisał w konsekwencji czego doszło do niezgodnego z jego wolą przelewu zgromadzonej na jego rachunku kwoty, następnie przekazanej jej przez B. T., czym działała na szkodę E. M.,

tj. oczy z art. 286 § 1 kk

V.  w okresie od 10 października 2007r. do 27 listopada 2007r. w Z. woj. (...) realizując swój z góry powzięty zamiar, w krótkich odstępach czasu będąc zatrudnioną w Oddziale w (...) Banku (...) S.A. na stanowisku starszego inspektora w Wydziale Sprzedaży powyżej wskazanego Banku dokonała zaboru w celu przywłaszczenia kwoty 75.700 złotych (słownie siedemdziesiąt pięć tysięcy siedemset złotych) z rachunku klientów Banku (...) w ten sposób, że otrzymane od wyżej wymienionych, opatrzone ich podpisami druki polecenia przelewu in blanco wypisała niezgodnie z wolą klientów w zakresie kwoty i podmiotów, na rzecz którego dokonywane były operacje finansowe w konsekwencji czego kwoty 37.200 złotych i 38.500 złotych przelała na konto prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej Centrum (...) A. H. (1), czym działała na szkodę T. C., E. M. i Banku (...) S.A.

tj. o czyn z art. 278 § 1 kk i art. 270 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk

VI.  w dniu 19 grudnia 2008 roku w Z. woj. (...) realizując z góry powzięty zamiar, z krótkich odstępach czasu, będąc zatrudnioną w Oddziale w (...) Banku (...) S.A. na stanowisku starszego inspektora w Wydziale Sprzedaży powyżej wskazanego Banku dokonała zaboru w celu przywłaszczenia kwoty 60.000 złotych (słownie sześćdziesiąt tysięcy złotych) z rachunku klienta Banku (...) w ten sposób, że otrzymała od tej ostatniej, opatrzone jej podpisem druki polecenia przelewu in blanco wypisała niezgodnie z wolą klientki w zakresie kwot i podmiotów na rzecz których dokonywana była operacja finansowa w konsekwencji czego dwukrotnie kwotę 30.000 złotych przelała na konto M. K. (3), a następnie uzyskała gotówkę od tej ostatniej, czym działała na szkodę Banku (...) S.A. oraz J. J.,

tj. o czyn z art. 278 § 1 kk i art. 270 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk.

G. W. (1) została oskarżona o to, że :

VII.  w okresie od 30 grudnia 2003r. do 8 października 2008r. w B. województwo (...) realizując z góry powzięty zamiar, w krótkich odstępach czasu, pomogła w ukryciu stanowiących mienie znacznej wartości pieniędzy w kwocie 971.550 zł w ten sposób, iż z należących do jej córki rachunków bankowych dokonała wypłaty tychże pieniędzy pochodzących z przestępstw zaboru klientom Oddziału w (...) Banku (...) SA oraz wyłudzenia od Z. P. (1), a następnie przekazała je córce do dalszej dyspozycji, czym działała na szkodę Banku (...) SA w W. oraz Z. P. (1),

tj. o czyn z art. 291§1kk w zw. z art. 294§1 kk w zw. z art. 12kk

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2012 roku – sygn. akt: III K 131/10 orzekł:

1.  oskarżoną A. H. (1) uznał za winną popełnienia czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, z tym, że przyjął, że oskarżona dokonywała operacji finansowych także na rachunku I. T., tj. przestępstwa z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65 § 1 kk i za to na podstawie art. 294 § 1 kk w zw. z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 65 § 1 kk wymierzył oskarżonej karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

oraz

na podstawie art. 39 pkt 2 kk i art. 43 § 1 pkt 1 kk orzekł wobec oskarżonej środek karny w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na obsłudze finansowej podmiotów gospodarczych i osób fizycznych i związanych z dysponowaniem środkami finansowymi publicznymi i prywatnymi na okres 10 lat,

2.  oskarżoną A. H. (1) uznał za winną popełnienia czynu opisanego w pkt V części wstępnej wyroku, tj. przestępstwa z art. 278 § 1 kk i art. 270 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk i za to na podstawie art. 278 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył oskarżonej karę roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności;

3.  oskarżoną A. H. (1) uznał za winną popełnienia zarzuconego jej czynu opisanego w pkt VI części wstępnej wyroku, tj. przestępstwa z art. 278 § 1 kk i art. 270 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk i za to na podstawie art. 278 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył oskarżonej karę roku i 1 miesiąca pozbawienia wolności;

4.  na podstawie art. 46 § 1 kk orzekł wobec oskarżonej A. H. (1) obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody na rzecz:

a) Banku (...) S.A. w W. poprzez zapłatę kwoty 256.700,03 zł,

b) Towarzystwa (...) w P. poprzez zapłatę kwoty 808.957,98 zł,

c) Towarzystwa (...) w W. poprzez zapłatę kwoty 1.035.757,34 zł,

5. oskarżoną A. H. (1) uznał za winną popełnienia czynu opisanego w pkt II przyjmując, iż oskarżona doprowadziła pokrzywdzonego do rozporządzenia mieniem znacznej wartości, tj. przestępstwa z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk oraz za winną popełnienia zarzuconego jej czynu opisanego w pkt IV, tj. przestępstwa z art. 286 § 1 kk i przyjmując, że działała w krótkich odstępach czasu i w podobny sposób na podstawie art. 294 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył oskarżonej karę 3 lat pozbawienia wolności;

6. na podstawie art. 46 § 1 kk orzekł wobec oskarżonej A. H. (1) obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej E. M. poprzez zapłatę na jego rzecz kwoty 48.500 zł,

7. oskarżoną A. H. (1) uznał za winną popełnienia czynu opisanego w pkt III tj. przestępstwa z art. 270 § 1 kk i za to na podstawie art. 270 § 1 k.k. wymierzył karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

8. na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 i § 2 kk i art. 91 § 2 kk orzekł karę łączną 4 lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet okres tymczasowego aresztowania od dnia 6 grudnia 2009 roku do dnia 31 maja 2010 roku,

9. oskarżoną G. W. (1) uznał za winną popełnienia 42 przestępstw wypełniających znamiona ustawowe z art. 292 § 1 k.k. (opisane w pkt X części wstępnej wyroku), popełnione w krótkich odstępach czasu i w podobny sposób, w ciągu przestępstw i za to na podstawie art. 292 § 1 k.k. w zw. z art. 91 §1 k.k. wymierzył oskarżonej karę roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności warunkowo zawieszając wykonanie tejże kary na okres próby 4 lat oraz na podstawie art. 71 §1 k.k. orzekł karę grzywny 200 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki – 10 zł.

10. zwolnił oskarżone A. H. (1) i G. W. (2) od ponoszenia kosztów sądowych.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli: Prokurator Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze oraz obrońcy oskarżonych A. H. (1) i G. W. (2).

Prokurator Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze zaskarżył wyrok wobec oskarżonej A. H. (1) w zakresie czynów opisanych w punktach I-VI części wstępnej oraz w zakresie orzeczenia o karze zawartego w pkt IX części rozstrzygającej, zarzucając:

a)  obrazę przepisów prawa materialnego: art. 85 k.k. poprzez niezasadne wskazanie tegoż przepisu jako podstawy wymiaru kary łącznej orzeczonej względem oskarżonej A. H. (2) za popełnienie przypisanych jej sześciu przestępstw, z których dwa pozostawały w ciągu przestępstw, która to okoliczność przesądza o tym, iż wyłączną postawą wymiaru tejże kary są i jako takie powinny być wskazane w wyroku art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k.,

b)  obrazę prawa materialnego art. 86 § 2 k.k. poprzez niezasadne zastosowanie jako podstawę wymiaru kary łącznej orzeczonej względem oskarżonej A. H. (1) tegoż przepisu, regulującego zasady wymiaru kary łącznej grzywny, w sytuacji gdyż za żaden z czynów przypisanych wyżej wymienionej oskarżonej nie orzeczono kary grzywny, która miałaby podlegać połączeniu,

w n o s z ą c o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w pkt IX części dyspozytywnej poprzez wyeliminowanie z podstawy prawnej wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej wobec A. H. (1) – przepisów art. 85 k.k. i art. 86 § 2 k.k.,

- w pozostałym zakresie utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku.

Obrońca oskarżonej A. H. (1) – adw. B. G. – zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze oraz w pkt VII na korzyść oskarżonej, zarzucając:

1.  obrazę przepisów prawa procesowego, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 415 § 5 k.p.k., poprzez orzeczenie przez Sąd obowiązku naprawienia szkody wobec E. M. przez zapłatę na jego rzecz kwoty 48.500 zł, podczas gdy pokrzywdzony ten wytoczył przed sądem cywilnym powództwo o zapłatę przeciwko Bankowi (...) wskazanej wyżej sumy, a obowiązku naprawienia szkody nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania (lis pendens),

2.  rażącą niewspółmierność kar wymierzonych za czyny wskazane w punkcie I, III, IV VI i VIII części dyspozytywnej wyroku oraz kary łącznej w punkcie IX wyroku, przez nieuwzględnienie okoliczności łagodzących wymiar kary między innymi takich, jak zachowanie oskarżonej po popełnieniu czynu, starania o naprawienie szkody, jej warunki osobiste, w szczególności konieczność podjęcia leczenia psychiatrycznego, a także czas spędzony już przez oskarżoną w warunkach izolacji podczas stosowania tymczasowego aresztowania, a także że pokrzywdzony Bank (...) w toku negocjacji na etapie postępowania sądowego wyraził zgodę na orzeczenie wobec oskarżonej kary dwóch lat pozbawienia wolności w formie konsensualnego zakończenia sprawy w przypadku zapłaty przez oskarżoną na jego rzecz kwoty 100.000 zł, na co Sąd także wyraził zgodę, a jednocześnie po wpłaceniu tejże kwoty pokrzywdzony zgodę swoją cofną bez żadnego uzasadnienia,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, że oskarżona uczyniła sobie z popełniania przestępstw stałe źródło dochodów i dokonywała zarzucanych jej czynów w celu szybkiego i łatwego wzbogacenia się, podczas gdy środki te nie stanowiły dochodu samej oskarżonej i nie czerpała ona faktycznych korzyści z przestępstwa,

w n o s z ą c o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie poszczególnych kar za poszczególne czyny i wymierzenie kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności, uchylenie obowiązku naprawienia szkody orzeczonego w punkcie VII wyroku oraz usunięcie z opisu czynu opisanego w punkcie I wyroku stwierdzenia dotyczącego uczynienia z popełniania przestępstw stałego źródła dochodu,

ewentualnie o:

2. uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Obrończyni oskarżonych A. H. (1) i G. W. (2) zaskarżyła wyrok:

- w całości co do oskarżonej G. W. (2),

- w części dotyczącej orzeczenia o karze oraz obowiązku naprawienia szkody w pkt I, V, VI, VII i IX części dyspozytywnej wyroku wobec A. H. (3),

zarzucając:

odnośnie oskarżonej A. H. (1):

1)  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 295 § 1 i § 2 k.k., oraz art. 60 § 2 pkt 2 k.p.k., poprzez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy postawa oskarżonej A. H. (1), czynione przez oskarżoną starania o naprawienie wyrządzonej szkody, dobrowolna wpłata na rzecz pokrzywdzonego Banku (...) S.A. kwoty 112.600,00 zł, przeproszenie pokrzywdzonych, wyrażenie szczerego żalu i skruchy, przemawiają za zastosowaniem wobec oskarżonej A. H. (1) dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary i wymierzeniem jej kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia,

2)  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 46 § 1 k.k., mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a polegającą na orzeczeniu wobec oskarżonej A. H. (1) obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody:

- na rzecz Towarzystwa (...) w P. w kwocie 808.957,98 zł,

- na rzecz Towarzystwa (...) w W., w kwocie 1.035.757,34 zł,

w sytuacji gdy instytucje ubezpieczeniowe nie złożyły wniosku o naprawienie szkody, a z wnioskiem takim (w omawianym zakresie) wystąpił jedynie pokrzywdzony bank, tym samym orzeczenie o obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody winno nastąpić wyłącznie w zakresie wniosku i regulacji art. 46 § 1 k.k.,

3) rażącą obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku w postaci art. 415 § 5 zd. 2 k.p.k., polegającą na orzeczeniu wobec oskarżonej A. H. (1) obowiązku naprawienia wyrządzonej E. M. szkody, poprzez zapłatę na jego rzecz kwoty 48.500,00 zł, w sytuacji, gdy E. M., wystąpił przeciwko bankowi z powództwem o zapłatę 48.500,00 zł i postępowanie w tym zakresie nie zostało jeszcze zakończone, a zatem wobec istnienia określonego w powołanym przepisie expressis verbis zakazu,

4) rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonej A. H. (1), w pkt I części dyspozytywnej wyroku, kary 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, w pkt VI części dyspozytywnej kary 3 lat pozbawienia wolności, co skutkowało rażącą niewspółmiernością i surowością orzeczonej wobec oskarżonej kary łącznej 4 lat pozbawienia wolności, w sytuacji braku uprzedniej karalności oskarżonej, jej postawy przed sądem oraz w toku całego postępowania, zwłaszcza wobec faktu, że A. H. (1), sama zgłosiła się do organów ścigania i ujawniła fakt popełnienia przestępstwa, przyznała się do wszystkich stawianych jej zarzutów, de facto podczas pierwszego przesłuchania, na etapie postępowania przygotowawczego, sama dostarczyła dowodów na swoją niekorzyść, w pełni współpracowała z organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości,, składała szczegółowe i wyczerpujące wyjaśnienia, w oparciu o jej zeznania ustalony został stan faktyczny i skonstruowany akt oskarżenia w sprawie, wyraziła szczery żal i skruchę, ponadto dobrowolnie czyniła starania o naprawienie wyrządzonej przestępstwem szkody, od pierwszego miesiąca po opuszczeniu aresztu śledczego, tj. od czerwca 2010 r., wpłacała regularnie i systematycznie w okresach comiesięcznych kwotę początkowo po 400-500 zł, a następnie w kwietniu 2010 r. – 800 zł, a od maja 2010 r. w kwotach po 1.000 zł miesięcznie na rzecz pokrzywdzonego banku (...) S.A., a w dniu 14.0.2012 r. wpłaciła na rzecz pokrzywdzonego banku kwotę 100.000 zł, wszystkie powyższe okoliczności, zgodnie z dyspozycją art. 295 § 1 i § 2 k.k., winny znaleźć odzwierciedlenie w wymiarze orzeczonej wobec oskarżonej kary.

Odnośnie oskarżonej G. W. (2):

5) rażącą obrazę przepisów prawa materialnej w postaci art. 30 k.k., poprzez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że oskarżona popełniła przestępstwo z art. 292 §1 k.k., podczas gdy G. W. (1) nie miała świadomości, że wypłacane przez nią pieniądze z konta córki A. H. (1), uzyskane zostały za pomocą czynu zabronionego, czemu również Sąd dał wyraz w uzasadnieniu wyroku, przyjmując, że oskarżona nieświadomie pomagała córce w ukryciu uzyskanych przez nią bezprawnie kwot pieniędzy, gdy usprawiedliwiona nieświadomość bezprawności wyłącza odpowiedzialność karną,

z ostrożności procesowej zaskarżonemu wyrokowi, w części dotyczącej oskarżonej G. W. (1), zarzuciła:

6) rażącą surowość orzeczonej wobec oskarżonej kary 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby, a więc kary w górnych granicach ustawowego zagrożenia, w sytuacji braku uprzedniej karalności oskarżonej, jej postawy przed sądem, dotychczasowego sposobu życia, przy jednoczesnym przyjęciu przez Sąd, nieświadomości działania oskarżonej, które to okoliczności winny skutkować nadzwyczajnym złagodzeniem kary,

w n o s z ą c :

wobec oskarżonej A. H. (1) o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku:

- w pkt I części dyspozytywnej poprzez orzeczenie wobec oskarżonej za czyn przypisany w pkt I części wstępnej wyroku, kary 2 lat pozbawienia wolności, przy jednoczesnym zastosowaniu art. 295 k.k.,

- w pkt VI części dyspozytywnej wyroku kary 2 lat pozbawienia wolności, za czyn przypisany oskarżonej w pkt II części wstępnej wyroku, przy jednoczesnym zastosowaniu art. 295 k.k.,

- w pkt IX części dyspozytywnej wyroku, poprzez orzeczenie wobec oskarżonej kary łącznej w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności, przy jednoczesnym zastosowaniu art. 295 k.k.,

2) uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt V i VII, w zakresie orzeczenia o obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody na rzecz Towarzystwa (...), na rzecz Towarzystwa (...), oraz na rzecz pokrzywdzonego E. M.,

wobec oskarżonej G. W. (2) o:

3)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od popełnienia zarzucanego jej czynu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

I.  Odnośnie apelacji prokuratora:

apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Trafnie oskarżyciel publiczny wskazał, że powołanie przez Sąd I instancji w podstawie prawnej wymierzenia osk. A. H. (1) kary łącznej pozbawienia wolności przepisów art. 85 k.k. oraz art. 86 § 2 k.k., było nieprawidłowe.

Jeśli chodzi o pierwszy z w/w przepisów, to wskazać należy, że ma on zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. Wówczas to sąd wymierza karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Przepis art. 85 k.k. dotyczy więc sytuacji realnego zbiegu przestępstw.

Odmienną podstawę wymiaru kary łącznej ustawodawca przewidział dla sprawcy, który w warunkach opisanych w art. 85 k.k. popełnił dwa lub więcej ciągi przestępstw lub ciąg przestępstw oraz inne przestępstwo. Zastosowanie znajdzie wówczas przepis art. 91 § 2 k.k., który dotyczy realnego zbiegu ciągów przestępstw lub ciągu przestępstw i innego przestępstwa.

Mając powyższe na uwadze, za wadliwe uznać należało powołanie w podstawie prawnej wymierzenia osk. A. H. (1) kary łącznej pozbawienia wolności przepisu art. 85 k.k. (zob. też wyrok tut. Sądu Apelacyjnego z dnia 3 listopada 2011 r., II AKa 331/11; wyrok SA Lublinie z dnia 30 maja 2006 r., II AKa 126/06, Prok. i Pr. – wkł. 2007 r., nr 2, poz. 14, a także wyrok SA w Katowicach z dnia 18 lipca 2002 r., II AKa 249/02, KZS 2003, z. 2, poz. 56).

Niezrozumiałe było również zawarcie przez Sąd Okręgowy, w podstawie prawnej wymiaru tejże kary łącznej, przepisu art. 86 § 2 k.k. Określa on bowiem zasady orzekania kary łącznej grzywny, która to kara nie została tej oskarżonej w ogóle wymierzona.

Bacząc na powyższe, Sąd Apelacyjny wyeliminował z podstawy prawnej wymiaru kary łącznej orzeczonej wobec osk. A. H. przepisy art. 85 k.k. oraz art. 86 § 2 k.k.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonej A. H. (1) – adw. B. G.:

apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

1.  zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. art. 415 § 5 k.p.k.

Nie ma racji skarżący wskazując, że wyrok Sądu Okręgowego zapadł z obrazą przepisu art. 415 § 5 k.p.k. Zdanie drugie tego przepisu stanowi, że nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.

Istotnie, przed Sądem Rejonowym w Zgorzelcu toczy się postępowanie z powództwa E. M. o zapłatę na jego rzecz kwoty 48. 500 zł z tytułu odszkodowania za szkodę doznaną w wyniku przestępczego działania oskarżonej A. H. (1). Przedmiotem tego procesu jest roszczenie wynikające z przestępstwa, przypisanego tej oskarżonej w punkcie VI. części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku. Zważyć jednak należy, że powództwo to zostało wytoczone nie przeciwko oskarżonej A. H. (1), ale przeciwko jej ówczesnemu pracodawcy - Bankowi (...) S.A. O ile więc nałożony na oskarżoną przez Sąd I instancji obowiązek naprawienia szkody dotyczy przedmiotowo tożsamego roszczenia, którego pokrzywdzony dochodzi w postępowaniu cywilnym, o tyle brak jest analogicznej tożsamości w zakresie podmiotów, w stosunku do których pokrzywdzony równolegle zgłasza swoje roszczenie. Sąd Apelacyjny w obecnym składzie, stoi zaś na stanowisku, że tzw. klauzula antykumulacyjna, określona w art. 415 § 5 zd. II. k.p.k., dla swojego zastosowania wymaga zarówno tożsamości przedmiotowej, tj. tożsamości roszczenia, jak i tożsamości podmiotowej, czyli tożsamości osoby, względem której takiego roszczenia się dochodzi lub dochodziło się w przeszłości (tak też SN w wyroku z dnia 3 lutego 2012 r., V KK 9/12, Prok. i Pr. – wkł. 2012, z. 7-8, poz. 12; w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 kwietnia 2010 r., V KK 273/09, OSNKW 2010, z. 8, poz. 68; SA w Katowicach w wyroku z dnia 28 kwietnia 2011 r., II AKa 89/11, OSA 2012 r., z. 4, poz. 18; jak również T. Razowski, Zakres podmiotowy klauzuli antykumulacyjnej, Prok. i Pr. 2011 r., Nr 3, s. 5-11 oraz A. Blusiewicz i D. Kala, Zasądzenie odszkodowania z urzędu w polskim procesie karnym, CzPKiNP 2002 r., Nr 2, s. 103). Przyjęcie odmiennego zapatrywania niweczyłoby bowiem sens zobowiązania solidarnego, którego istota polega na tym, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna (art. 366 § 1 k.c.). Jednocześnie fakt zasądzenia roszczenia od jednego lub kilku dłużników solidarnych, nie pozbawia wierzyciela możliwości jego dochodzenia od pozostałych dłużników (nie skutkuje powagą rzeczy osądzonej).

Wyrażone stanowisko nie niweczy głównego celu wprowadzenia do procedury karnej tzw. klauzuli antykumulacyjnej, tj. przeciwdziałania sytuacji istnienia w obrocie prawnych dwóch tytułów egzekucyjnych dotyczących tego samego roszczenia. Tytuły egzekucyjne, wystawione przeciwko dłużnikom solidarnym nie stwarzają niebezpieczeństwa nieuzasadnionego wzbogacenia wierzyciela, ani podwójnego obciążenia zobowiązanego. Zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników solidarnych zwalnia bowiem pozostałych dłużników (art. 366 § 1 k.c. in fine).

Oskarżona A. H. (1) oraz jej były pracodawca – Bank (...) S.A., ponoszą wobec pokrzywdzonego E. M. odpowiedzialność solidarną. Przepis art. 441 § 1 k.c., stanowi bowiem, że jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Odpowiedzialność przedmiotowego Banku, za szkodę wynikłą z popełnienia przez oskarżoną przestępstwa, wynika zaś z przepisu art. 430 k.c. W tej sytuacji, zgodnie z treścią powołanego wcześniej przepisu art. 366 § 1 k.c., pokrzywdzony E. M., mógł dochodzić naprawienia szkody od każdego z w/w podmiotów osobno w dwóch odrębnych procesach. Dlatego też należało uznać, że Sąd I instancji, nakładając na oskarżoną A. H. (1) obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego E. M. kwoty 48.500 zł, nie dokonał obrazy przepisu art. 415 § 5 zd. II. k.p.k. Określona tam klauzula antykumulacyjna nie miała bowiem zastosowania w niniejszym procesie.

2.  zarzut błędu w ustaleniach faktycznych.

Również ten zarzut okazał się bezzasadny.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, które tut. Sąd podziela w całej rozciągłości, czynnikami decydującymi o uznaniu, że sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa stałe źródła dochodu, jest czas przez jaki dochód ten był przez sprawcę osiągany oraz jego częstotliwość. Dochód ten winien być osiągany przez dłuższy okres czasu i stosunkowo regularnie (zob. np. wyrok SN z dnia 3 lutego 1989 r., IV KR 3/89, Lex nr 22053; wyrok SN z dnia 18 października 1985 r., Rw 862/85, OSNKW 1986, z. 7-8, poz. 52; wyrok SN z dnia 28 lutego 2008 r., V KK 238/07, OSNwSK 2008, poz. 501; postanowienie SN z dnia 13 lutego 2008 r., III KK 369/07, OSNKW 2008, z. 6, poz. 46). Przy czym, nie wymaga się, aby było to jedyne lub główne źródło takiego dochodu, ani nawet źródło przynoszące dochód mający poważniejszy udział w ogólnej strukturze wszystkich dochodów sprawcy (wyrok SN z 20 grudnia 1971 r., I KR 249/71, OSNKW 1972, z. 5, poz. 87; wyrok z 18 października 1985 r., Rw 862/85, OSNKW 1986, z. 7-8, poz. 52).

Kierując się powyższymi wskazaniami, nie można mieć wątpliwości, że oskarżona A. H. (1) z popełnienia przestępstwa kradzieży, przypisanego jej w punkcie I. części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, uczyniła sobie stałe źródło dochodu. Przez okres ponad 5 lat , w krótkich podstępach czasu, dokonywała zaboru w celu przywłaszczenia środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach klientów pokrzywdzonego banku. Zachowania te cechowały się więc regularnością i trwały przez bardzo długi okres czasu, co jednoznacznie wskazuje na stałość osiąganego przez oskarżoną z tych działań dochodów.

Dla przyjęcia stałości dochodu, nie mają znaczenia motywy działania sprawcy, jak również cel, na jaki przeznaczył on osiągniętą z przestępstwa korzyść majątkową. Istotny jest jedynie sposób bezprawnego pozyskiwania korzyści majątkowych, który musi być długotrwały i powtarzalny. Ich późniejsze przeznaczenie jest obojętne z punktu widzenia treści przepisu art. 65 § 1 k.k. Profity osiągnięte z działalności przestępczej nie muszą być więc przeznaczane na bieżące utrzymanie. Nie wymaga się bowiem, aby dochody te stanowiły substytut wynagrodzenia osiąganego z legalnych źródeł (zob. A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, W-wa 2007, s. 175). Ustalenie takie może jedynie dodatkowo wskazywać na zasadność przyjęcia w podstawie prawnej skazania przepisu art. 65 § 1 k.k.

W przedmiotowej sprawie nie udało się ustalić, na co oskarżona przeznaczyła wszystkie skradzione przez siebie pieniądze. Słusznie Sąd Okręgowy wykluczył te wersje wydarzeń podawane przez oskarżoną, z których wynikało, że osiągnięte korzyści przeznaczała ona na zapłatę haraczy, jakie nakładali na nią rzekomo miejscowi przestępcy, czy też na spłatę rodzinnych długów. Żadna z tych wersji nie znalazła potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. W swoich późniejszych wyjaśnieniach oskarżona nie potwierdziła, aby w związku z prowadzonym przez siebie barem (...) była przez kogokolwiek zastraszana. Z kolei wersję o konieczności spłaty długów zaciągniętych w związku z chorobą ojca oskarżonej oraz utratą przez jej matkę pracy, nie potwierdził żaden z członków rodziny oskarżonej. W tej sytuacji Sąd I instancji trafnie przyjął, że część ze skradzionych przez oskarżoną pieniędzy była przez nią wydawana na bieżącą konsumpcję, zaś pozostała kwota została przekazana na nieustalony jak dotąd cel. W swoich wyjaśnieniach, przyznała ona kilkukrotnie, że przeznaczała pieniądze na codzienne wydatki. W trakcie przesłuchania w dniu 19 lutego 2009 r. wskazała: „Ja naprawdę nie potrafię powiedzieć, ile wzięłam pieniędzy dla siebie, ja je przeznaczałam na (…) bieżące wydatki, lekarstwa, lekarzy, na zapłatę za studia, które rozpoczęłam” i dalej: „Przeznaczałam je [skradzione pieniądze – przyp. SA.] na bieżące wydatki” (k. 69-84). W kolejnych wyjaśnieniach oskarżona potwierdziła powyższe okoliczności stwierdzając: „Tak jak powiedziałam, pieniądze, które pobrałam z banku poszły na bieżące wszystkie wydatki” (k. 248). W następnych wyjaśnieniach dodała, że wydatkami tymi były m.in. krótkie wyjazdy zagraniczne (k. 2987).

Wszystko to potwierdza, że oskarżona A. H. (1) z popełnionego przez siebie przestępstwa kradzieży uczyniła sobie stałe źródło dochodu. Ze swojej przestępczej działalności czerpała korzyści majątkowe przez długi okres czasu i z dużą częstotliwością, część z tych korzyści przeznaczała zaś na swoje bieżące wydatki.

3.  zarzut rażącej niewspółmierności kary.

Nie można zgodzić się ze skarżącym, jakoby orzeczone oskarżonej A. H. (1) przez Sąd Okręgowy kary jednostkowe pozbawienia wolności, nie zostały w odpowiedni sposób skorelowane ze stopniem jej winy oraz społecznej szkodliwości popełnionych przez nią przestępstw. Apelujący pozostaje również w błędzie twierdząc, że nie uwzględniono w odpowiednim rozmiarze okoliczności łagodzących, jakie zachodzą w stosunku do oskarżonej.

Jak wynika z lektury pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, Sąd I instancji, przy wymierzaniu jednostkowych kar pozbawienia wolności, wziął pod uwagę, jako okoliczności łagodzące, fakt przyznania się oskarżonej do popełnienia zarzuconych jej czynów, złożenie częściowo prawdziwych wyjaśnień, a także częściowe naprawienie szkody. Słusznie jednak Sąd ten uznał, że okoliczności te nie mogły w sposób zdecydowany wpłynąć na wymiar orzeczonych jej kar. Znaczenie tych okoliczności zostało bowiem znacząco umniejszone poprzez fakt, że oskarżona nie wyjawiła przeznaczenia większości ze skradzionych przez nią pieniędzy. Okoliczność ta wskazuje, że wyrażona w trakcie procesu przez oskarżoną skrucha nie jest szczera, zaś chęć naprawienia całej wyrządzonej szkody pozostaje wyłącznie w sferze deklaracji. Taka postawa oskarżonej sprzeciwia się również tezie, jakoby już sam proces spełnił wobec niej funkcję resocjalizacyjną i stanowił wystarczającą dolegliwość.

Jako nieudolną próbę usprawiedliwienia zachowania oskarżonej potraktować należało twierdzenia jej obrońcy, jakoby skradzione pieniądze miały zostać przekazane nieustalonym osobom w celu uniknięcia przez oskarżoną (cyt.) „przykrych konsekwencji”. Taka wersja wydarzeń, została bowiem prawidłowo uznana przez Sąd I instancji za nieprawdziwą. Jak już wspomniano w poprzedniej części uzasadnienia, żaden z dowodów ujawnionych w trakcie procesu, nie potwierdził wyjaśnień oskarżonej, w których wskazywała ona, jako motywy popełnienia przypisanych jej przestępstw, konieczność „opłacenia” szantażujących ją osób.

Jedynym uchybieniem Sądu I instancji, mającym miejsce w procesie wymierzania kar oskarżonej A. H. (1), było pominięcie stanu zdrowia oskarżonej. Oskarżona z powodu depresji, przebywała przez jakiś czas w szpitalu psychiatrycznym (zob. skierowanie do szpitala – k. 6510, karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 6532). Okoliczność ta nie mogła mieć jednak istotnego znaczenia dla wymiaru orzeczonych wobec niej kar. Jak wynika z powołanych wyżej dokumentów, epizod depresji, jaki wystąpił u oskarżonej, miał charakter łagodny i w chwili wypisu ze szpitala odnotowano znacząca poprawę jej stanu psychicznego. Zważyć również należy, że psychiczne problemy oskarżonej wynikały z trudnej sytuacji życiowej, w jakiej niewątpliwie znalazła się ona po wszczęciu przeciwko niej postępowania karnego. Postępowanie to jednak zostało wywołane wyłącznie bezprawnym zachowaniem oskarżonej. Za zachowanie to ponosi ona teraz konsekwencje, również w postaci negatywnych przeżyć psychicznych związanych z występowaniem w roli osoby oskarżonej. Z tych powodów, stan zdrowia oskarżonej, nie mógł w sposób znaczący wpłynąć na wymiar orzeczonych jej kar pozbawienia wolności, a tylko taki wpływ mógłby spowodować obniżenie tychże kar przez sąd odwoławczy.

Podsumowując, stwierdzić należy, że Sąd I instancji w sposób właściwy ocenił stopień winy i społecznej szkodliwości przestępstw, przypisanych oskarżonej A. H. (1). W odpowiednim stopniu Sąd ten uwzględnił również okoliczności łagodzące i obciążające, jakie w stosunku do niej zachodziły. W wyniku swoich rozważań uznał prawidłowo, że znaczenie okoliczności obciążających, takich jak długi okres przestępczego działania oskarżonej, wysokość wyrządzonej szkody, determinacja i motywy jej postępowania, jest na tyle duże, iż okoliczności łagodzące nie mogły stanowić dla nich istotnej przeciwwagi.

Rażącej niewspółmierności nie można również zarzucać orzeczonej oskarżonej A. H. (1) karze łącznej pozbawienia wolności. Choć Sąd Okręgowy posłużył się tu zasadą asperacji, to jednak zastosował tę zasadę w formie mocno zbliżonej do zasady absorpcji. Wymierzył bowiem oskarżonej karę łączną w wysokości 4 lat pozbawienia wolności, w sytuacji, gdy najwyższa z wymierzonych kar jednostkowych wynosiła 3 lata i 6 miesięcy, zaś suma kar jednostkowych 9 lat i 3 miesiące. Przeszkodą do wymierzenia kary łącznej na zasadzie absorpcji, był długi okres czasu, w którym oskarżona dopuszczała się przestępczych zachowań oraz duża ilość pokrzywdzonych jej czynami osób.

3. Odnośnie apelacji obrończyni oskarżonej A. H. (1) – adw. J. Z.:

apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

1.  zarzut obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 46 § 1 k.k.

Niezasadnie apelująca zarzuciła, iż zaskarżony wyrok zapadł z naruszeniem przepisu art. 46 § 1 k.k.

Bezpośrednim pokrzywdzonym działaniem oskarżonej A. H. (1) był Bank (...) S.A. Oskarżona kradnąc pieniądze znajdujące na rachunkach prowadzonych przez ten bank, niewątpliwie działała na jego szkodę. Pokrzywdzony Bank działał w sprawie jako oskarżyciel posiłkowy oraz w odpowiednim terminie złożył wniosek o nałożenie na oskarżoną obowiązku naprawienia szkody (zob. k. 5890 - 5892).

Nie można mieć wątpliwości, że za pokrzywdzonych w sprawie należało również uważać ubezpieczycieli, którzy w znacznej części pokryli szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu Bankowi przez oskarżoną. Zgodnie z przepisem art. 49 § 3 k.p.k., za pokrzywdzonego uważa się zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia. Do chwili orzekania, Towarzystwo (...) S.A. wypłaciło pokrzywdzonemu kwotę w wysokości 1.035.757,34 zł, zaś Towarzystwo (...) kwotę 808.957,98 zł. W takim więc zakresie ubezpieczyciele ci zostali przez Sąd I instancji trafnie uznani za pokrzywdzonych. Oczywiście samo nabycie przez te podmioty statusu pokrzywdzonego nie uprawniało sąd , w świetle przepisu art. 46 § 1 k.k. w jego brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła w życie w dniu 8 czerwca 2010 r., do nałożenia z urzędu na oskarżoną obowiązku naprawienia szkody odniesionej przez te podmioty. Przesłanką orzeczenia tego środka karnego, było bowiem , jak trafnie zauważyła skarżąca, złożenie przez pokrzywdzonego stosownego wniosku. Uwadze apelującej umknęło jednak, że zarówno w poprzednim stanie prawnym, jak i obecnie, uprawnionym do złożenia tego wniosku, był - obok pokrzywdzonego i innej uprawnionej osoby - prokurator. Jego uprawnienie wynikało wprost z przepisu art. 49a k.p.k., który stanowi, że jeżeli nie wytoczono powództwa cywilnego, pokrzywdzony, a także prokurator, może aż do zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na pierwszej rozprawie głównej złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 k.k. (zob. tez postanowienie SN z dnia 28 kwietnia 2008 r., I KZP 6/08, OSNKW 2008, z. 6, poz. 42).

Oskarżyciel publiczny, kierując do Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze akt oskarżenia w niniejszej sprawie , złożył wniosek o nałożenie na oskarżoną A. H. (1), na podstawie art. 46 § 1 k.k., obowiązku naprawienia szkody. Nie ma przy tym znaczenia, że żądanie to zostało przez prokuratora zgłoszone w ramach wniosku o wydanie wyroku skazującego oskarżoną bez rozprawy (art. 335 k.p.k.). Na posiedzeniu w przedmiocie rozpoznania tego wniosku, prokurator podtrzymał żądanie nałożenia na oskarżoną środka karnego z art. 46 § 1 k.k. Wniosek ten pozostał aktualny również po uchyleniu wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 8 lipca 2010 r. i przekazaniu niniejszej sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi. O ile bowiem końcowy termin zgłoszenia wniosku o nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody jest ściśle limitowany przez przepis art. 49a k.p.k., o tyle jego termin początkowy nie został przez ustawodawcę wskazany. Wniosek zgłoszony przez prokuratora w trybie tego przepisu w akcie oskarżenia, pozostaje więc aktualny przy ponownym rozpoznawaniu sprawy przez sąd I instancji i obliguje ten sąd do nałożenia na sprawcę przestępstwa środka karnego z art. 46 § 1 k.k., o ile oczywiście spełnione są pozostałe przesłanki orzeczenia tego środka.

W przedmiotowej sprawie przesłanki te zaistniały, gdyż szkoda nie została jak dotąd przez oskarżoną naprawiona. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze uznał też prawidłowo, że pokrzywdzonymi w sprawie, uprawnionymi do odszkodowania obok Banku (...) S.A., są ubezpieczyciele tego podmiotu, którzy pokryli znaczną część szkody wyrządzonej przez oskarżoną A. H. (1). Zasadnie orzekł więc o obowiązku naprawienia przez oskarżoną szkody, poprzez zapłatę na rzecz tych ubezpieczycieli odpowiednich kwot.

2.  zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 295 § 1 i 2 k.k. oraz art. 60 § 2 pkt 2 k.p.k.

Zarzut ten okazał się bezzasadny w stopniu niemalże oczywistym.

Przepis art. 295 k.k. ma zastosowanie do tych sprawców, którzy dobrowolnie naprawili szkodę w całości (§1) lub w znacznej części (§2). Wynik wykładni językowej tych przepisów jest jednoznaczny i brak jest podstaw do przyjęcia, aby regulacje te dotyczyły sprawców, którzy czynią jedynie starania o naprawienie szkody lub naprawili ja jedynie w nieznacznej części. Przepisy te nie mogły więc zostać zastosowane w stosunku do oskarżonej A. H. (1), która naprawiła wyrządzoną przez siebie szkodę jedynie w znikomym procencie.

Niezasadne byłoby również zastosowanie wobec niej instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary w oparciu o art. 60 § 2 pkt 2 k.k. Postawa oskarżonej, prezentowana po popełnieniu zarzuconych jej czynów, nie daje bowiem podstaw do skorzystania z tej instytucji prawa karnego. Instytucja ta przeznaczona jest jedynie dla tych sprawców, którzy swoim zachowaniem udowodnili, iż autentycznie żałują popełnionego czynu i czynią realne starania o naprawienie szkody nim wyrządzonej. Ma więc ona zastosowanie wyjątkowe i nie powinni być nią premiowani sprawcy, którzy nie wykazali się rzeczywistą chęcią rekompensaty wyrządzonej szkody.

Sąd Okręgowy trafnie ocenił, że takiej postawy nie prezentowała oskarżona A. H. (1). Owszem, wielokrotnie przepraszała ona za swoje postępowanie i wyrażała żal z powodu popełnionych przestępstw, jednakże biorąc pod uwagę całokształt okoliczności sprawy, trudno uznać, że postawa ta była podyktowana autentyczna skruchą, a nie jedynie obawą przed grożącą jej surową odpowiedzialnością karną. Słowa oskarżonej nie zostały poparte żadnymi czynami. Oskarżona nie tylko nie naprawiła spowodowanej przez siebie szkody, ale nie ujawniła również rzeczywistego przeznaczenia większości skradzionych pieniędzy. Oczywiście miała ona prawo odmówić złożenia wyjaśnień w tym zakresie lub złożyć wyjaśnienia nieprawdziwe. Z tego powodu nie mogły dotknąć jej żadne negatywne konsekwencje, jednakże wobec prezentowania takiej postawy, nie może ona również oczekiwać szczególnej premii w postaci nadzwyczajnego złagodzenia kary. Do zastosowania tej instytucji nie jest również wystarczające naprawienie szkody jedynie w znikomej części. Oskarżona wpłaciła na rzecz pokrzywdzonych sumę 112.600,00 zł, co w obliczu wyrządzonej przez nią szkody szacowanej na kwotę ponad 2 milionów złotych jest wręcz kwotą symboliczną. Dodatkowo wskazać należy, że oskarżona samodzielnie dokonała wpłaty jedynie 12.600 zł, pozostałe 100.000 zł zostało zapłacone przez jej przyjaciela – F. S. (dowód wpłaty – k. 6553). Wpłata ta nastąpiła dopiero w lutym 2012 r., co sugeruje, że uiszczenie większej sumy pieniężnej było obliczone wyłącznie na uniknięcie surowej kary, nie wynikało zaś ze szczerej skruchy i rzeczywistej chęci naprawienia przez oskarżoną wyrządzonej szkody. Oczywiście należy docenić jej starania w postaci podjęcia pracy i przekazywania z tego tytułu niewielkich kwot pieniędzy na rzecz pokrzywdzonych, jak również wyrażony przez nią zamiar przekazania na ich rzecz środków uzyskanych z planowanej sprzedaży mieszkania. Brak ujawnienia przez nią miejsca ukrycia zagarniętych pieniędzy, nakazuje jednak wątpić w szczerość zapewnień o chęci naprawienia szkody. Nadto, nie odzyskanie skradzionych sum, czyni w zasadzie nierealnym jej rzekome plany zrekompensowania tej szkody w całości. Wpłacone dotychczas, jak i deklarowane przez oskarżoną kwoty, nie są bowiem w stanie pokryć tej szkody choćby w niewielkim zakresie.

Przedstawiona wyżej postawa oskarżonej, wyklucza więc zastosowanie w stosunku do niej instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary.

3.  zarzut rażącej niewspółmierności kary.

Zarzut ten okazał się bezzasadny, zaś motywy jego nieuwzględnienia zostały opisane w części uzasadnienia, poświęconej rozważaniom dotyczącym analogicznego zarzutu podniesionego przez obrońcę osk. A. H. - adw. B. G..

4.  zarzut naruszenia przepisu art. 362 k.c.

Należy zauważyć, że skoro granice rozpoznania apelacji wyznacza treść całego środka odwoławczego, a z uzasadnienia tego środka wynika zamiar zaskarżenia (zob. wyroki SN z dnia 17 maja 2005 r., III KK 266/04, Lex nr 150576; z dnia 24 stycznia 2007 r., III KK 231/06, Lex nr 467598), to należy odnieść się także do treści uzasadnienia apelacji obrońcy oskarżonej (str.7, k. 6648 akt). Wynika z niej, że obrońca czyni kolejny zarzut błędnego zastosowania przez Sąd Okręgowy przepisu art. 46 § 1 k.k. poprzez nieuwzględnienie przyczynienia się pokrzywdzonego B. do powstania szkody poprzez brak należytej kontroli nad podległym Bankowi Oddziałem w Z.. Obrońca podniósł, że przez okres 5-ciu lat „nikt nie zauważył powstających i pogłębiających się nieprawidłowości, a przecież w zwykłym toku kontroli bankowych – dokonywanych przecież co pół roku , nadużycia, których dopuszczał się pracownik banku winny zostać ujawnione w o wiele krótszym czasie, niżeli po upływie 5 lat i za pomocą tego pracownika”(str. 7 pisemnego uzasadnienia apelacji).

Sąd Apelacyjny nie podzielił powyższego zarzutu, który nie znajduje wsparcia zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie sądowym. Przyjmuje się bowiem, że zaniedbania lub uchybienia poszkodowanego , które były jedynie okolicznością ułatwiającą przestępczą działalność sprawcy szkody , nie uzasadniają ograniczenia na podstawie art. 362 k.c. zakresu jego odpowiedzialności za szkodę powstałą w wyniku tej przestępczej działalności (wyrok SN z dnia 25 maja 1973 r., I PR 97/73).

Zmniejszenie odszkodowania na podstawie art. 362 k.c. może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy poszkodowanemu przypiszemy winę. Wina poszkodowanego konstrukcyjnie odpowiada przy tym winie sprawcy szkody, z tym że, będąca przesłanką winy bezprawność zachowania się poszkodowanego wyraża się w naruszeniu sfery chronionych prawem interesów zobowiązanego do odszkodowania wskutek obciążenia tego ostatniego obowiązkiem odszkodowawczym w rozmiarze większym niż uzasadniony . Bezprawność zachowania się poszkodowanego wyraża się w naruszeniu zasad prawidłowego postępowania (zob. wyrok SN z dnia 18 lutego 2009 r., II PK 154/08, Lex nr 736722).

W rozpoznawanej sprawie, aczkolwiek zauważalne są uchybienia po stronie pokrzywdzonego Banku, jednakże nie sposób jest przypisać zawinienia skutkującego obniżeniem wysokości kwoty z tytułu nałożonego obowiązku naprawienia szkody. Oskarżona bowiem przez okres 5-ciu lat , w sposób przemyślany , wynikający ze znajomości reguł postępowania w zakresie prowadzenia i rozliczenia lokat zgromadzonych na kontach bankowych , przeprowadzała operacje finansowe, niezauważalne przez nadzór bankowy . Było to możliwe również z uwagi na stanowisko zajmowane przez oskarżoną w pokrzywdzonym Banku i niedopuszczanie przez nią innej osoby do przeprowadzenia operacji bankowych (poprzez nieskorzystania przez nią z urlopów i zwolnień lekarskich ).

Tym samym brak jest podstaw do zastosowania art. 362 k.c. i miarkowania odszkodowania.

5.  Odnośnie apelacji obrończyni oskarżonej G. W. (1) – adw. J. Z.:

1. zarzut obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 30 k.k.

Całkowicie bezzasadny, świadczący wręcz o braku rozumienia instytucji błędu co do prawa, okazał się zarzut obrazy przepisu art. 30 k.k. Miał on zdaniem skarżącej polegać na przyjęciu przez Sąd I instancji, że oskarżona G. W. (1) dopuściła się przestępstwa z art. 292 § 1 k.k., nie mając świadomości, że wypłacane przez nią z konta osk. A. H. (1) pieniądze, pochodziły z czynu zabronionego.

Błąd co do prawa polega na nieświadomości tego, że czyn jest sprzeczny z prawem, tj. sprzeczny z jakąkolwiek normą prawną. Błąd ten wyłącza winę i odpowiedzialność karną, jeśli jest usprawiedliwiony. Nieusprawiedliwiona nieświadomość bezprawności stanowi przestępstwo, jednak ze względu na umniejszenie winy sprawcy możliwe jest nadzwyczajne złagodzenie kary. Tymczasem zarzut obrończyni oskarżonej sprowadza się w istocie do podniesienia błędu w ustaleniach faktycznych. Kwestionuje ona bowiem ustalenia Sądu I instancji w zakresie strony podmiotowej czynów przypisanych oskarżonej, twierdząc - wbrew ustaleniom poczynionym przez ten Sąd - że oskarżona G. W. (1) nie mogła przewidzieć, iż pieniądze pobierane przez nią z konta córki, pochodzą z kradzieży. Strona podmiotowa czynu należy bez wątpienia do kategorii ustaleń faktycznych, zaś ewentualne uchybienia w zakresie jej określenia, należy kwalifikować z art. 438 pkt 3 k.p.k.

Jednakże nawet tak zakwalifikowany zarzut, należało uznać za niezasadny. Sąd Okręgowy ocenił zgromadzone w sprawie dowody w sposób odpowiadający wymogom z art. 7 k.p.k. i poczynił na ich podstawie ustalenia odpowiadające zasadom logicznego rozumowania. Trafnie Sąd Okręgowy stwierdził, że znając sytuację osobistą swojej córki i źródła jej zarobkowania, oskarżona G. W. (1) winna była przewidzieć, że pieniądze, które na polecenie córki wypłacała z jej konta, nie pochodzą z legalnego źródła. Wskazywały na to przede wszystkim kwoty wypłacanych pieniędzy, które sięgały kilkudziesięciu tysięcy złotych miesięcznie. W tym czasie córka oskarżonej nie podjęła przecież dodatkowej pracy, ani nie otwarła nowej działalności gospodarczej. Jak już wspomniano oskarżona znała sytuację majątkową córki, kobiety mieszkały bowiem w jednym domu. Nadto, każdy przeciętnie doświadczony człowiek zdaje sobie sprawę z tego, że szeregowy pracownik banku, którym była osk. A. H. (1), nie osiąga dochodów rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych miesięcznie. Nieprawdopodobne było również nagłe i bardzo znaczące zwiększenie wpływów z działalności gospodarczej, jaką ta oskarżona prowadziła. Pieniądze wypłacane przez osk. G. W. (1) w poprzednich miesiącach opiewały bowiem na znacznie niższe kwoty. Oskarżoną powinien więc zaintrygować nagły, znaczący wzrost dochodów córki, przy jednoczesnym braku podjęcia przez nią dodatkowego źródła zarobkowania.

Bacząc na powyższe okoliczności, należy w całej rozciągłości podzielić ocenę Sądu I instancji w zakresie ustaleń dotyczących podmiotowej strony czynów, których dopuściła się oskarżona G. W. (1). Swobodna ocena tych okoliczności, prowadzi bowiem do jednoznacznego wniosku, że powinna ona przewidzieć, że pieniądze, które na polecenie swojej córki wypłacała z jej konta, pochodziły z przestępstwa. Tym samym zasadnie zakwalifikowano jej działanie jako przestępstwo z art. 292 § 1 k.k.

2. zarzut rażącej niewspółmierności kary.

Sąd Apelacyjny nie podziela stanowiska skarżącej, jakoby kara roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczona oskarżonej G. W. (1) była niewspółmierna do stopnia jej winy oraz społecznej szkodliwości popełnionych przez nią przestępstw. Dolegliwość kary należy oceniać, biorąc pod uwagę całokształt represji karnej zastosowanej w stosunku do osoby oskarżonej. W przypadku oskarżonej G. W. (1), nie można uznać, że jest on nadmiernie surowy. Wymierzona wobec niej kara pozbawienia wolności została bowiem orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 lata. Sąd I instancji uznał bowiem prawidłowo, że oskarżona nie jest osobą zdemoralizowaną, co do której koniczne byłoby wdrożenie resocjalizacji penitencjarnej. Sąd ten ocenił trafnie, że prognoza kryminologiczna, jaka w stosunku do niej zachodzi, jest pozytywna. Jednakże długi okres czasu, w jakim oskarżona ta podejmowała przestępcze działania oraz duża suma pieniędzy, w której ukryciu oskarżona ta pomogła, stanowi o znacznej społecznej szkodliwości jej czynu. Wymierzona jej kara musiała więc pozostawać adekwatna do stopnia tej szkodliwości.

Symboliczna wręcz – w porównaniu do ogólnej wartości pieniędzy, będących przedmiotem przypisanego oskarżonej czynu – wydaje się być kara grzywny wymierzona jej w punkcie XIII. części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku. Odwołując się ponownie do stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonej, jak również do jej sytuacji majątkowej, stwierdzić należy, że kara ta nie nosi znamion rażącej niewspółmierności.

6.  Odnośnie kosztów postępowania.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o przepisy art. 636 § 1 k.p.k., § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349) oraz art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. 1983 r. Nr 49, poz. 223).