Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2012 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy
z powództwa Banku Spółdzielczego w Ż.

przeciwko D. P., B. P. i D. N." sp. Komandytowo - Akcyjna w R.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego D. N." Spółka (...) w R.

na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Gospodarczego w Rzeszowie

z dnia 27 września 2012 r., sygn. akt VI GNc 500/12

p o s t a n a w i a:

o d d a l i ć zażalenie.

UZASADNIENIE

Pozwany (...) w R. wnioskiem zawartym a zarzutach od nakazu zapłaty z dnia 20 lipca 2012r. domagał się zwolnienia od kosztów sądowych.

Postanowieniem z dnia 27 września 2012r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie wniosek pozwanego oddalił.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że ustalił na podstawie dokumentów przedstawionych przez pozwanego, ze za okres od 1 stycznia 2012r. do 31 maja 2012r. wynika strata w wysokości 68 798, 04 zł oraz debet na rachunku bankowym od kwoty 36 zł w grudniu 2011r. do kwoty 91 zł w lipcu 2012r.

Sąd Okręgowy ocenił, ze pozwany ubiegając się o udzielenia zwolnienia nie wykazał kompleksowo swojej sytuacji majątkowej czego wymaga przepis art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przedstawione przez pozwanego dowody w postaci rachunku zysków i strat czy wyciągu z jednego rachunku bankowego były w ocenie Sądu nie wystarczające do wykazania okoliczności od istnienia których ustawa uzależnia udzielenie zwolnienia.

Sąd Okręgowy argumentował, że ze złożonego przez ubiegającego się o uzyskanie zwolnienia rachunku zysków i strat wynika przychód w wysokości 156 966, 31 przewyższający wysokość opłaty sądowej od wniesionych zarzutów. Wykazanie przez pozwanego poniesienia kosztów w wysokości 205 769, 53 zł nie niweczy według Sądu Okręgowego oceny, że pozwany nie wykazał ustawowych przesłanek do uzyskania zwolnienia jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą.

Pozwany (...) w R. zaskarżając postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 27 września 2012r. w całości zarzucił naruszenie prawa procesowego w zakresie:

1)  – art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nie dokonanie wszechstronnej oceny materiału dowodowego i przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów oraz nienależytego wyjaśnienia okoliczności sprawy i błędne ustalenie, że pozwany posiada środki na pokrycie kosztów postępowania w sytuacji gdy pozwany takimi środkami nie dysponuje, co wykazał przedstawionymi sądowi dokumentami;

2)  – art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie w uzasadnieniu przyczyn dla których Sąd oparł orzeczenie na części dokumentów nie dając jednocześnie wiary pozostałym i nie wskazał dlaczego ocenił, że pozwany nienależycie wykazał swój status materialny i opierał się w tym zakresie na przypuszczeniach;

3)  – art. 316 w związku z 362 k.p.c. przez niewłaściwą wykładnię, błędne zastosowanie i rozstrzygnięcie wniosku mimo toczących się czynności dotyczących treści wniosku w postaci doręczenie pozwanemu w dniu 28 września wezwania do złożenia oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym i wysokości dochodów.

Ponadto skarżący zarzucił naruszenia przepisów art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez uznanie:

a)  - że pozwany winien wykazać stan posiadanych nieruchomości i ruchomości gdy wskazany przepis uzależnia udzielenie zwolnienia od kosztów od wykazania braku środków na ich uiszczenie;

b)  – że pozwany powinien gromadzić odpowiednie środki na ewentualne postępowania sądowe, w sytuacji gdy żaden z obowiązujących przepisów tego nie wymaga;

Na koniec skarżący zarzucił naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. 1993, nr 61 poz. 284) przez jej niezastosowanie i uznanie, że w niniejszej sprawie nie mają znaczenia rzeczywiste możliwości strony w poniesieniu tych kosztów.

Sąd Apelacyjny rozpoznając zażalenie pozwanego (...) zważył, co następuje:

Zażalenie jest nieuzasadnione.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa procesowego w zakresie niezastosowania art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny ocenia ten zarzut za chybiony. Przede wszystkim postępowanie w przedmiocie udzielenia zwolnienia od kosztów sądowych toczy się na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, które maja charakter szczególny w stosunku do przepisów ustawy kodeks postępowania cywilnego. Oznacza to, że przepisy ustawy kodeks postępowania cywilnego mają zastosowanie tylko w zakresie nie uregulowanym ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w art. 103 określa zasady i przesłanki udzielenia zwolnienia od kosztów sądowych osobie prawnej. Jak to powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie sądowym i jak to podkreślił słusznie podkreślił Sąd Okręgowy, skoro korzyść ze zwolnienia od kosztów ma odnieść strona i ona powinna w sposób sprawny i wszechstronny przedstawić argumenty na rzecz uwzględnienia wniosku.

Prawidłowo ocenił Sąd Okręgowy, że dokumenty dołączone do wniosku przez pozwanego ( k. 133, 134) nie dawały podstaw do ustalenia, że pozwany ubiegający się o zwolnienie od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w dacie składania wniosku nie posiadał środków finansowych na ich pokrycie. Wniosek pozwanego o udzielenia zwolnienia pochodzi z 12 sierpnia 2012r. a rachunek zysków i strat dotyczy okresu od stycznia do końca maja 2012r. Budzi wątpliwości kogo dotyczy historia rachunku za okres do dnia 13 sierpnia 2012r. ) k. 133) skoro wyciąg wskazuje nazwę klienta jako osobę fizyczną.

Art. 103 inaczej niż jest to w przypadku art. 102 u.k.s.c. - nie uznaje nieudokumentowania lub nienależytego udokumentowania wniosku przez osobę prawną za brak formalny podlegający rygorowi z art. 130 k.p.c. Konsekwencją nie złożenia odpowiednich dokumentów na podstawie których Sąd mógłby ustalić brak środków jest oddalenie wniosku o udzielenie zwolnienia. Nie jest też wystarczające jak w przypadku art. 102 ust. 1 u.k.s.c. złożenie oświadczenia o braku środków ( vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2007r. sygn. akt V CZ 106/07). W konsekwencji takiej oceny Sąd Apelacyjny stwierdza, że rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego nie mogło być przyczyną naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. O ile zatem na adres żalącej się spółki doręczono jakiekolwiek wezwanie do usunięcia braku w zakresie wniosku o udzielenie zwolnienia od kosztów to musiało to pozostać bez wpływu na wynikający z art. 103 u.k.s.c. obowiązek wykazania przez wnioskodawcę podstaw do udzielenia zwolnienia w chwili złożenia wniosku.

Odnosząc się do zarzutu żalącej się spółki naruszenia zaskarżonym postanowieniem art. 103 u.k.s.c. należy powtórzyć przytoczoną wyżej argumentację Sądu Apelacyjnego omawiającą ustanowione w tym przez przepisie przez ustawodawcę zasady udzielania zwolnienia od kosztów sadowych osobie prawnej. W tym miejscu dodatkowo należy powołać się na poglądy judykatury, podzielane przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie co do tego, że Procesy sądowe są koniecznym elementem obrotu gospodarczego, dlatego przedsiębiorcy powinni uwzględniać związane z nimi koszty przy planowaniu przyszłych wydatków. Koszty procesu mają z zasady charakter zwrotny (art. 98 § 1 k.p.c.), zatem zachodzi konieczność tymczasowego ich wyłożenia, możliwa do pokonania - przy przejściowym braku własnych środków - w drodze kredytowania (por. też orzeczenie SN z dnia 18 grudnia 1990 r., II CZ 217/90, niepubl., oraz orzeczenie SN z dnia 24 listopada 1960 r., II CZ 155/60, RPEiS 1961, nr 4, s. 302).

W konsekwencji powyższej oceny Sąd Apelacyjny stwierdza, że o ile żaląca się spółka faktycznie nie posiada środków na poniesienie kosztów sądowych, to nie wykazała Sądowi istnienia tych okoliczności, przez co sama pozbawiła się możliwości skorzystania z dobrodziejstwa wynikającego z art. 103 u.k.s.c.

W kontekście okoliczności, które stanowiły podstawę do nie uwzględnienia wniosku o udzielenie zwolnienia, nie można podzielić poglądu skarżącej, że zaskarżone postanowienie narusza wskazany w zażaleniu przepis Konwencji.

Wobec braku podstaw faktycznych i prawnych do uwzględnienia zażalenia należało orzec o jego oddaleniu na podstawie art. 385 w związku z 397 § 2 k.p.c.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji postanowienia.