Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2012 roku

Sąd Rejonowy w Głogowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Michał Gabrysz

Protokolant: Monika Mikicka

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2012 roku w Głogowie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w G.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. w G. na rzecz powoda P. S. kwotę 6.500 złotych (sześć tysięcy pięćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od tej kwoty od dnia 29 września 2012 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala dalej idące powództwo,

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.467 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1218/12 upr

UZASADNIENIE

Powód P. S. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. w G. kwoty 6.500 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 czerwca 2012 r. oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż w dniu 1 sierpnia 2011 r. zawarł ze stroną pozwaną przedwstępną umowę pożyczki gotówkowej oraz wpłacił opłatę przygotowawczą w kwocie 6.500 zł. Podniósł również, iż pismem z dnia 11 czerwca 2012 r. odstąpił od umowy, jednak strona pozwana odmówiła mu zwrotu uiszczonej opłaty przygotowawczej.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, argumentując przede wszystkim, iż poza sytuacją określoną w § 4 ust. 4 zawartej umowy opłata przygotowawcza w żadnym wypadku nie podlega zwrotowi.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 sierpnia 2011 r. powód P. S. oraz strona pozwana (...) Sp. z o.o. w G. zawarli przedwstępną umowę „pożyczek gotówkowych” nr (...), na mocy której powód miał otrzymać kwotę łącznie 130.000 zł. W związku z zawarciem tej umowy powód uiścił opłatę przygotowawczą w wysokości 6.500 zł.

Według § 11 ust. 2 umowy, „klient, który nie otrzymał jeszcze promesy pożyczek, może zrezygnować z umowy przedwstępnej w dowolnym czasie pod warunkiem, że złoży pisemne oświadczenie woli. Wzór takiego oświadczenia jest każdorazowo wręczany klientowi. Podpisanie niniejszej umowy jest jednoznaczne z oświadczeniem klienta, że takowy wzór otrzymał”.

Zgodnie z § 14 ust. 3 umowy, „opłata przygotowawcza w żadnym przypadku, poza przewidzianym w § 4.4, nie podlega zwrotowi, co jest zgodne z ustawą, o której mowa w § 1 punkt 2a)”.

Powód nie ustanowił zabezpieczeń pożyczki, nie otrzymał promesy wypłaty pożyczek.

Pismem z dnia 11 czerwca 2012 r., złożonym na formularzu przygotowanym przez stronę pozwaną, powód odstąpił od przedwstępnej umowy nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011 r.

Dowód:

-

przedwstępna umowa „pożyczek gotówkowych” z dnia 1 sierpnia 2011 r., k. 8,

-

oświadczenie o odstąpieniu z dnia 11 czerwca 2012 r. wraz z dowodem nadania, k. 9-10,

-

potwierdzenie przelewu, k. 11,

-

w zakresie braku złożenia zabezpieczeń i nieudzielenia przez stronę pozwaną promesy wypłaty pożyczek – okoliczności bezsporne,

W dniu 6 sierpnia 2012 r. na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 16 marca 2011 r., XVII AmC 520/10 oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 marca 2012 r., VI ACa 1183/11, wydanych w postępowaniu przeciwko stronie pozwanej, klauzula o treści „opłata przygotowawcza w żadnym wypadku, poza przewidzianym w § 4.4, nie podlega zwrotowi, co jest zgodne z ustawą, o której mowa w § 1 punkt 2a)” została pod numerem 3520 wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

- http://www.uokik.gov.pl/ -

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie niemal w całości.

Wbrew odmiennym stanowiskom obu stron, dla oceny prawnej żądania powoda podleganie lub nie zawartej umowy przedwstępnej „pożyczek gotówkowych” reżimowi ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 ze zmianami) nie miało decydującego znaczenia. Istotne znaczenie miała natomiast kwestia – nieco przemilczana w treści pozwu (choć bez konsekwencji dla powoda) – skuteczności odstąpienia przez powoda od przedwstępnej umowy nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011 r. Dopiero bowiem przesądzenie skuteczności odstąpienia od umowy otwierało drogę do oceny zasadności żądania zwrotu uiszczonej opłaty przygotowawczej, w tym do oceny znaczenia dla tego żądania uznania zamieszczonej w treści umowy klauzuli za niedozwoloną. Nieskuteczność odstąpienia od umowy oznaczałby zaś, że strony – wobec braku dowodów pozwalających uznać, że umowa została rozwiązana w inny sposób, choćby konkludentny – nadal związane są stosunkiem prawnym wynikającym z zawartej umowy, co z kolei czyniłoby bezprzedmiotowym rozstrzyganie o obowiązku zwrotu opłaty przygotowawczej. Powód skutecznie jednak odstąpił od umowy z dnia 1 sierpnia 2011 r.

W umowie przedwstępnej postanowiono, że po wniesieniu opłaty przygotowawczej strona pozwana przyjmie umowę do realizacji (§ 4 ust. 1). Po przyjęciu umowy przedwstępnej do realizacji powód obowiązany był do złożenia zabezpieczeń, a także wymaganych umową dokumentów (§ 5 ust. 2 i 9). Dopiero po złożeniu wszystkich wymaganych zabezpieczeń i dokumentów strona pozwana udzielała promesy wypłaty pożyczek (§ 6 ust. 1), a wypłata pierwszej pożyczki następowała po otrzymaniu podpisanej umowy pożyczek (§ 6 ust. 6). W § 11 ust. 2 umowy strony przewidziały zaś, że „klient, który nie otrzymał jeszcze promesy pożyczek, może zrezygnować z umowy przedwstępnej w dowolnym czasie pod warunkiem, że złoży pisemne oświadczenie woli”. Między stronami nie było sporu, że po przyjęciu umowy przedwstępnej do realizacji powód nie złożył zabezpieczeń, a strona pozwana nie udzieliła mu promesy wypłaty pożyczek. Powód uprawniony był zatem do odstąpienia od zawartej umowy przedwstępnej w dowolnym czasie, co też uczynił pismem z dnia 11 czerwca 2012 r.

Strona pozwana odmawiała zwrotu uiszczonej przez powoda opłaty przygotowawczej powołując się na postanowienie § 14 ust. 3 umowy. Klauzula o identycznej treści stosowana przez stronę pozwaną we wzorcach umów uznana została jednak za niedozwoloną i wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych. Stosownie do przepisu art. 479 ⁴³ k.p.c., wyrok prawomocny ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ § 2 (rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone). Wpis do rejestru dotyczył nie tylko klauzuli o identycznej treści, lecz ponadto stosowanej przez tego samego przedsiębiorcę. Z punktu widzenia niniejszej sprawy zbędne było zatem rozstrzyganie spornego w orzecznictwie sądowym i doktrynie zagadnienia, czy rozszerzona prawomocność materialna wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone ma charakter dwustronny i obejmuje także podobne lub nawet takie same postanowienia stosowane przez innego przedsiębiorcę w innym wzorcu (por. np. uchwały SN z dnia 7 października 2008 r., III CZP 80/08, OSNC 2009, nr 9, poz. 118 oraz z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, OSNC 2011, nr 9, poz. 95). Nie budzi natomiast wątpliwości pogląd, że skutek erga omnes takiego wyroku odnosi się do relacji między tym samym przedsiębiorcą, który stosował niedozwoloną klauzulę, a jego klientelą, co oznacza, że w sporze pomiędzy konsumentem a tym samym przedsiębiorcą, który uprzednio był stroną postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, dokonujący kontroli incydentalnej sąd jest związany takim wyrokiem co do ustalenia, że dana klauzula nie wiąże konsumenta jako niedozwolona w obrocie, bez konieczności podejmowania przez konsumenta dodatkowych czynności zmierzających do wykazania abuzywności określonego postanowienia wzorca. Jest więc taki wyrok „dowodem” abuzywności klauzuli. Klauzula taka nie wywołuje żadnych skutków prawnych względem konsumenta także wówczas, gdy zawarł on umowę z danym przedsiębiorcą jeszcze przed wydaniem wyroku w ramach kontroli abstrakcyjnej (por. M. Bednarek „Wzorce umów w prawie polskim”, Warszawa 2005, s. 221-222; J. Wszołek „Rejestr klauzul niedozwolonych – zagadnienia systemowe oraz wątpliwości konstytucyjne wokół skutków wpisu”, Monitor Prawniczy 2011, nr 12, s. 643, 647). Wychodząc z założenia, iż przepisy regulujące eliminację z obrotu niedozwolonych postanowień wzorca odnoszą się do określonego fragmentu tekstu wzorca, trafnie w doktrynie wskazuje się przy tym, iż w sporze z konsumentem przedsiębiorca, którego klauzula w ramach kontroli abstrakcyjnej uznana została za niedozwoloną, nie może bronić się zarzutem, że klauzula ta w konkretnej sprawie była uzgadniania indywidualnie (por. M. Skory „Klauzule abuzywne w polskim prawie ochrony konsumenta”, Kraków 2005, s. 314). W przeciwnym wypadku ochrona konsumenta byłaby iluzoryczna.

Z przedstawionych wyżej względów zawarta w § 14 ust. 3 umowy przedwstępnej klauzula nie wywierała skutku względem powoda. Mając zaś na uwadze, że powód skutecznie odstąpił od tej umowy, strona pozwana obowiązana była do zwrotu uiszczonej przez niego opłaty przygotowawczej w kwocie 6.500 zł (art. 494 k.c.).

Na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. odsetki ustawowe od dochodzonej kwoty zasądzone zostały od dnia następnego po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pozwu, co nastąpiło w dniu 28 września 2012 r. W sprawie nie ujawniono, by powód wzywał stronę pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem jeszcze przed jego wniesieniem (art. 455 k.c.), stąd też niezasadne było żądanie przyznania odsetek za opóźnienie od daty wcześniej. Jedynie w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Z tych względów orzeczono, jak w punkcie I i II sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu wydano na podstawie art. 100 zdanie drugie i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 4 w zw. z § 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349), mając na uwadze, że powód wygrał sprawę niemal w całości. Na poniesione przez niego koszty procesu w łącznej wysokości 1.467 zł składały się: opłata od pozwu w kwocie 250 zł oraz koszty zastępstwa prawnego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 1.217 zł.