Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2012 roku

Sąd Rejonowy w Głogowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Dorota Onufrowicz-Miara

Protokolant: Monika Mikicka

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2012 roku w Głogowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy G.

przeciwko E. K. (1)

o zapłatę

I.  zasądza pozwanej E. K. (1) na rzecz strony powodowej Gminy G. kwotę 17.955,28 złotych (siedemnaście tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt pięć i 28/100 złotych) w tym kwotę 16.164,76 zł tytułem należności głównej oraz kwotę 1.790,52 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za okres od dnia 22.02.2012 r. do dnia 28.12.2012 r. z tym, że należność tą rozkłada na 60 rat:

- pierwsza rata w kwocie 255,28 zł płatna do dnia 25 stycznia 2013 roku,

- kolejnych 59 rat, każda w kwocie po 300 zł miesięcznie, płatne do 25-ego dnia każdego miesiąca, poczynając od 25 lutego 2013 roku,

wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności powyższych rat w wyznaczonych terminach,

II.  zasądza od pozwanej E. K. (1) na rzecz strony powodowej Gminy G. kwotę 2.000 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, nie obciążając pozwanej tymi kosztami w pozostałej części.

I C 1144/12

UZASADNIENIE

Strona powodowa Gmina G., w pozwie skierowanym przeciwko pozwanej E. K. (1), domagała się zasądzenia na jej rzecz kwoty 16.164,76 złotych, z odsetkami ustawowymi od dnia 22 lutego 2012 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że pozwana zamieszkuje w lokalu położonym w G. na Osiedlu (...). Podała, że na skutek utraty prawa do przedmiotowego lokalu, wyrokiem z dnia 5 listopada 2004 roku wydanym w sprawie I C 336/04, nakazano eksmisję pozwanej z przedmiotowego lokalu, przyznając jednocześnie prawo pozwanej do lokalu socjalnego, który winna była dostarczyć Gmina G.. Strona powodowa podała, żeze względu na brak lokali socjalnych Gmina G. nie zrealizowała swego obowiązku,zaś pozwana nadal zamieszkiwała sporny lokal, nie ponosząc opłat związanych z korzystaniem z niego. Wskazała również, że w sprawie I C 21/09 Sąd Rejonowy w Głogowie wydał wyrok w którym zobowiązał Gminę do uiszczenia na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. kwoty 16.164,76 złotychtytułem odszkodowania za niezapewnienie pozwanej lokalu socjalnego oraz odsetek ustawowych ikosztów procesu.Strona powodowa podała, że uiściła wskazane wyżej kwoty płacąc za pozwaną łącznie 16.164,76 złotych. Podniosła, że odpowiedzialność pozwanej i strony powodowej stanowi odpowiedzialność insolidum, pozwana bowiem ma obowiązek uiścić powyższą kwotę wobec Spółdzielni zpowodu braku opłacania należności za lokal i zamieszkiwania w nim nadal bez tytułu prawnego,podczas gdy Gmina jest zobowiązana do zapłaty tej kwoty jako odszkodowania za to, że nie wypełniła obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego. Strona powodowa wskazała, że odpowiedzialność ta nie ma charakteru subsydiarnego, ani też nie jest odpowiedzialnością deliktową.Podniosła ponadto, że w przypadku przyznania lokatorowi prawa do lokalu socjalnego przepisy zabezpieczają interesy lokatorów w zakresie możliwości dalszego zamieszkiwania w dotychczasowym lokalu do czasu zaproponowania im umowy najmu lokalu socjalnego. Wskazała, że w kwestii należności za lokal przepis zabezpiecza interesy właściciela lokalu, daje mu bowiem prawo, w razie niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego przy jednoczesnym niepłaceniu odszkodowania przez lokatora, domagania się odszkodowania od gminy, w wyniku czego jego uszczerbek majątkowy jest wyrównany,choć nie przez lokatora. Strona powodowa wskazała, że ponieważ odpowiedzialność odszkodowawcza Gminy służy ochronie interesów właściciela, a nie byłego lokatora uprawnionego do lokalu socjalnego, Gminie która zapłaciła właścicielowiodszkodowanie przysługuje regres w stosunku do tego lokatora, w granicach jego obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów.

Na rozprawie w dniu 18 października 2012 roku pozwana E. K. (1) wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazała, że nie posiada środków finansowych pozwalających na spłatę powyższego zadłużenia. Podniosła również, żejej syn dokonywał spłaty zadłużenia do spółdzielni, również z tytułu wyroku wydanego w sprawie I C 21/09 ( k – 20).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2004 roku Sąd Rejonowy w Głogowie, w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G., nakazał eksmisję pozwanych E. K. (1), S. K., DanielaKoziołkowskiego oraz małoletnich E. K. (2) i M. K. z lokalu położonego w G. na Osiedlu (...) ustalając, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 26 listopada 2004 roku.

Dowód:- wyrok SR w Głogowie – k – 23 akt I C 336/04.

W dniu 10 lipca 2009 roku Sąd Rejonowy w Głogowie zasądził od E. K. (1) oraz Gminy G. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. kwotę 16.164,76 złotych,z odsetkami ustawowymi od dnia 17 września 2008 roku do dnia zapłaty z zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 1 sierpnia 2009 roku.

Dowód: - wyrok SR w Głogowie – k – 115 akt I C 21/09.

W wykonaniu wyroku wydanego w sprawie I C 21/09 Gmina G., w dniu 13 sierpnia 2009 roku, uiściła na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. łączną kwotę 21.385,31 złotych.

Dowód: - kopia wyciągu bankowego – k – 10.

E. K. (1) nie uiściła należności wynikającej z wyroku wydanego w sprawie I C 21/09. Syn E. K. (1) spłacał zadłużenia dotyczące bieżących opłat związanych z mieszkaniem w okresie od lipca 2009 do listopada 2012 roku.

Dowód: - informacja Spółdzielni – k – 28 i k – 37-38,

- przesłuchanie pozwanej – k – 20.

W dniu 10 lutego 2012 roku E. K. (1) otrzymała wezwanie Gminy G. do zapłaty kwoty 16.164,76 złotych, jako należności głównej z wyroku wydanego w sprawie I C 21/09, w terminie do dnia 21 lutego 2012 roku.

Dowód: - wezwanie do zapłaty – k – 12.

E. K. (1) utrzymuje się ze świadczeń z opieki społecznej w kwocie po 271 złotych, jak również z pomocy syna, który miesięcznie przekazuje na jej rzecz kwotę 300 złotych i z którym prowadzi wspólne gospodarstwo domowe.

Dowód: - przesłuchanie pozwanej – k – 20 verte.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Ustalając stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd oparł się przede wszystkim na dowodach z dokumentów, w szczególności w postacidowodu wpłaty i akt Sądu Rejonowego w Głogowie - I C 336/04 i I C 21/09. Sąd nie dał wiary pozwanej co do tego, że jej syn dokonywał spłaty należności wynikającej z wyroku wydanego w sprawie I C 21/09, twierdzenie to bowiem nie zostało w sprawie wykazane, pomimo pouczenia pozwanej o rozkładzie ciężaru dowodu.

Poza sporem w sprawie pozostawało, że zarówno na pozwanej jak i na stronie powodowej ciążył obowiązek zapłaty na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. kwoty 16.164,76 złotych, z odsetkami ustawowymi od dnia 17 września 2008 roku do dnia zapłaty, na mocy prawomocnego wyroku wydanego w sprawie I C 21/09. Podstawą prawną odpowiedzialności strony powodowej był w tym przypadku przepis art. 417 § 1 k.c. w związku z czym ma ona charakter odpowiedzialności deliktowej. Natomiast odpowiedzialność pozwanej za powyższą kwotę wynika z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego( t.j. - Dz.U.2005.31.266 – dalej określana jako u.o.l.). Powyższe przepisy wyłączają co prawda w stanach faktycznych objętych ich hipotezą klasyczną odpowiedzialność odszkodowawczą kontraktową byłych lokatorów, jednakże ustanawiają w jej miejsce szczególnego rodzaju stosunek zobowiązaniowy. Jego treścią jest zapewnienie właścicielowi określonego, płatnego periodycznie wynagrodzenia za dalsze korzystanie z lokalu przez byłego lokatora, już po prawomocnym orzeczeniu eksmisji, a przed jego opuszczeniem w wyniku zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Ponadto na treść tego stosunku zobowiązaniowego składa się również tymczasowe uprawnienie byłego lokatora do zajmowania lokalu po wyroku eksmisyjnym, pomimo utraty przez niego prawa do lokalu - do czasu zaproponowania mu przez gminę oferty najmu lokalu socjalnego. Dlatego właśnie obowiązek byłego lokatora do uiszczania należności określonych w art. 18 ust. 3 u.o.l. nie jest odpowiedzialnością deliktową, zaś nazwanie świadczeń byłego lokatora uiszczanych właścicielowi "odszkodowaniem" spowodowane zostało jedynie, bliskim związkiem przypadków regulowanych w art. 18 ust. 3 u.o.l. z sytuacjami normowanymi przez art. 18 ust. 2, w których rzeczywiście chodzi o odszkodowanie, i podobną w odbiorze społecznym funkcją obu regulacji.Niemożność uznania odpowiedzialności, o której mowa w art. 18 ust. 1 i 3 u.o.l., za odpowiedzialność odszkodowawczą deliktową, wyklucza zastosowanie art. 441 § 1 k.c. do mającej podstawę w art. 417 § 1 k.c. odpowiedzialności Gminy G. za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez pozwaną, powstałą na skutek niedostarczenia jej tego lokalu, oraz do odpowiedzialności pozwanej, opartej na art. 18 ust. 1 i 3 u.o.l. Ponieważ brak także innego przepisu nadającego solidarny charakter odpowiedzialności tych podmiotów, ich odpowiedzialność nie może być uznana za odpowiedzialność solidarną (art. 369 k.c.), lecz za odpowiedzialność in solidum( por. uchwała SN z dnia 7 grudnia 2007 r., sygn. akt III CZP 121/07). Kwalifikacja odpowiedzialności stron w niniejszej sprawie jako odpowiedzialności in solidum ma istotne znaczenie przy rozstrzyganiu kwestii regresu między tymi podmiotami, który stanowi podstawę żądania w niniejszej sprawie.Podkreślić należy, że odpowiedzialność odszkodowawcza gminy wobec właściciela za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej do takiego lokalu z mocy wyroku orzekającego eksmisję, nie jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do obowiązku pozwanej wobec właściciela, wynikającego z art. 18 ust. 1 i 3 u.o.l. Dlatego też uprzednia próba dochodzenia zapłaty za korzystanie z lokali od osoby, co do której orzeczono eksmisję, z przyznaniem uprawnienia do lokalu socjalnegonie stanowi warunku odpowiedzialności odszkodowawczej gminy za niedostarczenie lokali socjalnych. Zaznaczyć przy tym należy, że odpowiedzialność odszkodowawcza gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego, oparta na art. 417 § 1 k.c., leży w interesie właścicieli lokali. Ich interesy bez takiej odpowiedzialności gminy byłyby w istocie pozbawione rzeczywistej ochrony. W takim bowiem przypadku podmiot dysponujący prawomocnym wyrokiem nakazującym opróżnienie lokalu i mający roszczenie zarówno w stosunku do byłego lokatora, jak i gminy, nie był w stanie w istocie zrealizować żadnego z przysługujących mu środków prawnych. Szanse na wyegzekwowanie roszczenia od byłego lokatora, uprawnionego do lokalu socjalnego, są - jak wiadomo - z reguły nikłe, a gmina nie ponosząc odpowiedzialności odszkodowawczej za niedostarczenie lokalu socjalnego na zasadach ogólnych mogła bez ujemnych dla siebie konsekwencji nawet bardzo długo nie wypełniać obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego. Przy czym pierwotnym zobowiązaniem jest obowiązek uiszczania przez pozwaną jako byłego lokatora świadczeń na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G.,za okres zamieszkiwania w dotychczasowym lokalu - do czasu przyznania lokalu socjalnego - unormowany w art. 18 ust. 1 i 3 u.o.l. Natomiast odpowiedzialność strony powodowej wobec tej Spółdzielni ma charakter niejako gwarancyjny, wtórny. Z jednej strony dyscyplinuje Gminę G. do czynienia starań celem jak najszybszego zapewnienia lokalu socjalnego, z drugiej zaś strony, w przypadku gdy brak jest możliwości zapewnienia lokalu, daje szanse Spółdzielni na wyrównanie strat wynikłych z dalszego zajmowania lokalu przez powódkę jako osobę nie posiadającą tytułu prawnego do lokalu i braku pokrywania przez nią opłat wynikających z powołanego wyżej przepisu. Ponieważ odpowiedzialność odszkodowawcza gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego służy ochronie właściciela, a nie byłego lokatora uprawnionego do lokalu socjalnego, gminie, która zapłaciła właścicielowi odszkodowanie, przysługuje regres w stosunku do tego lokatora w granicach jego obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 i 3 u.o.p.l. (por. wyrok SN z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn.. akt V CSK 31/08, opubl.OSNC-ZD 2009/1/16, oraz zachowujące w tym względzie aktualność uwagi zawarte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2004 r., sygn. akt I CK 581/03, Biul. SN 2004, nr 11, s. 9).

Strona powodowa wykazała, że uiściła należność dochodzoną pozwem, a wynikającą z wyroku wydanego w sprawie I C 21/09. Pozwana nie wykazała by zapłaciła jakąkolwiek kwotę na poczet tego zobowiązania. Oświadczeń pozwanej w tym zakresie nie potwierdzają również wykazy Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. z których jednoznacznie wynika, że syn pozwanej regulował wyłącznie bieżące należności wynikające z korzystania ze spornego lokalu, żadna zaś kwota nie została przekazana na poczet należności wynikającej z wyroku wydanego w sprawie I C 21/09. W związku z powyższym roszczenie regresowe Gminy G. było uzasadnione. Należność uiszczona przez Gminę stanowi bowiem de facto wykonanie za pozwaną wobec wymienionej Spółdzielni obowiązku uiszczania należności za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego na podstawie art. 18 ust. 3 u.o.l.

Sąd rozważał rozłożenie należności zasądzonej w niniejszej sprawie na raty. Jednakże pozwana nie posiada źródeł dochodu pozwalających na uiszczanie na rzecz strony powodowej jakichkolwiek rat pozwalających na spłatę należności w rozsądnym terminie. W związku z tym rozłożenie należności na raty nie miałoby dla pozwanej znaczenia, zaś dla strony powodowej oznaczałoby to znaczne odroczenie w czasie terminu zapłaty należnej kwoty, bez żadnych gwarancji uzyskania określonych rat w wyznaczonych do ich spłaty terminach. Stąd świadczenie nie zostało rozłożone na raty.

Roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie nie posiada oznaczonego terminu zapłaty, w związku z tym zgodnie z art. 455 k.c. powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty. Strona powodowa wykazała w niniejszej sprawie fakt skutecznego wezwania pozwanej do zapłaty, w związku czym zasądzono odsetki zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia następnego po terminie wyznaczonym do zapłaty w tym wezwaniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Pozwana przegrała proces w całości w związku z tym, co do zasady, zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c., powinna była zwrócić stronie powodowej całość kosztów procesu. Koszty te stanowiły kwotę 3.209 złotych, w tym 809 złotych opłaty od pozwu i 2.400 złotych wynagrodzenia pełnomocnika. Mając jednak na względzie trudną sytuację materialną pozwanej Sąd obciążył ją połową należnych kosztów wynagrodzenia pełnomocnika i opłatą od pozwu w zakresie kwoty 800 złotych – łącznie kwotą 2.000 złotych, nie obciążając jej na podstawie art. 102 k.p.c. pozostałą częścią należnych stronie powodowej kosztów procesu.