Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2013 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Beata Lorenc – Kociubińska

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2013 roku

sprawy J. J.

oskarżonego z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 4 października 2012 roku sygn. akt III K 7/12

I. zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego J. J. co do pkt I części dyspozytywnej w ten sposób, że z opisu czynu przypisanego wymienionemu oskarżonemu w tym punkcie, a zarzucanego mu w części wstępnej, eliminuje ustalenia związane z czynem w postaci oszustwa z art. 286 § 1 k.k.;

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego J. J. utrzymuje w mocy;

III. zasądza od oskarżonego J. J. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym opłatę w wysokości 300 zł za drugą instancję.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy we Wrocławiu rozpoznał sprawę J. J. oskarżonego o to, że : w okresie od stycznia 2000 r. do grudnia 2003 r. działając przestępstwem ciągłym ze z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej jako ajent dokonujący sprzedaży hurtowej i detalicznej towarów innych niż prasowe dla Spółki Akcyjnej (...) oddział (...), doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości należących do (...) S.A. na łączną kwotę 1.199.460,31 zł, na którą składają się:

- niedobór wynikający z nierozliczenia kwot opisanych na koncie (...) „Rozrachunki z J. J.” na kwotę 263.392,57 zł,

- niedobór kasowy na kwotę 417.679,75 zł ujawniony w trakcie inwentaryzacji z dnia 19 grudnia 2003 r.,

- niedobór w łącznej kwocie 344.552,01 zł powstały na skutek pobrania gotówki od szeregu kontrahentów będących odbiorcami towarów hurtowni (...) i zaniechania odprowadzenia jej na rzecz (...) S.A. oraz nie ujawnieniu tych zdarzeń gospodarczych w dokumentacji księgowej,

- pobraniu towarów od (...) S.A. na łączną kwotę 173.835,98 zł w związku z prowadzoną przez siebie sprzedażą detaliczną oraz zaniechaniu za nie zapłaty,

w ten sposób, że przywłaszczył sobie te pieniądze i aby zataić przed służbami księgowymi (...) S.A. stan faktycznie posiadanej przez siebie gotówki prowadził nierzetelną dokumentację księgową, między innymi polecając podległej sobie pracownicy nieewidencjonowanie poszczególnych dowodów KP oraz ewidencjonowanie poszczególnych fikcyjnych dowodów księgowych KW, a w szczególności w dniu 18 i 19 grudnia 2003 roku polecił kasjerce A. C. wystawienie poświadczających nieprawdę dowodów wpłaty na kwotę 100.000 zł i 200.000 zł czym działał na szkodę wymienionej spółki (...) S.A.;

to jest o czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 284 § 1 k.k. i art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k.

Po rozpoznaniu tej sprawy Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 4 października 2012 r. uznał oskarżonego J. J. za winnego zarzucanego mu czynu, z tym że czyn ten zakwalifikował jako przestępstwo z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. i art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres lat 4.

Na podstawie art. 46 §1 k.k. zobowiązał oskarżonego do naprawienia części szkody wyrządzonej przestępstwem przez zapłatę na rzecz (...) SA kwoty 478.965,66 zł.

Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet kary pozbawienia wolności zaliczył okres zatrzymania oskarżonego od 19 do 20 grudnia 2003 r.

Na podstawie art. 44 § 2 k.k. i art. 230 § 2 k.p.k. orzekł o dowodach rzeczowych.

Zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych.

Wyrok powyższy zaskarżył obrońca J. J. zarzucając (dosłowny cytat):

„1. mającą bezpośredni wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów prawa procesowego art. 413 § 2 pkt 1 i art. 424 § 1 pkt 1, wyrażającą się w sprzeczności między wyrokiem a uzasadnieniem polegającą na przypisaniu oskarżonemu czynu opisanego w pkt I części dyspozytywnej wyroku (zgodnego z aktem oskarżenia) przestępstwa „oszustwa” opisanego w przepisie art. 286 § 1 k.k., w sytuacji gdy z przyjętej kwalifikacji prawnej i treści uzasadnienia jednoznacznie wynika, iż Sąd Okręgowy uznał oskarżonego za winnego przywłaszczenia mienia, tj. występku z art. 284 § 1 k.k. i temu przyporządkował ocenę dowodów;

a ponadto przy przyjęciu, iż oskarżony dopuścił się czynu opisanego art. 284 § 1 k.k.

2. mający bezpośredni wpływ na treść wyroku (art. 438 pkt 3 k.p.k.) błąd w ustaleniach faktycznych wyrażający się w bezpodstawnym przyjęciu, że oskarżony J. J. dopuścił się przypisanego mu w pkt I części dyspozytywnej wyroku, występku określonego w przepisie art. 284 § 1 k.k., tj. iż w okresie od stycznia 2000 r. do grudnia 2003 r. działając przestępstwem ciągłym ze z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości należącej do (...) SA na łączną kwotę 1.199.460,31 złotych, w sytuacji gdy:

- brak jest w aktach sprawy jakichkolwiek wiarygodnych dowodów, w tym w postaci dokumentów dających podstawę do przyjęcia tezy oskarżenia za uzasadnioną i wykazaną,

- ze względu na skuteczny przelew na podstawie umowy cesji z dnia 31 lipca 2003 r. należności z tytułu łączącej oskarżonego z pokrzywdzoną Umowy Agencji (...) nr (...) z dnia 1 sierpnia 2003 r. obejmujące umowy i faktury dotyczące transakcji kupna sprzedaży towarów w okresie od 1 stycznia 2000 r. do 31 grudnia 2003 r., zobowiązania pokrzywdzonej, względem oskarżonego znacznie przewyższającego sumę niedoboru, która to kwota wobec wymagalności obu roszczeń podlegała potrąceniu zgodnie z przepisem art. 481 § 1k.c.,

3. mający bezpośredni wpływ na treść wyroku (art. 438 pkt 3 k.p.k.) błąd w ustaleniach faktycznych wyrażający się w bezpodstawnym przyjęciu, że szkodliwość czynu przypisanego oskarżonemu w występku określonego w przepisie art. 18 §1 k.k. i art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. cechuje się wysoką szkodliwością społeczną, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ze względu na całokształt okoliczności przedmiotowych w szczególności na motywy działania oskarżonego, rangę dokumentu i sposób jego wykorzystania, jest szkodliwy społecznie w stopniu znikomym,

4. mającą wpływ na treść orzeczenia rażącą obrazę postępowania w szczególności art. 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. w zw. z art. 438 § 2 k.p.k. wyrażającą się w oparciu wyroku na dowodach nieujawnionych na rozprawie tj. zeznaniach R. S., które to zeznania stanowiły podstawę ustaleń faktycznych,

5. mającą wpływ na treść wyroku rażącą obrazę postępowania w szczególności art. 2 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k., wyrażającą się w bezpodstawnym oddaleniu wniosku o dopuszczenie dowodów z dnia 21 maja 2012 r. (data wpływu), w szczególności z akt Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny prowadzonej pod sygnaturą I C 1411/05 i dowodu z załączonego przez pokrzywdzoną do tych akt potwierdzonego za zgodność z oryginałem podpisanego przez Kierownika D. Księgowości pokrzywdzonej A. Z. Plan Kont (w skrócie (...)) z dnia 2 stycznia 2006 r. sporządzonego ze stanem na grudzień 2003 r., w sytuacji gdy przeprowadzenie tych dowodów było konieczne i uzasadnione okolicznościami sprawy,

6. mającą wpływ na treść wyroku rażącą obrazę postępowania w szczególności art. 2 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k., wyrażająca się w nierozpoznaniu wniosku z dnia 27 sierpnia 2012 r. i faktycznym nieodniesieniu się do wskazanych w tym wniosku twierdzeń i załączonych dowodów w sytuacji, gdy przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów miało istotne znaczenie dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania z uwzględnieniem ustawowych praw oskarżonego,

7. mającą wpływ na treść wyroku rażącą obrazę postępowania w szczególności art. 2 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 k.k., wyrażającą się w bezpodstawnym oddaleniu wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych z zakresu rachunkowości, w sytuacji gdy przeprowadzenie zawnioskowanego dowodu miało istotne znaczenie dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania z uwzględnieniem ustawowych praw oskarżonego w szczególności ze względu na dowody zawarte we wniosku z dnia 27 sierpnia 2012 r. potwierdzające przekazanie przez oskarżonego pokrzywdzonej pieniędzy pobranych od E. N., A. M. (1), P. G., Z. R., R. K. i R. H.,

8. art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. i art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie nie spełniającej wymagań stawianych uzasadnieniu wyroku oceny wyjaśnień oskarżonego i odmówienie tym dowodom waloru wiarygodności w sposób sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania, w szczególności w kontekście zaspokojenia przez oskarżonego roszczenia wynikającego z umowy cesji z dnia 31 lipca 2003 r. należności z tytułu łączącej oskarżonego z pokrzywdzoną Umowy Agencji (...) nr (...) z dnia 1 sierpnia 2003 r. obejmujące umowy i faktury dotyczące transakcji kupna sprzedaży towarów w okresie od 1 stycznia 2000 r. do 31 grudnia 2002 r. oraz przedstawionych przez oskarżonego dowodów,

9. mająca wpływ na treść wyroku, obrazę przepisów postępowania, w szczególności art. 7 k.p.k., polegającą na zastąpieniu jednoznacznych ustaleń co do prawidłowego działania systemu informatycznego do prowadzenia rejestrów handlowych pokrzywdzonej domniemaniami oraz ocenami czynionymi w oderwaniu od materiału dowodowego, w szczególności nie wyjaśnienie sprzeczności w tym zakresie w zeznaniach A. M. (2) oraz T. B.,

10. mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania (art. 438 pkt 2 k.p.k.), tj. art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k., polegającą na:

- braku wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jakie fakty, istotne dla postawionego oskarżonemu zarzutu ustalone zostały w oparciu o ujawnione w toku rozprawy głównej dowody,

- braku faktycznego wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, umożliwiających instancyjną kontrolę orzeczenia, przyczyn odmówienia wiarygodności wyjaśnieniom J. J., a także braku odniesienia się do zeznań H. M., A. C. i J. O. i

11. stanowiącą konsekwencję wyżej przedstawionych zarzutów, a mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania, w szczególności art. 5 § 2 k.p.k., polegającą na przyjęciu, że nie zachodzą w niniejszej sprawie wątpliwości, których nie da się usunąć”.

Podnosząc wskazane zarzuty apelujący wniósł o

„1. zmianę zaskarżonego wyroku przez:

- uniewinnienie oskarżonego od popełnienia czynu przypisanego mu w pkt I części dyspozytywnej wyroku, tj. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. i art. 12 k.k.,

- przyjęcie, iż społeczna szkodliwość czynu opisanego w pkt I części dyspozytywnej wyroku, tj. 271 §1 k.k. jest znikoma i w tym zakresie umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 ust. 3 k.p.k.,

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania”.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszym rzędzie należy zauważyć, że mimo, iż środek odwoławczy w części wstępnej zawiera szereg różnorodnych zarzutów, autor koncentruje się w nim głównie na polemice z opinią biegłych z zakresu księgowości, dążąc do podważenia wartości dowodowej owej opinii. Do kwestii tej Sąd odwoławczy odniesie się w dalszej części uzasadnienia.

W zarzucie 1 apelacji podniesiono, że zachodzi sprzeczność pomiędzy częścią rozstrzygającą zaskarżonego wyroku a jego uzasadnieniem polegająca na tym, iż w tzw. sentencji przypisano oskarżonemu przestępstwo oszustwa, gdy tymczasem w uzasadnieniu orzeczenia mowa jest o przywłaszczeniu mienia z art. 284 § 1 k.k.

Sposób w jaki wskazany zarzut został sformułowany prowadzi do wniosku, że apelujący nie zapoznał się należycie z treścią zaskarżonego wyroku. W części wstępnej orzeczenia istotnie zarzucono J. J. przestępstwo z art. 286 § 1 k.k., jednakże nie jako samodzielny byt prawny lecz w zbiegu z art. 284 §1 k.k. i art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. oraz art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. i art. 12 k.k. W opisie przedmiotowego czynu (w drugiej części) poza znamionami oszustwa zostały również zawarte znamiona przywłaszczenia mienia, a nadto przedstawiono tam modus operandi owego działania.

Podczas rozprawy w dniu 3 października 2012 r. Sąd Okręgowy uprzedził strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej zarzucanego oskarżonemu czynu na art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 18 §1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. (vide k. 2816 in fine, tom XIV).

Sąd I instancji istotnie w sposób niezbyt fortunny sformułował pkt I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, stwierdzając że (cyt.) „ uznaje oskarżonego J. J. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu” co może sugerować, iż także czynu w postaci oszustwa. Podana jednak zaraz potem kwalifikacja prawna owego przestępstwa wskazuje jednoznacznie, że wymieniony oskarżony został skazany wyłącznie za przywłaszczenie powierzonego mu mienia (tzw. sprzeniewierzenie) – to jest za występek z art. 284 § 2 k.k. (a nie jak błędnie podnosi apelujący z art. 284 § 1 k.k.) w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 §1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k.

Jak wspomniano uprzednio w opisie czynu zarzucanego oskarżonemu w części wstępnej orzeczenia zostały zawarte wszystkie elementy przywłaszczenia powierzonego mienia, dlatego też Sąd meriti po uprzedzeniu stron o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej przedmiotowego czynu (w trybie art. 399 § 1 k.p.k.) był uprawniony do przyjęcia wskazanej uprzednio kwalifikacji. W przedstawionej sytuacji oskarżony został de facto skazany za czyn, który był mu w rzeczywistości zarzucony z tą tylko zmianą, że w kwalifikacji prawnej w miejsce art. 284 § 1 k.k. przyjęto art. 284 § 2 k.k. oraz pominięto art. 286 § 1 k.k. Swoje stanowisko w tej kwestii Sąd Okręgowy wyjaśnił klarownie na stronach 30-31 uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

W celu doprecyzowania zakresu czynu przypisanego J. J. w pkt I części dyspozytywnej orzeczenia Sąd Apelacyjny zmienił opis owego czynu w ten sposób, że wyeliminował z niego ustalenia zawarte w części wstępnej, związane z zarzuconym oskarżonemu występkiem z art. 286 § 1 k.k.

Na zakończenie tej części uzasadnienia należy podkreślić, że niewłaściwe sformułowanie przez Sąd meriti pkt I części dyspozytywnej orzeczenia nie miało żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 438 pkt 2 k.p.k.

W dalszej części środka odwoławczego autor zawarł szereg kolejnych zarzutów dotyczących obrazy prawa procesowego, a także zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia. Na tle owych zarzutów należy w pierwszej kolejności podkreślić, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia nie może sprowadzać się wyłącznie do prostej polemiki strony, która zarzut taki formułuje z oceną dowodów dokonaną przez Sąd orzekający. Dla skuteczności owego zarzutu niezbędnym jest wykazanie, że Sąd ten naruszył w toku wyrokowania reguły określone w art. 7 k.p.k. Nie wystarczy natomiast prosta negacja przez stronę procesową oceny poszczególnych dowodów przeprowadzonej przez Sąd meriti i przeciwstawienie jej własnej oceny tychże dowodów. Do takiego zaś zabiegu sprowadzają się w istocie wywody autora apelacji, który poza prostą polemiką z rozstrzygnięciem zapadłym w pierwszej instancji nie wykazał naruszenia art. 7 k.p.k. w jakimkolwiek zakresie.

Jeśli chodzi o dokumenty, o których apelujący wspomina w zarzucie 2 tiret 1 środka odwoławczego należy podnieść, że Sąd meriti wypowiedział się na ten temat w sposób jasny i przekonujący. Sąd ten trafnie podkreślił, że biegłe z zakresu księgowości opracowały swoją opinię w oparciu o wskazane w niej dokumenty źródłowe, analizując przy tym także dokumenty i oświadczenia złożone przez oskarżonego (vide str. 21 uzasadnienia orzeczenia). Dowód z powołanej opinii przeczy twierdzeniu autora apelacji, że w sprawie brak jest (cyt.) „ dowodów, w tym w postaci dokumentów dających podstawę do przyjęcia tezy oskarżenia za uzasadnioną i wykazaną” (str. 1 in fine apelacji).

Co do umowy cesji, o której apelujący wspomina w pkt 2 apelacji, tiret 2 należy stwierdzić, że owa czynność prawna nie może prowadzić do wniosku – wbrew twierdzeniom apelującego zawartym na stronie 7 in fine środka odwoławczego (k. 2479) – o nie zaleganiu przez oskarżonego z należnościami na rzecz pokrzywdzonej spółki. Przeczy temu chociażby treść (...) z dnia 31 lipca 2003 r. (a zatem noszącego tę samą datę co umowa cesji), z którego wynika, że w dniu tym istniały po stronie oskarżonego zaległości płatnicze na rzecz spółki (...). Słusznie zwrócił na to uwagę Sąd meriti na stronie 7 uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

Fakt cesji przez pokrzywdzoną spółkę na rzecz J. J. należności z tytułu określonych umów i faktur nie oznacza, że oskarżony przestał w ten sposób zalegać z należnościami w stosunku do tejże spółki. Oznaczało to jedynie, że poprzez przelanie (cesję) na rzecz oskarżonego wierzytelności spółki z tytułu umów i faktur istniejących po stronie podmiotów trzecich, pokrzywdzona spółka ułatwiała mu w ten sposób spłatę własnych zaległości na jej rzecz. Umowa cesji z dnia 31 lipca 2003 r. w żadnym razie nie może być więc traktowana jako dowód ekskulpujący oskarżonego od przypisanego mu czynu.

W pkt 3 apelacji autor wywodzi, że przypisany J. J. czyn z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. charakteryzuje się znikomą szkodliwością społeczną. Zapomina jednak apelujący, że czyn ten nie może być oceniany jako osobny byt prawny, lecz jako element przypisanego oskarżonemu czynu ciągłego pozostający w zbiegu z zachowaniem określonym w art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. (art. 11 § 2 k.k.).

Sąd Okręgowy trafnie wypowiedział się na ten temat na stronach 28-30 uzasadnienia orzeczenia, podnosząc, że wystawianie z polecenia oskarżonego przez A. J. (dawnej C.) fikcyjnych dowodów wpłat miało ścisły związek z jego zachowaniem polegającym na przywłaszczeniu powierzonego mu mienia (służyło ukryciu tego procederu). Z tych względów bagatelizowanie przez autora apelacji owej działalności J. J. (z art. 18 §1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k.) jest całkowicie bezpodstawne.

Jeśli chodzi o pkt 4 apelacji można zgodzić się z zawartym w owym punkcie zarzutem obrazy art. 410 k.p.k. polegającej na wskazaniu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dowodu z zeznań świadka R. S. (str. 8 in fine) mimo, że na rozprawie głównej dowód ten nie został przeprowadzony.

Niemniej zarzut naruszenia powołanego przepisu byłby skuteczny tylko wtedy, gdyby podnosząca go strona procesowa wykazała, że uchybienie to mogło mieć wpływ na treść orzeczenia w rozumieniu art. 438 pkt 2 k.p.k. Autor apelacji w żaden sposób tego jednak nie wykazał.

Przychylając się w związku z powyższym do poglądu apelującego, że we wskazanym zakresie doszło w pierwszej instancji do naruszenia prawa procesowego, należy jednocześnie podkreślić, iż nie miało to żadnego wpływu na treść zaskarżonego wyroku w rozumieniu art. 438 pkt 2 k.p.k. O istotnym wpływie obrazy przepisów postępowania na treść orzeczenia można mówić dopiero wtedy, gdy przekonująco wykaże się, iż kwestionowane rozstrzygnięcie byłoby w zasadniczy sposób odmienne od tego, które w sprawie zapadło (vide postanowienie Sądu Najwyższego z 18 marca 2003 r., IV KKN 332/00, LEX nr 77447). W niniejszej sprawie sytuacja taka jednak nie zachodzi.

Zeznania świadka R. S. należy uznać za dowód o drugorzędnym znaczeniu, a jego pominięcie (jako nieprzeprowadzonego) i tak nie może zmienić treści rozstrzygnięcia opartego w zasadniczym elemencie na opinii biegłych z zakresu księgowości. O tym, że zeznania świadka R. S. stanowiły dowód o drugorzędnym znaczeniu świadczy okoliczność, że Sąd meriti wymienił jego osobę wśród szeregu innych świadków, podnosząc że dowody te pełniły jedynie pomocniczą rolę w stosunku do dowodu głównego w postaci wspomnianej opinii biegłych (vide str. 24 in principio uzasadnienia orzeczenia).

W pkt 5 apelacji autor zarzucił obrazę art. 2 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. polegającą na bezpodstawnym oddaleniu wniosku dowodowego dotyczącego akt sprawy I C 1411/05 Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się naruszenia prawa procesowego we wskazanym zakresie. Wspomniana sprawa I C 1411/05 pozostaje przez cały czas zawieszona w związku z toczącym się wobec J. J. postępowaniem karnym prowadzonym w niniejszej sprawie (vide notatka urzędowa z dnia 4.02.2013 r. - k.2504). Odwoływanie się do materiału dowodowego zgromadzonego w innej sprawie jest w tym przypadku zabiegiem chybionym, gdyż oskarżony, uznając to za celowe mógł sam złożyć do akt sprawy karnej niezbędne jego zdaniem odpisy dokumentów ze sprawy cywilnej, w której występuje jako strona procesowa. Skoro tego nie uczynił, powołanie się przez Sąd meriti na treść art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. należy uznać za słuszne, tym bardziej, że Sąd ten trafnie zwrócił uwagę na okoliczność, iż (cyt.) „ mnożenie przez oskarżonego dokumentacji stanowi przyjętą przez niego linię obrony zmierzającą do zaciemnienia sytuacji jaka panowała w rozliczeniach hurtowni przy ul. (...) z (...) SA” (str. 21 in fine uzasadnienia orzeczenia). Dodać do tego należy, (o czym już wcześniej wspomniano), że biegłe z zakresu księgowości poddały analizie nie tylko wskazane w opinii dokumenty źródłowe, lecz także (cyt.) „załączane przez oskarżonego dokumenty i oświadczenia zawarte w jego pismach procesowych” (str. 21 uzasadnienia orzeczenia). Na okoliczność tę Sąd meriti wskazał też na stronie 14 in fine uzasadnienia. W tej sytuacji o naruszeniu przynależnego oskarżonemu prawa do obrony nie może być zatem mowy.

W związku z odwołaniem się przez apelującego do wspomnianej sprawy I C 1411/05 Sądu Okręgowego we Wrocławiu podkreślić nadto należy, że zgodnie z zasadą samodzielności jurysdykcyjnej Sądu orzekającego, o której mowa w art. 8 § 1 k.p.k. „ Sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu”.

W tym stanie rzeczy tę część apelacji Sąd odwoławczy uznał za bezzasadną.

Jeśli chodzi o zarzut 6 apelacji należy wskazać, że wbrew twierdzeniu apelującego Sąd meriti rozpoznał częściowo wniosek dowodowy z dnia 27 sierpnia 2012 r. Uczynił to na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2012 r., wydając postanowienie o (cyt.) „ dopuszczeniu dowodów z kserokopii dokumentacji opisanej w piśmie oskarżonego z dnia 27 sierpnia 2012 r., zaliczając ją w poczet materiału dowodowego” (k. 2794v).

Skoro apelujący uważa, że wniosek dowodowy oskarżonego z dnia 27 sierpnia 2012 r. nie został rozpoznany w pełnym zakresie, winien równocześnie wykazać jaki wpływ na treść orzeczenia miało to uchybienie w rozumieniu art. 438 pkt 2 k.p.k. Apelujący tego nie uczynił, w związku z tym należy w tym miejscu przywołać uwagi związane z pkt 4 apelacji (dotyczące istoty art. 438 pkt 2 k.p.k.).

W pkt 7 środka odwoławczego apelujący zarzucił bezpodstawne oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych z zakresu księgowości. Rozwinięcie tego zarzutu znajduje się w większej części uzasadnienia apelacji, w której autor prowadzi długotrwałą polemikę z zawartą w aktach sprawy opinią wspomnianych biegłych.

Odnosząc się do tej części środka odwoławczego na wstępie należy podnieść, iż kwestie związane z opiniami biegłych winny być rozważane na tle art. 201 k.p.k. (a nie jak błędnie wskazał to apelujący w pkt 7 środka odwoławczego na tle art. 170 §1 k.p.k.). Aby skutecznie podważyć opinię biegłego (biegłych) strona musi wykazać, że opinia taka dotknięta jest jedną z wad określonych w powołanym przepisie. Apelujący nie wykazał jednak aby wady, o których mowa w art. 201 k.p.k. odnosiły się do opinii biegłych z zakresu księgowości. Sama polemika ze stanowiskiem biegłych to za mało, aby można było mówić o naruszeniu owego przepisu.

Ponieważ autor apelacji poświęcił wspomnianej opinii główną uwagę, dążąc do podważenia jej wartości dowodowej, należy odwołać się do poglądów judykatury dotyczących omawianej kwestii. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 lipca 2006 r. (III KK 455/05, OSNwSK 2006/1/1480) wskazał, że „ Subiektywne przekonanie strony o wadliwości sporządzonych opinii, dowolne twierdzenie, że są one błędne, czy też sprzeczne, w żadnym razie nie może decydować o obowiązku dopuszczenia przez sąd kolejnej opinii”.

Podobny pogląd Sąd Najwyższy wyraził w postanowieniu z dnia 13 września 2006 r. (IV KK 139/06, OSNwSK 2006/1/1715), stwierdzając, iż „ Jeżeli opinia biegłego jest przekonująca i zupełna dla sądu, który swoje stanowisko w tym względzie uzasadnił, to fakt, iż opinia taka nie jest przekonywająca (niepełna) dla stron procesowych, nie jest przesłanką dopuszczenia kolejnej opinii w oparciu o przepis art. 201 k.p.k.”.

Jak uprzednio wspomniano apelujący błędnie odwołał się w zarzucie 7 apelacji do art. 170 § 1 k.p.k., a nie do art. 201 k.p.k. (vide: wyrok SN z 9 września 2011 r., IV KK 37/11, LEX nr 1027187, postanowienie SN z 22 sierpnia 2002 r., IV KKN 37/99, LEX nr 55528), niemniej w świetle art. 201 k.p.k., mając na względzie przytoczone wyżej judykaty, brak jest podstaw do uznania, że przedmiotowa opinia posiada wady o których mowa w tym przepisie.

Sąd Okręgowy stwierdził, że (cyt.) „ Opinia sporządzona w niniejszej sprawie jest jasna, rzetelna i nie zawierająca sprzeczności” (str. 21 uzasadnienia orzeczenia). To sam Sąd ten stwierdził też na stronie 22 in principio uzasadnienia. Skoro tak (cyt.) „ Subiektywne przekonanie strony o wadliwości sporządzonych opinii ... nie może decydować o obowiązku dopuszczenia przez sąd kolejnej opinii” (tak SN w sprawie III KK 455/05).

Dodać do tego wypada, że Sąd I instancji swoje stanowisko co do wartości dowodowej opinii biegłych z zakresu księgowości uzasadnił szczegółowo i przekonująco, wskazując przy tym na szereg dalszych dowodów, podważających wersję wydarzeń prezentowaną przez oskarżonego (vide str. 21-25 uzasadnienia orzeczenia).

W tym stanie rzeczy, mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał, że omawiana część środka odwoławczego na uwzględnienie nie zasługuje.

Nawiązując do twierdzenia autora apelacji, że oskarżony de facato nie zalegał z należnościami na rzecz pokrzywdzonej spółki (vide zarzut 2, tiret 2 in fine apelacji, str. 1 in fine) godzi odwołać się do dotyczącego owego twierdzenia fragmentu uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy wykazał w tym fragmencie w oparciu o dokładną analizę materiału dowodowego, a w szczególności opinii biegłych z zakresu księgowości, że nie zasługują na wiarę wyjaśnienia oskarżonego w tej części, w której stwierdził on, iż (cyt.) „... nie doszło do niedoboru w prowadzonej przez niego hurtowni, a z rozliczeń z (...) wynika, iż to Spółka (...) jest dłużnikiem oskarżonego” (str. 21 in principio uzasadnienia orzeczenia). Jak uprzednio wspomniano Sąd meriti po przeprowadzeniu dokładnej analizy materiału dowodowego, a przede wszystkim opinii biegłych z zakresu księgowości wskazał w konkluzji co następuje (cyt.) „ W świetle opinii biegłych z zakresu księgowości nie budzi żadnych wątpliwości Sądu, iż J. J. prowadząc hurtownię przy ul. (...) w ramach współpracy z (...) S.A. spowodował w w/w spółce szkodę w wysokości 1.199.460,31 zł ...” (str. 26 in fine uzasadnienia orzeczenia).

W dalszej części uzasadnienia Sąd meriti wymienił precyzyjnie elementy owej szkody (str. 27 in principio), po czym wykazał w obszernych wywodach, że J. J. kwotę tę przywłaszczył w rozumieniu art. 284 §2 k.k. (str. 27-30 uzasadnienia orzeczenia). Omówienie kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego jest bardzo szczegółowe, a wywody Sądu meriti w tym zakresie nie nasuwają żadnych zastrzeżeń.

Wbrew zarzutowi zawartemu w pkt 8 apelacji Sąd Okręgowy odniósł się właściwie do wyjaśnień oskarżonego, konfrontując ich treść z całokształtem zebranego w sprawie materiału dowodowego (o czym była wcześniej mowa). Sąd ten wskazał w jakiej części wyjaśnienia oskarżonego uznał za wiarygodne (str. 20 uzasadnienia wyroku), a w jakiej nie, należycie uzasadniając swoje stanowisko w tym zakresie (str. 21 i nast. uzasadnienia orzeczenia). Z tych względów zarzut obrazy art. 424 § 1 k.p.k. zawarty w pkt 8 apelacji jawi się jako gołosłowny, a przez to bezzasadny. To samo dotyczy zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. Apelujący nie wykazał przekonująco aby Sąd meriti naruszył powołany przepis. Wywody apelującego w tej kwestii również są gołosłowne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji dokonał prawidłowej analizy całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd meriti wskazał jako dowód rangi zasadniczej opinię biegłych z zakresu księgowości, z tym że ocenę tego dowodu wsparł dokładną analizą innych dowodów, w szczególności zeznań świadków wymienionych na stronach 22-25 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Sąd ten omówił również w tej części uzasadnienia dokumentację zawartą w aktach o sygnaturze 3 Ds 181/11, stwierdzając iż nie podważa ona opinii biegłych (str. 21 in fine). Dodał przy tym, że dokumenty zamieszczone w owych aktach pokrywają się z tymi, które oskarżony złożył do akt niniejszej sprawy wraz z pismem z dnia 27 lutego 2012 r. Tym samym wskazane akta nie wniosły do niniejszej sprawcy niczego nowego (vide str. 25 uzasadnienia orzeczenia).

W tym stanie rzeczy, w świetle powyższych okoliczności, zarzut 8 apelacji Sąd odwoławczy uznał za bezzasadny. Należy tu dodać, że na temat wspomnianej w tym zarzucie umowy cesji z dnia 31 lipca 2003 r. była już mowa uprzednio (przy okazji omówienia zarzutu 2, tiret 2 apelacji).

Zarzut 10 apelacji w dużej części jest tożsamy z zarzutem 8. Również w tej części środka odwoławczego apelujący zarzucił obrazę art. 424 § 1 k.p.k., jednakże jak wcześniej wspomniano zarzut ten jest bezzasadny, albowiem uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymogi określone w powołanym przepisie.

Całkowicie niezgodne z prawdą jest twierdzenie autora apelacji, iż Sąd meriti nie wskazał przyczyn, dla których odmówił w zasadniczym zakresie wiary wyjaśnieniom oskarżonego. Jak już wyżej wykazano Sąd meriti uznał wyjaśnienia oskarżonego w tej części, w której twierdził on, że nie zalegał z należnościami na rzecz pokrzywdzonej spółki i nie przywłaszczył owych należności za niewiarygodne ponieważ pozostają one w ewidentnej sprzeczności z materiałem dowodowym omówionym na stronach 21-25 uzasadnienia orzeczenia. W tej części uzasadnienia Sąd meriti odniósł się również do zeznań świadków wspomnianych w apelacji, a to: A. J. (dawniej C.), A. M. (2) i J. O. (vide strony 23 in fine – 24 in principio). Z tego względu zarzut 10 tiret 2 środka odwoławczego jawi się jako całkowicie bezpodstawny.

Co do obrazy art. 5 § 2 k.p.k. (zarzut 11 apelacji) należy podnieść, że apelujący błędnie interpretuje treść powołanego przepisu. W związku z tym, w celu dokładnego wyjaśnienia istoty reguły in dubio pro reo zawartej w art. 5 § 2 k.p.k. należy odwołać się do stanowiska Sądu Najwyższego w tej materii. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 kwietnia 2012 r. (V KK 335/11) podniósł co następuje: „ Jeśli chodzi o przepis art. 5 §2 k.p.k., to dla oceny, czy nie został naruszony zakaz in dubio pro reo nie są miarodajne wątpliwości, zgłaszane przez stronę, ale jedynie to, czy orzekający w sprawie sąd meriti rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych lub wykładni prawa i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, względnie to, czy w świetle realiów konkretnej sprawy wątpliwości takie powinien powziąć. Powyższe wątpliwości odnoszą się więc m.in. do sytuacji, gdy z zebranego materiału dowodowego wynikają różne wersje, a żadnej z nich nie daje się wyeliminować drogą dostępnej weryfikacji. Nie należą natomiast do nich wątpliwości związane z problemem oceny dowodów, a więc który z wzajemnie sprzecznych dowodów zasługuje na wiarę, a który tego waloru nie ma (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.12.2010 r., II KK 308/10, LEX nr 686681; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23.03.2011 r., II AKa 468/10, KZS 2011/89). Innymi słowy art. 5 § 2 k.p.k. znajduje zastosowanie dopiero wtedy, gdy możliwość pewnych ustaleń za pomocą swobodnej oceny dowodów zostaje wyczerpana. Sytuacja równoznaczna z <<nie dającymi się usunąć wątpliwościami>> jest kategorią obiektywną w tym sensie, że zasady logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego lub nauki nie pozwalają ustalić określonego faktu. Nie ma to zatem nic wspólnego z subiektywnymi ocenami strony procesowej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31.01.2012 r., II AKa 403/11, LEX nr 1109536)”. W świetle powołanego judykatu, nie może być mowy o naruszeniu art. 5 § 2 k.p.k., gdyż to jedynie autor apelacji zgłasza własne (subiektywne) wątpliwości, których nie miał Sąd meriti.

Co do zarzutu 9 apelacji, w którym autor wywodzi, że w pierwszej instancji doszło do naruszenia art. 7 k.p.k. była już na ten temat mowa we wcześniejszych fragmentach uzasadnienia. Raz jeszcze wypada w związku z tym stwierdzić, iż Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się takiego uchybienia po stronie Sądu I instancji. W kwestii systemu informatycznego (...)(o którym apelujący wspomina w omawianym punkcie środka odwoławczego) Sąd meriti wypowiedział się szczegółowo na stronie 27 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Stanowisko tegoż Sądu jest w tym zakresie klarowne i przekonujące, natomiast wywody autora apelacji sprowadzają się tu do prostej polemiki z owym stanowiskiem i jako takie nie mogą być uznane za zasadne.

Jeśli chodzi o dokument wskazany we wniosku apelacji (dowód wpłaty na kwotę 6.000 zł), dokumentowana owym dowodem wpłaty czynność oskarżonego została dokonana już poza zakresem przypisanego mu czynu (styczeń 2000 – grudzień 2003 r.) i nie może mieć przez to znaczenia dla jego odpowiedzialności karnej.

Jeśli chodzi o zeznania E. B. przesłuchanej w charakterze biegłej w prokuraturze do sprawy 3 Ds 43/13 (k. 2514-2516) dowód ten nie wniósł do niniejszej sprawy żadnych nowych faktów. Biegła w toku przesłuchania oświadczyła, że nie jest w stanie udzielić odpowiedzi na zadane przez prokuratora pytania, gdyż nie dysponowała niezbędną dokumentacją, która by jej na to pozwoliła.

Zeznania wymienionej biegłej z pewnością nie stanowią dowodu, w oparciu o który można byłoby podważyć opinie biegłych z zakresu księgowości wydane w niniejszej sprawie. Jak już wcześniej podkreślono apelujący nie wykazał w przekonujący sposób aby opinie te były dotknięte jedną z wad określonych w art. 201 k.p.k. Subiektywne przekonanie autora apelacji o braku wartości dowodowej owych opinii nie stanowi dostatecznej przesłanki do uwzględnienia jego wniosku o powołanie innych biegłych (w szczególności jeśli zważyć stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w powołanym wcześniej orzeczeniu z dnia 26 lipca 2006 r. (III KK 455/05)).

Reasumując należy stwierdzić, iż poza redakcyjną zmianą opisu czynu przypisanego J. J. w pkt I części dyspozytywnej orzeczenia, Sąd Apelacyjny w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy, uznając apelację za bezzasadną.

Orzeczenie o kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze opiera się o art. 627 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.