Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Aneta Łokaj

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko (...) Publicznemu Szpitalowi (...) we W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Publicznego Szpitala (...) we W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 143 118,10 zł (sto czterdzieści trzy tysiące sto osiemnaście zł i dziesięć groszy) z ustawowymi odsetkami od kwoty 134 719,30 zł od dnia 7 marca 2013 r. do dnia zapłaty i od kwoty 8 398,80 zł od dnia 8 marca 2013 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanego (...) Publicznego Szpitala (...) we W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 11 199 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt I C 731/13

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W., w pozwie skierowanym w postępowaniu nakazowym przeciwko (...) Publicznemu Szpitalowi (...) we W., domagała się zasądzenia na jej rzecz od strony pozwanej kwoty 151 637,65 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 142 884,10 zł od dnia 7 marca 2013r. i od kwoty 8 753,65 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu, powodowa spółka podniosła, że w dniu 8 listopada 2011r. strony zawarły umowę nr (...), której przedmiotem była dostawa produktów farmaceutycznych. Na podstawie tej umowy, powódka zobowiązała się do dostarczania określonego asortymentu, zaś strona pozwana zobowiązała się do zapłaty ceny. W trakcie wykonywania umowy strony podpisały aneks nr (...) z dnia 14 grudnia 2011r. W okresie od kwietnia do sierpnia 2012 roku strona pozwana zamówiła u powódki szereg produktów z jej asortymentu. Zamówione produkty zostały pozwanej dostarczone. Na dowód wykonania zamówień powódka wystawiła stronie pozwanej faktury VAT, zawierające w swej treści terminy płatności. Pozwany nie uregulował należności w terminie, a powodowa spółka pismem z dnia 19 listopada 2012 roku wezwała pozwanego do zapłaty należności objętych fakturami. Strona pozwana pozostawiła pismo bez odpowiedzi, a także nie dokonała spłaty zobowiązania.

Strona powodowa podniosła, że do zapłaty pozostaje wciąż kwota 142 884 zł należności głównej. W niniejszej sprawie powódka dochodzi ponadto skapitalizowanych odsetek ustawowych w kwocie 8 753,65 zł naliczonych na dzień poprzedzający datę wniesienia pozwu. Wobec braku zapłaty przez pozwanego, pismem z dnia 11 grudnia 2012r. strona powodowa ponownie wezwała stronę pozwaną do dobrowolnego spełnienia świadczenia bądź do przystąpienia do mediacji i wyznaczenia osoby mediatora. W odpowiedzi strona pozwana, w piśmie z dnia 14 grudnia 2012r. wskazała jako osobę mediatora Panią J. M.. W piśmie z dnia 20 grudnia 2012r. strona powodowa wyraziła zgodę na osobę mediatora. Przeprowadzone postępowanie mediacyjne nie doprowadziło do zawarcia ugody. Pozwany nie kwestionował jednak istnienia zobowiązania wobec powódki zarówno co do zasady jak i wysokości. Podstawę prawną wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym stanowi norma prawna wynikająca z treści art. 485 § 1 k.p.c. Podstawę żądania pozwu stanowią bowiem zaakceptowane przez dłużnika faktury VAT.

Zarządzeniem z dnia 29 marca 2013r., Przewodniczący w tut. Sądzie skierował sprawę do rozpoznania w postępowaniu upominawczym.

Nakazem zapłaty z dnia 20 kwietnia 2013r. w postępowaniu upominawczym pod sygn. akt I Nc 194/13, tut. Sąd uwzględnił powództwo w całości, nakazując pozwanemu, aby zapłacił na rzecz powoda kwotę 151 637,65 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 marca 2013r. do dnia zapłaty oraz kwotę 5 513 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia nakazu, albo wniósł w tymże terminie do tut. Sądu sprzeciw.

Pozwany (...) Publiczny Szpital (...) we W., w sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany przyznał, że strony związane były umową (...) z dnia 8 listopada 2011 roku, jak również to, że załączone do pozwu zamówienia zostały zrealizowane. Twierdził natomiast, że powód nieprawidłowo wyliczył odsetki od dat wystawienia faktur. Termin wymagalności określała bowiem nie treść faktury, ale treść umowy. W § 7 ust. 2 wskazano, że termin ten należy liczyć od dnia wykonania umowy, a nie jej części. Termin wykonania umowy określono w § 5 ust. 1 umowy na dzień 7 listopada 2012 roku. Termin płatności nie mógł zatem przypaść przed dniem jej wykonania, a zatem termin wymagalności upłynął dnia 5 stycznia 2013 roku. Wyliczenie odsetek jest zatem nieprawidłowe i niezgodne z umową.

Pozwany twierdził, że powód opóźniał się z realizowaniem dostaw. Pozwany złożył pozwanemu zamówienia nr: (...) i (...) w dniu 7 września 2012 roku, oraz nr (...) w dniu 10 września 2012 roku, na podstawie umowy (...) roku. W związku z brakiem realizacji zamówień, pozwany naliczył kary umowne zgodnie z zawartą umową, licząc od dnia 12 września 2012 roku do dnia 17 października 2012 roku, to jest do dnia wystawienia noty księgowej (35 dni x 1 632,96 zł). Z uwagi na dalsze opóźnienie i niezrealizowanie zamówienia w kolejnych dniach, pozwany naliczył karę umową za okres od dnia 18 października 2012 roku do dnia 7 listopada 2012 roku (21 dni x 1632,96 zł), czyli do dnia obowiązywania umowy. Pozwany, pomimo, że był uprawniony do naliczenia kary umownej, osobno do każdego zamówienia, skumulował roszczenie traktując trzy zamówienia jako całość. Pomimo upływu terminu zapłaty wskazanych not, powód nie dokonał płatności. Mając powyższe na względzie pozwany oświadczył, że dokonuje potrącenia wierzytelności w kwocie 173 093,76 zł z tytułu kar umownych z wierzytelnością dochodzoną w niniejszej sprawie, wynikającą z faktur VAT wskazanych w treści pozwu, w wyniku czego obie wierzytelności umarzają się do wysokości wierzytelności niższej.

W piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2013r. powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Zarzucił ponadto, że bezpodstawne są twierdzenia pozwanego, w zakresie w jakim kwestionuje on prawidłowość wyliczenia odsetek. Podniósł, że powód w sposób prawidłowy, zgodnie z § 7 ust. 2 umowy, naliczał odsetki po upływie terminu 90 dni. Wyliczenie odsetek dołączone do pozwu zostało dokonane w oparciu o zapisy umowne, licząc od daty potwierdzenia na piśmie przez osobę upoważnioną do odbioru zamówienia otrzymania towaru zgodnego z zamówieniem (§ 7 ust. 2 umowy). Pozwany sam potwierdza, że załączone do pozwu zamówienia zostały zrealizowane, czyli nie zgłaszał wobec nich żadnych zastrzeżeń. Faktury wystawione i dostarczone wraz z towarem do pozwanego w żaden sposób nie modyfikowały ustaleń stron w zawartej umowie. Nie zmieniały też w żaden sposób obowiązków pozwanego. Faktury zostały wystawione zgodnie z intencją stron, termin płatności wskazany w fakturach odpowiada postanowieniom umowy i wynosi 90 dni. Pozwany nigdy w trakcie trwania umowy nie kwestionował tych okoliczności, nie zgłaszał również zastrzeżeń co do poprawności wystawiania faktur, nie odsyłał również tych faktur do powódki celem korekty terminu płatności, nie zgłaszał również żadnych zastrzeżeń co do współpracy z powódką. Inne wystawiane faktury, których termin płatności był określany według tej samej zasady, były przez pozwaną płacone. Nie sposób natomiast zdaniem powódki, przyjąć twierdzeń pozwanej, iż termin płatności za dostarczone towary miał wypadać na 90-ty dzień licząc od dnia wykonania całości umowy. Przeczy temu wcześniejszy sposób wykonywania umowy przez strony oraz wykładnia treści umowy. Intencją stron umowy było rozliczanie się za każde złożone i prawidłowo zrealizowane zamówienie, co potwierdza wcześniejsze wykonywanie umowy przez strony. Przyjęcie twierdzenia pozwanej, iż strony miałyby się rozliczyć po wykonaniu całej umowy zaprzecza wszystkim prawom prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej, bowiem w rzeczywistości oznaczałoby bezpłatne kredytowanie pozwanej przez powódkę przez okres co najmniej 12 miesięcy lub nawet dłużej (zob. § 5 umowy). W ocenie powódki wymagalność roszczenia zgłoszonego w pozwie nie budzi najmniejszej wątpliwości. Powódka zrealizowała na rzecz pozwanego dostawy, za które do dnia dzisiejszego nie otrzymała należnego wynagrodzenia. Wykonanie zobowiązania na rzecz pozwanego jest bezsporne, nie zaprzecza temu również pozwany. Pozwany nie kwestionuje również okoliczności doręczenia faktur VAT. Dostawa towarów odbywała się bowiem od 2011 r. W ocenie powódki, fakt zaksięgowania przez pozwanego doręczonych faktur, prowadzi do wniosku, że pozwany otrzymane faktury przeanalizował pod względem ich poprawności, prawidłowości oraz zgodności z dostarczonym towarem, zaakceptował wysokość należnego powódce wynagrodzenia, a także uznał, iż powyższe faktury nadają się do rozliczenia. W przeciwnym razie należałoby oczekiwać, że pozwany, postępując zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki, zwróci je powodowi celem dokonania odpowiednich poprawek i wystawienia faktur korygujących np. w zakresie terminu wymagalności. W związku z tym, że pozwany przyjął wystawione przez powódkę faktury bez zastrzeżeń, a także nie zgłaszał powódce żadnych nieprawidłowości, również dotyczących terminu wymagalności poszczególnych faktur, należy przyjąć że pozwany nie miał przeszkody do zaksięgowania faktur VAT oraz ich przyjęcia do rozliczenia.

Zdaniem strony powodowej, nie jest skuteczne dokonanie przez pozwanego potrącenia z należności dochodzonej w niniejszej sprawie wierzytelności pozwanego z tytułu kar umownych. Pozostając w granicach normy wynikającej z art. 552 k.c., powódka pismem z dnia 23 lipca 2012r. wezwała pozwanego do uregulowania należności, wyznaczając jej dodatkowy termin do zapłaty na dzień 8 sierpnia 2012r. W tym dniu wobec braku płatności ze strony pozwanej bezskutecznie minął dodatkowy termin wyznaczony pozwanej i powódka odstąpiła skutecznie od umowy. Od dnia 8 sierpnia 2012 roku powódka nie miała obowiązku dalszego wykonywania umowy, w tym zamówień pozwanej złożonych po tej dacie. Nie sposób uznać za zasadne wystawione przez pozwaną noty księgowe o numerach (...), które zdaniem pozwanej zostały wystawione za brak realizacji złożonych zamówień o numerach (...) z dnia 7 września 2012r, (...) z dnia 7 września 2012r, (...) z dnia 10 września 2012r. Kary umowne zawarte w notach księgowych są bezzasadne, skoro z dniem odstąpienia przez powódkę od umowy nie miała ona obowiązku dalszego jej wykonywania. Powódka w odpowiedzi na notę księgową nr (...) w piśmie z dnia 5 listopada 2012r. wskazała pozwanemu na fakt rozwiązania umowy na podstawie art. 522 k.c. ze skutkiem na dzień 8 sierpnia 2012r. oraz to, że wskazanych w niej zamówień powódka nigdy nie otrzymała. Powódka odpowiedziała również na notę księgową nr (...) z dnia 17 stycznia 2013 r., wysyłając do pozwanego pismo z dnia 28 stycznia 2013 r., w którym również przedstawiła swoje stanowisko, że kary umowne zastosowane wobec powódki, są bezzasadne ze względu na brak podstaw i okoliczności do ich zastosowania. W obydwu przypadkach, strona powodowa zwróciła pozwanemu noty księgowe bez ich księgowania.

Mając na uwadze powyższe argumenty, zdaniem strony powodowej, stwierdzić jednoznacznie należy, iż skoro brak było podstaw do naliczenia przez pozwaną kar umownych wobec powódki, a w konsekwencji powódka nie była i nie jest dłużnikiem pozwanej, niemożliwym jest także dokonanie potrącenia wzajemnych należności.

Niezależnie od powyższego powódka podniosła, że pozwana w dniu 11 lipca 2012 r. wysłała do powódki fax z informacją, że: „Dostawy towarów potwierdzane będą wyłącznie na dokumencie WZ lub liście przewozowym. Kopii faktur nie potwierdzamy - nie jest dokumentem dostawy”, co ewidentnie wskazuje na zachowanie trybu niezgodnego z zapisami § 7 ust. 2 umowy łączącej strony, a tym samym świadome narażenie powódki na kary umowne. W odpowiedzi na ww. fax, pismem z dnia 11 lipca 2012r. powódka przypomniała pozwanej o obowiązkach wynikających z umowy między stronami, a także o zapisie art. 106 § 1 ustawy o podatku od towarów i usług, stanowiącym że czynni podatnicy podatku od towarów i usług zobowiązani są do wystawienia faktury dokumentującej dokonanie sprzedaży lub świadczenia usług. Jednocześnie powódka powiadomiła, że brak poświadczenia otrzymania faktury uniemożliwia spełnienie warunków powyższej umowy i będzie traktowane jako odmowa przyjęcia towaru. Nie mniej jednak, zdaniem powódki, stanowisko pozwanej przedstawione w piśmie wskazuje na celowe działanie zmierzające do przyjęcia towaru bez zapłaty i obciążenia powódki nienależnymi karami umownymi.

W piśmie procesowym z dnia 26 lipca 2013r. pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Dodatkowo, podniósł, że nie można uznać za słuszne stanowiska powódki, z którego wynika, że odstąpiła ona skutecznie od umowy na podstawie art. 552 k.c. Strony zawarły umowę w sprawie zamówienia publicznego nr (...) dnia 8 listopada 2011 roku, w trybie przetargu nieograniczonego. Zgodnie z zawarta umową, powód oświadczył, że znana jest mu sytuacja finansowo - ekonomiczna pozwanego (vide §11 ust. 6 umowy). Dodatkowo saldo zadłużenia pozwanego, stale utrzymywało się na jednakowym poziomie. W dniu zawierania umowy saldo rozrachunków z powodem wynosiło 438 987,60 zł. W związku z powyższym sprzeczne z zasadami współżycia społecznego byłoby uprawnienie powoda do odstępowania od umowy, w sytuacji, w której podpisując ją miał

pełną świadomość opóźnień w płatnościach. Powyższe wezwanie z dnia 23 lipca 2012 roku nie mogło zatem być skuteczne również z tego względu, że stan rozrachunków był na podobnym poziomie. Pozwany był zobowiązany do zapłaty wymagalnych należności w wysokości około 300 000 zł, czyli o przeszło 150 000 zł mniej niż w chwili zawierania umowy (...). Wobec powyższego, zachowanie powoda, nie mogło doprowadzić do skutecznego odstąpienia od umowy. Tym samym, zdaniem pozwanego pismo z dnia 23 lipca 2012 roku, nie stanowiło oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Było jedynie wezwaniem i informacją o możliwości odstąpienia od umowy na podstawie art. 552 kc. Należy wskazać, że przepis ten wskazuje, że złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy, może nastąpić dopiero po bezskutecznym upływie terminu. Wezwanie stanowiące jednocześnie oświadczenie o odstąpieniu, nie stanowi realizacji dyspozycji art. 552 k.c. Powód nigdy po bezskutecznym upływie terminu, określonego w wezwaniu, nie złożył oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Odstąpienie od umowy nie mogło być skuteczne również z tego względu, że bowiem powód nie spełnił wymagań określonych tym przepisie. Powód żądał jedynie zapłaty całego długu w kwocie 447 876,16 zł. Nie wnosił natomiast o ustanowienie zabezpieczenia zapłaty w zakresie przyszłych dostaw. Dodatkowo powód żądał zapłaty całego zadłużenia, zarówno niewymagalnego, jak i wynikającego z innych stosunków prawnych tj. z umów rzekomo zawieranych z wolnej ręki, jak i umów (...). (vide pismo z dnia 23 lipca 2012 roku). Powód sam w powyższym piśmie wskazuje, że kwota 123 984,00 zł jest niewymagalna. Powyższe wskazuje, na brak zaistnienia przesłanek wynikających z art. 552 k.c., uzależniających złożenie oświadczenia o odstąpieniu od wystosowania żądania zabezpieczenia zapłaty, którego w niniejszej sprawie zabrakło. Ponadto, zastosowanie tego przepisu jest wykluczone z racji ramowego charakteru umowy łączącej strony, które określała jedynie warunki dokonywania sprzedaży, w trakcie jej obowiązywania. Materializowała się zatem umowa sprzedaży poszczególnego asortymentu, w przypadku złożenia zamówienia (vide §4 ust. 3 umowy).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 listopada 2011 r. we W. pomiędzy (...) Publicznym Szpitalem Nr (...) we W., jako Zamawiającym, a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., jako Wykonawcą, została zawarta umowa numer (...), dotycząca dostawy produktów farmaceutycznych według pakietów określonych w umowie. Przedmiotem umowy była sukcesywna dostawa przez Wykonawcę na rzecz zamawiającego towaru w asortymencie i ilości określonej w załączniku(-ach) do umowy, na zasadach określonych w umowie. Na podstawie § 4, Zamawiający zlecił, a Wykonawca zobowiązał się do dostawy produktów farmaceutycznych, według pakietów 1 - 51 określonych w formularzu cenowym specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zgodnie z ofertą. Dostawy miały być realizowane wyłącznie według zapotrzebowania Zamawiającego, każdorazowo zgłoszonego na piśmie (strony dopuściły formę zamówień faksem), z realizacją:

a) w każdy piątek do godziny 12 ⁰⁰ (co dotyczyło leków radioaktywnych),

b) do trzech dni roboczych, licząc od dnia otrzymania zamówienia oraz zamówień nadzwyczajnych „na ratunek” z terminem dostawy do 24 godzin licząc od godziny otrzymania zamówienia (co dotyczyło pozostałych pakietów formularza cenowego).

Termin wykonania umowy strony ustaliły na okres 12 miesięcy od daty podpisania umowy, to jest od dnia 7 listopada 2012 r.

Zgodnie z § 6 umowy, wartość umowy zgodnie z ofertą i kwotami jednostkowymi podanymi w załączniku nr 1 przez wykonawcę, strony określiły na kwotę 756 000 zł netto (916 480 zł brutto).

Należności za zrealizowanie przedmiotu umowy, miały być przelewane wyłącznie na konto Wykonawcy o numerze podanym w § 7 ust. 1 umowy, w terminie 90 dni po wykonaniu umowy, licząc od dnia doręczenia dokumentów rozliczeniowych Zamawiającemu, to jest prawidłowo wystawionej faktury oraz kopii zamówień podpisanych przez osobę, o której mowa w § 4 ust. 3 umowy.

Zgodnie z § 9 ust. 1 pkt b umowy, Zamawiającemu przysługiwały kary umowne między innymi z tytułu opóźnienia w dostawie ponad termin określony umową, w wysokości 0,2 % wartości umowy brutto określonej w § 6 ust. 1 umowy. Ponadto, zgodnie z § 9 ust. 2 umowy, w przypadku naruszenia postanowień umowy, a także w przypadku odstąpienia od umowy przez Zamawiającego z winy Wykonawcy lub jej wypowiedzenia przez Zamawiającego z winy Wykonawcy, Wykonawca miał obowiązek zapłacić Zamawiającemu karę umowną w wysokości 10% wartości brutto określonej w § 6 ust. 1 umowy, za każdy wskazany przypadek, chyba że umowa przewidywała inną wysokość kary umownej za konkretne naruszenie umowy.

W § 11 ust. 6 umowy, Wykonawca oświadczył, że zapoznał się z sytuacją ekonomiczno - finansową Zamawiającego.

Wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy, powinny zostać dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Na podstawie Aneksu Nr (...) z dnia 14 grudnia 2011 r. do powyższej umowy, wartość umowy podaną w § 6 ust. 1, strony określiły maksymalnie na kwotę 756 000 zł netto (816 480 zł brutto).

( dowody: umowa z dnia 8.11.2011r., k. 21-24, aneks z dnia 14.12.2011r. z załącznikiem, k. 25-26);

W ramach powyższej umowy, w okresie od kwietnia 2012 roku do sierpnia 2012 roku strona pozwana zamówiła u powódki produkty z jej asortymentu. Zamówione produkty zostały pozwanej dostarczone. Na dowód wykonania zamówień, powódka wystawiła stronie pozwanej faktury VAT, zawierające w swej treści terminy płatności wyznaczone na 90 dni od dostarczenia dokumentów rozliczeniowych.

( dowody: faktury VAT z zamówieniami i listami przewozowymi, k. 27-55);

W piśmie z dnia 23 lipca 2012 r. strona powodowa wskazała pozwanemu, że nie realizuje w terminie swoich zobowiązań finansowych wobec wykonawcy, wynikających z umowy zawartej w dniu 8 listopada 2011 r., dopuszczając się zwłoki w zapłacie ceny za dostarczone produkty lecznicze, jak również w nieuzasadniony sposób odmawia poświadczenia odbioru towarów w ilości i wartości zgodnej ze złożonym zamówieniem na dostarczonej kopii faktury VAT. Na dzień sporządzenia tego pisma, zaległości szpitala z tego tytułu wynosiły 447 876,16 zł, co obejmowało także należności wynikających z poprzedniej umowy oraz zakupów dokonywanych w trybie „z wolnej ręki”. W związku z tym, na podstawie art. 552 kc., strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty tej kwoty z należnymi odsetkami ustawowymi, w maksymalnym terminie 14 dni na wskazany rachunek bankowy. W razie uchybienia terminowi, pismo z wezwaniem do zapłaty miało stanowić odstąpienie na podstawie art. 552 k.c. od umowy z dnia 8 listopada 2011 r. o numerze (...).

( dowód: pismo z 23.07.2012 r. z potwierdzeniem nadania i potwierdzeniem odbioru, k. 105-107);

W dniach 6, 7 i 10 września 2012 r. pozwany złożył u powodowej spółki kolejne trzy zamówienia towarów o wartości: 11 340 zł, 22 680 zł i 18 900 zł.

( dowody: zamówienia z 6, 7 i 10.09.2012 r., k. 91-93);

Zamówienia te nie zostały zrealizowane.

( okoliczność bezsporna).

W piśmie z dnia 17 października 2012 r., Dyrektor (...) Publicznego Szpitala (...) we W., poinformował prezesa zarządu powodowej spółki, że w związku z niedotrzymaniem warunków umowy (...) z dnia 8 listopada
2011 r. i naruszeniem § 4 ust. 1 umowy, dotyczących niezrealizowania zamówień z 6, 7 i 10 września 2012r., szpital obciąża spółkę karą umowną naliczoną do dnia 17 października
2012 r. w wysokości 57 153,60 zł zgodnie z § 9 ust. 1b umowy oraz w wysokości 81 648 zł zgodnie z § 9 ust. 2 umowy. Strona pozwana wystawiła powodowi dwie noty księgowe obejmujące wierzytelność z tytułu kar umownych. Spółka kwestionowała zasadność naliczenia kary umownej i zwróciła bez księgowania wystawione noty księgowe.

( dowody: pismo z dnia 17.10.2012 r., k.94, noty księgowe, k.95, pismo z dnia 5.11.2012 r., k. 108, pismo z 28.01.2013r. z potwierdzeniem odbioru, k.110-111);

W piśmie z dnia 19 listopada 2012 r. strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 142 884 zł wynikających z niezapłaconych faktur potwierdzających realizację zamówienia w okresie od kwietnia do sierpnia 2012 r. oraz kwoty 3 856,35 zł odsetek ustawowych od tych należności.

( dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 19 listopada 2012 r. z zestawieniem należności, k.56-58);

Wobec braku zapłaty przez pozwanego, pismem z dnia 11 grudnia 2012 r., strona powodowa ponownie wezwała stronę pozwaną do dobrowolnego spełnienia świadczenia bądź przystąpienia do mediacji i wyznaczenia osoby mediatora. W odpowiedzi, strona pozwana, w piśmie z dnia 14 grudnia 2012 r. wskazała jako osobę mediatora J. M., na co zgodziła się powodowa spółka. Przeprowadzone postępowanie mediacyjne nie doprowadziło jednak do zawarcia ugody.

( dowody: pismo z dnia 11 grudnia 2012 r. z potwierdzeniem nadania, k. 61-62, pismo z dnia 14 grudnia 2012 r., k. 63, pismo z dnia 20 grudnia 2012 r. z potwierdzeniem nadania, k.65, protokół z postępowania mediacyjnego z dnia 7 lutego 2013 r., k. 66-67);

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w przeważającej w części zasługiwało na uwzględnienie.

W sprawie bezsporne było to, że strony łączyła umowa z dnia 8 listopada 2011 r., dotycząca dostawy produktów farmaceutycznych według pakietów określonych w umowie. Przedmiotem tej umowy była sukcesywna dostawa przez Wykonawcę na rzecz zamawiającego towaru w asortymencie i ilości określonej w załączniku(-ach), na zasadach określonych w umowie. Pozwany nie kwestionował również co do zasady obowiązku zapłaty na rzecz strony powodowej kwoty dochodzonej w pozwie z tytułu zapłaty za dostarczenie produktów farmaceutycznych, których dotyczyły faktury podane przez powódkę w pozwie. W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany przyznał, że zamówienia, na które powódka powołuje się w pozwie, zostały zrealizowane.

Z uwagi na twierdzenia i zarzuty zgłoszone przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty, sporna była w pierwszej kolejności kwestia zasadności roszczenia powodowej spółki o zapłatę odsetek za opóźnienie w zapłacie ceny sprzedaży. Ponadto, ze względu na podniesiony zarzut potrącenia, ustalenia wymagało to, czy pozwanemu przysługiwały wzajemne wierzytelności z tytułu kar umownych, jakimi pozwany szpital obciążył powodową spółkę. W szczegółach zaś, konieczne było ustalenie, czy strona powodowa miała obowiązek zrealizować trzy dostawy zgodnie z zamówieniami złożonymi przez szpital we wrześniu
2012 r., czy też skuteczne było odstąpienie od umowy wobec opóźnienia szpitala w zapłacie ceny za wcześniejsze dostawy.

W tym zakresie, będące przedmiotem postępowania dowodowego okoliczności sporne, mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.), zostały ustalone na podstawie podanych wyżej dowodów z dokumentów, których prawdziwości żadna ze stron nie zaprzeczyła. Na rozprawie w dniu 27 sierpnia 2013r. Sąd oddalił natomiast wnioski o przesłuchanie świadków A. K., A. S., M. S., B. H. i O. J.. Strona powodowa na podstawie dowodu z ich zeznań zamierzała stwierdzić okoliczności dotyczące zawarcia i wykonania umowy, z której wynika dochodzone pozwem roszczenie (co jak wskazano wyżej było bezsporne) oraz wysokości tego roszczenia (co w zakresie stwierdzenia prawidłowości wyliczenia odsetek wymagało oceny ustaleń faktycznych dokonanych na podstawie dowodów z dokumentów, w tym w szczególności interpretacji umowy w kontekście całokształtu okoliczności rozpoznawanej sprawy). Przeprowadzanie tych dowodów było zbędne, a ponadto sprzyjałoby jedynie przewlekaniu postępowania (art. 217 § 3 k.p.c.). Sąd pominął natomiast dowód z przesłuchania świadka M. N., na okoliczność braku realizacji zamówienia, na które powoływał się pozwany, skoro strona powodowa nie przeczyła, że nie zrealizowała tego zamówienia, twierdząc jedynie, że nie była do tego zobowiązana. Podobnie należało ocenić wnioskowany przez powódkę dowód z przesłuchania stron. Na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie, Sąd dokonał bowiem ustaleń faktycznych istotnych, a zarazem wystarczających dla rozstrzygnięcia sprawy. W sprawie nie pozostały zaś żadne niewyjaśnione fakty, dla których ustalenia istniałaby potrzeba dopuszczenia dowodu z przesłuchania stron, który jak wynika z art. 299 k.p.c., ma charakter subsydiarny.

Mając na uwadze wyniki postępowania dowodowego przeprowadzonego w sprawie, Sąd stwierdził, że strona powodowa w sposób prawidłowy ustaliła wysokość odsetek ustawowych należnych za opóźnienie w zapłacie za produkty dostarczone pozwanemu szpitalowi, których dotyczą faktury dołączone do pozwu. Nie można było bowiem podzielić poglądu strony pozwanej, że termin spełnienia świadczenia, obejmującego obowiązek zapłaty ceny, przypadał na 90 dni po wykonaniu umowy, a więc że należało go liczyć od upływu okresu, na jaki została zawarta umowa z dnia 8 listopada 2011r. Istotnie, w § 7 ust. 2 umowy strony uzgodniły, że termin ten liczony będzie po wykonaniu umowy. Nie można jednak zapominać, że reguły wykładni oświadczeń woli, które określone zostały w art. 65 § 2 k.c., w odniesieniu do umów nakazują badać raczej zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Sąd stwierdził, że zgodnie z § 4 umowy, Zamawiający zlecił, a Wykonawca zobowiązał się do dostawy produktów farmaceutycznych, według pakietów 1 - 51 określonych w formularzu cenowym specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zgodnie z ofertą. Dostawy miały być realizowane wyłącznie według zapotrzebowania Zamawiającego, każdorazowo zgłoszonego na piśmie. Podany wyżej przedmiot umowy został natomiast określony ogólnie jako „sukcesywna dostawa przez Wykonawcę na rzecz Zamawiającego towaru (…).”. Taki charakter umowy, z uwzględnieniem także praktyki, jaka w tej mierze funkcjonuje w obrocie gospodarczym, nakazuje nadanie jej charakteru prawnego umowy ramowej. Kontrakt ramowy bowiem, dopuszczalny w świetle art. 353 ¹ k.c., to umowa, która określa warunki dokonania czynności prawnych w przyszłości, oznacza w sposób ramowy ich treść oraz formułuje obowiązek dokonania tych czynności. Jest on źródłem stosunku obligacyjnego, którego treścią jest obowiązek zawierania rodzajowo określonych transakcji, w sposób i na warunkach oznaczonych umową ramową (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 października 2008r., V ACa 337/08, nie publ.). Zatem, łącząca strony umowa z dnia 8 listopada 2011 r. określała jedynie warunki i zasady współpracy stron, zobowiązując pozwanego do dokonywania na rzecz powódki sprzedaży produktów farmaceutycznych. W szczególności, umowa nie zawierała istotnego elementu przedmiotowego umowy sprzedaży, jakim jest cena, ani też nie zawierała zasad jej ustalenia, wskazując jedynie na ogólną wartość umowy, w okresie na który została zawarta. Ponadto, poza rodzajowym oznaczeniem asortymentu, umowa nie identyfikowała konkretnie, jakie produkty farmaceutyczne byłyby objęte transakcją sprzedaży. Konkretyzacja zaś danej transakcji sprzedaży następowała – zgodnie z umową ramową – w odrębnym trybie poprzez złożenie zamówienia określającego istotne elementy umowy sprzedaży, asortyment produktów farmaceutycznych, jego ilość i ustalenie ceny. Tym samym, zdaniem Sądu jest oczywiste, że określony wyżej termin zapłaty ceny odnosił się do konkretnych zamówień, stanowiąc tym samym termin spełnienia pieniężnego świadczenia strony pozwanej, do którego zobowiązywała się ona w konkretnych umowach sprzedaży, składając u powódki zamówienia poszczególnych partii produktów farmaceutycznych. Skoro zaś dołączone do pozwu faktury dotyczą poszczególnych zamówień, to powódka w sposób prawidłowy liczy odsetki ustawowe po upływie 90 dni od wykonania konkretnych umów sprzedaży. Taki był bowiem zdaniem Sądu zgodny zamiar stron i cel określenia terminu spełnienia świadczenia w umowie ramowej z dnia 8 listopada 2011 r., a zgodnie z art. 455 k.c., termin spełnienia świadczenia może być w pierwszej kolejności oznaczony przez strony danego stosunku prawnego. Roszczenie powódki o odsetki, co do zasady, jest zatem uzasadnione i ma oparcie w treści art. 481 k.c.

Co do zasady skuteczny okazał się natomiast podniesiony przez stronę pozwaną zarzut potrącenia z wierzytelności dochodzonej przez powódkę w niniejszej sprawie, wzajemnej wierzytelności pieniężnej szpitala z tytułu kar umownych.

Zgodnie z art. 498 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym (§ 1). Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (§ 2). Potrącenie - zgodnie z art. 499 k.c. - następuje przez jednostronną czynność prawną jednego z wzajemnych wierzycieli. Takie oświadczenie strona pozwana złożyła powodowej spółce w sprzeciwie od nakazu zapłaty, przedstawiając do potrącenia wzajemną wierzytelność wobec strony powodowej w wysokości 173 093,76 zł z tytułu kar umownych zgodnie z zawartą umową za opóźnienie w zrealizowaniu trzech zamówień. Skutkiem tej czynności, w razie istnienia podstaw do potrącenia, jest wygaśnięcie wierzytelności obu stron do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.), z chwilą, kiedy potrącenie stało się możliwe (499 zd. 2 k.c. w zw. z art. 498 § 1 k.c.). Nie można jednak zapominać, że od czynności prawnej potrącenia, czyli zdarzenia prawa materialnego o wskazanych wyżej skutkach, należy odróżnić zarzut potrącenia, czyli powołanie się przez stronę w procesie na fakt dokonania potrącenia i wynikające stąd skutki. Zarzut ten jest czynnością procesową, polegającą na żądaniu oddalenia powództwa z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie objęte żądaniem pozwu, wygasło wskutek potrącenia. Jako czynność procesowa, polegająca na powołaniu się na pewien fakt i wynikające z niego skutki prawne, zarzut potrącenia podlega normom postępowania, w tym także w zakresie regulującym podlegające dowodzeniu fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.) oraz rozkład ciężaru dowodu (art. 232 k.p.c.). Sąd ustalając skuteczność oświadczenia o potrąceniu musi m.in. zbadać, czy przedstawiona do potrącenia wierzytelność istniała w zgłoszonym rozmiarze (orz. SN z 25.06.1997 r., III CKN 116/97, OSN 1997, Nr 11, poz. 184; orz. SN z 6.10.2006 r., V CSK 198/06, niepubl.; orz. SN z 14.11.2006 r., II CSK 192/06, niepubl.).

W rozpoznawanej sprawie podstawą oświadczenia o potrąceniu była wierzytelność strony pozwanej o zapłatę przez powódkę kar umownych za niedotrzymanie warunków umowy w zakresie niezrealizowania zamówień z dnia 6, 7 i 10 września 2012 r. W piśmie z dnia 17 października 2012 r., szpital oświadczył bowiem powodowej spółce, że obciąża ją z tego tytułu dwiema karami umownymi – w wysokości 57 153,60 zł zgodnie z § 9 ust. 1b umowy i w wysokości 81 648 zł zgodnie z § 9 ust. 2 umowy.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, zgodnie z § 9 ust. 1 pkt b umowy, Zamawiającemu przysługiwały kary umowne między innymi z tytułu opóźnienia w dostawie ponad termin określony umową, w wysokości 0,2 % wartości umowy brutto określonej w § 6 ust. 1. Ponadto, zgodnie z § 9 ust. 2, w przypadku naruszenia postanowień umowy, a także w przypadku odstąpienia od umowy przez Zamawiającego z winy Wykonawcy lub jej wypowiedzenia przez Zamawiającego z winy Wykonawcy, Wykonawca miał obowiązek zapłacić Zamawiającemu karę umowną w wysokości 10% wartości brutto określonej w § 6 ust. 1, za każdy wskazany przypadek, chyba że umowa przewidywała inną wysokość kary umownej za konkretne jej naruszenie.

W zakresie podniesionego przez pozwanego zarzutu potrącenia, spór koncentrował się zatem na zagadnieniu, czy po stronie szpitala powstała wierzytelność o zapłatę kar umownych w związku niezrealizowaniem powyższych zamówień i czy wierzytelność ta mogła być przedstawiona do potrącenia z wierzytelnością powodowej spółki obejmującą zapłatę ceny za dostarczone produkty farmaceutyczne.

Strona powodowa nie zaprzeczyła, że trzy zamówienia, na jakie powołuje się szpital, nie zostały zrealizowane. Twierdziła natomiast, że nie była do tego zobowiązana, wobec rozwiązania umowy na skutek oświadczenia spółki, która odstąpiła od umowy. Istotnie, jak zostało ustalone, w piśmie z dnia 23 lipca 2012 r. strona powodowa wskazała pozwanemu, że nie realizuje w terminie swoich zobowiązań finansowych wobec powodowej spółki, wynikających z umowy zawartej w dniu 8 listopada 2011 r., dopuszczając się zwłoki w zapłacie ceny za dostarczone produkty lecznicze, jak również w nieuzasadniony sposób odmawia poświadczenia odbioru towarów w ilości i wartości zgodnej ze złożonym zamówieniem na dostarczonej kopii faktury VAT. Na dzień sporządzenia pisma, zaległości szpitala wobec powodowej spółki wynosiły 447 876,16 zł, co miało obejmować także należności wynikające z poprzedniej umowy oraz zakupów dokonywanych w trybie „z wolnej ręki”. W związku z tym, na podstawie art. 552 kc., strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty tej kwoty z należnymi odsetkami ustawowymi, w maksymalnym terminie 14 dni na wskazany rachunek bankowy. W razie uchybienia terminowi, pismo z wezwaniem do zapłaty miało stanowić odstąpienie na podstawie art. 552 k.c. od umowy z dnia 8 listopada 2011 r. o numerze (...).

Zgodnie z art. 552 k.c., jeżeli kupujący dopuścił się zwłoki z zapłatą ceny za dostarczoną część rzeczy sprzedanych albo jeżeli ze względu na jego stan majątkowy jest wątpliwe, czy zapłata ceny za część rzeczy, które mają być dostarczone później, nastąpi w terminie, sprzedawca może powstrzymać się z dostarczeniem dalszych części rzeczy sprzedanych wyznaczając kupującemu odpowiedni termin do zabezpieczenia zapłaty, a po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu może od umowy odstąpić.

Zdaniem Sądu jednak, przepis uprawniający sprzedającego do powstrzymania się z dostarczaniem części sprzedawanych rzeczy, a w konsekwencji do odstąpienia od umowy sprzedaży, nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie. Jak już zostało powiedziane na wstępie, łącząca strony umowa miała charakter ramowy – była więc nienazwaną umową, zobowiązującą strony do zawierania w określonym okresie konkretnych umów sprzedaży. Zdaniem Sądu, słusznie zauważa pozwany, że na podstawie umowy ramowej nie doszło do zawarcia jednej umowy sprzedaży, z obowiązkiem dostarczania sprzedawanych produktów w częściach („partiami”). Powód zobowiązał się natomiast sprzedawać pozwanemu szpitalowi produkty farmaceutyczne, na podstawie składanych przez niego zamówień, stosownie do zapotrzebowania szpitala. Dopiero te konkretne zamówienia były podstawą zawierania poszczególnych umów sprzedaży.

W przypadku umowy ramowej, jako umowy nienazwanej, w grę mogą wchodzić jednak ogólne przepisy o zobowiązaniach. Zgodnie zaś z art. 491 k.c., jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (§ 1). Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty nie spełnionego świadczenia. Strona ta może odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce (§ 2).

Zdaniem Sądu jednak, zastosowanie tego przepisu, wymagało ustalenia w niniejszej sprawie, że pozwany szpital złożył powódce oświadczenie o odstąpieniu. Przy czym, mając na uwadze to, że umowa łącząca strony została zawarta na piśmie, jak również ze względu na treść § 13 umowy oraz wymóg co do formy czynności następczych określony w art. 77 § 2 k.c., oświadczenie woli o odstąpieniu powinno być stwierdzone pismem. Dojście do skutku odstąpienia wymagało zatem złożenia przez właściwy organ powodowej spółki (art. 38 k.c.) odpowiedniego oświadczenia woli. Zdaniem Sądu, takim oświadczeniem nie było w żadnym razie wezwanie pozwanego do zapłaty zaległych należności z odsetkami ustawowymi, w maksymalnym terminie 14 dni na wskazany rachunek bankowy, z zagrożeniem - w razie uchybienia terminowi – że pismo z wezwaniem do zapłaty będzie stanowić odstąpienie na podstawie art. 552 k.c. od umowy z dnia 8 listopada 2011 r. o numerze (...). Pomijając kwestię podstawy prawnej odstąpienia, osiągnięcie jego skutków wymagało bowiem kolejnego oświadczenia woli. Wezwanie do spełnienia świadczenia nie może natomiast stanowić warunku odstąpienia w rozumieniu art. 89 k.c., skoro obiektywnie rzecz biorąc, fakt zapłaty stanowi zdarzenie objęte treścią zobowiązania dłużnika, którego spełnienie jest całkowicie uzależnione od jego woli (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2002r., II CKN 701/00, OSP 2003/10/124).

Niezależnie od tego, Sąd stwierdził, że odstąpienie przez stronę powodową od umowy na podstawie art. 491 § 1 kc., rodziłoby po stronie szpitala obowiązek zwrotu produktów farmaceutycznych dostarczonych przez powódkę na podstawie umowy. Zgodnie z art. 494 k.c., strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy. Odstąpienie od umowy sprzedaży rzeczy ruchomej na podstawie art. 491 § 1 k.c., powoduje bowiem przejście własności tej rzeczy z powrotem na zbywcę (por. uchwała SN z 27 lutego 2003r., III CZP 80/02, OSNC 2003/11/141). Z punktu widzenia charakteru działalności strony powodowej oraz strony pozwanej, będącej podmiotem leczniczym, takie działanie byłoby nieracjonalne, a powództwo o zapłatę bezzasadne.

Z powyższych względów, należało stwierdzić, że strona powodowa nie wykazała, że odstąpiła skutecznie od umowy ramowej łączącej ją z powodową spółką. Tym samym, w momencie złożenia przez szpital trzech zamówień z września 2012 r., powódka była zobowiązana do ich zrealizowania. Zdaniem Sądu, powódka nie miała również podstaw do powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia, nawet oceniając zaistniały stan rzeczy według art. 490 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli jedna ze stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia. Niemniej jednak, w § 2 art. 490 k.c., uprawnienie to zostało wyłączone, jeśli strona powstrzymująca się, w chwili zawarcia umowy wiedziała o złym stanie majątkowym drugiej strony. Fakt ten spółka potwierdziła zaś w § 11 ust. 6 umowy.

W świetle ustalonych w sprawie okoliczności, z uwzględnieniem tego co zostało powiedziane wyżej, należało stwierdzić, że pozwany szpital miał podstawy obciążania strony powodowej karą umowną. Niemniej jednak, stwierdzenie to dotyczy jedynie tej części kary umownej, która została naliczona na podstawie § 9 ust. 2 umowy, zastrzegającego uprawnienie do kary umownej na wypadek naruszenia postanowień umowy. Takim zaś postanowieniem, o zasadniczym znaczeniu, było zobowiązanie powódki jako wykonawcy do dostarczenia przedmiotu dostawy, a mianowicie produktów farmaceutycznych, według zapotrzebowania zamawiającego szpitala, każdorazowo zgłoszonego na piśmie w sposób określony w § 4 umowy. W tym przypadku kara umowna powinna wynosić 10% wartości brutto określonej w § 6 ust. 1 umowy, w brzmieniu określonym na podstawie aneksu z dnia 14 grudnia 2011r. Zasadniczo zatem, pozwanemu szpitalowi przysługiwała wierzytelność o zapłatę kary umownej w wysokości 81 648 zł.

Sąd stwierdził, że brak było podstaw do stwierdzenia zasadności roszczenia o zapłatę kary umownej na podstawie § 9 ust. 1 pkt b umowy. Przepis ten dotyczy bowiem opóźnienia w dostawie ponad termin określony w umowie, uprawniając do naliczenia w tym przypadku kary umownej za każdy dzień opóźnienia. Zdaniem Sądu, w tym przypadku uprawnienie do obciążenia wykonawcy karą umowną dotyczy jedynie tych sytuacji, w których doszło do dostarczenia produktów farmaceutycznych zgodnie z zamówieniem, ale po terminie dostawy określonym w § 4 umowy. Nie odnosi się ono natomiast do tej sytuacji, gdy zamówienie w ogóle nie zostało zrealizowane.

Jednakże, zdaniem Sądu, w rozpoznawanej sprawie spełnione zostały przesłanki do miarkowania kary umownej na podstawie art. 484 § 2 k.c. jako rażąco wygórowanej. Sąd podziela przy tym pogląd orzecznictwa, że żądanie oddalenia roszczenia o zapłatę kary umownej zawiera w sobie wniosek o miarkowanie tej kary (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 lipca 1976 r., I CR 221/76, OSNC 1977/4/76; z dnia 16 lipca 1996 r., I CKN 802/97, OSNC 1999/2/32 i z dnia 27 lutego 2009 r., II CSK 511/08, niepubl.). Sąd miał przy tym na uwadze, że wartość zamówienia, za niezrealizowanie którego szpital naliczył karę umowną w wysokości 81 648 zł, wynosiła w sumie 52 920 zł, ale zaległość pozwanego szpitala w tej dacie wobec powoda wynosiła ok. 447 876,16 zł. nadto pozwany szpital nie tylko nie udowodnił ale nawet nie podnosił, że brak realizacji trzech zamówień z września 2011 r. naraziła szpital na szkodę, a pacjentów na bezpośrednie lub pośrednie narażenie życia lub zdrowia.

Wysokość naliczonej zgodnie z postanowieniami umowy kary jest zatem rażąco wygórowana w świetle przedstawionych okoliczności. Miarkując zatem naliczoną przez pozwanego karę umowną do 10%, to jest do kwoty 8 164,80 zł, Sąd przyjął, że jedynie ta kwota będzie słuszna w omawianej sprawie, a tym samym Sąd uznał, że jedynie w tym zakresie skuteczny był podniesiony przez pozwany szpital zarzut potrącenia.

Na podstawie art. 498 § 2 k.c., należność powódki o zapłatę za dostarczone towary uległa zatem umorzeniu w zakresie kwoty 8 164,80 zł. Tym samym, z tytułu należności głównej należało zasądzić na rzecz powódki od pozwanej kwotę 134 719,30 zł.

Zgodnie z art. 499 zd. drugie k.c., oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Przepis ten przewiduje zatem, że skuteczne złożenie takiego oświadczenia wywiera skutki prawne (określone w art. 498 § 2 k.c.) od chwili, kiedy potrącenie stało się w ogóle możliwe, a więc od daty, w której zaistniał tzw. stan potrącalności obu wierzytelności (wyrok SN z 27 listopada 2003 r., III CK 152/02, LEX nr 157288), a nie od daty skutecznego złożenia oświadczenia. W szczególności odnosi się to do roszczenia o odsetki za opóźnienie, powstałego w okresie od zaistnienia stanu potrącalności, do chwili, gdy zainteresowany zechciał skorzystać z prawa potrącenia.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, pozwany wezwał powodową spółkę do zapłaty między innymi kwoty 81 648 zł z tytułu kary umownej, w piśmie z dnia 17 października 2012r. Szpital nie wykazał jednak, kiedy oświadczenie to doszło do strony powodowej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.). Niemniej jednak, skoro w piśmie z dnia 5 listopada 2012r. powódka odmówiła zapłaty kary umownej, to należało zdaniem Sądu stwierdzić, że nastąpiło to najpóźniej w tym dniu. Zatem, roszczenie o zapłatę kary umownej stało się wymagalne w dniu 5 listopada 2012 r. Mając na uwadze treść art. 451 § 3 k.c., należało stwierdzić, że na skutek potrącenia, z tym dniem uległa umorzeniu wierzytelność o zapłatę kwoty 9.072 zł, stwierdzona fakturą VAT nr (...), z terminem zapłaty do 23 lipca 2012r., jako wierzytelność najdawniej wymagalna. Wierzytelność ta uległa umorzeniu do kwoty 8 164,80 zł, a do zapłaty z tej faktury pozostała kwota 907,20 zł. Ze względu na skutki potrącenia, stronie powodowej należały się zatem odsetki ustawowe od kwoty 9.072 zł dnia 24 lipca 2012r. do dnia 5 listopada 2012r. (kiedy możliwe stało się potrącenie wymagalnej wierzytelności o zapłatę kary umownej), w wysokości 339,30 zł oraz dalsze odsetki ustawowe od pozostałej do zapłaty kwoty 907,20 zł od dnia 6 listopada 2012r. do dnia 7 marca 2013r. (zgodnie z żądaniem pozwu) w wysokości 39,40 zł. Łącznie zatem, z tytułu odsetek za opóźnienie w zapłacie wierzytelności stwierdzonej tą faktura, przysługiwało powódce roszczenie o zapłatę kwoty 378,78 zł. Skoro zaś z tytułu odsetek ustawowych skapitalizowanych na dzień sporządzenia pozwu (7 marca 2013r.) powódka domagała się kwoty 8 753,65 zł, z czego sumę 733,50 zł stanowiły odsetki za opóźnienie z tytułu faktury nr (...), to różnicę w wysokości 354,80 zł należało odliczyć od żądanych odsetek. Tym samym, powódce przysługiwało łącznie z tego tytułu roszczenie o zapłatę kwoty 8 398,84 zł.

Ze względu na powyższe, na podstawie podanych przepisów prawnych, w punkcie I sentencji wyroku Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 143 118,10 zł, obejmującej kwotę 134 719,30 zł z tytułu zapłaty ceny za dostarczone produkty farmaceutyczne oraz kwotę 8 398,84 zł odsetek za opóźnienie skapitalizowanych na dzień 7 marca 2013r. Sąd orzekł o dalszych odsetkach ustawowych od tych kwot na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. i art. 482 § 1 k.c.

W punkcie II sentencji wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie, jako bezzasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 100 zd. drugie k.p.c., stwierdzając, że strona powodowa uległa co do nieznacznej części swojego żądania. W tej sytuacji, Sąd obciążył stronę pozwaną obowiązkiem zwrotu wszystkich kosztów poniesionych przez powódkę, na które złożyła się opłata sądowa uiszczona od pozwu, opłata skarbowa od pełnomocnictwa i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, w wysokości wynikającej z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej z urzędu.

______________________

Zarządzenie

1.  odnotować;

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron;

3.  kal. 14 dni.