Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2013 r. w Lublinie

sprawy A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do dodatku z tytułu pracy w szczególnych warunkach

na skutek apelacji wnioskodawcy A. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 13 lutego 2013 r. sygn. akt IV U 1853/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 363/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił wnioskodawcy A. C. prawa do dodatku za pracę w szczególnych warunkach.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca A. C., w którym nie zgadzając się z decyzją organu rentowego, wnosił o jej zmianę i przyznanie prawa do dodatku do emerytury za pracę w szczególnych warunkach wykonywaną w Cukrowni (...) w wysokości 15 %.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, że zaskarżona decyzja została wydana w oparciu o obowiązujące przepisy i po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, argumentując jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 13 lutego 2013 roku Sąd Okręgowy w Zamościu oddalił odwołanie. Sąd ustalił, że A. C. był zatrudniony w Cukrowni (...) jako pracownik sezonowy w latach 1958-1966. Następnie od 2 maja 1969 r. do 19 sierpnia 1999 r. pracował w Cukrowni jako ślusarz. Zakład pracy nie wystawił ubezpieczonemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych, ani nie zamieścił takiej wzmianki w świadectwie pracy z dnia19 lipca 1999 r. Następnie na podstawie decyzji z dnia 26 sierpnia 1999 r. A. C. nabył prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Do tego świadczenia nie miał przyznanego wzrostu z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Od dnia 10 kwietnia 2003 roku ubezpieczony jest uprawniony do emerytury przyznanej mu po ukończeniu 60 roku życia w związku z całkowitą niezdolnością do pracy. W dniu 24 października 2012 roku wnioskodawca A. C. złożył wniosek o przyznanie dodatku do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych w Cukrowni (...), gdyż takiego dodatku nie miał dotychczas doliczonego ani do renty ani do emerytury.

Oceniając ustalony wyżej stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu. Sąd podkreślił, że pod rządem art. 54 ust 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o z. e. p. z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych mógł być przyznany wzrost emerytury lub renty inwalidzkiej w wysokości 10 lub 15 % podstawy jej wymiaru. Na podstawie delegacji ustawowej z art. 55 ustawy Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. ( Dz. U. Nr 8, poz. 43) określiła rodzaje prac lub stanowisk pracy oraz warunki, na podstawie których przysługuje m.in. wzrost emerytury lub renty, o którym mowa w art. 54 ust. 1 pkt 2. Następnie ustawa z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, zasadach ustalania emerytury i rent, oraz o zmianie niektórych ustaw ( Dz.U. nr 104, poz. 450 ze zm. ), która weszła w życie z dniem 15 listopada 1991 r., w art. 21 ust 4 i art. 26 zniosła te regulację. W to miejsce w okresie późniejszym przysługiwała rekompensata.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że obowiązujące obecnie przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ) nie przewidują żądanego przez wnioskodawcę dodatku. Przepisy art. 75 i 76 ustawy stanowią, że do świadczenia przysługuje dodatek pielęgnacyjny i dla sierot.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że rację ma wnioskodawca, iż nie miał przyznanego żądanego dodatku do pobieranej renty ani emerytury, gdyż obowiązujące na datę wydania decyzji o prawie do renty i do emerytury przepisy nie przewidywały możliwości jego przyznania. Na datę zgłoszonego wniosku także nie ma przepisu prawa uzasadniającego przyznanie dodatku za pracę w warunkach szczególnych.

Z tych względów i na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

Apelację od tego wyroku złożył wnioskodawca A. C.. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie prawa materialnego wskutek błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że Sąd stwierdzając, iż zakład pracy nie wystawił mu świadectwa pracy w szczególnych warunkach pominął zapisy w kartach pracy znajdujących się w archiwum zakładowym, a w których to stwierdza się, że była wykonywana praca w szczególnych warunkach i z tego tytułu odprowadzana była zwiększona składka do ZUS-u.

Jako podstawę swoich roszczeń wnioskodawca wskazał przepisy art. 32, 46 i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Nadto skarżący podniósł, że w sytuacji, gdy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywał pod rządami kilku ustaw, które zmieniały się lub były uchylane, to powinna być zastosowana ustawa aktualna w czasie jego zatrudnienia i najbardziej dla niego korzystna.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlegała oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Ustalenia te Sąd Apelacyjny akceptuje i przyjmuje za własne, co czyni zbędnym ich szczegółowe powtarzanie.

W stanie faktycznym sprawy niewątpliwym jest, że ubezpieczony A. C. urodzony (...), w dniu 24 października 2012 roku złożył wniosek o przyznanie mu do pobieranej przez niego emerytury dodatku z tytułu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej w czasie zatrudnienia w Cukrowni (...), załączając karty wynagrodzeń dotyczące przedmiotowego zatrudnienia.

Wniosek ten mógł być zatem rozpoznany na podstawie przepisów obowiązujących w dacie jego złożenia. Trafnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że aktualnie brak jest unormowań odnoszących się do spornego dodatku.

Zauważyć bowiem należy, że zarówno ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (t.j. Dz. U. z 2009 roku, Nr 105, poz. 1585 ze zm.) jak i ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (t.j.: Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) nie zawierają żadnej merytorycznej regulacji, którą można by odnieść do utraty przez emerytów i rencistów dodatków do świadczeń za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i ich rekompensaty.

Kwestię dodatków do świadczeń z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych regulują przepisy art. 75 i 76 ustawy, które przewidują jedynie prawo do dodatku pielęgnacyjnego i prawo do dodatku dla sierot zupełnych.

Na marginesie, niejako w celu wyjaśnienia istoty spornego dodatku, podnieść należy, że prawidłowo Sąd pierwszej instancji wskazał, iż możliwość przyznania wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej w wysokości 10 lub 15% podstawy wymiaru świadczenia, z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przewidywał przepis art. 54 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Rodzaje prac i stanowiska pracy oraz warunki, które uzasadniały przyznanie ubezpieczonym wzrostu świadczeń określały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), wydanego na podstawie art. 55 pkt 2 ustawy o z.e.p.

Przedmiotowa możliwość wzrostu świadczenia nie została natomiast przewidziana ustawą z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), która weszła w życie z dniem 15 listopada 1991 r., co pogorszyło sytuację pewnych kategorii uprawnionych do świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego.

Z tego też powodu Trybunał Konstytucyjny rozpoznając zgodność niektórych jej przepisów z Konstytucją, wydał orzeczenie o potrzebie zrekompensowania emerytom i rencistom utraty ekwiwalentu za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (orzeczenie z dnia 11 lutego 1992 r., K. 14/91, OTK 1992 r., poz. 9). Konsekwencją tego orzeczenia była ustawa z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (jednolity tekst: Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 294).

W tym miejscu zauważyć, że wnioskodawca nie mógł nabyć prawa do rekompensaty z tytułu utraty dodatku w związku z pracą w szczególnych warunkach, albowiem ta dotyczyła wyłącznie emerytów i rencistów uprawnionych do wzrostów z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed datą 15 listopada 1991 roku.

Jednoznacznie w tej materii wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 2001 r., I PKN 400/00 (LEX nr 74702) stwierdzając, że „Osoby, które nabyły prawo do rent inwalidzkich po dniu 15 listopada 1991 r., nie uzyskały prawa do ich wzrostu z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w związku z czym nie przysługuje im rekompensata na podstawie art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (jednolity tekst: Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 294)”.

W stanie faktycznym sprawy niniejszej jest poza sporem, że wnioskodawca prawo do renty nabył od dnia 20 sierpnia 1999 roku, a więc po 15 listopada 1991 roku.

Reasumując powyższe uznać należało, że wyrok Sądu Okręgowego, wbrew zarzutom apelacji, nie narusza prawa materialnego, zwłaszcza, że skarżący tego zarzutu nie precyzuje, ograniczając się do ogólnikowego stwierdzenia w tym zakresie.

Mając powyższe względy na uwadze i z mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.