Sygn. akt I C 419/13
Dnia 14 października 2013 r.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział I Cywilny
w składzie:
Przewodniczący: SSR del. Ewa Rudkowska – Ząbczyk
Protokolant: Marcin Guzik
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 października 2013 r. we Wrocławiu
sprawy z powództwa Ł. A.
przeciwko J. M.
o zapłatę
I. zasądza od pozwanego J. M. na rzecz powoda Ł. A. kwotę 76 000,00 zł (siedemdziesiąt sześć tysięcy złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 8 października 2011 roku do dnia zapłaty;
II. zasądza od pozwanego J. M. na rzecz powoda Ł. A. kwotę 10 117,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Pozwem z dnia 11 stycznia 2011 r. powód Ł. A. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego J. M. kwoty 76 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu powyższego żądania powód podniósł, że w dniu 25 listopada 2010 r. przed notariuszem we W. została zawarta w formie aktu notarialnego umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która miała działać pod firmą (...). Kapitał zakładowy spółki został ustalony na kwotę 400 000,00 zł i podzielony na 4 000 równych i niepodzielnych udziałów. Udziały miały zostać pokryte wkładem pieniężnym i zostały objęte przez 4 wspólników, w tym pozwanego J. M., który objął 760 udziałów stanowiących łącznie 76 000,00 zł w kapitale zakładowym. Wobec tego, że pozwany nie dysponował kwotą 76 000,00 zł na objęcie udziałów w spółce, powód przekazał pieniądze pozwanego w ramach ustnej umowy pożyczki na wskazany wyżej kapitał zakładowy. Przekazanie środków finansowych nastąpiło przelewem w dniu 30 listopada 2010 r. Powód podał, że podobne umowy pożyczki zawarł z pozostałymi wspólnikami, tj. R. O. i G. P.. Powód wezwał pozwanego do zwrotu pożyczki w terminie 6 tygodni od daty otrzymania wezwania, jednakże wezwanie to pozostało bezskuteczne. Powód wskazał, że wprawdzie umowa pożyczki nie została stwierdzona pismem, to jednak dowodem ją potwierdzającym jest potwierdzenie przelewu.
W odpowiedzi na pozew pozwany J. M. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zwrot kosztów procesu.
W uzasadnieniu powyższego stanowiska pozwany podniósł, że dochodzone pozwem roszczenie nie istnieje. Pozwany zaprzeczył jakoby kiedykolwiek doszło między stronami do zawarcia umowy pożyczki na kwotę 76 000,00 zł. Wskazał, że jedyną umową pożyczki była umowa z dnia 9 marca 2011 r. na kwotę 16 000,00 zł, którą w całości powodowi zwrócił wraz z umówionymi odsetkami. Pozwany podniósł, że zawarł z powodem umowę o przekazanie na rzecz spółki (...) sp. z o.o. „know – how” za wynagrodzeniem w kwocie 76 000,00 zł. Wynagrodzenie to miał uiścić za spółkę powód, a pozwany zamierzał opłacić za powyższe wynagrodzenie udziały w spółce. Pozwany wskazał, że został zaproszony do spółki właśnie z uwagi na posiadane „know – how” w zakresie tworzenia, produkcji i dystrybucji gier i programów komputerowych. Podał również, że w spółce był odpowiedzialny za tworzenie gry (koncepcja i logika produktu oraz oprogramowanie), co do której praw autorskich strony nie zawarły żadnej umowy. Pozwany podniósł, że między stronami doszło do konfliktu, w wyniku którego zaprzestał on prac nad grą, a nadto to właśnie ten konflikt legł u podstaw powództwa.
Wyrokiem z dnia 5 lipca 2012 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 1212/11 Sąd Okręgowy we Wrocławiu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 76 000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 7 417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Na skutek apelacji pozwanego od powyższego wyroku Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w dniu 6 lutego 2013 r., w sprawie o sygnaturze akt I ACa 1404/12, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 25 listopada 2010 r. w Kancelarii Notarialnej we W. przed notariuszem K. K. doszło do zawiązania umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która miała działać pod firmą (...) sp. z o.o.”.
(dowód: umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z dnia 25 listopada 2010 r. zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem K. K., Rep. A numer (...), k. 5-9)
Wspólnikami – założycielami spółki bylł powód, pozwany, a także G. P. oraz R. O..
(dowód: umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z dnia 25 listopada 2010 r. zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem K. K., Rep. A numer (...), k. 5-9)
Zgodnie z § 8 ust. 1 Umowy kapitał zakładowy spółki został określony na poziomie 400 000,00 zł i podzielony na 4 000 równych i niepodzielnych udziałów po 100,00 zł każdy. Udziały zostały pokryte wkładami pieniężnymi w następujący sposób: powód objął 1720 udziałów, stanowiących łącznie 172 000,00 zł w kapitale zakładowym spółki, pozwany objął 760 udziałów stanowiących łącznie 76 000,00 zł w kapitale zakładowym spółki, R. O. objął 760 udziałów stanowiących łącznie 76 000,00 zł w kapitale zakładowym spółki i G. P. objął 760 udziałów stanowiących łącznie 76 000,00 zł w kapitale zakładowym spółki (§ 8 ust. 5 Umowy).
(dowód: umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z dnia 25 listopada 2010 r. zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem K. K., Rep. A numer (...), k. 5-9)
Z uwagi na to, że zarówno pozwany jak i pozostali wspólnicy nie dysponowali środkami pieniężnymi na pokrycie udziałów w kapitale zakładowym spółki, powód udzielił każdemu ze wspólników nieoprocentowanej pożyczki w kwocie po 76 000,00 zł. Umowa została zawarta w formie ustnej.
(dowód: zeznania świadka R. O., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:16:31-00:25:05; e – protokół rozprawy z dnia 22 lipca 2013 r., 00:01:27-00:13:10; zeznania świadka G. P., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:25:49-00:37:58; e – protokół rozprawy z dnia 22 lipca 2013 r.,00:13:42-00:22:02; przesłuchanie powoda, e – protokół rozprawy z dnia 28 czerwca 2012 r., 00:03:13-00:13:58, e – protokół rozprawy z dnia 11 października 2013 r., 00:09:12-00:32:06)
Termin zwrotu pożyczki udzielonej przez powoda pozostałym wspólnikom, w tym pozwanemu, nie został sprecyzowany. Wspólnicy uzgodnili jedynie, że zwrócą powodowi otrzymane kwoty w momencie, kiedy zawiązana przez nich spółka zacznie zarabiać, tzn. w momencie kiedy zacznie ona przynosić dochody.
(dowód: zeznania świadka R. O., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:16:31-00:25:05; e – protokół rozprawy z dnia 22 lipca 2013 r., 00:01:27-00:13:10; zeznania świadka G. P., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:25:49-00:37:58; e – protokół rozprawy z dnia 22 lipca 2013 r.,00:13:42-00:22:02; zeznania świadka M. A., protokół elektroniczny rozprawy z dnia 11.10.2013 r.00:01:30-00:09:12; przesłuchanie powoda, e – protokół rozprawy z dnia 28 czerwca 2012 r., 00:03:13-00:13:58, e – protokół rozprawy z dnia 11 października 2013 r., 00:09:12-00:32:06)
Zgodnie z ustaleniami powód w imieniu G. P., R. O. oraz pozwanego J. M. dokonał na rachunek bankowy spółki (...) sp. z o.o. wpłat kwot po 76 000,00 zł za każdego wspólnika.
(dowód: zeznania świadka R. O., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:16:31-00:25:05; e – protokół rozprawy z dnia 22 lipca 2013 r., 00:01:27-00:13:10; zeznania świadka G. P., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:25:49-00:37:58; e – protokół rozprawy z dnia 22 lipca 2013 r.,00:13:42-00:22:02; przesłuchanie powoda, e – protokół rozprawy z dnia 28 czerwca 2012 r., 00:03:13-00:13:58, e – protokół rozprawy z dnia 11 października 2013 r., 00:09:12-00:32:06)
W dniu 30 listopada 2010 r. powód uiścił na rachunek bankowy spółki (...) sp. z o.o. kwotę 76 000,00 zł tytułem: „Wpłata kapitału spółki (...) sp. z o.o. J. M.”.
(dowód: potwierdzenie przelewu, k. 10)
W dniu 8 sierpnia 2011 r. wspólnicy R. O. oraz G. P. zgłosili do Urzędu Skarbowego W. fakt zawarcia umowy pożyczki powodem oraz uiścili z tego tytułu należny podatek.
(dowód: zawiadomienie R. O. o popełnieniu czynu zabronionego z dnia 8 sierpnia 2011 r., k. 71; postanowienie nr (...) Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 2 września 2011 r., k. 72; zawiadomienie G. P. o popełnieniu czynu zabronionego z dnia 8 sierpnia 2011 r., k. 73; postanowienie nr (...) Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 26 października 2011 r., k. 74; zeznania świadka R. O., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:16:31-00:25:05; zeznania świadka G. P., e – protokół rozprawy z dnia 5 marca 2012 r., 00:25:49-00:37:58)
Pismem z dnia 10 sierpnia 2011 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 76 000,00 zł tytułem zwrotu pożyczki udzielonej w związku z wniesieniem za pozwanego wkładu pieniężnego do spółki (...) sp. z o.o., w terminie 6 tygodni od otrzymania przedmiotowego wezwania. Pozwany odebrał wezwanie w dniu 26 sierpnia 2011 r.
(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 10 sierpnia 2011 r., k. 11; potwierdzenie odbioru, k. 12)
Do dnia zamknięcia rozprawy pozwany nie uregulował na rzecz powoda żądanej kwoty.
(okoliczność bezsporna)
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.
Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że świadczenie pozwanego, którego spełnienia powód dochodził w niniejszym postępowaniu, był zwrot pożyczki udzielonej pozwanemu w związku z zawarciem przez strony umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej ilości.
W niniejszej sprawie bezsporny między stronami pozostawał fakt przelania w dniu 30 listopada 2010 r. przez powoda na rzecz spółki (...) sp. z o.o. w imieniu pozwanego kwoty 76 000,00 zł. Sporna pozostawała natomiast treść i ocena stosunku prawnego, w realizacji którego nastąpiło przekazanie powyższej kwoty.
W świetle materiału dowodowego zebranego w niniejszym postępowaniu, a także pozostając związanym oceną prawną wyrażoną w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 6 lutego 2013 r. (sygnatura akt I ACa 1404/12) Sąd uznał, że strony łączyła ustna umowa pożyczki, na mocy której powód pożyczył pozwanemu kwotę 76 000,00 zł na pokrycie udziałów w kapitale zakładowym spółki (...) sp. z o.o. O powyższym świadczą zarówno zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, jak i zeznania świadków oraz dowód z przesłuchania powoda. Sąd nie uwzględnił natomiast twierdzeń pozwanego jakoby kwota 76 000,00 zł stanowiła wynagrodzenie, jakie miała zapłacić mu spółka za wnoszone do niej przez pozwanego w formie aportu „know – how”, uznając je za niewiarygodne. W ocenie Sądu stanowisko pozwanego nie znajduje oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. W pierwszej kolejności wskazać należy, że wprost z umowy spółki zawartej przez strony w dniu 25 listopada 2010 r. wynika, że wszyscy wspólnicy, w tym pozwany wnieśli do spółki wkłady pieniężne, a nie aporty. Wysokość wkładów pozwanego oraz wspólników G. P. i R. O. opiewała na kwoty po 76 000,00 zł i powodowała objęcie przez tychże wspólników po 760 udziałów w kapitale zakładowym spółki. Dodatkowo z treści potwierdzenia przelewu kwoty 76 000,00 zł z dnia 30 listopada 2010 r. dokonanego z rachunku bankowego powoda na rachunek (...) sp. z o.o. wynika, że kwota ta uiszczana została tytułem wpłaty kapitału zakładowego w imieniu pozwanego J. M.. Ponadto zeznający w sprawie świadkowie G. P. oraz R. O. zgodnie twierdzili, że powód pożyczył każdemu z nich oraz pozwanemu po 76 000,00 zł na objęcie przez każdego z nich 19% udziałów w spółce (...) sp. z o.o., przy czym powód bezpośrednio w imieniu każdego z pozostałych wspólników przelewał odpowiednie kwoty ze swojego rachunku na rachunek spółki. Wspomniani świadkowie nie mieli wątpliwości co do tego, że powód udzielił wszystkim wspólnikom nieoprocentowanej pożyczki z bliżej nieskonkretyzowanym terminem jej zwrotu. W świetle powyższych dowodów nie sposób uznać zatem za wiarygodne twierdzeń pozwanego, jakoby pozostali wspólnicy spółki (...) sp. z o.o., to jest R. O. oraz G. P. również wnieśli do spółki wkład niepieniężny, którego wartość została oszacowana na kwotę 76 000,00 zł. O tym, że strony faktycznie łączyła umowa pożyczki świadczy również pośrednio korespondencja mailowa pomiędzy wspólnikami złożona na rozprawie w dniu 5 marca 2012 r., jak również dokumenty złożone w Urzędzie Skarbowym W. w związku z zapłatą podatku od czynności cywilnoprawnych przez wspólników R. O. i G. P..
Z powyższych względów zdaniem Sądu nie znajdują też potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy twierdzenia pozwanego, jakoby powodowi miała zostać zwrócona kwota uiszczona przez niego na poczet kapitału zakładowego spółki przez samą spółkę (nie zaś przez wspólników), po osiągnięciu przez spółkę zysku w wyniku wprowadzenia do obrotu gry komputerowej (...).
Tym samym Sąd uznał, że podstawą dokonanej przez powoda w imieniu pozwanego wpłaty kwoty 76 000,00 zł na rachunek spółki była w istocie umowa pożyczki zawarta przez strony.
Wprawdzie zgodnie z art. 720 § 2 k.c. umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych powinna być stwierdzona pismem, jednakże wskazać należy, że w przepisie tym forma pisemna została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych, a strona powodowa, stosownie do wymagań art. 74 § 2 k.c., uprawdopodobniła dokonanie wskazanej wyżej czynności prawnej za pomocą pisma. W ocenie Sądu dokumentem wskazującym na zawarcie umowy pożyczki jest potwierdzenie przelewu kwoty 76 000,00 zł z rachunku bankowego powoda na rachunek bankowy spółki (...) sp. z o.o. tytułem wkładu pieniężnego, do którego pokrycia obowiązany był pozwany.
Ustalając, że powoda łączyła z pozwanym umowa pożyczki, należało zbadać, w jaki sposób został określony przez strony termin jej zwrotu, a w konsekwencji, czy w dacie zamknięcia rozprawy roszczenie o zwrot pożyczki było już wymagalne.
Z uwagi na to, że umowa pożyczki została zawarta przez strony w formie ustnej, ustalając treść oświadczeń woli stron w zakresie terminu wymagalności pożyczonej kwoty Sąd oparł się przede wszystkim na zeznaniach świadków R. O., G. P. i M. A. oraz przesłuchaniu powoda, mając na względzie przepisy art. 65 k.c. regulujące zasady wykładni oświadczeń woli. Z przyczyn, o których mowa była we wstępnej części rozważań Sąd nie uwzględnił natomiast w tej mierze twierdzeń pozwanego.
Świadkowie R. O. oraz G. P. zgodnie zeznali, że wspólnicy nie ustalili między sobą konkretnego terminu zwrotu udzielonej przez powoda pożyczki. Zwrot pożyczki został jedynie powiązany z momentem, w którym spółka zacznie zarabiać na produkcji gry, tj. kiedy zacznie przynosić jakikolwiek dochód. Powyższe potwierdził również powód oraz świadek M. A., która zeznała, że mąż (powód) poinformował ją, że zwrot pieniędzy nastąpi w momencie, „gdy firma zacznie zarabiać”. Należy przy tym zauważyć, że zainteresowani niejednolicie łączyli moment „zarabiania” przez spółkę z momentem wypłaty dywidend, sprzedaży gry, wystawienia z tego tytułu pierwszych faktury.
Z powyższego wynika, że powstanie po stronie pozwanego obowiązku zwrotu powodowi kwoty 76 000,00 zł zostało uzależnione przez strony od warunku zawieszającego w rozumieniu art. 89 k.c. W ocenie Sądu ustalone przez strony określenie „kiedy spółka zacznie zarabiać” należy bowiem traktować jako zdarzenie przyszłe i niepewne. W dzisiejszych realiach gospodarczych nie sposób bowiem założyć, że osiągnięcie zysku przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością zajmującą się produkcją i dystrybucją gier komputerowych jest pewne i niewątpliwe. Wprawdzie świadkowie i powód wskazywali, że mieli optymistyczne założenia co do tego, że tworzona gra komputerowa zacznie na siebie zarabiać i spółka zacznie przynosić jakieś dochody, jednakże takie subiektywne odczucia nie mogą przekładać się na obiektywną pewność co do powodzenia zamierzonego przedsięwzięcia, nawet w sytuacji, kiedy spółka została założona przez osoby mające doświadczenie w branży komputerowej i osiągające w tym zakresie dochody.
W związku z powyższym Sąd uznał, że przy zawieraniu przedmiotowej umowy pożyczki, jej spłata została uzależniona od zajścia zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek). Takowe zastrzeżenie nie jest jednak dopuszczalne w umowie pożyczki albowiem sprzeciwia się ono charakterowi (właściwości) tej czynności prawnej. W przekonaniu Sądu, gdyby bowiem warunek się nie ziścił, tzn. gdyby nie nastąpiło to zdarzenie, od zaistnienia którego strony uzależniały zwrot pożyczki, mielibyśmy w istocie do czynienia z przekształceniem umowy pożyczki w umowę darowizny, gdyż odpadłby jeden z istotnych elementów umowy pożyczki, jakim jest obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki przez biorącego pożyczkę (art. 720 § 1 k.c.). Jednocześnie z zeznań świadków i powoda wynika, że strony w rzeczywistości zamierzały tak ukształtować łączący je stosunek prawny, aby powód nie przejął na siebie ryzyka powodzenia, czy też niepowodzenia wspólnego przedsięwzięcia, a jedynie tymczasowo je sfinansował, choć w istocie do bliżej nieokreślonego w przyszłości czasu. Świadkowie R. O., G. P. zeznali zgodnie, że wspólnicy nie przewidywali takiej możliwości, aby pieniądze nie zostały powodowi zwrócone, nigdy też między wspólnikami nie były prowadzone rozmowy odnośnie umorzenia udzielonej pożyczki. Potwierdził to również powód oraz częściowo świadek M. A.. Ryzyko niepowodzenia przedsięwzięcia zostało natomiast rozłożone proporcjonalnie do posiadanych przez wspólników udziałów.
Z uwagi zatem na to, że zastrzeżenie przez strony wspomnianego warunku sprzeciwia się naturze umowy pożyczki, warunek ten w ocenie Sądu uznać należy za nieistniejący. Powyższe skutkuje przyjęciem, że strony w rzeczywistości nie umówiły się co do terminu zwrotu pożyczki, a zatem zastosowanie znajdą tu regulacje ustawowe. Zgodnie z art. 723 k.c. jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. W niniejszej sprawie umowa pożyczki została pozwanemu skutecznie wypowiedziana w dniu 26 sierpnia 2011 r. albowiem w tym dniu pozwany otrzymał pismo zawierające przedmiotowe wypowiedzenie wraz z wezwaniem do zapłaty. W tej sytuacji termin wymagalności roszczenia powoda upływał w dniu 7 października 2011 r., a zatem począwszy od dnia 8 października 2011 r. pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia. Z tego względu Sąd, mając na uwadze przepis art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 723 k.c., określił początkową datę naliczania odsetek ustawowych od kwoty należności głównej na dzień 8 października 2011 r.
Mając powyższe na uwadze, na odstawie powołanych przepisów, Sąd uwzględnił powództwo w całości zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 76 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 października 2011 r. do dnia zapłaty.
Podstawę orzeczenia o kosztach postępowania stanowi przepis art. 98 § 1 k.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W związku z tym, że powód wygrał sprawę w całości Sąd obowiązkiem zwrotu kosztów obciążył w całości stronę pozwaną. Zasądzona w pkt II wyroku kwota 10 117,00 zł obejmuje koszty procesu obejmujące koszty zastępstwa prawnego w kwocie 3600,00 zł (§ 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu; t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.), opłatę sądową od pozwu w kwocie 3800,00 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł, powiększone o koszty postępowania apelacyjnego obejmujące koszty zastępstwa prawnego w wysokości 75% stawki minimalnej, tj. kwotę 2700,00 zł (§ 13 ust. 1 pkt 2 powołanego rozporządzenia).
Z/
1. odnotować;
2. odpis doręczyć:
pełnomocnikowi powoda;
pełnomocnikowi pozwanego;
3. kal. 14 dni.
30 października 2013 r.