Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 listopada 2013 r. w Lublinie

sprawy z powództwa (...)Fundusz Inwestycyjny (...) z siedzibą w G.

przeciwko M. S. i B. S. (1)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych M. S.i B. S. (1)solidarnie na rzecz powoda (...)Fundusz Inwestycyjny (...) z siedzibą w G.kwotę 1 000 000,00 (jeden milion) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 września 2012 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanych M. S.i B. S. (1)na rzecz powoda (...)Fundusz Inwestycyjny (...) z siedzibą w G.kwotę 19 717,00 (dziewiętnaście tysięcy siedemset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

Sygn. akt IC 793/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 lipca 2012 roku (...)Fundusz Inwestycyjny (...)z siedzibą w G.wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych M. S.i B. S. (1)kwoty 1 000 000,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w dniu 10 lutego 2010 roku pomiędzy Bankiem (...) S.A.w P.jako zbywcą, a (...)Funduszem Inwestycyjnym (...) w G.jako nabywcą, została zawarta umowa przelewu wierzytelności, na podstawie której Fundusz nabył wierzytelność wynikającą z umowy kredytu inwestycyjnego z dnia 14 sierpnia 2001roku zawartej pomiędzy M. S.a (...) Bankiem (...) S.A.w P., (poprzednikiem prawnym (...) S.A.) poręczoną przez B. S. (1)( pozew k.3 – 6).

W odpowiedzi na pozew B. S. (1) i M. S. wnieśli o oddalenie powództwa, kwestionując zarówno wysokość roszczenia zgłoszonego w pozwie, jak też podnosząc zarzut przedawnienia ( odpowiedź na pozew k. 87 – 90).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 26 lipca 2001roku w L.pomiędzy Bankiem (...) Spółka Akcyjnawe W. (...)Oddział w L.a M. S.prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe (...)została zawarta generalna umowa kredytowa.

W punkcie 1 umowy Bank zobowiązał się do udzielenia kredytobiorcy zgodnie ze zgłoszonym zapotrzebowaniem, kredytów obrotowych i inwestycyjnych według zasad określonych w ustawie Prawo bankowe, Regulaminach udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych na cele niekonsumpcyjne obowiązujących w Banku (...) S.A. i niniejszej umowie do łącznej kwoty 10 000 000,00zł. Zgodnie z punktem 4 umowy zabezpieczeniem spłaty kredytów udzielanych w przyszłości na podstawie niniejszej umowy oraz szczegółowych umów kredytowych jest hipoteka kaucyjna na nieruchomości położonej w S. gmina C., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) w Sądzie Rejonowym w Chełmie, do wysokości 10 000 000,00zł.( umowa k.20).

Na podstawie tej umowy w dniu 14 sierpnia 2001 roku w L. została zawarta umowa o kredyt inwestycyjny nr (...) pomiędzy M. S. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe (...) a Bankiem (...) S.A. na kwotę 3 800 000,00zł.

Zabezpieczeniem spłaty długu przez kredytobiorcę było między innymi ustanowienie hipoteki kaucyjnej na nieruchomości w S. gm. C. KW nr (...) ustanowionej na podstawie umowy generalnej z dnia 26 lipca 2001r. wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej, poręczenie cywilne małżonki kredytobiorcy B. S. (1), przewłaszczenie zapasów magazynowych produktów gotowych wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej, zastawów rejestrowych na zbiorze rzeczy ruchomych w łącznej kwocie 3 800 000,00zł. wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej oraz kaucja w wysokości 1 000 000,00zł. ( umowa k. 21 – 27).

W dniu 9 listopada 2001r. strony zawarły aneks nr (...) do przedmiotowej umowy, nie zmieniając terminu spłaty zadłużenia (k.28 - 29). W dniu 21 października 2002r. strony zawarły aneks nr (...) do przedmiotowej umowy, który również nie zmienił terminu spłaty zadłużenia (k.30). Następnie aneksem nr (...) z dnia 27 lutego 2004r. strony ustaliły terminy spłat pozostałego zadłużenia ( k.31 – 32).

Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2009r. Komornik Sądowy ( dawniej Rewir I) przy Sądzie Rejonowym w Chełmie B. S. (2) umorzyła postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji prowadzone z wniosku Banku (...) S.A. W. przeciwko M. S. i B. S. (1). Postępowanie było prowadzone w oparciu o tytuł wykonawczy obejmujący bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) opatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 22 listopada 2004 roku ( k. 104 – 110).

W dniu 10 lutego 2010r. Bank (...) S.A.z siedzibą we W.( sprzedający) zawarł z (...) Funduszem Inwestycyjnym (...)z siedzibą w G.( kupującym) umowę sprzedaży wierzytelności ( umowa k.35 – 46, wyciąg z rejestru funduszu k.13 – 14). Sprzedający przeniósł na kupującego wszelkie prawa związane z nabytymi wierzytelnościami, w szczególności zabezpieczenia ustanowione na rzecz Banku (...)z siedzibą we W.w tym również wobec pozwanych M. S.i B. S. (1)z tytułu umowy kredytu inwestycyjnego nr (...)z dnia 14 sierpnia 2001r.( załącznik 1 do umowy k.133).

O przelewie przedmiotowych wierzytelności bank powiadomił pozwanych pismem z dnia 23 lutego 2010r. ( k.150 – 151).

Pismem z dnia 11 marca 2010r. powód poinformował pozwanych o cesji wierzytelności i zmianie wierzyciela oraz wezwał do zapłaty kwoty 3 754 666,12 zł. ( informacja i wezwanie k. 69 – 74). Pozwani nie dokonali zapłaty w wyznaczonym terminie.

Pismem z dnia 6 lipca 2011r. Bank (...) S.A.z siedzibą we W.złożył oświadczenie, iż (...)Fundusz Inwestycyjny (...)z siedzibą w G.na podstawie umowy cesji z dnia 10 lutego 2010r. nabył od Banku (...) S. A.wierzytelność przysługującą Bankowi wobec M. S.i B. S. (1)z tytułu umowy o kredyt inwestycyjny nr (...)z dnia 14 sierpnia 2001r.( k.51).

W dniu 9 lipca 2012r. powód wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych, potwierdzający fakt przejścia wierzytelności i zabezpieczenia hipotecznego na jego rzecz ( k.66).

W księdze wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd rejonowy w Chełmie dla nieruchomości położonej w miejscowości S. stanowiącej własność pozwanych w dziale IV wpisana jest na rzecz powoda hipoteka umowna kaucyjna na sumę 10 000 000,00zł.(k. 57 – 65).

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przywołane dowody – oryginały i kopie dokumentów prywatnych i urzędowych, których autentyczności (zgodności z oryginałem) nikt nie kwestionował. W przywołanym zakresie wskazane dowody tworzą łańcuch dowodów niesprzecznych wewnętrznie, wzajemnie logicznie się dopełniających

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo podlega uwzględnieniu w całości, z uwagi na niepodzielenie zarzutów pozwanych.

Spór pomiędzy stronami tyczył kwestii, czy w niespornym stanie faktycznym, w dacie wytoczenia powództwa ( 23 lipca 2012r.), powodowi przysługiwała nieprzedawniona wierzytelność, w danej wysokości (twierdzenie powoda), czy też zgłoszone roszczenia uległy przedawnieniu przed tą datą (zarzuty pozwanych).

Zgodnie z art. 117 § 2 k.c., skutek upływu terminu przedawnienia roszczeń jest taki, że zobowiązanie nie wygasa, przekształca się w zobowiązanie naturalne, a dłużnik może uchylić się od jego zaspokojenia.

Bieg przedawnienia przerywa się, w myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.c., przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń, powziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub zaspokojenia roszczenia. Po każdym przerwaniu przedawnienie rozpoczyna bieg na nowo, a jeżeli przerwanie biegu wynika z czynności w postępowaniu sądowym lub egzekucyjnym, bieg przedawnienia ulega zawieszeniu do czasu zakończenia postępowania (ar. 124 § 1 i 2 k.c.). Postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w dniu 28 grudnia 2009r. i od tej daty termin przedawnienia biegnie na nowo. Brak jest podstaw do twierdzenia, że powinno być umorzone z datą wcześniejszą. Stwierdzenie tego w niniejszym postepowaniu prowadziłoby do ustaleń contra legem.

Z tego względu Sąd oddalił wniosek pełnomocnika pozwanych o dopuszczenie dowodu z dokumentów zawartych w aktach sprawy Km 2155/04 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chełmie B. S. (2).

Ubocznie należy także zaznaczyć, że skuteczne nawet podniesienie zarzutu przedawnienia roszczeń przez pozwanych musiałoby być uznane w realiach niniejszej sprawy za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem takiego uprawnienia oraz zasadami współżycia społecznego (w tym zwłaszcza zasadą nakazującą dochowywania zawartych kontraktów i lojalnego zachowania względem drugiej strony czynności cywilno prawnej). Obie strony umów kredytowych były przedsiębiorcami, pozwany M. S. zaciągał zobowiązania na prowadzenie i powiększenie swojej działalności gospodarczej, bezspornie profity z takiej szerokiej działalności czerpała również poręczycielka – jego żona. Ewentualne niepowodzenie takiej działalności w późniejszym okresie czasu, permanentnie wpisane do katalogu ryzyka każdego przedsięwzięcia gospodarczego prowadzonego w celu uzyskania zysku, nie uzasadnia przerzucania skutków tego niepowodzenia na inny podmiot gospodarczy, wcześniej umożliwiający pozwanemu prowadzenie i rozwój takiej działalności na korzystnych warunkach.

Opisane lojalne i niewymuszone działania oraz zachowania drugiej strony umów kredytowych (banku), przy formalnej równorzędności podmiotów gospodarczych – stron tych umów, nakazywały negatywnie oceniać – w świetle dyspozycji art. 5 k.c. (przepisu prawa materialnego, a więc stosowanego przez Sąd z urzędu przy ocenie każdego powództwa, bez względu na inicjatywę samych stron) – zachowanie pozwanych w okresie kilkunastu lat, którzy uchylali się od pełnej spłaty swoich długów i końcowo dążą do uchylenia się w ogóle od zaspokojenia wierzycieli, wykorzystując instytucję prawa materialnego (przedawnienie) ustanowioną wyłącznie dla przypadków, gdy nieuzasadniony brak działań podmiotu uprawnionego, w zakreślonym ustawą okresie czasu, stanowiłby zagrożenie pewności i stabilizacji stanu ekonomicznego zobowiązanych. W realiach sprawy sytuacja taka nie ma miejsca, pozwani od kilkunastu lat świadomie nie płacą swoich długów i świadomie korzystają z dostępnych instytucji procesowych mających opóźnić, zniweczyć lub wstrzymać czynności egzekucyjne ich wierzycieli, zatem ich sytuacja prawno-ekonomiczna od wielu lat nie nosi cech niepewności, wynika z ich własnego zachowania, a nie nagannej (czyli nie zasługującej na prawną ochronę) bierności drugiej strony umów. Istotne bowiem jest to, że bezspornie pobrali oni od kredytodawcy sumy pieniężne o bardzo znaczącej wartości ekonomicznej i kredytobiorca zużył je na własne zamierzenia gospodarcze, nie poczuwając się następnie do obowiązku zwrotu choćby samej sumy kapitału.

Brak jest również podstaw aby kwestionować skuteczność umowy cesji zawartej w dniu 10 lutego 2010r. wskazać należy, że dłużnik jest zobowiązany do świadczenia na rzecz cesjonariusza z chwilą otrzymania od zbywcy informacji o przelewie wierzytelności. Strona pozwana nie kwestionowała, iż taką informację otrzymała od obu stron umowy cesji ( k. 69 – 74,150-151).

W postanowieniu z dnia 12 stycznia 2011r., ICSK 118/10 Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli dłużnik banku będący kredytobiorcą nie dotrzymuje warunków udzielenia kredytu, bank może dokonać przelewu wierzytelności na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego bez zgody zarówno tego dłużnika, jak i dłużnika banku z tytułu zabezpieczonego kredytu. ( LEX nr 950420).

Nabycie przez powoda wierzytelności wobec pozwanych, wysokości długu z tytułu kredytu inwestycyjnego z dnia 14 sierpnia 2001r. od Banku (...) S.A. wynika z wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda z dnia 9 lipca 2012r. wystawionego przez osobę upoważniona do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu ( k. 66 -67)

Stosownie do art. 194 ust. 1 ustawy o funduszach z 27.05.2004 r. (Dz.U. 2004/146/1546 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od dnia 20.07.2013 r., wyciągi z ksiąg rachunkowych powodowego Funduszu mają moc dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c., lecz zgodnie z art. 194 ust. 2 tej ustawy, nie mają mocy dokumentów urzędowych w postępowaniach cywilnych. Takie unormowanie problemu mocy dowodowej dokumentów bankowych i funduszy inwestycyjnych zostało już zaakceptowane przez Trybunał Konstytucyjny, który uznał przyjętą regulację za właściwą gwarancję konstytucyjności przyjętych uprawnień banków i funduszy (por. uzasad. post. TK z 24.09.2013 r. P 3/13 – portal orzeczeń TK). Zarazem TK wskazał, że dla przyjęcia zgodności z Konstytucją RP, w sporach funduszy inwestycyjnych lub banków z przedsiębiorcami, przepisów art. 95 ust. 1 pr. bank. i art. 194 ust. o funduszach, koniecznym jest stwierdzenie, że ustawa nowelizująca obie opisywane ustawy weszła w życie po upływie 14 dniowego vacatio legis i nie zawierała żadnych przepisów przejściowych. Decyzją prawodawcy nie uchylono, ani nie zmieniono brzmienia dotychczasowych przepisów (których zgodność z Konstytucją już została zakwestionowana (w stosunku do konsumentów) i z dużą dozą prawdopodobieństwa byłaby dalej zakwestionowana w całości, w stosunku do przedsiębiorców – uzasadnienie przywołanego postanowienia), lecz dodano do nich nowe jednostki redakcyjne w przepisach obu ustaw, skutkujące traktowaniem dokumentów banków i funduszy, w postępowaniach cywilnych, jako dokumentów prywatnych. Ponieważ kwestia oceny charakteru określonego dokumentu jest regulacją proceduralną, to zdaniem Trybunału Konstytucyjnego dodane przepisy (w tym art. 194 ust. 2 ust.o funduszach) znaleźć muszą zastosowanie we wszystkich toczących się w dniu 20.07.2013 r. postępowaniach cywilnych, zgodnie z zasadą prawa intertemporalnego bezpośredniego działania nowej ustawy procesowej. Reguła ta musiała, zatem znaleźć zastosowanie także w niniejszym procesie, w którym moment wyrokowania bezspornie nastąpił po dniu wejścia w życie omawianego przepisu.

Konkludując, wyciąg z ksiąg rachunkowych powodowego Funduszu, sam w sobie będący dokumentem urzędowym (pod warunkiem formalnie prawidłowego sporządzenia), złożony w sprawie, w niniejszym procesie ma (w aspekcie źródła dowodowego) jedynie moc dokumentu prywatnego i nie stanowi dowodu, że to co jest w nim stwierdzone, jest zgodne ze stanem faktycznym.

Nie mniej jednak nie oznaczało to jak wywodzili pozwani, że powód nie udowodnił w sprawie wysokości roszczenia. Sąd winien był brać pod uwagę wszystkie ustalone fakty i wynikające z nich domniemania faktyczne.

Bezspornym jest to, że Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) (oceniany w dacie wyrokowania w niniejszym procesie, także jako dokument prywatny) opisywał w swej treści kwotę należności głównej długu pozwanych wyższą, niż ostatecznie została objęta żądaniem pozwu, a po wystawieniu tytułu egzekucyjnego i opatrzeniu go klauzulą wykonalności przez Sąd, bank wszczął egzekucję długu, między innymi z nieruchomości stanowiącej własność pozwanych. Pozwani przez okres kilkunastu lat nie podważyli skutecznie przedmiotowego tytułu wykonawczego, nie ograniczyli także jego wykonalności mimo, że tytuł egzekucyjny nie pochodził od sądu i możliwym było podnoszenie wszelkich zarzutów przeciwko jego treści.

Pozwani nawet nie podjęli obrony przeciwko nadaniu takiemu tytułowi klauzuli wykonalności na rzecz banku, co w świetle zasad doświadczenia życiowego stwarza domniemanie, że nie kwestionowali prawdziwości materialnej treści przedmiotowego bte.

O skuteczności umowy cesji świadczy również potwierdzenie zapłaty wynikające z oświadczenia banku z dnia 6 lipca 2011r.( k.51) oraz przesłanej przez bank pozwanym informacji o dokonanej cesji z dnia 23 lutego 2010r.( k.150 – 153). Oświadczenie zostało podpisane przez osobę do tego umocowaną do podpisywania tego rodzaju dokumentów (k.52 – 54).

W tak ustalonym stanie faktycznym i prawnym zdaniem Sądu nie ma żadnych podstaw aby kwestionować skuteczność cesji wierzytelności objętych niniejszym sporem. Pozwany jest niewątpliwie również dłużnikiem rzeczowym powoda o czym przesądza odpis księgi wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Chełmie, w której na rzecz powoda została wpisana hipoteka kaucyjna na nieruchomości pozwanych do kwoty 10 000 000,00zł.( k. 57 – 65). Pozwani nie wykazali aby zakwestionowali wpis w księdze wieczystej w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Wpis hipoteki na rzecz powoda dokonany został na podstawie generalnej umowy kredytu zawartej pomiędzy Bankiem (...) S.A. we W. a M. S. w dniu 26 lipca 2001r. ( k. 20). Zgodnie z jej postanowieniami bank zobowiązał się udzielić pozwanemu kredytów do łącznej wysokości 10 000 000,00zł. a zabezpieczeniem spłaty kredytów udzielanych w przyszłości na podstawie umowy ramowej i szczegółowych umów kredytowych była właśnie hipoteka kaucyjna na nieruchomości położonej w miejscowości S. gm. C.. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej umowa ta spełnia wszystkie warunki umowy ramowej a nie jak chcą pozwani listu intencyjnego. Na jej podstawie utworzony został konkretny stosunek prawny, który może być przedmiotem zabezpieczenia hipotecznego. Ponadto strona pozwana nie udowodniła, które zapisy umowy miałyby przesądzać o intencyjnym charakterze tego dokumentu.

W wyroku z dnia 13 maja 2010r., IV CSK 558/09, OSNC 2010/12/168 Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli dłużnik banku będący kredytobiorcą nie dotrzymuje warunków udzielenia kredytu, bank może dokonać przelewu wierzytelności na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego bez zgody zarówno tego dłużnika, jak i dłużnika banku z tytułu zabezpieczenia kredytu.

W konsekwencji, wobec udowodnienia wysokości roszczenia przez powodowy Fundusz w oparciu o art. 471 k.c. oraz art. 481 § 1 i 482 § 1 k.c. powództwo podlegało uwzględnieniu w całości

Pozwani przegrali proces i na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. należało zasądzić od nich zwrot kosztów procesu na rzecz powódki. Na wysokość zasądzony kosztów składają się: wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 7 200,00zł., opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00zł. oraz opłata od pozwu w wysokości 12 500,00zł.

Mając na uwadze powyższe w oparciu o powołane przepisy Sąd orzekł jak w wyroku.