Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Opolu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Marta Kulpa

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013 r. w Opolu

sprawy z powództwa S. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w B. oraz Dyrektorowi Aresztu Śledczego w S.

o zapłatę

I.  powództwo w stosunku do Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w S. odrzuca;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza od powoda solidarnie na rzecz pozwanych Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w B. i Aresztu Śledczego w S. kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt IC 327/12

UZASADNIENIE

Powód S. M. wystąpił z pozwem przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa- Dyrektorowi Zakładu Karnego w B. i Dyrektorowi Aresztu Śledczego w S. o zapłatę kwoty 90.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17.02.2010r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu podniósł , iż od dnia 17.02.2010r. przebywa w przeludnionych celach. Pozwani nie zapewnili powodowi warunków , które prawo nakazuje zapewnić osobie izolowanej w ocenie powoda. Przebywanie z w zatłoczonej celi , brak odpowiedniej wentylacji , otwarta toaleta , brakiem możliwości uczestniczenia w zajęciach i kursach oraz poniżające traktowanie przez służbę więzienną powoduje wzrost poczucia przygnębienia i może być oceniane jako upokarzające oraz poniżające traktowanie więźniów .

Pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny W B. i Areszt Śledczy w S., wniósł w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu w zakresie roszczenia powoda za okres pobytu w Areszcie Śledczym w S., a w pozostałej części o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu wskazał , iż przed Sądem Okręgowym w Katowicach sygn.. akt IC 192/10 i Sądem Apelacyjnym w Katowicach sygn.. akt I ACa 154/11 zawisła sprawa , w której powód domagał się ochrony dóbr osobistych za okres pobytu w przeludnionych celach i niegodnych warunkach bytowych w Areszcie Śledczym w S. w okresie od 17.02.2010r. do 22.04.2010r. Powyższa sprawa zakończyła się wydaniem przez Sąd Apelacyjny w Katowicach prawomocnego wyroku w dniu 19.04.2011 r. , w którym zmieniono wyrok SO w Katowicach i oddalono powództwo. Tym samym zachodzi res iudicata i pozew powinien być odrzucony. Pozwany w pozostałym zakresie zaprzeczył twierdzeniom pozwu , kwestionując roszczenie co do zasady jak i co do wysokości. Pozwany przede wszystkim zaprzeczył , aby powód przebywał w celi przeludnionej po dniu 5 grudnia 2009r. Odnośnie warunków socjalno- bytowych w jednostkach penitencjarnych pozwanego należy stwierdzić , że warunki te odpowiadają obowiązującym przepisom prawa, a tym samym nie można ich uznać za nieludzkie czy niehumanitarne. Cele wyposażone są w odpowiednia ilość sprzętu kwaterunkowego , kąciki sanitarne są prawidłowo obudowane. Wyposażenie i wentylacja cel jest prawidłowa , zgodna z przepisami prawa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Powód S. M. przebywał w pozwanym Areszcie Śledczym w S. w okresie od 17 lutego do 22 kwietnia 2010r. Następnie został przetransportowany do Zakładu

Karnego w B.. Jego osadzenie w Zakładzie Karnym w B. przedstawiało się następująco:

Cela nr 207 od 22.04.2010r. do 6.04.2011r. – dwuosobowa o pow. 6,17 m ²,

Cela nr 214 od 6.04.2011r. do 19.04.2011r. – trzyosobowa o pow. 11,04 m ²,

Cela nr 207 od 19.04.2011r. do 18.05.2011r. – dwuosobowa o pow. 6,17 m ²,

Cela nr 206 od 18.05.2011r. do 3.08.2011r. – dwuosobowa o pow. 7,61 m ²,

Cela nr 120 od 3.08.2011r. do 9.08.2011r. – dwuosobowa o pow. 7,82 m ²,

Cela nr 115 od 9.08.2011r. do 28.10.2011r. – pięcioosobowa o pow. 16,60 m ²,

Cela nr 119 od 28.10.2011r. do 29.12.2011r. – dwuosobowa o pow. 7,35 m ²,

Cela nr 2 od 29.12.2011r. do 22.03.2012r. – dwuosobowa o pow. 8,05 m ²,

Cela nr 12 od 22.03.2012r. do 27.03.2012r. – dwuosobowa o pow. 8,06 m ²,

Cela nr 221 od 27.03.2012r. do 13.12. 2012r. – dwuosobowa o pow. 8,34 m ².

Powód nie przebywał na terenie Zakładu Karnego w B. w przeludnionych celach.

Każda cela jest wyposażona w wentylacje grawitacyjną i posiada również kącik sanitarny . W niektórych celach jest on zabudowany, a w niektórych nie , jednakże jest oddzielony zasłona nieprześwitującą .

Powód pisze wiele skarg do administracji Zakładu Karnego , jak i innych organów . Głównie te wnioski dotyczą przetransportowania powoda do innego Zakładu Karnego , jak i zgłasza on zastrzeżenia do jakości posiłków. Powód uważa , ze Dyrektor Zakładu Karnego znęca się nad nim psychicznie przerzucając go z celi do celi, wszyscy ignorują powoda , odnoszą się do niego wulgarnie.

Dowód: akta SO w Katowicach sygn.. IC 192/10

Pismo ZK w B. k. 51-52

Pisma k. 72-78

Zeznania św. A. B. k. 55

Przesłuchanie powoda k. 93

Przed Sądem Okręgowym w Katowicach sygn.. akt IC 192/10 i Sądem Apelacyjnym w Katowicach sygn.. akt I ACa 154/11 toczyła się sprawa , w której powód domagał się ochrony dóbr osobistych za okres pobytu w przeludnionych celach i niegodnych warunkach bytowych w Areszcie Śledczym w S. w okresie od 17.02.2010r. do 22.04.2010r. Powyższa sprawa zakończyła się wydaniem przez Sąd Apelacyjny w Katowicach prawomocnego wyroku w dniu 19.04.2011 r. , w którym zmieniono wyrok SO w Katowicach i oddalono powództwo.

Dowód: akta SO w Katowicach sygn.. IC 192/10

Sąd zważył :

Powództwo w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w S. podlega odrzuceniu w oparciu o przepis art. 199§ 1 pkt 2 kpc, albowiem sprawa w tym zakresie została już prawomocnie osądzona przez Sąd Okręgowy w Katowicach i Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie IC 192/10 i powództwo zostało oddalone.

W pozostałym zakresie , a to w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w B. powództwo podlega oddaleniu.

Jako podstawą prawną swoich roszczeń powód wskazał art. 24 k.c. i art. 448 k.c.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na obiektywnych wyżej wskazanych dowodach w postaci zeznaniach świadka, przesłuchaniu powoda oraz dokumentach dołączonych przez strony do akt sprawy.

Powód w swoim pozwie wskazywał, iż zostały naruszone jego dobra osobiste z uwagi na warunki w jakich odbywał karę pozbawienia wolności tj. przebywanie z w zatłoczonej celi , brak odpowiedniej wentylacji , otwarta toaleta , brakiem możliwości uczestniczenia w zajęciach i kursach oraz poniżające traktowanie przez służbę więzienną , spowodowały wzrost poczucia przygnębienia i może być oceniane jako upokarzające oraz poniżające traktowanie więźniów .

Wskazując na to powód w pozwie domagał się zadośćuczynienia w kwocie 90.000 zł.

Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa, znajdującym wyraz w normach prawa międzynarodowego. Stanowi o tym wprost art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę międzynarodowego paktu praw osobistych i publicznych z dnia 19.12.1966r. ( Dz.U. z 1977r. Nr 38 , poz. 167 i 169 ), głoszący, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem godności człowieka . Także art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności stanowiący , że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, wprowadza obowiązek władzy publicznej zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności , nie naruszających godności ludzkiej. Odpowiednikami powyższych norm prawa międzynarodowego są art. 40,41 ust.4 i 47 Konstytucji RP wprowadzające wskazane zasady na grunt prawa polskiego ( wyrok SN z dnia 28.02.2007r. V CSK 431/06 , OSNC 2008 nr 1 , poz. 13).

Art. 448 k.c. stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czuje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Natomiast art. 24 k.c. stanowi podstawę roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych. Przesłanką odpowiedzialności za naruszenie cudzego dobra osobistego jest bezprawność działania , przez którą rozumie się działanie sprzeczne z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego. Przepis ten przewiduje domniemanie bezprawności działania naruszającego dobra osobiste, zatem na pozwanym ciąży obowiązek wykazania, iż jego działanie było zgodne z prawem. Powód natomiast winien wykazać , że doszło do naruszenia dobra osobistego.

Bezprawność działania wyłącza : 1) działanie w ramach porządku prawnego 2) wykonywanie prawa podmiotowego , 3) zgodę pokrzywdzonego , 4) działanie w obronie uzasadnionego interesu. Mając powyższe przepisy na uwadze stwierdzić należy, iż aby można było przyznać zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego musi wystąpić bezprawność działania po stronie pozwanego.

Odnosząc się zatem roszczenia powoda w ocenie Sądu w żaden sposób nie wykazał on zgodnie z regułą wynikającą z art. 6 k.c. w z 232 k.p.c., by w trakcie pobytu w Zakładzie Karnym w G. doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, a ciężar dowodu w tym zakresie obciążał powoda, tak jak pozwanego obciążał obowiązek wykazania, iż jego działanie nie było bezprawne.

Zauważyć należy, iż treść pozwu zawiera same ogólniki, jest napisana niemalże według szablonu jaki większość osadzonych stosuje występując do Sądu z podobnymi roszczeniami, bez odniesienia się do jakichkolwiek konkretów. Powód pisze o cierpieniach, pisze o niehumanitarnym traktowaniu, złych warunkach bytowych, , jednakże nie podał na czym polegały owe cierpienia i doznana przez niego krzywda, nie wskazał także żadnych konkretnych zdarzeń czy sytuacji.

Przede wszystkim z materiału dowodowego, a to pisma Zakładu Karnego w B. dotyczącego pobytu powoda w celach ( k. 51) , jak i zeznań św. A. B., nie wynika , aby S. M. , przez cały okres przebywania w Zakładzie Karnym w B. był umieszczony , chociaż przez chwilę w przeludnionych celach , nie spełniających normy 3m ² na osobę. Zatem zarzut przebywania w przeludnionych celach , jest nieudowodniony.

Sama cela wbrew twierdzeniom powoda wyposażona były w niezbędny sprzęt kwaterunkowy. S. M. miał możliwość wykonywania codziennej toalety w sposób nie niekrępujący i zapewniający intymność. Miał także zapewniony dostęp do usług medycznych. Natomiast fakt oddzielenia toalety tylko kotarą nie stanowi w żadnym wypadku o bezprawnym działaniu pozwanego i nie jest wystarczającą podstawą do uwzględnienia żądania domagania się zadośćuczynienia. Nadto powód nie udowodnił w żaden sposób, aby Dyrektor Zakładu , bądź inni pracownicy odnosili się źle w stosunku do niego, czy też w inny sposób znęcali się nad nim psychicznie. Sam fakt , że powód był przerzucany z celi do celi , nie świadczy o naruszaniu dóbr osobistych. Powód zgłaszał również zastrzeżenia co do jakości posiłków . Skargi jednakże zostały uznane za nieuzasadnione.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, iż panujący w zakładach karnych i aresztach śledczych dyskomfort jest elementem odbywania kary pozbawienia wolności, w związku z czym powód rażąco naruszając porządek prawny, winien liczyć się z karą pozbawienia wolności i wszystkimi ograniczeniami i dolegliwościami z tej kary płynącymi tym bardziej, że odbywał już kilkakrotnie karę pozbawienia wolności w okresie wcześniejszym i fakt znajomość realiów więziennych nie odstraszył go do powrotu do tego samego miejsca. Oznacza to zatem, iż nie miał on oporów wewnętrznych przed powrotem w to samo miejsce, w związku z czym warunki panujące w Zakładzie Karnym w B. nie są na tyle dla niego uciążliwe aby można było mówić o niehumanitarnym traktowaniu, jak również nie stanowiły żadnego źródła cierpień psychicznych i fizycznych. O doznaniu krzywdy można mówić tylko wtedy , gdy wykonywanie kary pozbawienia wolności prowadzi do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności , niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka.

Podkreślić należy również, iż poziom tych dolegliwości uwarunkowany jest nie tylko samym pozbawieniem wolności, ale także standardem życia w danym, kraju, w tym sytuacji ekonomicznej determinującej przeciętny poziom życia obywateli. Powszechnie znanym jest fakt nie dofinansowania nie tylko więziennictwa, ale też wiele innych dziedzin publicznej działalności państwa w tym także i tej działalności, która jest podejmowana na rzecz osób nie naruszających porządku prawnego (służba zdrowia, szkolnictwo, opieka społeczna). Ponadto w odbiorze społecznym standardy panujące w zakładach karnych oraz aresztach śledczych niewiele odbiegają od przeciętnego poziomu egzystowania ubogiej polskiej rodziny (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 6 grudnia 2007r., sygn. akt I A Ca 499/07 , wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 14 grudnia 2009r., sygn. akt IC 130/09, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25 lutego 2009r., sygn. akt IC 330/08 wyrok Sadu Okręgowego w Warszawie z dnia 18 marca 2009r. sygn. akt IC 422/08 wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z 26 listopada 2009r., sygn. akt IC 155/09). Zwrócić należy także uwagę, iż niedogodności które spotkały powoda w związku z odbywaniem kary w takim samym stopniu dotyczyły także innych osadzonych. Warunki te zaś były takie jakie w danej sytuacji mogła optymalnie zapewnić administracja zakładu.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż powód nie wykazał , aby doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w jakikolwiek sposób i co za tym idzie, aby były podstawy do przyznania powodowi zadośćuczynienia. Zatem powództwo podlegało oddaleniu.

Na podstawie art. 98 k.p.c. obciążono powoda kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego wynika z § 6 pkt.6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349).