Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K. i M. K.

przeciwko (...) w L.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt I C 288/12,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza solidarnie od powodów na rzecz pozwanej 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 251/13

UZASADNIENIE

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 18 grudnia 2012r. oddalił powództwo K. K. i M. K. skierowane przeciwko (...) w L. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i orzekł o kosztach obciążając nimi powodów.

Sąd Okręgowy orzeczenie oparł na następujących ustaleniach.

W dniu 13 września 1996r. (...) Bank S.A. (...) Oddział w K. zawarł z PPHU (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K. umowę mocą, której udzielił tej spółce kredytu na działalność gospodarczą w kwocie 1.500.000 złotych. Zabezpieczeniem spłaty kredytu był weksel in blanco poręczony przez pięć osób, w tym powodów. Powodowie ponadto udzielili zabezpieczenia rzeczowego ustanawiając na swej nieruchomości hipotekę zwykłą w kwocie 400.000 złotych.

Wobec niespłacenia kredytu Bank wypełnił weksel do kwoty 1.684.965,56 złotych i uzyskał nakaz zapłaty wydany 6 maja 1998r. przez Sąd Rejonowy dla (...) w K. w sprawie IV Ng 821/98, którym nakazano spółce (...) oraz pięciu poręczycielom, w tym powodom, zapłatę solidarnie kwoty 1.684.965,56 złotych wraz z odsetkami i kosztami postępowania.

W dniu 15 kwietnia 2000r. (...) Bank S.A. w K. został przejęty przez Bank (...) S.A. w K., który zmienił nazwę na (...) Bank (...) S.A.

W dniu 9 czerwca 2004r. (...) Bank (...) S.A. w K. reprezentowany przez J. O. – prokurenta i R. B. – pełnomocnika zawarł z pozwaną (...)w L. reprezentowaną przez M. D. – pełnomocnika ustanowionego przez zarząd spółki, umowę sprzedaży portfela wierzytelności.

Na podstawie tej umowy pozwana nabyła od Banku m.in. przysługującą mu w stosunku do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wierzytelność i jej zabezpieczenia z tytułu kredytu nr (...), w tym zabezpieczenia hipoteczne na nieruchomościach.

Sąd Rejonowy dla (...) w K. w 2004r. i 2006r. dwukrotnie oddalił wnioski pozwanej o nadanie na jej rzecz klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 6 maja 1998r. w sprawie o sygn. akt IV Ng 821/98 uznając, że pozwana nie wykazała w wymagany prawem sposób, że nabyła wierzytelność objętą nakazem.

Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2007r. w sprawie o sygn. akt IV GCo 6/07 ten sam Sąd uwzględnił kolejny wniosek pozwanej w tym przedmiocie uznając, że przelew wierzytelności został wykazany w sposób wymagany przepisami o postępowaniu klauzulowym.

Zażalenie powodów na to postanowienie zostało odrzucone jako spóźnione.

Powodowie wystąpili z powództwem przeciwegzekucyjnym przeciwko pozwanej domagając się pozbawienia wykonalności postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 6 maja 1998 roku wydanemu w sprawie IV Ng 821/98 przez Sąd Rejonowy (...) w K..

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 31 marca 2009r. w sprawie I C 638/08 uwzględnił powództwo uznając, że z umowy przelewu wierzytelności zawartej przez pozwaną w dniu 9 czerwca 2004r. nie wynika, że przelew objął także wierzytelność wynikającą z nakazu zapłaty z dnia 6 maja 1998 roku.

W umowie nie wymieniono bowiem poręczycieli, a objęta nią wierzytelność dotyczy zobowiązania o kilka lat ważniejszego niż data wydania nakazu.

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 10 grudnia 2009r. w sprawie I ACa 619/09 zmienił wspomniany wyżej wyrok i powództwo oddalił podnosząc, że postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności zwalczone przez powodów powództwem przeciwegzekucyjnym nie jest tytułem wykonawczym, którego wykonalność można podważać w trybie art. 840 kpc.

W motywach wyroku Sąd Apelacyjny wyraził pogląd, że wierzyciel winien jest przedłożyć dokument obejmujący cesję wierzytelności wynikającej z nakazu zapłaty.

W kolejnej sprawie wytoczonej przez powodów Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 15 września 2011r. pozbawił częściowo wykonalności nakaz zapłaty z dnia 6 maja 1998 roku wydany w sprawie IV Ng 821/98 zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz pozwanej, a mianowicie w części zobowiązującej powodów do zapłaty na rzecz wierzyciela kwot objętych nakazem.

Od tego wyroku strona pozwana wnosiła apelację w wyniku, której Sąd Apelacyjny w Katowicach uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W oparciu o zebrane dowody Sąd Okręgowy w Katowicach ustalił, że osoby działające w imieniu Banku zbywcy wierzytelności i w imieniu pozwanej jako nabywcy wierzytelności w ramach umowy z dnia 9 czerwca 2004r. były upoważnione do składania oświadczeń woli w imieniu stron umowy.

Celem umowy było zbycie „portfela” wierzytelności czyli wszelkich wierzytelności objętych umową wraz z zabezpieczeniami rzeczowymi i osobistymi.

W tabeli stanowiącej załącznik do umowy wskazano listę dłużników, kwoty zadłużeń i zabezpieczenia rzeczowe.

Po zawarciu umowy pozwanej przekazano akta dotyczące poszczególnych wierzytelności, w tym nakazy zapłaty jeśli takie były wydane i nie były przekazane do postępowania egzekucyjnego.

Pozwana zapłaciła za nabyte wierzytelności.

W przypadku spornej wierzytelności nakaz znajdował się u komornika, a w aktach była jedynie kopia nakazu.

W tabelarycznym zestawieniu sporną wierzytelność wyspecyfikowano pod pozycją (...), gdzie podano, że dotyczy ona spółki (...), wskazano numer kredytu, status „ligidation”, datę udzielenia kredytu (13 września 1996r.), kwotę kredytu (1.500.000 zł), kwotę niespłaconego kredytu (1.335.384,96 zł), łączne zadłużenie z odsetkami (1.625.087,42 zł), ostatnią spłatę i adres spółki. Potwierdzono istnienie zabezpieczeń rzeczowych, opisując wielkość hipotek, nieruchomości na których je ustanowiono i ich wartość podano, że innych zabezpieczeń nie ma oraz że nie toczy się proces sądowy.

Mając na względzie powyższe okoliczności oraz wskazania Sądu Apelacyjnego zawarte w motywach wyroku przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu zebrane dowody nie potwierdziły zarzutów strony powodowej jakoby umowa cesji wierzytelności była nieważna ze względu na niewłaściwe umocowanie osób, które ją podpisywały w imieniu zbywcy i nabywcy wierzytelności. Nietrafny był też zarzut bezskuteczności umowy, gdyż pozwana zapłaciła umówioną należność za nabyte wierzytelności.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji treść dokumentów zawartych w aktach sprawy i zeznań osób, które zawierały umowę wskazuje na to, że zgodnym celem i zamierzeniem stron umowy było zbycie poszczególnych wierzytelności wraz ze wszystkimi zabezpieczeniami rzeczowymi i osobistymi.

Wykazane zostało, że pozwana nabyła od Banku wierzytelność, która następnie została objęta nakazem zapłaty z 6 maja 1998 roku. Nakaz odnosił się bowiem do istniejącego już długu, który opisano w umowie zbycia wierzytelności z dnia 9 czerwca 2004r.

Dlatego Sąd Okręgowy oddalił powództwo na mocy art. 840 § 1 pkt 1 kpc podnosząc jednocześnie, że powodowie nie posiadają legitymacji czynnej do kwestionowania tytułu wykonawczego w imieniu pozostałych dłużników.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez powodów w całości.

Powodowie zarzucili naruszenie art. 509 § 2 kc i art. 10 prawa wekslowego, a nadto naruszenie przepisów art. 233 kpc, 247 kpc, 365 § 1 kpc, 316 kpc i 207 § 2 i 3 kpc.

Skarżący zarzucili nadto błędy w ustaleniach faktycznych i nierozpoznanie istoty sprawy przez pominięcie zagadnienia czy umowa cesji, na którą powołuje się pozwana, przenosiła na nią oprócz wierzytelności także zobowiązanie powodów z tytułu udzielonego poręczenia wekslowego.

Powołując się na powyższe powodowie wnosili o uwzględnienie powództwa w całości lub o przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Pozwana wnosiła o oddalenie apelacji i o zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny w Katowicach zważył co następuje:

Apelacja powodów nie jest zasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie zasługuje na uwzględnienie podstawowy zarzut apelacji sprowadzający się do stwierdzenia, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż nie rozstrzygnął zagadnienia czy pozwana spółka w wyniku cesji z 9 czerwca 2009r. nabyła obok wierzytelności również zabezpieczenia w postaci poręczenia wekslowego udzielonego przez powodów na wekslu in blanco.

Istota sporu wynikająca z treści przepisu art. 840 § 1 pkt 1 kpc sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy zobowiązania powodów w stosunku do banku, który udzielił (...) Spółce (...), zostały w drodze cesji przelane na rzecz pozwanej i czy przelew tego rodzaju wynika z cesji z dnia 9 czerwca 2004 roku.

Sąd Okręgowy udzielił pozytywnej odpowiedzi na to pytanie, stwierdzając na stronie 18 uzasadnienia, że „wierzyciel wykazał umową z dnia 9 czerwca 2004 roku przejście na jego rzecz uprawnienia z wierzytelności, która następnie była objęta nakazem zapłaty. Zbyta wierzytelność odnosiła się do wierzytelności objętej nakazem zapłaty z dnia 6 maja 1998 roku”.

Sąd Apelacyjny podziela to stanowisko odwołując się do swej wcześniejszej oceny prawnej i wskazań zawartych w wyroku z dnia 7 maja 2012r. uchylającego wcześniejszy wyrok Sądu pierwszej instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Stanowisko to sprowadzało się do stwierdzenia, że ograniczenie ustaleń, co do tego czy doszło do przelewu wierzytelności banku w stosunku do powodów, wyłącznie do treści umowy cesji, zastrzeżone było w postępowaniu klauzulowym. W procesie obejmującym powództwo przeciwegzekucyjne dopuszczalne jest ustalenie zamiaru stron i celu umowy także za pomocą innych środków dowodowych niż treść umowy cesji.

Zastrzeżenie to ma znaczenie ze względu na wywody o jakich mowa niżej.

Należy zauważyć, że umowa cesji z dnia 9 czerwca 2004 roku oprócz załącznika specyfikującego poszczególnych dłużników, wielkość długów i zabezpieczeń rzeczowych zawierała w części głównej oświadczenia i zapewnienia Banku (pkt (...) …). Zawarto tam zapewnienie, że „zbiory dokumentów kredytowych są kompletne i dokładne w odniesieniu do Nabywanego Portfela zawierają wszystkie dokumenty, umowy, pisma oraz inne pozycje niezbędne lub pożądane dla niezwłocznego dokonania przeniesienia praw z Umów Kredytowych i Umów Zabezpieczenia oraz wszelkich roszczeń z nimi związanych na Kupującego (w tym między innymi postępowania sądowe i postępowania egzekucyjne) … - k. 74.

W preambule umowy (str. (...)) zawarto stwierdzenie, że Bank posiada wierzytelności, których egzekucja okazała się trudna i którą postanowił zbyć w drodze publicznej oferty (k. 71). W pkt (...) umowy Bank zobowiązał się powiadomić dłużników o zamiarze sprzedaży przysługujących mu wierzytelności, a w punkcie (...)o sprzedaży wierzytelności w ramach Nabytego Portfela po zapłacie ceny przez pozwaną Spółkę. Te zapisy umowy wraz z treścią zeznań świadków R. B., M. D. oraz dowodami z treści zawiadomień skierowanych 21.07.2003r. i 9.06.2004r. do powodów, informujących o zamiarze zbycia wierzytelności Bankowi (k. 234) i zawiadomienie o dokonanej cesji (k. 237) wskazują na to, że wolą stron umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 9 czerwca 2004 roku było przeniesienie na nabywcę nie tylko wierzytelności w stosunku do spółki (...) wyspecyfikowanej w załączniku do umowy, ale także wierzytelności przysługujących zbywcy z tytułu udzielonych zabezpieczeń i także innych niż wyspecyfikowane w załączniku do umowy zabezpieczenia rzeczowe.

Dlatego zdaniem Sądu Apelacyjnego bezzasadne są zarzuty apelacji dotyczące naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa wekslowego czy przepisu art. 509 § 2 kc sprowadzające się do stwierdzenia, że nie mogło dojść do cesji zabezpieczenia z tytułu poręczenia wekslowego, gdyż zbywca wierzytelności w ramach realizacji umowy z dnia 9 czerwca 2004 roku nie przekazał nabywcy weksla.

Trafnie pozwana podnosiła w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, że przekazanie weksla było niemożliwe, gdyż jeszcze przed cesją Bank skorzystał z udzielonego zabezpieczenia i pozwał powodów obok Spółki (...) w postępowaniu nakazowym uzyskując nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy dla (...) w K. z dnia 6 maja 1998 roku w sprawie IV Ng 821/98. Dla uzyskania tego orzeczenia Bank, jako wierzyciel dłużnika głównego i zobowiązanych z weksla, zobowiązany był przedstawić sądowi wypełniony weksel, który złożono do akt sprawy. Okoliczność ta jest bezsporna.

Dlatego Sąd Apelacyjny nie uwzględnił wniosku powoda K. K., który wnosił o odroczenie posiedzenia sądu odwoławczego w celu wykazania tej okoliczności. Choroba tego powoda, uniemożliwiająca mu stawiennictwo na rozprawie, też nie stanowiła przeszkody do rozpoznania sprawy, gdyż powód był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Reasumując tę część wywodów należy uznać, że zebrany materiał dowodowy daje podstawy do ustalenia, że cesja wierzytelności z dnia 9 czerwca 2004 roku obejmowała nie tylko wierzytelność w stosunku do Spółki (...), ale także wierzytelność w stosunku do powodów wynikającą z udzielonego wcześniej zabezpieczenia wekslowego, która na etapie zbycia wierzytelności nie stanowiła już zabezpieczenia lecz odrębną wierzytelność wynikającą z tego zabezpieczenia i będącą już przedmiotem postępowania egzekucyjnego w ramach roszczenia wynikającego z nakazu.

Dobitnie świadczy o tym zawiadomienie zbywcy tej wierzytelności skierowane 28.06.2004r. do komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne w stosunku do powodów (k. 240).

Data tego zawiadomienia, o kilka lat wyprzedza pierwsze powództwo przeciwegzekucyjne powodów, co nadaje temu dokumentowi walor wiarygodności i jednocześnie świadczy o zamiarze stron i celu umowy z dnia 24 czerwca 2004 roku.

Zasady doświadczenia życiowego sprzeciwiają się uznaniu, że zasadny zarzutu naruszenia przepisu art. 233 kpc i art. 247 kpc, sprowadzającego się do stwierdzenia, że zbyciu w drodze przelewu z dnia 24 czerwca 2004 roku podlegała tylko jedna wierzytelność zabezpieczona osobiście przez dłużnika S., gdyż tylko ta jest uwzględniona w załączniku nr (...)do umowy przelewu.

Bardziej wiarygodne, przy uwzględnieniu, że zbywano kilkaset wierzytelności przysługujących bankowi, jest twierdzenie strony pozwanej, że w załączniku wymieniono tylko zabezpieczenia rzeczowe, a w tym jednym, jedynym przypadku przez omyłkę wyszczególniono także zabezpieczenie osobiste. Za przyjęciem takiego rozumowania przemawiają przytoczone wyżej zapisy części wstępnej umowy z dnia 24 czerwca 2004 roku.

Odnośnie braku związania poglądem wyrażonym w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach w uzasadnieniu wyroku oddalającego poprzednie powództwo powodów (I ACa 619/10) Sąd Apelacyjny wypowiedział się w wyroku uchylającym poprzedni wyrok jaki zapadł w niniejszej sprawie i tą oceną jest związany na podstawie art. 386 § 6 kpc.

To samo dotyczy zarzutu apelacji jakoby wierzytelność Spółki (...) wynikająca z niespłaconego długu wynikającego z umowy kredytowej miała być inną wierzytelnością niż ta, która została objęta nakazem zapłaty Sądu Rejonowego dla (...) w K. wydanego w sprawie IV Ng 821/98. Sąd Apelacyjny podtrzymuje stanowisko, że w istocie chodzi o tą samą wierzytelność z tym, że nakaz ponadto stanowi tytuł wykonawczy w stosunku do powodów ze względu na przysługującą w stosunku do nich wierzytelność z zobowiązania wekslowego.

Sąd Apelacyjny nie znajduje podstaw do zakwestionowania skuteczności umowy przelewu wierzytelności z dnia 24 czerwca 2004r. z tego tylko powodu, że pozwana nie przedstawiła dokumentu potwierdzającego dokonanie zapłaty za nabywane wierzytelności. Brak jest przepisu prawa nakazującego wykazanie tego rodzaju okoliczności jedynie dowodem w postaci dokumentu. Zwłaszcza, że chodzi o dokument zapłaty sprzed 9 lat. Nabywca wierzytelności oświadczył, że wywiązał się z obowiązku zapłaty, a zbywca to potwierdził. Oświadczenie zbywcy wierzytelności nie może być traktowane jako działanie tendencyjne, niezgodne z prawdą, dokonane na korzyść kontrahenta w toczącym się procesie, skoro potwierdzenie skuteczności cesji miało ze strony zbywcy miejsce już w 2004 roku. Wyrazem tego są zawiadomienia o cesji skierowane do powodów oraz o zmianie wierzyciela, skierowane do komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne.

Zarzut poczynienia ustaleń, z naruszeniem przepisu art. 316 kpc, o dowody zawarte w aktach sprawy IV Ng 821/98 Sądu Rejonowego dla (...) w K. jest chybiony, gdyż okoliczności o jakich mowa w piśmie pozwanej z dnia 18 grudnia 2012r. (k. 303-305) nie znajdują odzwierciedlenia w ustaleniach Sądu pierwszej instancji, a nadto z dalszego toku postępowania wynika, że są bezsporne.

Nie było bowiem przedmiotem sporu to, że zbywca wierzytelności dla uzyskania nakazu zapłaty w stosunku do powodów musiał przedłożyć Sądowi poręczony przez nich weksel.

Wręcz przeciwnie, jak już wskazano, powód dążył bez potrzeby do wykonywania tej okoliczności przed Sądem Apelacyjnym.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny w Katowicach na mocy art. 385 kpc oddalił apelację powodów jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 kpc.