Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Powalska

Protokolant : sekr. sąd. Jolanta Grelińska

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. (1) i M. K. (2)

przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w B.

o odszkodowanie

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów M. K. (1) i M. K. (2) kwotę 69.500 ( sześćdziesiąt dziewięć tysięcy pięćset ) złotych tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 12 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów M. K. (1) i M. K. (2) kwotę 5.322 ( pięć tysięcy trzysta dwadzieścia dwa ) złote tytułem zwrotu kosztów procesu:

4.  nakazuje pobrać od Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 5.942 ( pięć tysięcy dziewięćset czterdzieści dwa ) złote tytułem częściowego zwrotu poniesionych w toku procesu wydatków;

5.  nie obciąża powodów pozostałymi kosztami wydatków, które przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 94/12

UZASADNIENIE

W pozwie z 12 kwietnia 2012 r. (data wpływu) skierowanym przeciwko Szefowi (...) Zarządu (...) w B. małżonkowie M. i. M. K.domagali się zasądzenia solidarnie na ich rzecz kwoty 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenia wartości należących do nich nieruchomości, na które składają się działki o nr (...), położone w C., gm. B., powiat (...), dla których Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr kw (...) (dla działki o nr (...)) i (...) (dla działki o nr (...)), położonych na terenie obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą Sejmiku Województwa (...) z 9 lutego 2010 r. nr (...). Powodowie dochodzili również zasądzenia na ich rzecz kwoty 50.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty – jako odszkodowania tytułem koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego posadowionego na wyżej opisanej nieruchomości oraz ustalenia odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa – reprezentowanego przez Szefa (...) Zarządu (...) w B. na przyszłość, wobec szkód mogących powstać w przyszłości u powodów w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

W uzasadnieniu pozwu małżonkowie K. podnosili, że w związku ustanowieniem obszaru ograniczonego obszaru użytkowania, obejmującego stanowiące ich własność nieruchomości, ponieśli szkodę w postaci ograniczenia w sposobie korzystania z działek o nr (...) oraz zmniejszenia ich wartości. Nie mogą dysponować znaczną częścią nieruchomości na cele budowlane, korzystać z niej zgodnie z jej dotychczasową funkcją i przeznaczeniem. Ponadto powodowie podnieśli, że podobszar A, na którego terenie zlokalizowana jest nieruchomość, charakteryzuje się natężeniem hałasu znacznie przekraczającym dopuszczalne normy. Zdaniem małżonków K., wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Sejmiku Województwa (...) doszło do zawężenia granic prawa własności powodów związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności w postaci pozbawienia prawa do żądania zaniechania immisji nad ich nieruchomościami – nadmiernego hałasu przekraczającego dozwolone standardy. Powodowie doznali również szkody wynikającej z konieczności poniesienia kosztów dostosowania budynku do wymagań technicznych przewidzianych w § 11 uchwały Sejmiku Województwa (...).

W odpowiedzi na pozew, strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości twierdząc, że uchwała Sejmiku Województwa (...) z 9 lutego 2010 r. nr (...) nie zmienia sposobu przeznaczenia nieruchomości powodów, które zdaniem pozwanego wchodziły w skład gospodarstwa rolnego. Ewentualna zmiana w tym zakresie powinna być oceniana w kontekście prowadzenia działalności rolniczej. Pozwany podniósł ponadto, że strona powodowa nie dowiodła, a nawet nie uprawdopodobniła spadku wartości nieruchomości, tym bardziej istnienia związku przyczynowego pomiędzy wprowadzeniem uchwały a rzekomą utratą jej wartości. Odnosząc się do kwestii dochodzonego przez małżonków K. odszkodowania z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku, pozwany podkreślił, że przed sprecyzowaniem zakresu prac i inwestycji, których poczynienie jest konieczne w celu wyciszenia budynku, należy ocenić czy budynek mieszkalny przed dniem wejścia w życie uchwały spełniał normy wynikające z obowiązujących wcześniej przepisów. Obciążenie go kosztem pełnej adaptacji akustycznej, mimo niespełnienia norm prawa budowlanego przed wejściem w życie uchwały, prowadziłoby do nieuzasadnionego wzbogacenia się powodów.

Pismem z 2 grudnia 2013 r. strona powodowa zmieniła wysokość dochodzonych pozwem kwot bez ograniczenia powództwa, wnosząc o zasądzenie solidarnie na rzecz powodów od pozwanego kwoty 40.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości nieruchomości należącej do powodów oraz kwoty 40.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty – tytułem odszkodowania w zakresie koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego posadowionego na terenie działek oznaczonych nr ewidencyjnymi (...). Strona powodowa cofnęła jednocześnie powództwo w zakresie ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość w zakresie szkód mogących powstać w przyszłości u powodów w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie M. i. M. K.są właścicielami nieruchomości położonych w miejscowości C., gmina B., powiat (...), województwo (...), stanowiących działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o pow. 0,64 ha i (...)o pow. 0,75 ha, dla których w Sądzie Rejonowym w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzone są księgi wieczyste o nr (...) – dla działki nr (...) – dla działki nr (...). (dowód: wypis z rejestru gruntów k. 15 – 16, odpisy księgi wieczystej k. 17- 24, mapa sytuacyjno - wysokościowa k. 25)

Na opisanych wyżej nieruchomościach w 1998 r. został wzniesiony w odległości około 3 kilometrów od lotniska wojskowego w Ł., wolnostojący budynek mieszkalny, składający się z trzech kondygnacji i niemieszkalnego poddasza. Część przyziemna budynku pełni funkcję gospodarczą, w której powódka prowadzi zakład fryzjerski, a na parterze znajduje się pokój dzienny, pokój, kuchnia, łazienka, a na piętrze - 3 pokoje sypialne i kuchnia. Budynek ten był zrealizowany zgodnie z aktualnie obowiązującymi wymogami, z wykorzystaniem obecnie stosowanych materiałów i technologii, spełniający wymogi termiczne i pod wieloma względami parametry akustyczne ( w tym w zakresie warunków natężenia hałasu nie przekraczających dopuszczalnych norm ). Na opisanej nieruchomości małżonkowie K. zamierzali wybudować dom dla córki w granicach dopuszczalnej linii zabudowy i mieli decyzję o warunkach zabudowy sprzed 4-5 lat, której wtedy nie wykorzystali. Obecnie uzyskali informację w miejscowym Urzędzie Gminy, że otrzymanie takiej decyzji ponownie nie jest możliwe z uwagi na ustanowienie strefy ograniczonego użytkowania. Od około 11 lat powodowie nie utrzymują się z produkcji rolnej. Powód otrzymuje rentę z tytułu niezdolności do pracy, a jego żona prowadzi zakład fryzjerski w budynku na przedmiotowej nieruchomości .

Miejscowość C. jest położona w pobliżu lotniska wojskowego. Hałas emitowany przez lotnisko przekracza dopuszczalny poziom w porze dziennej i nocnej. Wskutek tego powodowie doznają dyskomfortu i licznych niedogodności. Uciążliwe dźwięki słyszalne są na zewnątrz jak i wewnątrz domu przy zamkniętych oknach, zagłuszają rozmowy. Powodowie zaobserwowali drżenie szyb. Stanowiący własność powodów budynek nie spełnia, w obecnie istniejących warunkach, wymagań izolacyjności akustycznej. Izolacyjność akustyczna dla pokoju na piętrze jest bardzo niska z powodu niewłaściwej struktury stropu i stropodachu. Izolacyjność akustyczna pokoju na wysokim parterze dla hałasu lotniczego jest również mała, powyżej - 500 Hz. Odnotowano ponadto niedostatek izolacyjności dachu. Hałas lotniczy rozchodzi się tą drogą w przestrzeni komunikacji wewnętrznej budynku także wskutek braku drzwi w pokoju dziennym. Izolacyjność akustyczna nie spełnia wymagań także w odniesieniu do pokoju dziennego na wysokim parterze, z oknami po przeciwnych stronach budynku, stanowiącego otwarte wnętrze bez wydzielenia drzwiami oraz pokoju sypialnianego na piętrze, z oknem od strony podwórza. We wszystkich trzech sypialniach na piętrze izolacyjność akustyczna nie spełnia wymagań, zarówno dla pory dziennej jak nocnej. W sypialni na wysokim parterze niedostatek izolacyjności dotyczy pory nocnej. Wyniki pomiarów i ocena izolacyjności akustycznej odnoszą się do sytuacji, w której zamknięte są okna oraz drzwi pomieszczeń.

(dowód: opinia (...)w zakresie akustyki budowlanej k. 223 – 241, zeznania powódki i powoda na rozprawie w dniu 22 czerwca 2012 r., k. 134 – 135,zeznania powódki na rozprawie w dniu 3 lutego 2014 r., k. 382 – 383, opinia pisemna biegłego rzeczoznawcy K. N.k. 268-351, oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania k. 106 – 111)

Gmina B. nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, co wynika z art. 87 ust. 3 ustawy z 27 marca 2993 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 647 z późn. zm.), na podstawie którego obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed dniem 1 stycznia 1995 r. wygasły w dniu 31 grudnia 2003 r. Aktualnie obowiązuje studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy przyjęte uchwałą Rady Gminy w B. nr (...)z 15 lutego 2007 r. Z informacji w nim przedstawionych wynika, ze przydrożna część działek: (...) znajduje się w obszarze zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi uciążliwymi usługami oraz zabudowy letniskowej i zabudowy zagrodowej. Pozostała część nieruchomości to grunty rolne i pastwiska.

(dowód: opinia biegłego K. N. k. 281, zaświadczenie z 23 lutego 2012 r. k. 26)

W dniu 09 lutego 2010 roku Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę Nr (...)w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska Ł. (Dz. U. Woj. (...) Nr (...)z 29 marca 2010 roku). Przedmiotowa uchwała weszła w życie 13 kwietnia 2010 roku. Na jej podstawie obszar ograniczonego użytkowania został podzielony na dwa podobszary oznaczone symbolami A (podobszar, którego granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu lotniska, zewnętrzną natomiast wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy - przydział czasu od godz. 22.00 do 6.00 - wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB) i podobszar B (granicę wewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB, zewnętrzną granicę podobszaru B wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 45 dB).

Uchwała Sejmiku Województwa (...) Nr (...) ogranicza właścicieli działek położonych w obszarze ograniczonego użytkowania w ten sposób, że nie mogą oni skutecznie dochodzić zaniechania emisji hałasu przez lotnisko. Ponadto w obszarze A wymieniona uchwała wprowadziła zakaz (§ 8, § 9):

-

przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową;

-

tworzenia terenów rekreacyjno – wypoczynkowych;

-

tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk;

-

przeznaczenia terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży;

-

budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowych, mieszkaniowo – usługowych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży;

-

zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, mieszkaniowo – usługowego oraz na zabudowę zagrodową i na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

W podobszarze A dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy (§10).

W § 11 uchwały wprowadzono także następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

-

w budynkach nowo projektowanych należy zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych;

-

w budynkach istniejących należy zastosować zabezpieczenia zapewniające izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych.

(dowód: kserokopia Uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) z 9 lutego 2010 r. k. 91 – 93. )

Stanowiące własność powodów nieruchomości w całości znajdują się na obszarze ograniczonego użytkowania i zlokalizowane są w podobszarze A. Usytuowane są na północ od B., a zabudowana jej część na terenie północnej części działek (...) przy drodze asfaltowej prowadzącej w kierunku miejscowości P., gm. S., łączącej drogę (...) z drogą wojewódzką nr (...) Ł. – W..

(dowód: opinia (...)w zakresie akustyki budowlanej k. 236 -241)

Wartość rynkowa nieruchomości powodów została określona przy zastosowaniu metody porównawczej polegającej na porównaniu parami. Dla potrzeb charakterystyki rynku nieruchomości wykorzystano wyniki badania i analizy transakcji rynkowych oraz cen kształtujących się na rynku lokalnym, obejmującym powiat (...) i sąsiednie. Kryterium doboru stanowiło uwarunkowanie porównywalnością cech poszczególnych nieruchomości. Usytuowanie w strefie oddziaływania lotniska lub poza tą sferą nie wpływa na różnice cen gruntów typowo rolnych. Zabudowana część działek (...) w obszarze 75 m od drogi pozostaje pod wpływem uciążliwości związanych z oddziaływaniem lotniska. Pozostały obszar stanowiący grunty rolne nie należy do tego zakresu. Wynikające z uchwały sejmiku ograniczenia zabudowy mieszkaniowej w podobszarze A dla części działek poza obszarem istniejącej zabudowy, nie mają zastosowania do przedmiotowej nieruchomości, gdyż niezależnie od uregulowań zawartych w uchwale sejmiku – obszar ten nie był przeznaczony pod zabudowę. Badając obrót nieruchomościami o charakterze mieszkaniowym i zagrodowym posłużono się określoną wartością nieruchomości przy założeniu braku obciążeń oraz procentowego wskaźnika utraty wartości. Współczynnik utraty wartości dla nieruchomości podobszaru A ustalono na 10,1%. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a skutki sąsiedztwa lotniska pod kątem wpływu na wartość nieruchomości rozpatrywane są głównie w aspekcie negatywnym.

Wartość rynkowa nieruchomości powodów została określona w oparciu o średnią arytmetyczną skorygowanych cen transakcyjnych i wynosi 373.300. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 10,1% - utrata wartości rynkowej stanowi kwotę 37.700 (373.300 x 10,1%). Analizą objęto transakcje w latach 2007 – 2013. Część nieruchomości ma charakter rolny. Dla tych terenów brak jest przesłanek określenia utraty własności.

(dowód: opinia biegłego N. k. 268 -300).

W celu określenia kosztów rewitalizacji akustycznej budynków zastosowano podejście kosztowe techniką szczegółową. Wartość robót ustalono przy zastosowaniu obowiązujących w dniu rozliczenia cen średnich publikowanych przez Wydawnictwo (...) z uwzględnieniem współczynnika regionalnego dla województwa (...).

Warunki dostosowania obiektów określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z § 323 rozporządzenia, poziom hałasu oraz drgań przenikających do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych, budynkach zamieszkania zbiorowego i budynkach użyteczności publicznej nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach oraz oceny wpływu drgań na ludzi. Wymagania odnoszą się do: izolacyjności ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych oraz drzwi w przegrodach wewnętrznych – od dźwięków powietrznych; stropów i podłóg – od dźwięków powietrznych i uderzeniowych; podestów i biegów klatek schodowych w obrębie lokali mieszkalnych – od dźwięków uderzeniowych. Polską Normą dotyczącą izolacyjności akustycznej przegród jest norma PN - B– (...) – 3:1999, a dopuszczalny poziom dźwięku w budynkach reguluje norma PN – (...) – 02:1987. Istotnym elementem dla zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej jest również system wentylacji, zapewniający optymalną i zgodną z przepisami oraz normami wymianę powietrza wewnątrz budynku w przypadku braku możliwości rozszczelnienia okien ze względu na generowany hałas. Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną.

W odniesieniu do budynku mieszkalnego powodów przyjęto rozwiązania uwzględniające stan istniejący i jednocześnie zapewniające spełnienie wymagań akustycznych przy optymalizacji kosztów i uwzględnieniu jedynie tych kosztów, które są konieczne dla dostosowania akustyki budynku wobec szczególnych warunków jego eksploatacji związanych z funkcjonowaniem w bliskim sąsiedztwie przedmiotowego lotniska, przy jednoczesnym założeniu, że budynek odpowiadał polskim normom w zakresie izolacyjności akustycznej przed ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania . Koszt rewitalizacji akustycznej budynku w tym zakresie określono na kwotę 31.800 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektu i odzwierciedlają zakres nakładów, bez uwzględnienia stopnia zużycia budynków oraz ewentualnych korzyści, jakie właściciel nieruchomości może ponieść w przypadku dostosowania obiektów do wymagań normatywnych. Zakres nakładów, których poczynienie na stanowiącej własność powodów nieruchomości jest konieczne obejmuje następujące prace:

- ułożenie na belkach stropowych na całej powierzchni poddasza dwóch warstw płyt typu (...) o grubości 18 mm,

- zamocowanie dodatkowej okładziny złożonej z dwóch warstw płyt gipsowo- kartonowych pg-k 12,5 mm na stelażu metalowym z wypełnieniem wełną mineralną,

- zainstalowanie dodatkowego okna połaciowego,

- zwiększenie izolacyjności akustycznej w 4 pomieszczeniach poprzez zainstalowanie rolet zewnętrznych zwijanych,

- wyposażenie w klimatyzatory 4 pokoi pełniących funkcję sypialni.

(dowód: opinia biegłego K. N. k.301 – 312, opinia uzupełniająca K. N., protokół rozprawy z 2 grudnia 2013 k. 371 v)

W dniu 5 marca 2012 roku pełnomocnik strony powodowej skierował do pozwanego przedsądowe wezwanie do zapłaty odszkodowania, które zostało doręczone w dniu 7 marca 2012 roku (wezwanie do zapłaty k. 103).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał wszystkie wyżej wymienione dokumenty za wiarygodne, bowiem ich wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd nie znalazł żadnych podstaw, by czynić to z urzędu. Sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłych sądowych dały podstawę do obliczenia wysokości przysługującego powodom odszkodowania. Zostały sporządzone w sposób rzetelny, spójny i zupełny, przy wykorzystaniu wiedzy specjalistycznej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Przesłankami wynikającej z powyższej regulacji odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c, przez którą rozumie się, między innymi zmniejszenie aktywów.

Zastosowanie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jako podstawy roszczenia odszkodowawczego właściciela nieruchomości z tytułu obniżenia jej wartości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z niej w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania było przedmiotem obszernego orzecznictwa. W judykaturze funkcjonuje pogląd, w świetle którego, mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej, natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Wspomniane ograniczenia są związane z nieruchomością położoną na obszarze ograniczonego użytkowania i dotyczą każdego jej właściciela. Dopóki bowiem będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z terenów. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, iż jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, która uwzględnić powinna wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., lex 528219).

W niniejszej sprawie powodowie wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego stanowiące ich własność nieruchomości, ponieśli szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z niej, a w konsekwencji - zmniejszeniu jej wartości. Dla nieruchomości powodów brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie nieruchomości wynika ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy B. nr (...)z 15 lutego 2007 r. dostarczającego informacji, że przydrożna część ( około 75 metrów wgłąb) działek nr (...) znajduje się w obszarze zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami uciążliwymi oraz zabudowy letniskowej i zabudowy zagrodowej, a pozostała część nieruchomości to grunty rolne, pastwiska. Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Sejmiku Województwa (...) Nr (...) (Dz. U. Woj. (...) Nr(...)z 29 marca 2010 roku) w podobszarze A, na terenie którego usytuowane są należące do powodów nieruchomości, dotychczasowe przeznaczenie działek nr (...) uległo zmianie przez wprowadzenie ograniczeń dotychczasowego sposobu korzystania z nich. Powodowie nie mogą skutecznie dochodzić zaniechania imisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących im, wynikających z prawa własności, uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Ponadto z § 9 uchwały wynika, m.in. zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową. Przed wejściem w życie uchwały Sejmiku, należące do małżonków K. działki, miały potencjał budowlany. Możliwe było prowadzenie dalszej zabudowy mieszkaniowej w ramach pasa 75 m od drogi. Aktualnie powodowie nie mogą swobodnie dysponować nieruchomością, przeznaczając ją na cele budowlane. Jest to dla nich duża niedogodność, gdyż planowali od podstaw wybudować dla córki dom jednorodzinny. Wprawdzie w § 10 uchwały dopuszczono możliwość zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy, ale obecnie nie jest już możliwe uzyskanie takiej decyzji.

Pokreślenia przy tym wymaga, że wbrew twierdzeniom pozwanego, w niniejszej sprawie, nie można oceniać zasadności dochodzonego przez powodów roszczenia odszkodowawczego przez pryzmat ograniczeń w sposobie dotychczasowego korzystania ze stanowiącej własność powodów nieruchomości jako odnoszących się do gruntów o charakterze rolnym. Przede wszystkim istotne w tym kontekście jest to, iż pomimo że część nieruchomości powodów stanowi obszary rolne, to jednak prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie nie jest dla nich źródłem utrzymania. Jak już zostało wspomniane, działki: (...)miały charakter budowlany i właściciele dotychczas mogli nimi rozporządzać z uwzględnieniem takiego przeznaczenia. Nieruchomość powodów należy badać więc pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania nieruchomości powodów na cele, np. budownictwa i tylko w tej części podlegają ocenie pod kątem spadku ich wartości.

Niewątpliwie zatem, wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia właścicieli do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w obrębie którego usytuowane są stanowiące własność małżonków (...) nieruchomości, powodowie doznali szkody obejmującej obniżenie wartości działek nr: (...). Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 30 września 2009 r., I ACa 484/09, lex 756606, I Aca 772/09 z 17 czerwca 2010 r., lex 756717). W orzecznictwie przyjmuje się, iż obniżenie wartości nieruchomości generuje stratę niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest bowiem jej zbycie. Odszkodowanie nie jest też ograniczone do rzeczywistej straty, gdyż obowiązuje zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., lex 503415). Wartość należących do powodów nieruchomości uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego w Ł. i na skutek hałasu związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę. Do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. należy więc obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, lex 756735).

Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy K. N., uwzględniając obliczony dla podobszaru A współczynnik utraty wartości wynoszący 10,1% - Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa należących do powodów nieruchomości uległa obniżeniu o kwotę 37.700 zł (wartość nieruchomości - 373.300 zł x 10,01 %).

Oceny zasadności drugiego z dochodzonych przez powodów roszczeń - żądania zwrotu nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną stanowiącego ich własność budynku, Sąd Okręgowy dokonał na podstawie regulacji przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. Zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś., w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany ( uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r. w sprawie III CZP 68/01 – OSNC 2002, z 6., poz. 74).

Obowiązek naprawienia szkody po stronie pozwanej polegający na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, powstał z chwilą wyrządzenia powodom szkody, tj. z chwilą wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) Nr (...), kształtującej zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych i obligujący do ich poczynienia. Poniesienie nakładów pozwala na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, jednak nie wpływa na podniesienie jej ceny z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 30 września 2009 r., I ACa 484/09 lex 756606). Koszty związane z zapewnieniem w budynku mieszkalnym powodów właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem stref ograniczonego użytkowania. Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Usytuowany na należących do powodów działkach budynek mieszkalny nie spełnia obowiązujących wymogów, nie zapewniając należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły K. N. określił na kwotę 31.800 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektu i odzwierciedlają zakres nakładów, których powodowie dotychczas nie poczynili, co jednak nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ zgodnie z funkcjonującym w doktrynie i judykaturze poglądem, roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych wydatków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2008r., I ACa 2/2008, lex 580137).

Podkreślenia przy tym wymaga, że chybiony jest zarzut pozwanego, w świetle którego w sprawie może dojść do obciążenia go kosztami pełnej adaptacji akustycznej budynku wskutek niespełnienia norm prawa budowlanego przed wejściem w życie uchwały i w konsekwencji – nieuzasadnionego wzbogacenia powodów. Trzeba pamiętać, że budynek powodów był wzniesiony już w nowej technologii i przy użyciu dostosowanych do niej materiałów budowlanych. Trzeba także mieć na względzie, że zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał bezpośrednio z opinii(...), co do której pozwany ostatecznie wyraził stanowisko o tym, że jej nie kwestionuje w piśmie z dnia 19 grudnia 2013 r. ( k. 377 ). Biegły K. N. określając jedynie następczo wartość prac koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w odniesieniu do budynku mieszkalnego usytuowanego na działkach nr (...) przyjął rozwiązania uwzględniające stan istniejący w dacie sporządzania opinii, zapewniając spełnienie wymagań akustycznych, wynikających z opinii (...)przy optymalizacji kosztów. Koszt rewitalizacji akustycznej będącego własnością powodów budynku biegły K. N. określił na sumę 31.800 zł.

Reasumując, wynikające z powyższych rozważań wnioski potwierdzają, że w sprawie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą poniesioną przez powodów w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości oraz konieczności poniesienia przez nich nakładów na utrzymanie prawidłowego klimatu akustycznego. W związku z tym Sąd Okręgowy uznał, iż małżonkom K. przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości 69.500 zł, obejmującej kwotę 37.700 zł, o którą zmniejszyła się wartość przedmiotowej nieruchomości na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego w Ł. oraz kwotę 31.800 zł stanowiącą koszt nakładów, jakie powodowie mają obowiązek poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynku.

Powództwo w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.

Sąd Okręgowy uznał, że właściwą jednostką organizacyjną uprawnioną do reprezentowania Skarbu Państwa w procesie jest Szef (...) Zarządu (...) w B.. Na podstawie art. 136 ust. 2 jest bowiem podmiotem odpowiedzialnym za powstałą szkodę jako zarządzający lotniskiem wojskowym w Ł., którego działalność i jej następstwa stanowiły przesłankę do ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zasądzając je od dnia 12 kwietnia 2013 r., czyli zgodnie z żądaniem pozwu - od dnia wniesienia pozwu, zważywszy na przesądowe wezwanie do zapłaty w tej mierze.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując zasadę ich stosunkowego rozdzielenia. Powodowie wygrali proces w 87 %. Powód z tytułu uiszczenia opłaty od pozwu poniósł kwotę 2.500 zł, a powinien 2.175 zł (87% z 2.500 zł) oraz koszt opłaty za czynności adwokackie w wysokości 3.617 zł, a powinien 3.147 zł. W sumie powinien ponieść kwotę 5.322 zł. Koszty opinii biegłych w kwocie 6.829,98 zł zostały tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa Sąd Okręgowy w Sieradzu, w związku z czym proporcjonalnie do wyniku sprawy obciążono nimi stronę pozwaną w wysokości 5.842 (6.829,98 x 87 %). Zgodnie z treścią art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. – o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – Dz. U. Nr 90, poz. 594 ze zm.) Skarb Państwa nie ma obowiązku ponoszenia jedynie opłat sądowych, co nie dotyczy poniesionych w toku procesu wydatków.

Koszty zastępstwa procesowego Sąd uwzględnił po obu stronach, przyjmując zasadność jednej stawki minimalnej, zgodnie z treścią § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm. ) oraz zgodnie z treścią § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w wyroku.