Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód A. P. (1) wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) S.A. w W. kwoty 5.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wytoczenia powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powód podał, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich z dnia 22 lutego 2012r. w sprawie sygn. akt II K 985/10 został uznany winnym spowodowania wypadku drogowego i wyrokiem tym zasądzono od niego na rzecz pokrzywdzonej B. W. kwotę 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Powód wskazał, iż w chwili wypadku ubezpieczony był w zakresie OC u pozwanego, dlatego też po zapłacie pokrzywdzonej zasądzonej kwoty zwrócił się do pozwanego o wypłatę tej kwoty. Pozwany jednak odmówił, podnosząc, że odpowiada on na zasadzie umowy, a powód odpowiada z tytułu wyroku.

Pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany podał, że powoda nie łączyła umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Ubezpieczeniem tym objęty był pojazd kierowany przez powoda na mocy umowy zawartej pomiędzy pozwanym a (...) Sp. z o.o. Pozwany przyznał, że przyjął gwarancyjną odpowiedzialność w ramach tej polisy i w toku postępowania likwidacyjnego zaspokoił roszczenia poszkodowanej B. W.. Podkreślił, że wobec powoda orzeczono środek karny, który ma przede wszystkim charakter penalny i jest związany z karną odpowiedzialnością za przestępstwo skazanego sprawcy. Według pozwanego nałożony na powoda środek karny w związku ze skazaniem za przestępstwo nie podlega zaliczeniu na poczet świadczeń należnych z tytułu umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Obowiązkowe ubezpieczenie OC nie służy sprawcy przestępstwa do rekompensowania wydatku tytułem środków karnych. Zdaniem pozwanego legitymowanie się przez sprawcę cudzą polisą ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu nie przenosi na ubezpieczyciela ex lege obowiązku zwrotu orzeczonych wobec sprawcy środków karnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich z dnia 22 lutego 2012r. w sprawie sygn. akt II K 985/10 powód A. P. (1) został uznany za winnego tego, że w dniu 11 czerwca 2010r. na skrzyżowaniu drogi nr (...) z ul. (...) koło B., prowadząc w ruchu lądowym samochód ciężarowy marki (...) o numerze rejestracyjnym (...), naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, powodując wypadek w ten sposób, że jadąc drogą nr (...) w kierunku K., nie zachował szczególnej ostrożności i jadąc z prędkością nie mniejszą niż 80 km/h, przekroczył dozwoloną na tym odcinku drogi prędkość 50 km/h, przez co pozbawił się możliwości wykonania manewru obronnego poprzez skuteczne hamowanie, w wyniku czego z innym sprawcą doprowadził do zderzenia pojazdów, wskutek czego pasażerowie M. doznali obrażeń ciała określonych w art. 157 § 1 k.k., w tym B. W. w postaci ran ciętych w zakresie okolicy czołowo-ciemieniowej lewej, przedramion oraz ramienia i barku lewego, złamań żeber IV-VIII po stronie lewej, złamania kości kulszowej i łonowej lewej bez istotnych przemieszczeń, to jest czynu z art. 177 § 1 k.k., za co został skazany na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. Sąd wyrokiem tym zasądził od powoda A. P. (2) na rzecz B. W. tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę kwotę 5.000 zł. Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012r. w sprawie sygn. akt IV Ka 375/12 utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich.

Dowód: - odpis wyroku Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich w sprawie II K 985/10 wraz z uzasadnieniem, k. 19 – 34,

- odpis wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy w sprawie IV Ka 375/12 wraz z uzasadnieniem, k. 35 – 41.

Samochód ciężarowy marki (...), którym kierował w dniu wypadku powód A. P. (1), należał do Zakładu (...) Sp. z o.o. w B. i objęty był ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy zawartej pomiędzy tą spółką a pozwanym (...) S.A. w W..

- bezsporne.

Poszkodowana B. W. zgłosiła szkodę w pozwanym zakładzie ubezpieczeń, który przeprowadził postępowanie likwidacyjne i przyjął swoją odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 11 czerwca 2010r.

Dowód: - dokumentacja zgromadzona w aktach szkody strony pozwanej.

A. P. (1) dnia 29 listopada 2012r. wpłacił na rzecz poszkodowanej B. W. zasądzoną wyrokiem w sprawie II K 985/10 kwotę zadośćuczynienia w wysokości 5.000 zł.

Dowód: - pokwitowanie, k. 6.

Pismem z dnia 22 kwietnia 2013r. powód A. P. (1) złożył w pozwanym (...) S.A. w W. wniosek o zwrot wypłaconego przez niego poszkodowanej B. W. zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł na mocy wyroku w sprawie II K 985/10.

Dowód: - wniosek o wypłatę odszkodowania, k. 7 – 8.

Strona pozwana pismem z dnia 28 czerwca 2013r. odmówiła powodowi zwrotu kwoty 5.000 zł, uzasadniając to tym, iż powód odpowiada na podstawie wyroku, a pozwany na podstawie umowy.

Dowód: - pismo pozwanego z dnia 28 czerwca 2013r., k. 9.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlega w całości uwzględnieniu.

W niniejszej sprawie bezspornym jest fakt, iż powód spowodował wypadek komunikacyjny, w którym obrażenia ciała odniosła między innymi B. W.. Bezsprzeczne jest też to, że samochód, którym kierował powód, a należący do (...) Sp. z o.o. w B., w czasie wypadku objęty był obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Bezsporny jest również fakt, że powód ponosi odpowiedzialność za skutki przedmiotowego wypadku, co wynika z wyroku sądu karnego w sprawie II K 985/10.

W myśl art. 436 § 1 k.c., odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym (odpowiedzialność na zasadzie ryzyka) ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny. Według § 2 tego artykułu w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, zderzeniem się pojazdów w rozumieniu art. 436 § 2 k.c. jest każde – bez względu na przyczynę – zetknięcie się tych pojazdów będących w ruchu. Powołany przepis wprowadza modyfikację podstawowej reguły odpowiedzialności samoistnego posiadacza na zasadzie ryzyka stanowiąc, że w razie zderzenia się pojazdów, jeżeli chodzi o szkody poniesione przez ich posiadaczy, mogą być dochodzone tylko na zasadach ogólnych, a więc na podstawie art. 415 k.c. W świetle treści tego przepisu za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie się jest źródłem powstania szkody. Czyn sprawcy pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną musi być bezprawny, a więc niezgodny z obowiązującymi zasadami porządku prawnego, a przy tym zawiniony (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1998r., I CKU 87/98).

W niniejszej sprawie strona pozwana podnosiła, że powód jako kierujący samochodem ciężarowym marki (...) nie był stroną umowy ubezpieczenia, a zatem według pozwanego legitymowanie się przez sprawcę cudzą polisą ubezpieczenia OC nie przenosi na ubezpieczyciela ex lege obowiązku zwrotu orzeczonych wobec sprawcy środków karnych.

Zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

A zatem kierujący pojazdem jest osobą ubezpieczoną (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2007r., IV CSK 107/07), a co za tym idzie, ubezpieczyciel – pozwany –ponosi odpowiedzialność gwarancyjną wynikającą z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody wyrządzone przez powoda – kierującego pojazdem. Stosownie bowiem do art. 34 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

W niniejszej sprawie, jak wyżej wskazano, poza sporem jest, że powód ponosi odpowiedzialność za skutki spowodowanego przez niego wypadku drogowego z dnia 11 czerwca 2010r., a więc odpowiedzialność za skutki tego wypadku ponosi też pozwane towarzystwo ubezpieczeń.

Kwestią zasadniczą w przedmiotowej sprawie było to, czy ubezpieczyciel w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej obowiązany jest zwrócić sprawcy zdarzenia wypłaconą poszkodowanemu kwotę zadośćuczynienie zasądzoną od sprawcy tytułem środka karnego.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę, podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 13 lipca 2011r., w którym wskazano, że sprawca wypadku komunikacyjnego, wobec którego zastosowano środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 1 w związku z art. 39 pkt 5 k.k.), może domagać się od ubezpieczyciela - na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów - zwrotu świadczenia zapłaconego na rzecz pokrzywdzonego. Sąd Najwyższy w uchwale tej wskazał, że środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody nie pełni wyłącznie funkcji penalnej lub resocjalizacyjnej, ale także funkcję kompensacyjną, jego istotą jest naprawienie wyrządzonej przestępstwem szkody. Środek karny powinien wykonać skazany, nie może on żądać, aby uczyniła to za niego inna osoba, ale wykonanie przez sprawcę wypadku komunikacyjnego orzeczonego wobec niego środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody nie pozbawia go możliwości wystąpienia przeciwko ubezpieczycielowi z roszczeniem regresowym na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, nie ma bowiem znaczenia, czy sprawca spełnił świadczenie wobec poszkodowanego dobrowolnie, czy zobowiązany do tego wyrokiem karnym; skoro naprawił szkodę, może domagać się zwrotu spełnionego świadczenia (vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r., III CZP 31/11). Z żadnego przepisu prawa nie wynika wykluczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela w wypadku, w którym obowiązek naprawienia szkody orzeczony został jako środek karny (obowiązek naprawienia szkody lub nawiązka).

Podkreślić przy tym trzeba, że obowiązek naprawienia szkody, przewidziany w art. 46 § 1 k.k., dotyczy tylko szkody, której nie naprawiono w całości albo w części (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2013r., III KK 27/13). Warunkiem jego orzeczenia w wyroku karnym jest istnienie w chwili wyrokowania szkody w całości lub części, nie orzeka się go zatem, jeżeli szkoda została naprawiona przez sprawcę albo inną osobę. Nie orzeka się tego środka ani nawiązki stanowiącej substytut naprawienia szkody, jak również zadośćuczynienia, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono (art. 415 § 5 k.p.k.). Jeżeli orzeczone środki karne nie pokrywają całej szkody, pokrzywdzony może dochodzić dodatkowych roszczeń w postępowaniu cywilnym (art. 415 § 6 k.p.k.).

Skoro zatem Sąd w wyroku karnym w sprawie II K 985/10 orzekł wobec powoda środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody w kwocie 5.000 zł, to oznacza to, iż w chwili wyrokowania szkoda istniała, nie została jeszcze w całości naprawiona, na co wskazuje pozwany. Twierdzi on bowiem, iż w toku postępowania likwidacyjnego zaspokoił roszczenia poszkodowanej B. W.. Fakt ten jednak nie wynika z akt szkody strony pozwanej, w aktach tych brak jest jakichkolwiek dokumentów wskazujących, jaką kwotę pozwany jej wypłacił i czy w ogóle coś jej wypłacił. W dokumentacji tej znajduje się ugoda, ale nie jest ona podpisana przez stronę pozwaną. Przyjąć zatem należy, że w chwili wyrokowania przez Sąd karny szkoda nie została naprawiona w całości, powód naprawił ją w części poprzez zapłatę na rzecz poszkodowanej kwoty 5.000 zł, a z uwagi na fakt, iż objęty był ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, może żądać zwrotu tej kwoty od ubezpieczyciela.

Zgodnie bowiem z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Jak wyżej zaznaczono, bez znaczenia jest fakt, iż powód nie był stroną umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Był on kierującym pojazdem, a ochroną ubezpieczeniową jest objęta również odpowiedzialność cywilna kierującego pojazdem mechanicznym, choćby nie był on posiadaczem (a jedynie dzierżycielem). Tym pojęciem prawodawca określa każdego, kto prowadzi pojazd mechaniczny, bez względu na to, czy do kierowania został upoważniony czy też nie.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd uwzględnił powództwo w całości i zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.000 zł stanowiącą zadośćuczynienie zapłacone przez powoda na rzecz poszkodowanej.

O odsetkach ustawowych orzeczono zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 481 k.c., według której, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było przez dłużnika niezawinione. Wymagalność świadczenia, którego termin spełnienia nie jest oznaczony wynika z art. 455 k.c., zgodnie z którym świadczenie powinno być wówczas spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Początek wymagalności określono zgodnie z żądaniem powódki na dzień 19 listopada 2013r., to jest dzień złożenia pozwu w niniejszej sprawie, gdyż powód już wcześniej wzywał pozwanego do spełnienia świadczenia.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi stronę pozwaną, ponieważ przegrała ona sprawę. Na zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda kwotę 867 zł składa się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł i uiszczona przez powoda opłata sądowa od pozwu w wysokości 250 zł.