Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2014 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Zalewska

Protokolant: Justyna Ciechomska

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2014 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) SA w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w W., E. R., A. R.

o zapłatę

orzeka

utrzymuje w mocy nakaz zapłaty z dnia 25 lutego 2013 roku wydany w postępowaniu nakazowym

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 stycznia 2012 r. spółka pod firmą (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, że pozwani: spółka pod firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., E. R. i A. R., mają zapłacić powodowi solidarnie kwotę 9.654,71 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi od dnia 21 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu powód podał, że jest w posiadaniu weksla wystawionego przez pozwaną spółkę i poręczonego przez pozwanych E. R. i A. R.. Pozwani wezwani do zapłaty sumy wekslowej nie zaspokoili powoda, w związku z czym pozew stał się konieczny.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 25 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie orzekł, że pozwani: spółka pod firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., E. R. i A. R., mają zapłacić powodowi solidarnie kwotę 9.654,71 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi od dnia 21 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w wysokości 121,00 zł.

Pozwani wnieśli w terminie zarzuty do nakazu zapłaty. Zaskarżyli nakaz w całości, wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu. Ponadto pozwani wnieśli o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty na podstawie art. 492 § 3 k.p.c. Pozwani przyznali, że przedstawiony przez powoda weksel został wystawiony przez pozwaną spółkę i poręczony przez pozwanych E. R. i A. R.. Zarzucili jednak, iż weksel został wypełniony przez powoda z naruszeniem deklaracji wekslowej, przez co jest nieważny, a także, iż brak jest po stronie powoda wymagalnej wierzytelności względem pozwanych. Pozwani podnieśli w uzasadnieniu, że przedmiotowy weksel został wystawiony i poręczony tylko i wyłącznie w celu zabezpieczenia wykonania umowy generalnej o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, oznaczonej numerem (...), z dnia 30 lipca 2009 r. Podczas gdy powód wypełnił weksel i wezwał pozwanych do zapłaty kwoty wierzytelności wynikającej z umowy oznaczonej numerem (...), a zatem zupełnie innej niż wskazanej w treści deklaracji wekslowej. Pozwani wskazali przy tym, że dotychczas nie zostali wezwani do wykupu weksla dotyczącego wierzytelności z umowy oznaczonej numerem (...), a umowa oznaczona numerem (...) nie była objęta zabezpieczeniem w postaci przedmiotowego weksla. Pozwani zaprzeczyli też, aby wystawili jakąkolwiek deklarację w dniu 24 lutego 2010 r., na którą powołał się powód w treści pozwu. Ponadto pozwani podnieśli, iż powodowi nie przysługuje względem pozwanych żadna wierzytelność, ani na podstawie umowy nr (...), ani umowy nr (...). Zdaniem pozwanych, powód nie wykazał dostatecznie istnienia swojej wierzytelności, co powinien uczynić już w treści pozwu. Z ostrożności procesowej pozwana spółka podniosła także, iż powód uprzednio zgłaszał roszczenia z tytułu realizacji umów gwarancji, ale zostały one uznane przez pozwaną spółkę za bezpodstawne i nie mogłyby być objęte roszczeniem powoda, ponieważ nie wynikają z umowy oznaczonej numerem (...).

Postanowieniem z dnia 15 maja 2013 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie postanowił wstrzymać wykonanie wydanego w przedmiotowej sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 25 lutego 2013 r. Wziąwszy pod uwagę argumentację strony pozwanej, Sąd uznał, iż w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki wstrzymania wykonania nakazu zapłaty z art. 492 § 3 k.p.c.

W piśmie procesowym z dnia 12 czerwca 2013 r., stanowiącym odpowiedź na zarzuty od nakazu zapłaty, powód podniósł, iż zarzuty pozwanych są niezasadne, wnosząc jednocześnie o utrzymanie nakazu zapłaty z dnia 25 lutego 2013 r. w całości w mocy oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu. Powód nie zgodził się z zarzutem pozwanych, iż wypełnił posiadany przez siebie weksel in blanco w sposób niezgodny z zawartym przez strony porozumieniem wekslowym. Podniósł, że przedmiotowy weksel został wystawiony na zabezpieczenie roszczeń regresowych powoda, wynikających z umowy generalnej o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, oznaczonej numerem (...), zawartej pomiędzy stronami w dniu 30 lipca 2009 r., której na mocy aneksu numer (...) z dnia 9 grudnia 2012 r., nadano nowy numer (...). Na uzasadnienie swoich zarzutów i twierdzeń, powód powołał się na treść przedmiotowej umowy wraz z jej aneksami, w szczególności aneksu numer (...) z dnia 9 grudnia 2012 r., a także na treść podpisanej przez pozwaną spółkę deklaracji wekslowej z dnia 30 lipca 2009 r. wraz z jej aneksem z dnia 1 sierpnia 2010 r. Ponadto powód odniósł się do twierdzenia pozwanych, iż nie przysługuje mu względem nich żadna wymagalna wierzytelność. Podniósł przy tym, iż przy dochodzeniu roszczenia wekslowego, to na dłużniku spoczywa ciężar udowodnienia, że roszczenie wierzyciela ze stosunku podstawowego w całości lub części nie istnieje, a także, że już samo wystawienie weksla rodzi zobowiązanie abstrakcyjne, oderwane od przyczyn zobowiązania się wystawcy. Powód wskazał jednak przy tym, że jego wierzytelność względem pozwanych powstała w związku z wypłaceniem przez powoda sum gwarancyjnych beneficjentom, wskutek złożenia przez nich prawidłowego żądania wypłaty, stosownie do treści zawartej umowy generalnej o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych. Ponadto powód powołał się na nieakcesoryjność gwarancji, podnosząc, że gwarant nie jest uprawniony do podnoszenia przeciwko beneficjentowi jakichkolwiek zarzutów, które przysługują dłużnikowi ze stosunku podstawowego, tj. wykonawcy przeciwko zamawiającemu. Wobec tego powód nie był uprawniony do badania stanu faktycznego ze stosunku podstawowego, natomiast był zobowiązany do wypłaty kwot gwarancyjnych na stosowne żądanie uprawnionych beneficjentów.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska. Powód popierał powództwo, wnosząc o utrzymanie w mocy nakazu zapłaty. Natomiast pozwani nie uznawali powództwa, wnosząc o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości.

Sąd Rejonowy ustalił co następuje:

Powód w ramach prowadzonej przez siebie działalności zawarł z pozwaną spółką, w dniu 30 lipca 2009 r., umowę generalną o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, oznaczoną numerem (...) (k. 59-60).

Zabezpieczeniem wykonania przez pozwaną spółkę wynikających z umowy roszczeń powoda był, zgodnie z zawartym przez strony porozumieniem wekslowym, weksel in blanco z klauzulą „bez protestu”, podpisany i wręczony powodowi przez pozwaną spółkę. Poręczycielami weksla zostali pozwani E. R. i A. R. (k. 4). Zgodnie z podpisaną przez pozwanych deklaracją wekslową z dnia 30 lipca 2009 r., powód mógł uzupełnić weksel, wpisując na nim kwotę odpowiadającą zadłużeniu pozwanej spółki, wynikającemu z zawartej w dniu 30 lipca 2009 r., umowy generalnej o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, oznaczonej numerem (...) – łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami. Ponadto powód został uprawniony do opatrzenia weksla datą płatności według własnego uznania, z zastrzeżeniem obowiązku listownego powiadomienia o tym fakcie pozwanych, z co najmniej siedmiodniowym wyprzedzeniem (k. 68). Przedmiotowa deklaracja wekslowa została zmieniona aneksem nr (...) z dnia 30 lipca 2009 r. (k. 3).

Zawarta pomiędzy powodem i pozwaną spółką umowa generalna o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, z dnia 30 lipca 2009 r., oznaczona numerem (...), była kilkakrotnie zmieniana aneksami, w tym z dnia 7 września 2009 r., 9 grudnia 2009 r., 17 maja 2010 r., 1 sierpnia 2010 r. oraz 13 czerwca 2011 r. W dniu 9 grudnia 2009 r. strony zawarły aneks numer (...), na mocy którego umowa generalna o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji, otrzymała nowy numer, o czym to pozwani zostali poinformowani (k. 61-65).

Powód w wykonaniu umowy generalnej o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, wydał dwie ubezpieczeniowe gwarancje należytego wykonania kontraktu i usunięcia wad i usterek. Pierwszą w dniu 24 września 2010 r., o numerze (...), na rzecz Gminy C., natomiast drugą w dniu 13 czerwca 2011 r., o numerze (...), na rzecz Gminy W. (k. 66,67).

W dniu 13 września 2012 r. Gmina W. wystąpiła do powoda z żądaniem wypłaty sumy gwarancyjnej, w wysokości 1.275,61 zł, z tytułu gwarancji ubezpieczeniowej numer (...) (k. 70). Po rozpatrzeniu żądania beneficjenta, powód w dniu 27 listopada 2012 r. dokonał wypłaty sumy gwarancyjnej w wysokości 1.275,61 zł (k. 90). Natomiast w dniu 31 października 2012 r. z żądaniem wypłaty sumy gwarancyjnej, w wysokości 8.379,00 zł, z tytułu gwarancji ubezpieczeniowej numer (...), wystąpiła Gmina C. (k. 85). Po rozpatrzeniu żądania beneficjenta, powód w dniu 18 grudnia 2012 r. dokonał wypłaty sumy gwarancyjnej w wysokości 8.379,00 zł (k. 89).

W związku z dokonaniem powyżej wymienionych wypłat sum gwarancyjnych, powód wezwał pozwaną spółkę do zapłaty na jego rzecz kwoty 1.275,61 zł, pismem z dnia 29 listopada 2012 r. (k. 91), a także kwoty 8.379,00 zł, pismem z dnia 14 grudnia 2012 r. (k. 94).

Wobec braku zaspokojenia roszczeń regresowych powoda przez pozwaną spółkę, powód wypełnił posiadany weksel, wpisując na nim kwotę 9.654,71 zł oraz opatrując go datą płatności na dzień 21 stycznia 2013 r. (k. 4). Powód, pismami z dnia 10 stycznia 2013 r., powiadomił o tym fakcie pozwanych, wzywając ich jednocześnie do wykupu przedmiotowego weksla (k. 6,8,10).

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dowodów z dokumentów prywatnych, których autentyczność nie była kwestionowana.

Ustalony w sprawie stan faktyczny był bezsporny, za wyjątkiem treści deklaracji wekslowej, daty jej wystawienia oraz faktu, iż przedmiotowy weksel zabezpiecza wierzytelność powoda z tytułu umowy generalnej o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, oznaczonej numerem (...). Ponadto pozwani zaprzeczyli, iż powodowi przysługuje względem nich jakakolwiek wymagalna wierzytelność, a także, że zostali wezwani do wykupu weksla dotyczącego wierzytelności z tytułu umowy oznaczonej numerem (...).

Natomiast pozwani przyznali, iż powód zawarł z pozwaną spółką, w dniu 30 lipca 2009 r., umowę generalną o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, oznaczoną numerem (...). Ponadto pozwani potwierdzili fakt wystawienia przez pozwaną spółkę weksla in blanco na zabezpieczenie wierzytelności powoda z tytułu umowy oznaczonej numerem (...), a także fakt poręczenia tego weksla przez pozwanych E. R. i A. R..

Ustalając stan faktyczny przedmiotowej sprawy, Sąd pominął zeznania świadka G. W., złożonych na okoliczność zasad współpracy pomiędzy powodem a pozwaną spółką, a także nieistnienia wymagalnej wierzytelności powoda względem pozwanej spółki. Z zeznań tego świadka wynika, że nie posiada on żadnej szczegółowej wiedzy na temat przedmiotowej sprawy, zarówno w zakresie zasad współpracy stron, jak również w zakresie istnienia wierzytelności. Wobec tego, Sąd uznał te zeznania za bezwartościowe dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd oddalił wniosek pozwanych o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka U. G., na okoliczność wystawienia przez pozwaną spółkę weksla i jego poręczenia przez pozwanych, braku podstaw do wypełnienia weksla in blanco, niezgodności treści weksla z deklaracją wekslową oraz braku wymagalności wierzytelności po stronie powoda. Zważywszy na fakt dwukrotnego niestawienia się świadka na wezwanie celem złożenia zeznań oraz zebrania w toku procesu materiału dowodowego wystarczającego do wydania wyroku, oddalenie przedmiotowego wniosku było uzasadnione. Nadto, okoliczności na które miał zeznawać świadek powinny być wykazane dowodami – dokumentami, nie zaś dowodem osobowym. Wskazać należy, że pozwany to przedsiębiorca, sprawy swe wobec tego powinien prowadzić z należytą dbałością, o ich dokumentowanie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stosownie do dyspozycji art. 496 k.p.c., w razie prawidłowego wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, po przeprowadzeniu rozprawy Sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w wypadku wystawienia weksla mającego na celu zabezpieczenie wierzytelności, a takim jest bez wątpienia weksel wystawiony przez pozwaną spółkę, zobowiązanie cywilne wystawcy nie wygasa, lecz istnieje nadal. Wskutek tego wierzycielowi przysługuje, obok roszczenia pierwotnego wynikającego ze stosunku cywilnoprawnego, nowe roszczenie oparte na wekslu. Jednak przedmiot obu roszczeń jest ten sam i zaspokojenie wierzyciela następuje tylko raz, przy czym z chwilą zaspokojenia wygasa zobowiązanie dłużnika i wierzyciel powinien zwrócić mu weksel. Jeśliby dochodził wierzytelności wekslowej, to spotkałby się z zarzutem, że wierzytelność, na której zabezpieczenie został wystawiony weksel, nie istnieje, a zatem zobowiązanie wekslowe także wygasło (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 maja 2001 r., V CKN 264/00, Lex nr 52788, teza pierwsza).

Zważywszy na powyższe, należy przyjąć, że w przypadku weksla gwarancyjnego jego charakter abstrakcyjny ulega pewnym ograniczeniom. W postępowaniu zainicjowanym wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty badanie zasadności roszczenia przenosi się z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet jeżeli okaże się, że roszczenie wekslowe powoda nie istnieje (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997/9/124).

Należy zauważyć też, iż z chwilą wystawienia i wręczenia weksla in blanco dochodzi między wydającym a odbiorcą do zawarcia umowy skierowanej na powstanie zobowiązania wekslowego. Zobowiązanie to i odpowiadająca mu wierzytelność wekslowa powstają jednak dopiero po uzupełnieniu dokumentu przez upoważnioną osobę o elementy niezbędne do uznania dokumentu za weksel własny lub trasowany. Dopóki to nie nastąpi, można mówić jedynie o przyszłym zobowiązaniu oraz o przyszłej wierzytelności z weksla in blanco. Przy czym, ziszczenie się warunku w postaci uzupełnienia weksla in blanco działa z mocą wsteczną, tj. odnosi skutek już od chwili wydania go odbiorcy.

O rozmiarze odpowiedzialności z weksla in blanco decyduje z jednej strony jego treść po uzupełnieniu, z drugiej zaś, w myśl art. 10 Ustawy – Prawo wekslowe, treść porozumienia wekslowego.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, że weksel, którego dotyczy niniejsze postępowanie, w chwili wystawienia był wekslem in blanco o charakterze gwarancyjnym. Zabezpieczał przyszłe roszczenia powoda, mogące wyniknąć z zawieranej z wystawcą weksla umowy. Wystawca weksla może zatem podnosić, obok zarzutów dotyczących istnienia samego zobowiązania wekslowego, także zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową.

Ponadto w ocenie Sądu, należy uznać za właściwy pogląd judykatury, iż wystawca weksla może w procesie podnieść zarzuty ze stosunku podstawowego. Przy czym możliwość ta nie oznacza, że w takim przypadku proces o zapłatę weksla przestaje mieć charakter tzw. procesu wekslowego. Podniesienie przez dłużnika wekslowego zarzutów ze stosunku podstawowego (porozumienia wekslowego) nie powoduje bowiem utraty przez posiadacza weksla formalnej i materialnej legitymacji wekslowej. W dalszym ciągu zatem to na dłużniku wekslowym ciąży obowiązek udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem (art. 6 k.c.). Nie ma podstaw, aby ciężar dowodzenia okoliczności ze stosunku podstawowego uzasadniających uzupełnienie weksla, przerzucać na wierzyciela wekslowego. Tym bardziej okoliczności takie nie powinny być badane przez Sąd z urzędu (tak też Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 13 lipca 2005 roku, sygn. akt I ACa 23/05, LEX 175166).

W orzecznictwie nie kwestionuje się poglądu, iż w procesie toczącym się po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty dopuszczalne jest powoływanie się na podstawę faktyczną i prawną wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym został wystawiony weksel gwarancyjny (tak: uchwała SN z dnia 7 stycznia 1967 r. III CZP 19/66. publ. OSNCP 1968, z. 5, poz. 79 i uchwała Połączonych I.: Cywilnej oraz Pracy i (...) z dnia 24 kwietnia 1972 r. III PZP, publ. OSNCP 1973, z. 5, poz. 72, wyrok SN z dnia 14 marca 1997 r. I CKN 48/97 publ. OSNC 1997, Nr 9, poz. 124). Przy czym Sąd nie ma obowiązku badania tego stosunku działając z urzędu, ale w zakresie, który wynika z twierdzeń procesowych stron (por. wyrok SN z dnia 24 października 2000 r. V CKN 136/00, publ. OSNC 2001, Nr 6, poz.89).

Ponadto nie budzi żadnych wątpliwości kwestia, że w procesie wekslowym to do dłużnika wekslowego należy wykazanie, iż weksel in blanco został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem, ponieważ wierzyciel przedstawia dowód istnienia zobowiązania w postaci weksla (tak m.in. SN z dnia 24 października 1962 r. 2 CR 976/61, publ. OSNCP 1964, Nr 2, poz. 27, orzeczenie SN z 2 maja 1930 r. – II C 97/30, (...) 1930, s.201; orzeczenie SN z 24.10.1962 r. - 2 CR 976/61, OSN 1964, poz. 27; orzeczenie SN z 28.10.1963 r. – II CR 249/63, OSN 1965, poz. 208; orzeczenie SN z 24.02.1928 r. – I C 273/27, Z. O.. SN 1928, poz. 27).

Odnosząc powyższe uwagi do podniesionych przez pozwanych w przedmiotowej sprawie zarzutów, należy stwierdzić, że ich zasadność nie została wykazana. Pozwani na uzasadnienie zarzutu wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej, zarzutu braku wezwania do wykupu weksla dotyczącego wierzytelności z umowy oznaczonej numerem (...) oraz zarzutu nieistnienia po stronie powoda wymagalnej wierzytelności względem pozwanych, nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych poza dowodem z ich zeznań oraz z zeznań dwóch świadków. Przy czym jeden ze świadków zgłoszonych przez stronę pozwaną nie posiadał żadnej wiedzy, którą można by było obiektywnie uznać za wartościową dla oceny przedmiotu niniejszego postępowania. Natomiast drugi świadek strony pozwanej nie stawił się dwukrotnie na wezwania celem złożenia zeznań przed Sądem. Zważywszy na całokształt materiału dowodowego, zebranego przez Sąd w toku przedmiotowego postepowania, a także wobec wyjaśnienia wszystkich faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, Sąd zrezygnował z przesłuchania stron, stosownie do treści art. 299 k.p.c.

W związku z powyższym, roszczenie dochodzone pozwem jest zasadne w stosunku do pozwanej spółki na podstawie art. 47 w zw. z art. 103 i art. 10 Ustawy – Prawo wekslowe. Natomiast podstawą zasądzenia sumy wekslowej od poręczycieli weksla był art. 32 zd. 1 Ustawy – Prawo wekslowe. Zgodnie z treścią tego przepisu, poręczyciel odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył.

Podstawą orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności pozwanych był natomiast art. 47 Ustawy – Prawo wekslowe, z którego wynika, iż wszyscy dłużnicy wekslowi (w tym wystawca i poręczyciel) odpowiadają za zapłatę weksla solidarnie.

Zważywszy na powyższe, Sąd orzekł jak w wyroku.