Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka K. F. w dniu 22 listopada 2013 r. wniosła do Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. pozew, w którym zgłosiła żądanie zasądzenia na jej rzecz od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć brata, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 października 2013 r. oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu wg norm przypisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że miała bardzo dobre relacje ze zmarłym T. Ś., który był jej starszym, ukochanym bratem, stanowiącym dla niej wzór do naśladowania. Powódka oświadczyła, że zmarły był dla niej podporą i motywatorem życiowym, zawsze we wszystkim jej pomagał, kibicował kiedy wyjeżdżała ona do pracy do Anglii. Powódka stwierdziła, że posiadali z bratem podobne zainteresowania, podobne charaktery, a brat zaszczepił w powódce wielką pasję do sportu. Powódka podała także, że jest osobą raczej introwertyczną, a z bratem rozumiała się bez zbędnych słów i wiedziała, że może liczyć na jego pomoc w każdej sytuacji. Rodzeństwo od dzieciństwa było bardzo blisko siebie. Powódka oświadczyła, że po śmierci brata zupełnie się załamała, nie potrafi żyć normalnie ze świadomością, że już nigdy nie zobaczy osoby, którą tak bardzo kochała. Powódka stwierdziła, że straciła zapał do życia i jakiegokolwiek działania, jest apatyczna i przygnębiona, gorzej sypia, przestała się uśmiechać. Oświadczyła nadto, że czuje wewnętrzny niepokój, martwi się o losy swojej najbliższej rodziny. Wie, że strata brata jest nieodwracalna i bardzo ją to boli. Powódka stwierdziła, że śmierć brata uświadomiła jej, że rodzina jest dobrem najważniejszym i nic nie jest ważniejsze niż jej bliskość. Powódka podniosła także, że żądanie zapłaty od pozwanego stanowiące niespełna dwuroczny przychód przeciętnego Polaka w istocie nie jest wygórowane, a wręcz przeciętne. Stwierdziła nadto, że nie można zapomnieć, że krzywda jakiej doznała będzie nadal aktualna po zakończeniu procesu.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany przyznał, że jako ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 14 kwietnia 2013 r., w którym zginął brat powódki T. Ś.. Pozwany nie uznał jednakże zgłoszonego przez powódkę żądania zapłaty zadośćuczynienia za śmierć brata. Pozwany zakwestionował żądanie powódki zarówno co do zasady jak i co do wysokości. Zarzucił, że powódka nie wykazała, że jej stosunki z bratem pozwoliły zaliczyć powódkę do kręgu osób najbliższych w świetle dyspozycji art.446§4 k.c. Wskazał, że celem zadośćuczynienia jest wyłącznie złagodzenie krzywd doznanych przez poszkodowanych będących najbliższymi członkami rodziny zmarłego, że ma ono charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać pewną odczuwalną wartość ekonomiczną, ale nie może być wygórowana w stosunku do doznanej krzywdy, a więc także wieku poszkodowanego i czasu trwania jego cierpień. Pozwany zarzucił, że powódka w dacie śmierci brata była bezspornie osobą dojrzałą, ukształtowaną i samodzielną, z pewnym bagażem doświadczeń życiowych. Założyła własną rodzinę i od lat zamieszkuje poza granicami Polski. Pozwany podniósł, że powódka nie wykazała faktu leczenia w następstwie śmierci brata czy konieczności konsultacji specjalistycznych. Pozwany zanegował nie tylko wysokość żądanej kwoty, ale także żądanie naliczania odsetek ustawowych od tej kwoty od dnia 19 października 2013 r. powołując się na art.14 ust.2 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. 2013. 392 ), zgodnie z którym odsetki winne być naliczane najwcześniej po upływie 14 dni od dnia wykazania przez powódkę żądań.

Powódka K. F. zmarła w trakcie procesu, w dniu 30 grudnia 2013 r.

Sąd w tej sytuacji na podstawie art.174§1 pkt 1 k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie, a następnie na podstawie art.180§1 pkt 1 k.p.c. podjął to postępowanie z udziałem następców prawnych powódki: I. F. ( męża ) oraz E. Ś. i Z. Ś. ( rodziców ), którzy podtrzymując żądanie zgłoszone przez powódkę w pozwie wnieśli o zasądzenie dochodzonej przez nią kwoty solidarnie na ich rzecz jako następców prawnych.

Pozwany podtrzymał swoje stanowisko wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 kwietnia 2013 r. około godziny 6:30 na autostradzie (...) w mieście R., około 15 km od A. ( Belgia ), doszło do wypadku komunikacyjnego. Autokar kierowany przez S. W. spadł z mostu i przewrócił się na bok. W chwili zdarzenia w autokarze znajdowało się 42 osób, w tym zmiennik kierowcy T. Ś. – brat powódki - zajmujący miejsce w kabinie sypialnianej. W wypadku nie uczestniczył drugi pojazd, droga była prosta i nie było widać na niej śladów hamowania, co wskazuje na to, że kierowca zasnął lub zasłabł za kierownicą. W wyniku wypadku śmierć na miejscu poniósł brat powódki T. Ś., kierowca prowadzący autokar oraz trzech pasażerów.

( dowód: protokół nr (...) r. ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy k.5-9,76-79, odpis skrócony aktu zgonu T. Ś. k.10, odpis skrócony aktu urodzenia i małżeństwa K. F. k.16 i 84 )

T. Ś. był starszym bratem powódki K. F..

Powódka ukończył Akademię Wychowania Fizycznego uzyskując tytuł licencjata. Studnia na tym kierunku podjęła za namową brata. Do czasu wyprowadzenia się brata z rodziną w 2009 r. zamieszkiwali oni wszyscy na terenie nieruchomości rodzinnej powódki i jej brata. W 2010 r. powódka wyjechała do Anglii gdzie pracowała przy taśmie produkcyjnej. Przyjeżdżała do Polski 2-3 razy w roku i zawsze spotykała się również z bratem, który ponadto wyjeżdżał po nią i jej męża na lotnisko. Powódka była silnie związana z bratem. Mieli ze sobą kontakt telefoniczny oraz internetowy. Wspierali się nawzajem. Nigdy się nie kłócili. Zawsze pamiętali o swoich urodzinach i dobrze o sobie się wypowiadali. Mieli wspólne zainteresowania. Interesowali się muzyką rockową, tatuażami oraz motorami. Tragiczna śmierć brata była dla powódki silnym wstrząsem. Wspólnie z mężem podjęli natychmiastową decyzję o przyjeździe do Polski, by być z rodziną w tych trudnych chwilach. Po śmierci brata powódka stała się wyciszona, smutna, płaczliwa, drażliwa, miała problemy ze snem. Śmierć brata spowodowała wzmożoną tęsknotę za rodziną. Ponadto powódka obawiała się również o przyszłość bratowej i bratanicy. Powódka nie korzystała jednakże z pomocy psychologa lub psychiatry. Aż do momentu swojej przedwczesnej śmierci nie pogodziła się ze śmiercią brata.

( dowód: pisemne oświadczenie powódki k.11–13, zdjęcia powódki i jej brata k.14–15, zeznania świadka A. Ś. na rozprawie w dniu 29 maja 2014 r., oraz przesłuchanie na tej samej rozprawie w charakterze powodów I. F., E. Ś. i Z. Ś. )

Odpowiedzialność cywilnoprawną za skutki wyżej opisanego wypadku z dnia 14 kwietnia 2013 r. ponosi jako ubezpieczyciel pozwany Powszechny Zakład Ubezpieczeń Społecznych Spółka Akcyjna w W..

( okoliczność bezsporna )

W dniu 18 września 2013 powódka za pośrednictwem Centrum (...) z L. zgłosiła pozwanemu roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia za śmierć brata w wysokości 70.000 zł.

Decyzją pozwanego z dnia 10 października 2013 r. odmówiono powódce wypłaty zadośćuczynienia wskazując w uzasadnieniu, że stosunki powódki z jej tragicznie zmarłym bratem były zapewne bliskie i zażyłe, jednakże siostra nie była w żaden sposób uzależniona od pomocy brata, złożyła własną rodzinę i od lat mieszka za granicą. Spotkania rodzinne zatem nie odbywały się często, gdyż były ograniczone odległością od miejsca zamieszkania.

Pozwany wypłacił natomiast żonie brata powódki i jego córce świadczenia z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i zwrot kosztów pogrzebu.

( dowód: zgłoszenie szkody k.17–19,71-75, dowód doręczenia pozwanemu zgłoszenia szkody k.20, pismo ubezpieczyciela informujące o przyznaniu świadczeń żonie i córce T. Ś. oraz o odmowie spełnienia żądania powódki k.22-23,80-81, druk zgłoszenia szkody na osobie z ubezpieczeń OC w przypadku śmierci poszkodowanego k.65–68, pokrycie polisy k.69–70 )

Powódka K. F. z domu Ś., córka Z. i E., zmarła nagle w dniu 30 grudnia 2013 r. w C., z powodu niewykrytej wcześniej dziedzicznej wady serca. Powódka w chwili śmierci pozostawała w związku małżeńskim z I. F.. Nie miała dzieci, w tym pozamałżeńskich.

( dowód: odpis skrócony aktu zgonu powódki k.85, odpis skrócony aktu jej małżeństwa k.84, zeznania świadka A. Ś. oraz przesłuchanie w charakterze powodów I. F. oraz E. Ś. i Z. Ś. )

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Powódka oparła żądanie zgłoszone w pozwie o obowiązującą już w dniu śmierci jej brata regulację prawną przewidzianą w art.446§4 k.c., zgodnie z którym sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Z uwagi na to, że źródłem roszczenia o zadośćuczynienie był czyn niedozwolony w postaci spowodowania wypadku komunikacyjnego, którego skutkiem była śmierć brata powódki, zobowiązanym do zaspokojenia zgłoszonych przez nią roszczeń jest pozwany jako ubezpieczyciel sprawcy wypadku. Odpowiedzialność pozwanego, będąca pochodną odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody wynikającej z art.436§1 k.c., wynika z kolei z art.34 i 35 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. z 2003r. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm. ) w związku z art.822 k.c. Stosownie do art.822§4 k.c. uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Zgodnie z art.34 ust.1 powołanej wyżej ustawy z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. W myśl art.35 w/w ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Podkreślić należy, że na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zakład ubezpieczeń jest odpowiedzialny za każdą szkodę, niezależnie od jej charakteru ( majątkowego i niemajątkowego ), wyrządzoną wskutek ruchu pojazdu mechanicznego, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, bądź utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a wypadek komunikacyjny, w wyniku którego doszło do śmierci, stanowi źródło krzywdy także dla osób bliskich zmarłego ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 marca 2014 r., I ACa 810/13, LEX nr 1448498, uchwała Sądu Najwyższego z dnia z dnia 20 grudnia 2012 r., III CZP 93/12, OSNC 2013/7-8/84, LEX nr 1267081, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 lipca 2013 r., V ACa 241/13, LEX nr 1349930 ). W konsekwencji tego pozwany jako ubezpieczyciel ponosi również odpowiedzialność z tytułu zadośćuczynienia formułowanego w oparciu o wyżej przytoczony art.446§4 k.c. Przesłankami dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą ze śmierci najbliższego członka rodziny są zdarzenie powodujące śmierć najbliższego członka rodziny, zaistnienie krzywdy oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a krzywdą. Pozwany nie kwestionował, że jako ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 14 kwietnia 2013 r., kwestionował natomiast pozostałe przesłanki uzasadniające roszczenie powódki. Obowiązujące przepisy nie formułują legalnej definicji pojęcia „najbliższego członka rodziny”, w związku z czym o przyznaniu stronie powodowej takiego przymiotu decydują okoliczności konkretnej sprawy. W ocenie Sądu fakt, że powódka będąca siostrą zmarłego T. Ś. pozostawała z nim w stałym kontakcie, z którym – jak wynika z dowodów przedstawionych w sprawie – łączyła ją silna więź, pozwala na ustalenie w sposób nie budzący żadnych wątpliwości, że powódka była najbliższym członkiem rodziny - w rozumieniu wyżej przytoczonego przepisu - dla tragicznie zmarłego brata. Dowody przedstawione w sprawie dały również podstawy do przyjęcia, że powódka doznała krzywdy pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym ze śmiercią brata. Nagła i niespodziewana śmierć w pełni sił i zdrowia 31-letniego brata niewątpliwie była dla powódki szokiem. Jak wynikało z zeznań świadka i następców prawnych powódki, co do których brak podstaw do ich kwestionowania, cała rodzina powódki, w tym sama powódka i jej brat, utrzymywali bardzo bliskie relacje rodzinne, mogli liczyć na wzajemne wsparcie i pomoc. Śmierć brata wpłynęła na zmianę zachowania powódki, która nie mogła pogodzić się ze śmiercią brata, stała się wyciszona, smutna, drażliwa, płaczliwa, miała problemy ze snem.

Z drugiej strony na uwzględnienie zasługiwały częściowo zarzuty strony pozwanej – które nie dawały podstaw do kwestionowania żądania powódki co do zasady, natomiast miały wpływ na wysokość dochodzonego roszczenia – że powódka od dnia 8 września 2012 r. pozostawała w związku małżeńskim, a jej życie skoncentrowało się w Anglii, gdzie mieszkała i pracowała, co siłą rzeczy musiało wpłynąć na rozluźnienie więzi z bratem, a tym samym na zmniejszenie rozmiaru krzywdy, skoro brat nie był osobą biorącą bezpośredni udział w jej codziennym życiu ( z zeznań świadka wynikało m.in., że powódka zaczęła mieć nawet bardziej intensywny kontakt z bratową niż bratem ), mogła liczyć na wsparcie ze strony męża, a jej stan zdrowia psychicznego po śmierci brata nie był na tyle zły by powódka wymagała specjalistycznej pomocy. Dlatego też Sąd nie dał wiary twierdzeniom świadka, powodów oraz pisemnego oświadczenia powódki, że stopień jej cierpień był tak duży by uwzględnić powództwo w całości. Ponadto zwrócić należy uwagę na fakt, że chociaż Sąd częściowo uwzględniając powództwo zgłoszone w pozwie przez powódkę zasądził ostatecznie zadośćuczynienia na rzecz następców prawnych powódki, to kwota zadośćuczynienia ustalana była wyłącznie w oparciu o krzywdę jakiej doznała powódka w następstwie śmierci jej brata. Konsekwencją tego koniecznym okazało się przyjęcie zamkniętego okresu dla ustalania zakresu cierpień, a zatem również wysokości zadośćuczynienia, ponieważ cierpienia powódki związane ze śmiercią brata zakończyły się ze śmiercią samej powódki. Ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd z jednej strony wziął zatem również pod uwagę, że cierpienia powódki trwały od momentu dowiedzenia się przez nią o śmierci brata w dniu 14 kwietnia 2013 r. do dnia śmierci powódki w dniu 30 grudnia 2013 r., a zatem przez nieco ponad 8 miesięcy ( zwrócić można uwagę, że nawet w pozwie powódka formułując żądanie w wysokości 80.000 zł wskazywała, że taką wysokość zadośćuczynienia uzasadnia m.in., to że krzywda powódki będzie nadal aktualna po zakończeniu procesu, co jednakże nie nastąpiło ), ale z drugiej strony jednocześnie Sąd wziął pod uwagę, że w tym okresie następującym po powzięciu wiadomości o śmierci najbliższego członka rodziny stopień cierpień jest najwyższy, a dopiero na skutek upływającego czasu cierpienia te zmniejszają się.

Zwrócić należy uwagę na fakt, że w sprawie o zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę doznaną wskutek śmierci najbliższego członka rodziny (art. 446 § 4 k.c.) ma zastosowanie art. 445 § 3 k.c. ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III CZP 74/13, LEX nr 1405242 ), zgodnie z którym roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego, w związku z czym mąż zmarłej bezdzietnie powódki i jej rodzice byli uprawnieni do podtrzymywania wytoczonego przez powódkę powództwa w niniejszej sprawie. Dla podjęcia zawieszonego w związku ze śmiercią powódki postępowania wystarczającym był fakt wykazania faktu następstwa procesowego wynikający ze złożonych odpisów aktów stanu cywilnego i nie było w tym zakresie koniecznym wykazywanie następstwa prawnego postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku lub poświadczeniem dziedziczenia.

Biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wskazane okoliczności Sąd na podstawie wyżej powołanych przepisów zasądził od pozwanego na rzecz następców prawnych zmarłej w toku procesu powódki solidarnie kwotę 15.000 zł jako odpowiednie zadośćuczynienia za krzywdę powódki w następstwie śmierci brata.

Jednocześnie Sąd na podstawie art.481§1 i 2 k.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe od wyżej wskazanej kwoty od dnia wyrokowania, tj. od dnia 29 maja 2014 r.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę co do zasady stoi na stanowisku, że orzeczenie Sądu przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, a nie konstytutywnego, w konsekwencji czego zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia ( art.445§1 k.c.) ma charakter zobowiązania bezterminowego i przekształcenie go w zobowiązanie terminowe może nastąpić w wyniku wezwania wierzyciela ( pokrzywdzonego ) skierowanego wobec dłużnika do spełnienia świadczenia ( art. 455 k.c.), a w przypadku żądania skierowanego przeciwko ubezpieczycielom w terminie wynikającym z art.14 ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W konsekwencji tego niespełnienie żądanego świadczenia w terminie może uzasadniać zasądzenie odsetek na podstawie art.481 § 1 i 2 k.c. za okres wcześniejszy niż dzień orzekania ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2007r., I CSK 433/06, LEX nr 274209 ). Z drugiej strony do każdej sprawy należy podchodzić indywidualnie i z uwagi na szczególne okoliczności sprawy może być uzasadnionym zasądzenie odsetek od dnia wyrokowania. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodziły takie szczególne okoliczności. Jak już wyżej wskazywano powódka zmarła w toku postępowania w niniejszej sprawie, a fakt ten ( okres cierpień ) miał bezpośredni wpływ na wysokość ostatecznie zasądzonego zadośćuczynienia. Co więcej, w sprawie okazało się celowym ustalenie przyczyn śmierci tak młodej osoby jak powódka, w szczególności czy nie miało to związku z wcześniejszą śmiercią jej brata, co również musiałoby mieć wpływ na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia. Dodając do tego tą okoliczność, że istotnie w sprawie o zadośćuczynienie za krzywdę w następstwie śmierci brata lub siostry nie każdej osobie spośród rodzeństwa automatycznie przysługuje zadośćuczynienie na podstawie art.446§4 k.c., co wymaga szczególnie wnikliwego wyjaśniania sprawy, a po śmierci powódki pozwany nie miał wiadomości co do tego, kto jest jej następcą prawnym, Sąd stwierdził, że w niniejszej sprawie należało dokonać oceny zgłoszonego roszczenia, również co do jego wysokości, na dzień zamknięcia rozprawy i biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności istniejące na ten dzień, które wpłynęły na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, jednocześnie zasądził odsetki ustawowe od tak ustalonej kwoty zadośćuczynienia od dnia jego zasądzenia.

W pozostałej części Sąd oddalił powództwo jako niezasadne.

Jednocześnie biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, w tym fakt śmierci powódki w toku procesu – co jak wyżej wskazano – miało bezpośredni wpływ na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, Sąd na podstawie art.102 k.p.c., uznał że w sprawie zaszły szczególne okoliczności uzasadniające nieobciążanie następców prawnych powódki – którzy podtrzymując żądanie przegrali sprawę w 81,25% - kosztami procesu.

ZARZĄDZENIE

1)  odnotować;

2)  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

⚫

pełn. powoda zobowiązując jednocześnie - w związku z twierdzeniem, że składa wniosek o uzasadnienie w imieniu wszystkich powodów - do przedłożenia w terminie tygodnia pełnomocnictwa udzielonego przez powodów Z. Ś. i E. Ś., pod rygorem uznania, że nie jest on uprawniony do działania w ich imieniu,

⚫

pełn. pozwanego;

3)  akta przedłożyć z wpływem lub za miesiąc.

R., 16 czerwca 2014 r.