Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Andrzej Żelazowski

Protokolant: st. prot. Anna Żarczyńska-Ziobro

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2014 r. w Krakowie

sprawy z powództwa K. G.

przeciwko M. M.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda K. G. na rzecz pozwanej M. M. kwotę 3.600,00 zł (słownie złotych: trzy tysiące sześćset) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  nieuiszczonymi kosztami sądowymi, od których uiszczenia powód K. G. był zwolniony obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt IC 22/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 czerwca 2014 r.

Powód K. G., pozwem wniesionym w dniu 31.12.2013 r., domagał się zasądzenia od pozwanej M. M. kwoty 77.400,00 z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Powód wskazał, że dochodzonej pozwem należności domaga się z tytułu bezumownego korzystania przez pozwaną z lokalu mieszkalnego nr (...) położonego na parterze budynku nr (...) przy ul. (...) w K. o powierzchni użytkowej 39,50 m ² w okresie od dnia 01.08.2008 r. do dnia 30.11.2010 r., tj. za 28 miesięcy, w wysokości po 1.600,00 zł miesięcznie, odpowiadającej czynszowi, jaki właściciel mógłby uzyskać z tytułu najmu nieruchomości, w łącznej kwocie 44.800,00 zł.

Powód wskazał nadto, że na dochodzoną pozwem należność składa się także kwota 32.800,00 zł, której domaga się od pozwanej z tytułu pogorszenia lokalu.

Na uzasadnienie dochodzonych żądań powód wskazał, że w dniu 27.06.2013 r. zawarł umowę przelewu na swoją rzecz wierzytelności z tytułu bezumownego korzystania przez pozwaną z lokalu w okresie od dnia 01.08.2008 r. do dnia 30.11.2010 r., a w dniu 30.06.2013 r. umowę przelewu wierzytelności z tytułu pogorszenia lokalu przez pozwaną wobec jego dewastacji.

Powód wskazał, że pozwana utraciła tytuł prawny do zajmowania lokalu z dniem 05.10.2005 r. co sprawia, że obowiązana jest do uiszczania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu.

Powód wskazał również, że pozwana w okresie gdy zajmowała lokal dopuściła się jego dewastacji w związku z czym niezbędne było przeprowadzenie remontu lokalu, który obejmował koszty związane z likwidacją grzyba na ścianach, likwidacją napisów na ścianach, wymianą podłogi w salonie i w pokoju, wymianą płytek na ścianach i podłodze w łazience, wymianą kabiny prysznicowej, muszli ustępowej i umywalki.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia z tytułu bezumownego korzystania z lokalu wskazał powód art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21.06.2011 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. jednol, Dz. U. z 2014 poz. 150 z późn. zm.).

Pozwana w odpowiedzi na pozew domagała się oddalenia powództwa w całości kwestionując legitymacje czynną powoda do wystąpienia z powództwem w niniejszej sprawie wobec faktu, iż do pozwu powód załączył umowy przelewu spornych wierzytelności na rzecz (...) Sp. z o.o. w K., reprezentowanej przez powoda jako prezesa zarządu, nie zaś na swoją rzecz. Pozwana podniosła nadto zarzut przedawnienia dochodzonych przez powoda roszczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małżonkowie Z. G. i U. G. byli współwłaścicielami udziału wynoszącego (...) części we współwłasności nieruchomości składającej się z działki nr (...), o powierzchni 0,0576 ha, położonej w K., obr. 63 P., objętej księgą wieczystą nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie. Nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym nr (...), przy ul. (...) w K., w którym to budynku, w ramach posiadanego udziału, małżonkowie G., z wyłączeniem innych współwłaścicieli, korzystali z lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...), położonego na parterze budynku, składającego się z dwóch pokojów, kuchni, łazienki i przedpokoju o powierzchni użytkowej 39,50 m ².

Pozwana M. M. objęła powołany lokal w posiadanie w dniu 01.07.2003 r. i korzystała z niego za zgodą małżonków G. na podstawie ustaleń zawartych w treści przedwstępnej umowy sprzedaży powołanego udziału we współwłasności nieruchomości zawartej w dniu 30.06.2003 r. (§8) oraz ustnych ustaleń w tym przedmiocie z małżonkami G., na podstawie których pozwana zwolniona została z obowiązku uiszczania wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu wobec uiszczenia całości ceny jego nabycia przy zawarciu umowy przedwstępnej. Pozwana została w lokalu zameldowana, uiszczała nadto należne opłaty na rzecz wspólnoty mieszkaniowej. W szczególności pozwana zajmowała lokal w spornym okresie od dnia 01.08.2008 r. do dnia 30.11.2010 r., następnie lokal ten opuściła.

Termin zawarcia umowy przyrzeczonej kupna-sprzedaży ustalony został do dnia 30.07.2003 r. Termin ten został następnie przedłużony do dnia 28.10.2004 r. na podstawie umowy zawartej w dniu 25.05.2004 r. Do zawarcia umowy przyrzeczonej ostatecznie nie doszło. W dniu 05.10.2005 r. zawarta została pomiędzy małżonkami G. i I. M. oraz Z. M. jako kupującymi umowa sprzedaży powołanego udziału we współwłasności nieruchomości.

Przed Sądem Rejonowym dla Krakowa-Podgórza w Krakowie toczyło się postępowanie w sprawie sygn. akt IC 739/08/P z powództwa I. M. i Z. M. przeciwko M. M. o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu za okres od dnia 01.07.2003 r. do dnia 28.08.2008 r. Wyrokiem z dnia 22.03.2012 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie uwzględnił powództwo za okres od dnia 06.10.2005 r. do dnia 28.08.2008 r., oddalił zaś powództwo za okres wcześniejszy do dnia 05.10.2005 r. uznając, że w tym okresie pozwanej przysługiwał tytuł prawny do lokalu. Pozwana używała bowiem nieodpłatnie lokalu za zgodą właścicieli co oznacza, że lokal ten zajmowała na podstawie użyczenia (art. 710 k.c.). Umowa ta nie była jednakże już skuteczna wobec nabywców lokalu, względem których powstał po stronie pozwanej obowiązek uiszczania odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21.06.2011 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Powołany wyrok został częściowo zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26.04.2013 r., sygn. akt II Ca 1298/12, wobec ustaleń, że do zmiany zasad korzystania przez pozwaną z lokalu doszło nie z dniem 05.10.2005 r., a dopiero z chwilą otrzymania przez pozwaną pisma Z. G. z dnia 29.07.2006 r., zawierającego wypowiedzenie umowy użyczenia i wezwanie do zapłaty za bezumowne korzystanie z lokalu. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie dopiero za okres od dnia 01.08.2006 r.

dowód: odpis umowy z dnia 30.06.2003 r, k. 69-73, odpis umowy z dnia 25.05.2004 r., k. 75-79, odpis umowy z dnia 05.10.2005 r., k. 6-7, odpis pisma Z. G. z dnia 29.07.2006 r., k. 68, wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie z dnia 22.03.2013 r. i uzasadnienie, k. 314, k. 317-331, wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26.04.2013 r., sygn. akt II Ca 1298/12 i uzasadnienie, k. 368 i k. 370-372 – akta sprawy Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie, sygn. IC 739/08/P

Przed Sądem Okręgowym w Krakowie toczyło się postępowanie w sprawie sygn. akt IC 2350/11 z powództwa Z. G. i U. G. przeciwko M. M. o ustalenie nieważności przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 30.06.2003 r. oraz umowy z dnia 25.05.2004 r. z tej przyczyny, iż miałyby one zostać zawarte dla pozoru, zaś rzeczywiste porozumienie stron obejmowało udzielenie przez pozwaną małżonkom G. pożyczki. Wyrokiem z dnia 20.06.2013 r. Sąd Okręgowy w Krakowie powództwo uwzględnił w całości. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12.12.2013 r., sygn. akt IACa 1205/13, powołany wyrok został zmieniony, a powództwo zostało w całości oddalone wobec stwierdzenia przez Sąd niewykazania przez Z. G. i U. G. dochodzonego przez nich roszczenia.

dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 20.06.2013 r., sygn. akt IC 2350/11 i uzasadnienie wyroku, k. 220 i k. 225-230, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12.12.2013 r., sygn. akt I ACa 1205/13 i uzasadnienie wyroku, k. 257 i k. 262-270

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na tle ustaleń wynikających ze zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego (których to okoliczności strony nie kwestionowały) nie budzi wątpliwości, iż pozwanej przysługiwał tytuł prawny do lokalu w postaci umowy użyczenia (art. 710 k.c.) oraz, że tytuł ten następnie wygasł najpóźniej z dniem 01.08.2006 r.

Oznacza to, że do wynagrodzenia należnego właścicielowi za bezumowne korzystanie przez pozwaną z lokalu zastosowanie znajdują art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21.06.2011 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. jednol, Dz. U. z 2014 poz. 150), stosownie do których osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, odpowiadające wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Pozwana bowiem, z uwagi na uprzednio przysługujący jej tytuł prawny do lokalu, była lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy.

Określone w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21.06.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego roszczenia odszkodowawcze przedawniają się w terminie trzyletnim, przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń o świadczenia okresowe (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.05.2012 r., IV CSK 290/11, Biuletyn Izby Cywilnej Sądu Najwyższego rok 2013, Nr 7-8, Legalis nr 532413).

Poza sporem pozostaje nadto, że pozwana opróżniła lokal w listopadzie 2010 r. Stosownie zaś do art. 719 k.c. roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

Na tych samych zasadach przedawnieniu ulegają, stosownie do art. 229 §1 k.c., przysługujące kolejnym właścicielom lokalu roszczenia przeciwko pozwanej jako samoistnemu posiadaczowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy.

Oznacza to, że zgłoszone przez powoda roszczenia uległy przedawnieniu przed wniesieniem pozwu co sprawia, że na uwzględnienie zasługuje podniesiony w tym zakresie zarzut przez pozwanego.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy nie zachodzą przy tym żadne okoliczności, które pozwalałyby na uznanie podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa (art. 5 k.c.). W tym zakresie Sąd zważył, że norma art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy i może być zastosowana tylko po wykazaniu wyjątkowych okoliczności. W szczególności ma w tym wypadku znaczenie przyczyna opóźnienia w dochodzeniu roszczenia i czas jego trwania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie, III APa 4/10, OSA 2011/3/91-106, Legalis nr 316500). Pozwana podnosiła w szczególności, iż okolicznością usprawiedliwiającą dochodzenie zgłoszonych roszczeń po upływie terminu przedawnienia był stan niepewności prawnej co do charakteru i zakresu roszczeń przysługujących wobec pozwanej z tytułu posiadania lokalu, wynikający z przedłużającego się postępowania w sprawie sygn. akt IC 739/08/P toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa-Podgórza w Krakowie. Niewątpliwie co do zasady opóźnienie w wystąpieniu z powództwem, jeżeli nie jest przejawem zaniedbania w realizowaniu przysługujących praw, lecz spowodowane zostało niejasnością stanu prawnego, uzasadnia stosowanie art. 5 k.c. i nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.10.2004 r., II CK 29/04, Legalis 81603).

W ocenie Sądu powołana okoliczność nie może jednakże stanowić dostatecznego usprawiedliwienia dla opóźnienia w dochodzeniu roszczeń zgłoszonych w niniejszym postępowaniu. Brak bowiem podstaw do przyjęcia aby ze względu na powołane toczące się postępowanie istniała niepewność prawna co do zakresu roszczeń przysługujących w stosunku do pozwanej jako posiadacza lokalu (w szczególności powód w tym zakresie wskazuje, że istniała niepewność co do kwestii, czy pozwanej tytuł do lokalu przysługuje i jakie skutki prawne dla pozwanej i dla właściciela lokalu wynikają z przedwstępnej umowy sprzedaży lokalu zawartej w dniu 30.06.2003 r. (vide: pismo procesowe powoda z dnia 05.06.2014 r., str 4, k. 87).Wbrew twierdzeniom powoda postępowanie to pozostawało bez wpływu na zakres roszczeń, które mogły zostać zgłoszone w stosunku do pozwanej przez poszczególnych właścicieli lokalu. W powołanym postępowaniu sąd rozstrzygał kwestie związane ze skutecznością przedwstępnej umowy sprzedaży jedynie prejudycjalnie, na użytek tego postępowania. Tego rodzaju ustalenia mogły zostać dokonane także w każdym innym postępowaniu. Nic zatem nie stało na przeszkodzie aby takie postępowania, mające m.in. za przedmiot roszczenia zgłoszone w niniejszej sprawie, zostały wszczęte przed upływem terminu ich przedawnienia. Zrozumiała jest obawa powoda, iż w razie gdyby doszło do nieuwzględnienia żądania w sprawie sygn. akt IC 739/08/P musiałby liczyć się z możliwością przegrania procesu i poniesienia jego kosztów, ale okoliczność ta w żadnym razie nie przesądza o istniejącym stanie niepewności prawnej, jaki miałby istnieć w związku z tym toczącym się postępowaniem.

Brak także podstaw do przyjęcia aby, jak wywodzi powód (vide: powołane pismo procesowe), początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu naprawienia szkody za pogorszenie lokalu miał być liczony stosownie do art. 120§1 k.c. dopiero od chwili ustalenia wysokości roszczenia, po przeprowadzeniu remontu lokalu i wystawieniu faktur obejmujących należności z tego tytułu, wobec jednoznacznego w tym zakresie brzmienia przepisu art. 719 i art. 229 §1 k.c. Ponadto ponad wszelką wątpliwość możliwe było ustalenie wysokości roszczenia przysługującego właścicielowi lokalu z tego tytułu przed terminem przedawnienia choćby na podstawie kosztorysu czy prywatnej opinii biegłego.

Ponieważ powództwo podlegało oddaleniu już tylko z powołanych wyżej przyczyn, zbędne było przeprowadzanie postępowania dowodowego odnośnie pozostałych wywodzonych przez strony okoliczności, a w szczególności co do wysokości zgłoszonych przez powoda roszczeń (art. 217 §3 k.p.c.).

O kosztach procesu orzekł Sąd na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i §2 ust. 1 i 2 i §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. jednol. Dz. U. z 2013, poz. 461), obciążając nimi w całości powoda jako stronę przegrywającą sprawę. Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej będącego adwokatem w kwocie 3.600,00 zł.

O nieuiszczonych kosztach sądowych, od których uiszczenia powód był zwolniony, orzekł Sąd na zasadzie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jednol. Dz. U. z 2010 r., nr 90, poz. 594).