Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant p.o. stażysty Ewelina Hrynczyszyn

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku B. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o waloryzację emerytury

na skutek odwołania B. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 1 marca 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 4547/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 marca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. dokonał waloryzacji przysługującej wnioskodawcy B. N. emerytury od dnia 1 marca 2014 roku i ustalił wysokość na kwotę 1196,24 złotych brutto. Organ rentowy w decyzji wskazał sposób dokonania waloryzacji. Organ rentowy podał, iż z tytułu zajęcia wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej zmniejsza się świadczenie o kwotę 299,06 złotych oraz od podstawy opodatkowania 1.196,00 złotych pobrał z tytułu zaliczki na podatek do urzędu skarbowego kwotę 76,00 złotych oraz z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne pobrał łącznie 107,66 złotych, w tym od podatku 92,71 złotych oraz z kwoty świadczenia 14,95 złotych. Łącznie do wypłaty pozostawała kwotą 713,52 złotych.

Od powyższej decyzji B. N. wniosła odwołanie w dniu 22 kwietnia 2014 roku (data wpływu do ZUS) nie zgadzając się z wysokością emerytury z uwagi na kwestionowanie dokonywanych przez organ rentowy potrąceń.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. N., urodzona w dniu (...) 1947 roku, złożyła w dniu 25 września 1997 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1 w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 23 października 1997 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 1 września 1997 roku. Do obliczenia wysokości emerytury ZUS przyjął wynagrodzenie z 8 lat kalendarzowych tj. lat 1989-1996. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 77,41 %, a wysokość emerytury 497,91 złotych.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 23.10.1997 roku k. 26 w aktach ZUS)

Decyzją z dnia 17 lutego 1998 roku ZUS dokonał przeliczenia emerytury wnioskodawcy od dnia 1 stycznia 1998 roku w oparciu o wynagrodzenia z 8 lat kalendarzowych, tj. 1980-1987. Wyliczony z tych lat wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 85,61%, a wysokość emerytury wyniosła 524,39 złotych. Kolejnymi decyzjami organ rentowy waloryzował przyznane świadczenie.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 17.02.1998 roku k. 31w aktach ZUS; decyzje k. 32, 33, 39, 40,41, 42, 49, 51, 52, 53, 54 w aktach ZUS)

Decyzje są prawomocne, nie były skarżone przez wnioskodawczynię. Wnioskodawczyni nie składała wniosków o przeliczenie wysokości emerytury.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 24 stycznia 2014 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wpłynęło pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z powiadomieniem o dokonaniu zajęcia prawa majątkowego stanowiącego świadczenie z zaopatrzenia emerytalnego. Podstawą zajęcia był tytuł wykonawczy wystawiony przez Urząd Miejski w W. nr (...) za okres płatności (...) i (...) na kwotę 642,05 złotych.

(dowód: zajęcie k. 55 w aktach ZUS)

Pismem z dnia 29 stycznia 2014 roku organ rentowy powiadomił wnioskodawczynię o dokonywaniu potrąceń z uwagi na zajęcie części świadczenia począwszy od należności z luty 2014 roku.

(dowód: pismo k. 57 w aktach ZUS)

W dniu 10 lutego 2014 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wpłynęło pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z powiadomieniem o dokonaniu zajęcia prawa majątkowego stanowiącego świadczenie z zaopatrzenia emerytalnego. Podstawą zajęcia był tytuł wykonawczy wystawiony przez Urząd Miejski w W. nr (...) za okres płatności (...), (...), (...), (...) oraz nr (...) za okres płatności (...), (...), (...), (...) na łączną kwotę 1.547,35 złotych.

(dowód: zajęcie k. 58 w aktach ZUS)

Pismem z dnia 13 lutego 2014 roku organ rentowy powiadomił wnioskodawczynię o dokonywaniu potrąceń z uwagi na zajęcie części świadczenia.

(dowód: pismo k. 59 w aktach ZUS)

W dniu 14 marca 2014 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wpłynęło pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z powiadomieniem o dokonaniu zajęcia prawa majątkowego stanowiącego świadczenie z zaopatrzenia emerytalnego. Podstawą zajęcia był tytuł wykonawczy wystawiony przez Urząd Miejski w W. nr (...) za okres płatności (...), (...) na łączną kwotę 618,06 złotych.

(dowód: zajęcie k. 63 w aktach ZUS)

Pismem z dnia 20 marca 2014 roku organ rentowy powiadomił wnioskodawczynię o dokonywaniu potrąceń z uwagi na zajęcie części świadczenia.

(dowód: pismo k. 64 w aktach ZUS)

Tytuły wykonawcze wobec wnioskodawczyni istnieją z uwagi na zaległości w płatnościach z tytułu podatku od nieruchomości.

(okoliczność bezsporna; oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni k. 13v)

Zaskarżoną decyzją z dnia 1 marca 2014 Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. dokonał waloryzacji przysługującej wnioskodawczyni emerytury. Wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono poprzez pomnożenie kwoty świadczenia ustalonego na dzień na dzień 28 lutego 2014 roku, tj. 1.177,40 złotych przez wskaźnik waloryzacji 101,60. Emerytura po waloryzacji od 1 marca 2014 roku wyniosła 1.196,24 złotych.

W decyzji wskazano, że od 1 marca 2014 roku podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 1.196,00 złotych, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 76,00 złotych, składka na ubezpieczenie zdrowotne – 107,66 złotych, w tym odliczana od podatku – 92,71 złotych, odliczana z kwoty świadczenia – 14,95 złotych. Od 1 marca 2014 roku podstawa wymiaru emerytury wynosi 1.957,02 złotych (tj. 1.926,20 złotych x 101,60 %).

Z powodu zajęcia wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej świadczenie zmniejsza się o 299,06 złotych.

(dowód: kserokopia decyzji ZUS z dnia 1 marca 2014 roku k. 67 w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 88 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację (ust. 3). Waloryzacja obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji (ust. 4).

Wysokość wskaźnika waloryzacji została z kolei uregulowana w art. 89 w/w ustawy, który stanowi w ust. 1, iż wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Zaś wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, o którym mowa w ust. 1, jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów.

Wskaźnik waloryzacji jest ogłaszany przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w drodze komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Zgodnie z Komunikatem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lutego 2014 roku w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2014 roku (M.P z 2014, poz. 150) wskaźnik ten w 2014 roku wynosił 101,60%.

Należy stwierdzić, że organ rentowy w sposób prawidłowy w oparciu o treść art. 88 ustawy zastosował mechanizm waloryzacji emerytury wnioskodawczyni. A mianowicie organ rentowy w celu dokonania waloryzacji emerytury pomnożył kwotę świadczenia wnioskodawcy ustalonego na dzień 28 lutego 2014 roku tj. 1.177,40 złotych poprzez wskaźnik waloryzacji wynoszący w 2014 roku – 101,60%, co dało kwotę 1.196,24 zł. Równocześnie z podwyższeniem emerytury ZUS dokonał podwyższenia podstawy jej wymiaru (1.926,20 złotych) wskaźnikiem waloryzacji 101,60%, w wyniku czego podstawa wymiaru emerytury wyniosła od dnia 1marca 2014 roku – 1.957,02%. Emerytura wnioskodawcy po waloryzacji od dnia 1 marca 2014 roku wynosi zatem, jak to prawidłowo wyliczył organ rentowy, 1.196,24 złotych.

Wskazać przy tym należy, iż zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja dotyczy waloryzacji emerytury, wnioskodawczyni zaś kwestionowała wysokość emerytury faktycznie wyłącznie z powodu dokonywanych potrąceń. Odnośnie zaś samej wysokości emerytury nie zgłaszała żadnych zarzutów. Tymczasem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, to treść zaskarżonej decyzji wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania (por. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601). W ramach zatem kontroli prawidłowości decyzji waloryzacyjnej Sąd nie jest władny badać prawidłowości kwoty świadczenia, czy też podstawy wymiaru tj. nie może badać czy wartości te, przy których uwzględnieniu emerytura była wypłacana ostatniego dnia lutego 2014 roku, są zgodne z prawem czy też nie (takie stanowisko zajął w tożsamej sprawie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 21 grudnia 2010r. w sprawie III AUa 791/10).

Z akt wynika bowiem, co było niesporne, że wnioskodawczyni nie odwoływała się od poprzednich decyzji ani nie zgłaszała wniosku o przeliczenie emerytury.

Z tych względów należało uznać wyliczenie przez organ rentowy wysokości zwaloryzowanej zaskarżoną decyzją emerytury za prawidłowe.

Również zarzuty zgłoszone przez wnioskodawczynię, a dotyczące dokonywanych przez organ rentowy pobrań i potrąceń, były chybione i całkowicie niezasadne.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych z środków publicznych ( tekt jednolity Dz. U. z 2008 roku, Nr. 164, poz. 1027, z późniejszymi zmianami) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają m.in. osoby pobierające emeryturę lub rentę.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 i 2 ww. ustawy składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 % podstawy wymiaru składki. Składka jest miesięczna i niepodzielna.

Stosownie do treści art. 81 ust. 8 ustawy podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla osób pobierających emerytury jest kwota emerytury.

W sprawie zatem składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 1.196,24 złotych (kwota emerytury po waloryzacji) x 9 %= 107,66 złotych.

Jednocześnie stosownie do treści art. 95 ust. 1 pkt 1 ustawy składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych - na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. zgodnie Art. 27b ust. 1 pkt 1 ustawy podatkowej podatek dochodowy ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z ograniczeniem, o którym mowa w art. 27b ust. 2 ustawy podatkowej, iż kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

Kwota składki w wysokości 107,66 złotych, o którą zmniejsza się podatek wynosi zatem 92,71 złotych ( 1.196,24 złotych x 7,75%), zaś kwota składki odliczana od kwoty świadczenia wynosi 14,95 złotych ( 107,66 – 92,71).

Postawą pobrania składki przez pozwany organ rentowy jest przepis art. 85 ust. 9 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, który stanowi, iż za osobę pobierającą emeryturę lub rentę składkę jako płatnik oblicza, pobiera z kwoty emerytury lub renty i odprowadza jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określona w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, właściwa do wydawania decyzji w sprawach świadczeń. Powyższy przepis koreluje z przepisem art. 68 ust. 1 pkt 1 c ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku, Nr 1447 z późniejszymi zmianami), który stanowi, że do zakresu działania ZUS należy m.in. realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Zaskarżona przez wnioskodawczynię decyzja jest zatem w tej części prawidłowa i znajduje uzasadnienie w przepisach prawa.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku, poz. 361 z późniejszymi zmianami) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Zgodnie zaś z treścią art. 10 ust. 1 pkt 1 ww ustawy źródłami przychodów są m.in. emerytura lub renta.

Wysokość zaliczki została szczegółowo określona w przepisie art. 32 w związku z art. 34 ust. 2 ww. ustawy. Przepis art. 32 ust. 1 stanowi, że zaliczki za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali - 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu. Zgodnie zaś z treścią art. 34 ust. 4a. ustawy zaliczkę obliczoną w sposób określony w ust. 2 zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, pobranej w tym miesiącu przez organ rentowy ze środków podatnika.

Pobranie zaliczki na poczet podatku odprowadzanego do urzędu skarbowego wynika z obowiązku organu rentowego wynikającego z art. 34 ust. 1 ustawy. Płatnikami podatku są na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy organy rentowe, które stosownie do powołanego wyżej przepisu są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki miesięczne od wypłacanych bezpośrednio przez te organy emerytur i rent i in. świadczeń.

W zastosowaniu ww. przepisów należało stwierdzić, iż organ rentowy nie tylko miał prawo, ale obowiązek ustawowy dokonać pobrania zaliczki miesięcznej z wypłacanej wnioskodawczyni emerytury. Wysokość zaliczki została ustalona prawidłowo w oparciu o ww. przepisy, tj. kwota zwaloryzowanej emerytury (1.196,24 złotych x 18%) – 46,34 złotych (kwota stanowiąca 1/12 kwoty zmniejszającej podatek określona dla pierwszego przedziału obowiązującej skali podatkowej ½ z kwoty 556,02 – błędnie wpisane w odpowiedzi na odwołanie 36,43 złotych) – 92,71 złotych ( kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne odliczana od podatku) = 76,00 złotych ( przy zaokrągleniu do pełnego złotego).

Odnosząc się do zarzutów wnioskodawczyni co do zmniejszenia emerytury z powodu roszczeń Gminy W. należy na wstępie przedmiotowych rozważań wskazać, że także w takim przypadku zakres dopuszczalnej kognicji sądu odwoławczego wyznaczony zostaje każdorazowo zakresem spornej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot sporu nie może wykraczać poza treść tej decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego 2012 r. w sprawie II UK 118/11, opubl. w LEX nr 1135992 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 2009 r. w sprawie II UK 234/08, opubl. w LEX nr 553692). Sąd nie bada więc okoliczności, które wykraczają poza ramy kwestionowanej przez stronę decyzji oraz postępowania, w toku którego decyzję tą podjęto. Co za tym idzie, zasadność obciążenia wnioskodawczyni obowiązkiem dokonywania opłat lokalnych, będących przedmiotem administracyjnych tytułów wykonawczych wydanych przez Urząd Miejski w W., w oparciu o które Naczelnik Urzędu Skarbowego zajął świadczenie emerytalne wnioskodawczyni nie może stanowić przedmiotu ekstraordynaryjnej kontroli sądu odwoławczego. Zakres kontroli sądowej ogranicza się więc w tym przypadku do prawidłowości dokonywania rzeczonych potrąceń. Jak wskazano już wcześniej, w sprawie wszczętej wskutek odwołania ubezpieczonego od decyzji obniżającej mu wysokość emerytury w związku z potrąceniami dokonywanymi przez ZUS, ocenie sądu nie podlega zasadność należności egzekwowanych z tego świadczenia. Rzeczą sądu jest w istocie jedynie zbadanie, czy tytuł wykonawczy istnieje, a nadto, czy potrącenia nie przekraczają granic wyznaczonych dyspozycją art. 140 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i nie naruszają kwoty świadczenia wolnej od egzekucji według art. 141 tej ustawy. Zarówno wzruszeniu tytułów wykonawczych, na podstawie których dokonywane są czynności egzekucyjne jak też ustaleniu wysokości aktualnej kwoty zaległych składek służą inne środki ochrony prawnej (tak też: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 stycznia 2014 roku, III AUa 2160/12, LEX; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 1 sierpnia 2012 roku, III AUa 588/12, LEX; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 lipca 2014 roku, III AUa 1933/13, LEX; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku ).

Zasady i tryb dokonywania potrąceń ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych regulują przepisy przywołanej ustawy począwszy od art. 139.

Zgodnie z art. 139 ust. 1 pkt 5 ustawy ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie - po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art. 141 m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Według art. 140 ust. 1 wskazanej ustawy potrącenia, o których mowa w art. 139, mogą być dokonywane, z zastrzeżeniem art. 141, w następujących granicach:

1) świadczeń alimentacyjnych, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 3 - do wysokości 60% świadczenia;

2) należności egzekwowanych związanych z:

a) odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej,

b) odpłatnością za pobyt w zakładach opiekuńczo-leczniczych,

c) odpłatnością za pobyt w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, do wysokości 50% świadczenia;

3) innych egzekwowanych należności - do wysokości 25% świadczenia.

Zgodnie z art. 140 ust. 7 wysokość części świadczenia podlegającego egzekucjom, o których mowa w ust. 1 ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast zgodnie z art. 141 ust. 1 pkt 1c emerytury i renty są wolne od egzekucji i potrąceń, z zastrzeżeniem ust. 2, w części odpowiadającej 50% kwoty najniższej emerytury lub renty - zależnie od rodzaju pobieranego przez emeryta (rencistę) świadczenia - przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.

Mając na względzie powyższe przepisy należy stwierdzić, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo dokonał potrącenia ze świadczenia emerytalnego wnioskodawczyni.

Niesporne było, iż tytuły wykonawcze istnieją, istnieją również zadłużenia wnioskodawczyni na rzecz Urzędu Miejskiego W. z tytułu opłat lokalnych (podatek od nieruchomości), co wynikało z jednoznacznego oświadczenia pełnomocnika wnioskodawczyni oraz pism o zajęciu świadczenia kierowanych do ZUS przez organ egzekucyjny – Urząd Skarbowy. Wbrew natomiast twierdzeniom wnioskodawczyni podstawą dokonywania potrąceń stanowią nie tylko sądowe tytuły wykonawcze. W obrocie prawnym znane są bowiem również np. bankowe tytuły egzekucyjne czy administracyjne tytuły wykonawcze.

Stosownie do treści art. 142 ww. ustawy w zakresie nieuregulowanym w art. 139-141 do egzekucji ze świadczeń pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego albo przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Wobec wnioskodawczyni prowadzone jest administracyjne postępowanie egzekucyjne, zastosowanie zatem miały przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1066 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku, 1015 z późniejszymi zmianami).

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy egzekucji administracyjnej podlegają m.in. podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749). Z przepisu wynika, iż jest to kategoria obejmująca dwie grupy należności: takie, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej w całości, oraz takie, do których stosuje się - na mocy przepisu odsyłającego zawartego w ustawie szczególnej - wyłącznie przepisy działu III ordynacji podatkowej (i ewentualnie również inne, wyszczególnione w przepisach odrębnych regulacje tej ordynacji), ale nie ją całą. Należą do nich "opłaty", "opłaty skarbowe" oraz "opłaty, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych" (art. 2 § 1 pkt 3 ustawy ordynacja podatkowa).

W art. 6 o.p. ustawodawca podał legalną (normatywną) definicję podatku. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu "podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej". W świetle powyższej normatywnej definicji podatku "podatkiem" - w rozumieniu ordynacji podatkowej i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - jest każde ciążące na jednostce świadczenie pieniężne spełniające pięć wyżej wymienionych cech (publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy), wynikające z ustaw określających:

- podmiot, na który ów "ciężar" został nałożony;

- tytuł (powód), z jakiego obowiązek jego poniesienia wynika;

- moment i sposób powstania takiego obowiązku;

- podstawę i stawki jego wymiaru oraz

- regulujących prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych oraz osób trzecich.

To, czy podatki są wnoszone na rzecz budżetu państwa, czy też na rzecz budżetu określonej jednostki samorządu terytorialnego, przesądza się w ustawach przewidujących ich wnoszenie, a także w specjalnej ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526) - w art. 4 ust. 1. Zagadnienie to ma jednak tylko pewne znaczenie przy ustalaniu właściwości organów administracji publicznej do występowania w roli wierzyciela i organu egzekucyjnego dla danego obowiązku, a nie przy rozstrzyganiu, czy dany obowiązek podlega egzekucji administracyjnej.

W trybie administracyjnym egzekwuje się bowiem wszystkie podatki.

O obowiązkach podlegających egzekucji administracyjnoprawnej twierdzi się, że są to obowiązki o charakterze administracyjnoprawnym (publicznoprawnym), a realizacja innych obowiązków w tym trybie dopuszczana jest jedynie na zasadzie wyjątku przewidzianego wyraźnie w przepisach szczególnych. Twierdzenie takie było w pełni uzasadnione przy poprzednim brzmieniu art. 2 u.p.e.a. Analiza obowiązków wymienionych obecnie w art. 2 § 1 u.p.e.a. nie pozwala już jednak na takie zawężające traktowanie zakresu przedmiotowego obowiązywania komentowanej ustawy, a już na pewno nie wyłącznie na podstawie tego przepisu. Jak podniesiono trafnie w wyroku WSA w Warszawie z dnia 14 czerwca 2006 r. (I SA/Wa 400/06, LEX nr 219227), o tym, czy dany obowiązek podlega egzekucji administracyjnej, nie decyduje jego charakter prawny, ale ustalenie, we właściwości jakich organów (sądów czy też organów administracji publicznej) obowiązek ten pozostaje. Skład orzekający w wyżej wskazanej sprawie wyjaśnił, że chodzi mu o "kompetencje do ustalenia obowiązku", np. w postępowaniu administracyjnym, niezależnie od publicznoprawnego albo cywilnoprawnego charakteru tego obowiązku. Elementem przesądzającym o poddaniu danego obowiązku egzekucji administracyjnej jest - zdaniem składu orzekającego w tej sprawie - ustalenie, czy wynika on z decyzji administracyjnej lub postanowienia wydanego w trybie przepisów k.p.a. albo innej procedury administracyjnej.

Odnosząc się do podatku od nieruchomości i innych podatków i opłat lokalnych, zgodnie z art.1 c ustawy z dnia 12 stycznia 1991 o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku, Nr 849 z późniejszymi zmianami) organem podatkowym właściwym w sprawach podatków i opłat unormowanych w niniejszej ustawie jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Przepis ten koresponduje ze zmodyfikowanym z początkiem 2003 r. art. 13 § 1 o.p., z którego wynika, że organami podatkowymi pierwszej instancji w zakresie podatków samorządowych są wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta albo marszałek województwa. Obowiązek podatkowy ustalany jest w drodze decyzji, która prawomocna staje się administracyjnym tytułem wykonawczym podlegającym egzekucji w trybie administracyjnym. Organem egzekucyjnym jest Naczelnik Urzędu Skarbowego.

Konsekwencją powyższego jest obowiązek organu rentowego wynikający z art. 79 § 1 i 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który stanowi, iż organ egzekucyjny dokonuje zajęcia świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego zobowiązanego, a także z renty socjalnej, zwanych dalej "świadczeniami", przez przesłanie do organu rentowego właściwego do spraw wypłaty zobowiązanemu świadczeń zawiadomienia o zajęciu tej części przysługujących zobowiązanemu świadczeń, która nie jest zwolniona spod egzekucji, na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa organ rentowy, aby nie wypłacał zajętej części świadczenia zobowiązanemu, lecz przekazał ją organowi egzekucyjnemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych. Zajęcie świadczeń jest dokonane z chwilą doręczenia organowi rentowemu zawiadomienia o zajęciu. Zajęcie to zachowuje moc również w przypadku zmiany organu rentowego właściwego do wypłaty świadczeń.

W konsekwencji tak dokonanego zajęcia organ rentowy, który pełni w przypadku tej egzekucji funkcję egzekutora, w momencie dokonania zajęcia powinien postąpić zgodnie z wezwaniem, o którym mowa w art. 79 § 1 u.p.e.a., a mianowicie przekazać zajętą część świadczenia organowi egzekucyjnemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych.

Za niewykonanie lub nienależyte wykonanie powyższych obowiązków organ rentowy ponosi odpowiedzialność egzekucyjną określoną w art. 71b ustawy, odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, o czym stanowi art. 168c ustawy i odpowiedzialność porządkową uregulowaną w art. 168e ustawy.

Od chwili dokonania zajęcia powstają określone skutki prawne także po stronie zobowiązanego (w danej sprawie wnioskodawczyni B. N.). Zobowiązany od tego momentu nie może odebrać zajętych świadczeń poza częścią wolną od zajęcia. Ów zakaz obowiązuje aż do czasu pełnego pokrycia egzekwowanej należności pieniężnej (chyba że w międzyczasie egzekucja zostanie umorzona bądź zajęcie uchylone). Nie stosując się do tych wymogów, zobowiązany naraża się na odpowiedzialność karną oraz cywilną. Od momentu zajęcia zobowiązany nie może zatem skutecznie rozporządzać, oczywiście poza częścią wolną od zajęcia, zajętymi świadczeniami w inny sposób. Zakaz rozporządzania świadczeniami obejmuje nie tylko okres po ich zajęciu, ale także przed tym zajęciem, jeżeli są wymagalne po zajęciu. Rozporządzenie przez zobowiązanego tą częścią świadczeń, która podlega egzekucji, powoduje, tak jak w przypadku zajętej części wynagrodzenia za pracę, skutek nieważności podjętych czynności, ale tylko w stosunku do wierzyciela, organu egzekucyjnego i organu rentowego. Organ rentowy nie może więc uwzględniać ewentualnych rozporządzeń zobowiązanego częścią świadczenia podlegającą egzekucji, lecz nadal powinien dokonywać potrąceń zgodnie z dokonanym zajęciem. Zakaz rozporządzania zajętą częścią świadczenia sięga tylko tak daleko, jak tego wymaga cel egzekucji. Zajęcie świadczeń ma charakter trwały w tym znaczeniu, iż zachowuje ono moc aż do całkowitego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi.

Mając powyższe rozważania na uwadze należało stwierdzić, iż organ rentowy po dokonaniu zajęcia świadczeń emerytalnych przez organ egzekucyjny ( Urząd Skarbowy) na podstawie istniejących administracyjnych tytułów egzekucyjnych wystawionych przez organ podatkowy (Urząd Miejski w W.) był zobowiązany przekazać zajętą część świadczenia organowi egzekucyjnemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych

Z emerytury B. N. potrącana jest kwota 299,06 złotych co stanowi 25% świadczenia brutto (1.196,24 złotych x 25% = 299,06 złotych).

W sprawie nie ma również miejsca naruszenie art. 141 ust. 1 pkt 1c ustawy o emeryturach i rentach z funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazać bowiem należy, iż potrącana ze świadczenia emerytalnego wnioskodawczyni kwota nie przekracza 50% kwoty najniższej emerytury ( tj. od 1 marca 2014 roku 50% z kwoty 844,45 złotych = 422,23 złotych).

Mając na uwadze ustalone okoliczności sprawy oraz przywołane przepisy ustaw Sąd nie dostrzegł błędów w wyliczeniach przedstawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Po waloryzacji emerytura B. N. od 1 marca 2014 roku wynosiła 1.196,24 złotych brutto. Potrącenie zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 76,00 złotych, składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 107,66 złotych oraz potrąceniem z tytułu egzekucji – 299,06 złotych, skutkowało ustaleniem wysokości świadczenia na kwotę 713,52 złotych netto.

Z tych względów Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznając odwołanie za nieuzasadnione, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. , orzekł jak w sentencji.