Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Janiny Rzepińskiej

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2014 r. sprawy

K. K.

oskarżonego z art. 148 § 1 k.k. i innych

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 30 maja 2014 r., sygn. akt III K 42/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w części motywacyjnej w ten sposób, że na stronie 25 uzasadnienia, w ostatnim akapicie, w miejsce zwrotu „kara 14 lat pozbawienia wolności” ustala brzmienie „kara 13 lat pozbawienia wolności”;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy uznając apelację obrońcy oskarżonego za oczywiście bezzasadną;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. M. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych z VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalania oskarżonego w całości od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt II AKa 180/14

UZASADNIENIE

K. K. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 9 marca 2013 roku w miejscowości Ż., gm. P., województwa (...), przewidując możliwość pozbawienia życia B. O. i na to się godząc, ugodził go jednokrotnie nożem w klatkę piersiową, czym spowodował u niego ranę kłutą klatki piersiowej z uszkodzeniem serca i masywnym krwawieniem do światła worka osierdziowego oraz lewej jamy opłucnowej, w wyniku czego pokrzywdzony zmarł,

tj. o czyn z art. 148 § 1 kk;

II.  w dniu 31 stycznia 2013 roku w godzinach 15.00-18.00 w miejscowości Ż., gm. P., województwa (...), będąc uprzednio skazanym za przestępstwo umyślne przez Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim wyrokiem z dnia 21 stycznia 2005 roku, sygn. akt II K 567/04 za czyny z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, oraz inne przestępstwa na karę łączną 1 roku i 7 miesięcy pozbawienia wolności, którą mocą wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Szczecinie VI Wydziału Karnego z dnia 14 listopada 2009 roku sygn. akt VI K 797/07, obejmującego między innymi wyżej wskazany wyrok Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim wyrokiem z dnia 21 stycznia 2005 roku, sygn. akt II K 567/04, odbywał w okresach od 10 maja 2006 roku do 18 października 2006 roku, od 19 kwietnia 2007 roku do 29 kwietnia 2008 roku i od 9 lutego 201 roku do 18 listopada 2011 roku i w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 1 roku kary, dokonał włamania do mieszkania, gdzie po uprzednim wyłamaniu zamka drzwi wejściowych, skąd zabrał w celu przywłaszczenia czapkę z napisem „(...)”, czapkę z napisem „(...)”, pieniądze w kwocie 100 złotych, odtwarzacz DVD marki „P.”, srebrny łańcuszek na rękę, bluzę zapinaną z kapturem z napisem „(...)”, 20 sztuk płyt DVD, zegarek na rękę marki „O.”, zegarek na rękę marki „C. (...)”, oraz trzy pary butów marki „N.” co stanowi mienie o łącznej wartości 2500 złotych, czym działał na szkodę R. M.,

tj. o czyn z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 2 kk;

III.  w dniu 31 stycznia 2013 roku w miejscowości Ż., gm. P., województwa (...), groził utratą życia i zdrowia R. M., a groźba ta wzbudziła u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona,

tj. o czyn z art. 190 § 1 kk;

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 30 maja 2014 r., sygn. akt III K 42/14 uznał oskarżonego K. K.:

1.  za winnego tego, że w dniu 9 marca 2013 roku w miejscowości Ż., gm. P., województwa (...), działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia B. O., ugodził go jednokrotnie z dużą siłą nożem w klatkę piersiową nieco po stronie lewej od mostka, powodując ranę kłutą klatki piersiowej z uszkodzeniem serca i masywnym krwawieniem do światła worka osierdziowego oraz lewej jamy opłucnowej, po czym dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię przestępstwa starając się udzielić pierwszej pomocy i wzywając karetkę pogotowia, której załoga po przyjeździe na miejsce podjęła nieskuteczną akcję reanimacyjną, a w wyniku poniesionych obrażeń B. O. zmarł, tj. czynu z art. 148 § 1 kk w zw. z art. 15 § 2 kk i za ten czyn na podstawie art. 148 § 1 kk wymierzył mu karę 13 (trzynastu) lat pozbawienia wolności;

2.  za winnego tego, że w dniu 31 stycznia 2013 roku w godzinach 15.00-18.00 w miejscowości Ż., gm. P., województwa (...), będąc uprzednio skazanym za przestępstwo umyślne przez Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim wyrokiem z dnia 21 stycznia 2005 roku, sygn. akt II K 567/04 za czyny z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz inne przestępstwa na karę łączną 1 roku i 7 miesięcy pozbawienia wolności, który to wyrok został objęty wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Szczecinie VI Wydziału Karnego z dnia 14 listopada 2007 roku sygn. akt VI K 797/07 na mocy, którego wymierzono karę łączną 2 (dwóch) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 29 do 30 lipca 2004 roku, od 10 maja 2006 roku do 18 października 2006 roku, od 19 kwietnia 2007 roku do 29 kwietnia 2008 roku i od 9 lutego 2011 roku do 18 listopada 2011 roku i w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 1 roku kary, dokonał włamania do mieszkania poprzez wyłamanie zamka drzwi wejściowych, skąd zabrał w celu przywłaszczenia czapkę z napisem „(...)”, czapkę z napisem „(...)”, portfel z pieniędzmi w kwocie 100 złotych, odtwarzacz DVD marki „P.”, srebrny łańcuszek na rękę, bluzę roboczą, bluzę zapinaną z kapturem z napisem „(...)”, 20 sztuk płyt DVD, zegarek na rękę marki „O.”, zegarek na rękę marki „C. (...)”, oraz trzy pary butów marki „N.”, co stanowi mienie o łącznej wartości 2.650 złotych, czym działał na szkodę R. M., tj. czynu z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 2 kk i za ten czyn na podstawie art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 2 kk wymierzył mu karę 4 (czterech) lat pozbawienia wolności;

3.  za winnego dokonania czynu opisanego w punkcie III i za ten czyn na podstawie art. 190 § 1 kk wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

4.  na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk orzeczone kary połączył i wymierzył oskarżonemu karę łączną 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności;

5.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet kary pozbawienia wolności, zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 09 marca 2013 r.;

6.  na podstawie art. 46 § 1 kk zasądził od oskarżonego na rzecz R. M. kwotę 2.830 (dwa tysiące osiemset trzydzieści) złotych tytułem obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody;

7.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. M. kwotę 1402,20 (jeden tysiąc czterysta dwa złote i dwadzieścia groszy) zł tytułem wynagrodzenia za sprawowaną obronę z urzędu;

8.  na podstawie art. 626 § 1 kpk i art. 627 kpk zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty procesu.

Apelację od wyroku wniósł prokurator i obrońca oskarżonego.

Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej uzasadnienia na korzyść oskarżonego K. K. i wyrokowi temu zarzucił:

- obrazę prawa procesowego mającą wpływ na treść orzeczenia a mianowicie art. 424 § 1 pkt. 1 i 2 k.p.k. poprzez wskazanie w części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, iż oskarżonemu wymierzono za zarzucony mu czyn z art. 148 § 1 k.k. karę 13 lat pozbawienia wolności podczas gdy w uzasadnieniu przedmiotowego orzeczenia sąd I instancji wskazał, iż kara 14 lat pozbawienia wolności spełni swe cele stawiane karze na wszystkich jej płaszczyznach i jest karą adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego K. K., co stanowi sprzeczność części dyspozytywnej orzeczenia z jego uzasadnieniem i wątpliwości co do wymiaru orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności.

Tak podnosząc, apelujący na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. wniósł o zmianę zawartego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustalenia o karze pozbawienia wolności w wymiarze 14 lat orzeczonej wobec oskarżonego K. K. za przypisany mu czyn z art. 148 § 1 k.k. i wskazanie, że orzeczono wobec niego - za przypisany mu czyn z art. 148 § 1 k.k. karę w wymiarze 13 lat pozbawienia wolności – zgodnie ze wskazaniem zawartym w części dyspozytywnej orzeczenia.

Obrońca oskarżonego wydany wyrok zaskarżył w zakresie jego punktu I i II w części dotyczącej orzeczenia o karze na korzyść oskarżonego K. K. i zaskarżonemu wyrokowi w tej części zarzucił rażącą niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonego:

- w przypadku czynu z art. 148 § 1 k.k. nie uwzględniającej faktu, iż K. K. starał się zapobiec śmierci B. O., a mianowicie natychmiast po zrozumieniu jakiego dopuścił się czynu podjął się cucenia pokrzywdzonego, zlecił matce, żeby zawiadomiła pogotowie, sam również dzwonił, aby sprawdzić czy karetka już wyjechała, a następnie wybiegł przed dom, aby pokierować służby ratownicze,

- zaś odnośnie czynu z art. 279 § l k.k. nie uwzględniającej poziomu zawinienia oskarżonego i charakteru popełnionego przez niego czynu.

Tak podnosząc, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec oskarżonego K. K. odnośnie czynu z art. 148 § 1 k.k. kary z zastosowaniem nadzwyczajnego jej złagodzenia w wymiarze 8 lat pozbawienia wolności, za czyn z art. 279 § 1 k.k. kary 2 lat pozbawienia wolności, a następnie przy uwzględnieniu kary roku za czyn z art. 190 § 1 k.k., kary łącznej 9 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja prokuratora jest zasadna i została uwzględniona, natomiast apelacja obrońcy oskarżonego okazała się bezzasadna w stopniu oczywistym.

Wprawdzie ustalenia faktyczne nie są kwestionowane, to jednak stwierdzić należy, że analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a także lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, iż Sąd rozstrzygający w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie, a zgromadzone dowody poddał pełnej i wszechstronnej ocenie, zgodnie z regułami zakreślonymi art. 7 k.p.k., wyciągając z nich trafne wnioski w zakresie sprawstwa i winy oskarżonego.

Co do apelacji prokuratora.

Słusznie apelujący wskazuje, że Sąd Okręgowy w części dyspozytywnej wyroku wskazał, że za czyn z art. 148 § 1 k.k. wymierza oskarżonemu karę 13 lat pozbawienia wolności, natomiast w uzasadnieniu ( strona 25 ) mowa jest o karze 14 lat pozbawienia wolności.

Jest najzupełniej oczywiste, że nawet wadliwe uzasadnienie, jako sporządzone po wyroku nie może mieć wpływu na treść orzeczenia. Takie uchybienie może stanowić tylko tzw. względną przyczynę odwoławczą z art. 438 pkt 2 k.p.k., w przeciwieństwie do wewnętrznej sprzeczności w wyroku, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 pkt 7 k.p.k. (por T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego, komentarz, Kraków 2003 r., teza 16 do art. 439 k.p.k., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 2001 r., sygn. akt IV KK 403/11).

Równocześnie w praktyce ugruntowany jest pogląd, w myśl którego w sytuacji sprzeczności między wyrokiem a jego uzasadnieniem decydujące znaczenie ma stanowisko sądu przedstawione w wyroku, gdyż ta część orzeczenia odzwierciedla rozstrzygnięcie sądu, które zostało zaraz utrwalone na piśmie po naradzie nad orzeczeniem i publicznie ogłoszone (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1984 r., I KR 6/84, OSNKW 1984, nr 11-12, poz. 128; Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 października 2005 r., II AKa 310/05, Prok.i Pr.-wkł. 2006/4/46, KZS 2006)4/85).

Żadna ze stron, w tym także obrońca oskarżonego, nie kwestionują, iż wobec oskarżonego ogłoszono wyrok, w którym za czyn z art. 148 § 1 k.k. wymierzono mu karę 13 lat pozbawienia wolności. Zatem pomyłka w treści uzasadnienia nie miała żadnego wpływu na treść ogłoszonego wcześniej wyroku. Ten błąd najprawdopodobniej powstał na skutek oczywistej omyłki pisarskiej w trakcie sporządzania uzasadnienia. Jednakże Sąd Apelacyjny na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok w części motywacyjnej w ten sposób, iż na stronie 25 uzasadnienia w ostatnim akapicie w miejsce zwrotu kara 14 lat pozbawienia wolności ustalił brzmienie kara 13 lat pozbawienia wolności, celem wyeliminowania powstałej sprzeczności między orzeczeniem, a jego uzasadnieniem, co do wysokości wymierzonej oskarżonemu K. K. za czyn z art. 148 § 1 k.k.

Co do apelacji obrońcy oskarżonego.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji w kwestii oceny prawnej czynów z art. 148 § 1 k.k., jak i 279 § 1 k.k., jak też w kwestii wymiaru kary orzeczonej wobec oskarżonego za te czyny.

Trudno zaakceptować stanowisko obrońcy oskarżonego, że brak było podstaw do wymierzenia K. K. takich kar jednostkowych - 13 lat pozbawienia wolności za czyn z punktu I i 4 lata pozbawienia wolności za czyn z punktu II zaskarżonego wyroku i następnie przy uwzględnieniu kary orzeczonej za czyn opisany w punkcie III, a której to kary apelujący nie kwestionował - w konsekwencji kary łącznej 15 lat, jak uczynił to sąd rozstrzygający.

Zauważyć bowiem należy, iż rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k. zachodzi jedynie wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary można przyjąć, iż zachodzi wyraźna różnica (dysproporcja) pomiędzy sumą kar zasadniczych i środków karnych, orzeczonych przez sąd pierwszej instancji, a karą jaką należałoby sprawcy wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw sądowego wymiaru kary określonych w art. 53 k.k. Ma miejsce zatem jedynie wówczas, gdy nie uwzględnia należycie stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie jej społecznego oddziaływania oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych jakie ma osiągnąć w stosunku do skazanego. Rażąca niewspółmierność zachodzi zatem wtedy, gdy orzeczona kara, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy.

Wymierzone oskarżonemu kary za przestępstwa opisane w punkcie I i II mieszczą się w granicach ustawowego zagrożenia i zgodne są z dyrektywami sądowego wymiaru kary z art. 53 k.k. Sąd Okręgowy przy ich kształtowaniu uwzględnił wszelkie okoliczności obciążające i łagodzące, mające wpływ na wymiar kary i nadał im odpowiednią rangę.

Sąd Okręgowy uzasadnił wymiar orzeczonej wobec oskarżonego za czyn z art. 148 § 1 k.k., kary bardzo szczegółowo. Sąd ten trafnie podniósł, że mimo, iż oskarżony odpowiadał w warunkach art. 15 § 2 k.k., albowiem po zamachu podjął działania mające na celu zapobieżeniu śmierci B. O., to brak jest przesłanek do nadzwyczajnego złagodzenia wymierzonej mu kary pozbawienia wolności. Przewidziana w art. 15 § 2 k.k. instytucja nadzwyczajnego złagodzenia kary ma charakter fakultatywny. Sąd Okręgowy wykazał, że ilość i ciężar dotyczących oskarżonego okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego w sposób zdecydowany sprzeciwia się zastosowaniu wobec niego owej instytucji. Wspomniane okoliczności obciążające zostały wymienione na stronie 21-24 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Jako okoliczności obciążające sąd pierwszej instancji uznał przede wszystkim wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu. Oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim, godząc w szczególnie chronione w obowiązującym porządku prawnym dobro - życie i zdrowie człowieka. K. K. dopuścił się zamachu na człowieka, z którym utrzymywał stosunki koleżeńskie, a w dniu zdarzenia pił alkohol, a który to z tego powodu był niezdolny do odparcia ataku na swoją osobę. Działanie oskarżonego pod wpływem alkoholu oraz uprzednia karalność, wielokrotne przebywanie w zakładach karnych, jest okolicznością obciążającą co do obu czynów, a za przestępstwo podobne i to przy spełnieniu warunków z art. 64 § 2 k.k. w odniesieniu do czynu z pkt II wyroku. Również warunki osobiste i sposób życia oskarżonego, ocenione przez Sąd orzekający, też nie świadczą na jego korzyść. K. K. jest osobą zdemoralizowaną, w tym nadużywającą alkoholu pod wpływem którego prezentował zachowania agresywne wobec najbliższych a także budzące strach wśród sąsiadów. Prowadził nieustabilizowany tryb życia, podejmał wyłącznie prace dorywcze, z których uzyskane środki przeznaczał na alkohol, nie realizował obowiązku alimentacyjnego na dzieci. Wymierzona oskarżonemu za czyn z art. 148 § 1 k.k. kara 13 lat pozbawienia wolności nie nosi zatem cech nadmiernej surowości, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę, że oskarżony dopuścił się zbrodni zagrożonej także karą 25 lat pozbawienia wolności i dożywotniego pozbawienia wolności. Odzwierciedla ona z jednej strony bardzo wysoki stopień społecznej szkodliwości zachowania oskarżonego, stopień jego zawinienia, oddaje także fakt działania oskarżonego z zamiarem bezpośrednim nagłym. Kara orzeczona w takim wymiarze winna spełnić oczekiwane cele zarówno w zakresie wychowawczego oraz zapobiegawczego oddziaływania na osobę oskarżonego, jak również na płaszczyźnie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Również kara za czyn z punktu II została ukształtowana prawidłowo i nie razi surowością wbrew stanowisku apelującego. Oskarżony działał z niskich pobudek w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w żaden sposób nie naprawił wyrządzonej pokrzywdzonemu szkody. Działał jak wskazano powyżej w warunkach recydywy wielokrotnej, co w sposób ewidentny wskazuje, że mimo pobytów w izolacji nie osiągnięto wobec niego celów wychowawczych i resocjalizacyjnych, dalej prezentuje on wysoki stopień zdemoralizowania i za nic ma obowiązujące normy prawne, których łamanie przychodzi mu z łatwością.

Reasumując, w ocenie Sądu Odwoławczego podobnie, jak i sądu pierwszej instancji tylko kara długoterminowa spełni swoje zadanie.

Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze biorąc pod uwagę jego sytuację – pobyt w izolacji - ich uiszczenie byłoby dla niego zbyt uciążliwe.

Na podstawie § 2 ust. 1 i 3 i § 14 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej obrony udzielonej z urzędu należało zasądzić na rzecz obrońcy adw. A. M. kwotę 738 zł w tym należny podatek VAT z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.