Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2015r. w O.

sprawy z odwołania M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 20.11.2014r. znak (...)

orzeka:

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. J. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.10.2014r.;

2. stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

W dniu 23.10.2014r. M. J. złożył w ZUS wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury.

Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 20.11.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił M. J. prawa do tego świadczenia uznając, że nie udowodnił wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

M. J.decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie, w którym wywodził, że legitymuje się wymaganym 15 - letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Wskazał, że w szczególnych warunkach pracował w (...) K.od 15.05. 1075r. do 31.03.1992r. na stanowisku traktorzysty oraz w okresie od 01.09.1969r. do 31.03.1975r. z tytułu zatrudnienia w (...)w W.jako monter maszyn rolniczych, monter podwozi ciągnikowych, gdzie faktycznie wykonywał prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych a od 4.11.1974r. pracował wyłącznie w kanałach przy naprawie podwozi pojazdów kołowych, głównie ciągników.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że M. J. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo, iż osiągnął wymagany wiek, nie jest członkiem OFE i legitymuje się 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. ZUS nie uznał bowiem jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) w K., ponieważ w tym zakresie odwołujący był członkiem Spółdzielni, a nie ubezpieczonym z tytułu umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. ZUS nie uznał również jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) S.C. Zakład (...), ponieważ odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Na rozprawie w dniu 10.04.2015r., po przeprowadzeniu postępowania dowodowego pełnomocnik ZUS pozostawił rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy do uznania Sądu.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie M. J. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż urodził się on (...) Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- na dzień 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zasadniczo okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

ZUS na podstawie przedłożonych przez odwołującego dokumentów uznał za udowodniony staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 26 dni z tytułu zatrudnienia w Zakładzie Produkcyjno – Handlowym i Budowlanym w W.. Zakwestionował natomiast zasadność zaliczenia do szczególnych warunków okresu zatrudnienia w (...) w (...) S.C. Zakład (...).

W związku z powyższym skuteczność odwołania M. J. zależna była od wykazania czy w zakwestionowanych przez ZUS okresach wykonywał on pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Najistotniejszym, bo najdłuższym ze spornych okresów zatrudnienia było zatrudnienie odwołującego w (...) w K.. Z analizy akt rentowych wynika, że okres ten, z wyłączeniem urlopu bezpłatnego, został zaliczony odwołującemu do ogólnego stażu pracy. Zgodzić należy się z organem rentowym, że prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym przysługuje jedynie zatrudnionym w szczególnych warunkach pracownikom w ramach stosunku pracy, a nie z tytułu członkostwa w Spółdzielni. Stanowisko to jest aktualnie ugruntowane w orzecznictwie (vide np. wyrok NS z dnia 25.04.2012r., I UK 384/11). Wobec powyższego w przedmiotowej sprawie należało ustalić rzeczywisty charakter pracy odwołującego w spornym okresie, ale przede wszystkim ustalić czy był on członkiem Spółdzielni czy też wykonywał pracę w ramach stosunku pracy. Na te okoliczności Sąd przesłuchał świadków oraz odwołującego w charakterze strony.

Z zeznań świadka Z. G. wynika, że on w (...) w K. pracował od 1980r. do 1993r. Gdy podjął pracę odwołujący już tam pracował jako kierowca ciągnika. Odwołujący prace kierowcy ciągnika wykonywał przez cały rok. Latem zajmował się pracami polowymi, koszeniem, oraniem, zimą woził kiszonki. Odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, pracował cały dzień. Świadek dodał, że nie wszyscy pracujący w (...) w K. byli członkami Spółdzielni. Podkreślił, że on był zwykłym pracownikiem i nie był członkiem Spółdzielni. Zeznał, że członkowie Spółdzielni chodzili na zebrania. Zarówno on, jak i odwołujący w zebraniach tych nie uczestniczyli stąd wnioskuje, że i odwołujący był zwykłym pracownikiem spółdzielni, a nie jej członkiem.

Podobnej treści zeznania złożył W. G., który zeznał, że również on nie był członkiem (...) w K.. Zatrudnienie rozpoczął w listopadzie 1974r. Zeznał, że odwołujący przyjął się do pracy później, na wiosnę 1975r. Świadek podał, że M. J. jedynie na początku zatrudnienia przez okres około roku pracował jako mechanik, a potem został traktorzystą. Wykonywał prace polowe i transportowe. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadek dodał, że odwołujący do końca zatrudnienia pracował wyłącznie w charakterze traktorzysty. Dodał, że bardzo dużo osób, które pracowały w (...) w K. nie były członkami Spółdzielni, a zwykłymi pracownikami. Członkami Spółdzielni byli przeważnie miejscowi, którzy założyli Spółdzielnię. Świadek dodał, że zarówno on, jak i odwołujący byli nie byli członkami (...) i nie chodzili na zebrania członków Spółdzielni. W. G. zeznał, że on był zatrudniony w (...) jako kierowa samochodu ciężarowego pow. 3,5 tony i uzyskał prawo do wcześniejszej emerytury z uwzględnieniem zatrudnienia w (...) w K., ale dopiero po odwołaniu się do Sądu.

Świadek F. J. zeznał, że pracował w (...) w K. od 01.04.1976r. do 28.02.1990r. Odwołujący wówczas już pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca ciągnika. Zajmował się obróbką pól ciągnikiem z załączonymi do niego maszynami. Zimą zajmował się transportem. Świadek dodał, że on zajmował się w (...) m.in. wydawaniem paliwa i kart samochodowych, stąd wie jaki był charakter zatrudnienia odwołującego. Również ten świadek potwierdził, że zarówno on, jak i odwołujący byli pracownikami Spółdzielni, zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, nie byli natomiast jej członkami. F. J. wyjaśnił, że zarówno on, jak i odwołujący byli członkami związku zawodowego, który zrzeszał jedynie pracowników.

Zeznania świadka korespondują w pełni z zeznaniami odwołującego, który przesłuchany w charakterze strony zeznał, że nigdy nie był członkiem (...) w K.. Był zwykłym pracownikiem. Odnośnie charakteru swojego zatrudnienia podał, że jedynie na początku przez okres około 9 – 11 miesięcy był zatrudniony jako mechanik, a potem przeszedł na kierowcę ciągnika. Jako kierowca ciągnika pracował już do końca zatrudnienia w (...) w K. w pełnym wymiarze czasu pracy. Odwołujący przyznał też, że przez 3 miesiące pod koniec 1991r. przebywał na urlopie bezpłatnym.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie to osoby obce dla odwołującego. Nie mają oni żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Świadkowie pracowali razem z odwołującym w (...) w K., zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy w spornym okresie.

Fakt, iż odwołujący pozostawał w stosunku pracy potwierdzają też zapisy w świadectwie pracy, które odnoszą się do przepisów Kodeksu Pracy. W pkt. 7 świadectwa stwierdzono, że stosunek pracy został rozwiązany w związku z likwidacją Spółdzielni.

Na marginesie wskazać należy, że Sądowi z urzędu wiadomo z innych, licznych postępowań, jakie toczyły się z udziałem były pracowników (...) w K., że dokumentacja osobowa byłych pracowników i członków (...) w K. nie zachowała się, co również podnosił odwołujący w niniejszej sprawie.

Reasumując Sąd uznał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało zasadność zaliczenia odwołującemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) w K. w charakterze kierowcy ciągnika – traktorzysty. Z przeprowadzonych dowodów wynika w sposób jednoznaczny, że odwołujący w spornym okresie zatrudnienia był pracownikiem i pozostawał w stosunku pracy, nie był natomiast członkiem Spółdzielni. Za początkową datę zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd przyjął datę 15.05.1976r. (a więc rok po rozpoczęciu zatrudnienia). Jak wskazano wyżej odwołujący nie był w stanie precyzyjnie wskazać jak długo pracował jako mechanik wskazując, że mogło to być 9 – 11 pierwszych miesięcy zatrudnienia. Świadek W. G. również wskazywał, że odwołujący jako mechanik pracował jedynie na początku zatrudnienia około roku. Świadek F. J., który rozpoczął zatrudnienie od 01.04.1976r. wskazywał stanowczo, że kiedy on rozpoczął pracę w (...) odwołujący pracował już wówczas wyłącznie jako kierowca ciągnika. Stąd Sąd uznał za zasadne przyjęcie jako daty początkowej zatrudnienia w szczególnych warunkach 15.05.1976r. (a więc rok po rozpoczęciu zatrudnienia). Z przeprowadzonych spójnych dowodów wynika, że odwołujący w charakterze kierowcy ciągnika pracował do końca zatrudnienia. Ponadto praca wykonywana przez odwołującego jako kierowcy ciągnika wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, miała charakter ciągły. Stąd Sąd zaliczył odwołującemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okres od 15.05.1976r. do 15.09.1991r. i okres od 01.01.1992r. do 31.03.1992r., (wyłączając okres urlopu bezpłatnego od 16.09.1991r. do 31.12.1991r.) tj. łącznie okres 15 lat, 7 miesięcy i 2 dni.

Prace kierowców ciągników są wyszczególnione w wykazie A dziale VIII poz. 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Po dołączeniu wyżej wskazanego okresu do okresu uznanego przez ZUS w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 26 dni, okres pracy w szczególnych warunkach odwołującego wynosi 17 lat, 6 miesięcy i 28 dni.

W takim stanie rzeczy bezprzedmiotowe okazało się dokonywanie ustaleń czy w pozostałych spornych okresach tj. w (...) S.C. Zakład (...) odwołujący pracował w szczególnych warunkach.

M. J.spełnił też wszystkie pozostałe przesłanki warunkujące nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury, wynikające z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Na dzień 01.01.1999r. udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 27 lat, 2 miesiące i 24 dni, osiągnął wiek 60 lat w dniu (...) oraz nie jest członkiem OFE (vide dokumenty z akt emerytalnych).

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 20.11.2014r. i przyznał M. J. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.10.2014r. tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym odwołujący złożył wniosek o świadczenie – stosownie do treści art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury. Odwołujący za okres pracy w (...) w K. nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dopiero na etapie postępowania sądowego, po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób niewątpliwy wykazał, że zgromadził wymagany ustawą 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.