Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

J. G. domagał się zasądzenia od M. L. kwoty 6.640 zł z należnymi odsetkami oraz kosztów procesu według norm przepisanych. Nakazem zapłaty z 17 czerwca 2014 roku sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach procesu. W sprzeciwie pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Sąd Rejonowy ustalił, iż dnia 1 września 2009 roku powód jako wynajmujący zawarł z pozwaną jako najemcą umowę najmu lokalu położonego przy ul. (...) w S.. Pozwana zobowiązała się płacić czynsz miesięczny w wysokości 800 zł netto oraz opłaty za świadczenia dodatkowe. Stosownie do § 7 umowy stronom przysługiwało prawo do rozwiązania umowy z zachowaniem 3 -miesięcznego okresu wypowiedzenia. W czasie trwania najmu pozwana dokonywała również wpłat w kwotach przekraczających określoną w umowie wysokość czynszu. W dniu 18 lipca 2012 roku pozwana złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu. Pozwana nie zapłaciła należności wynikających z wymienionych faktur. Wcześniej pozwana regulowała swoje zobowiązania z opóźnieniem. Pozwana nie zapłaciła należności czynszowych za następujące miesiące: marzec 2012 roku w kwocie 736 złotych, kwiecień 2012 roku w kwocie 984 złotych, czerwiec 2012 roku w kwocie 984 złotych, lipiec 2012 roku w kwocie 984 złotych, sierpień 2012 roku w kwocie 984 złotych, wrzesień 2012 roku w kwocie 984 złotych oraz październik 2012 roku w kwocie 984 złotych.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z dokumentacji księgowej pozwanego na okoliczność zaksięgowania wpłat objętych dokumentami przedłożonymi przez pozwaną. Odległy termin ich uiszczenia wskazuje, iż dotyczyły one okresów sprzed terminów objętych pozwem, zaś sam powód wyraźnie w treści pisma oznaczonego dat 9 września 2014 roku wskazał, w jaki sposób zaliczył wpłaty, na które powołuje się pozwana.

Sąd Rejonowy zważył, iż strony łączyła umowa najmu. W przedmiotowej sprawie, pozwana zakwestionowała jedynie rozliczenia stron powołując się na nadpłatę ze strony pozwanej we wzajemnych rozliczeniach stron oraz wskazując brak rozliczenia przez powoda kaucji uiszczonej przez pozwaną. Brak było podstaw do uznania, że rozwiązanie umowy stron nastąpiło w innej dacie, niż z dniem 31 października 2012 roku. Oświadczenie o wypowiedzeniu zostało złożone w lipcu 2012 roku, a z zapisu § 7 umowy wynika 3-miesięczny termin wypowiedzenia umowy. Jednocześnie pozwana nie przedstawiła żadnego dowodu, który potwierdzałby okoliczność wcześniejszego rozwiązania umowy najmu. Prowadzenie rozmów na temat wcześniejszego rozwiązania umowy (potwierdzone przez powoda) nie stanowi jeszcze o zaistnieniu porozumienia co do konkretnego terminu i sąd nie mógł dokonać ustalenia w powyższym okresie.

Sąd analizował jednocześnie zarzuty podniesione przez pozwaną w zakresie wzajemnych rozliczeń. W myśl ogólnych zasad procesowych, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r„ IV CSK 299/06). Powód treścią niekwestionowanej umowy najmu wykazał, że przysługuje mu roszczenie o należność czynszową. To pozwana była jednocześnie zobowiązania do wykazania, że należność powodowi nie przysługuje.

Pozwana nie wykazała jednak skutecznie w niniejszym procesie, że strony zostały rozliczone. Bezspornymi były wpłaty pozwanej w kwocie wyższej niż należny czynsz. Sporną jednak była przyczyna dokonywania takich wpłat. To pozwana miała obowiązek wykazania, że stanowiły one zapłatę za miesiące przyszłe (chociażby zeznaniami świadków lub stron) i doprowadziły do powstania nadpłaty, zwłaszcza, że z umowy stron (§ 4 umowy) wyraźnie wynika, że zapłata następować będzie wyłącznie w „wymiarze miesięcznym". Powód jednocześnie wskazał, że przyczyną zwiększonych wpłat były zaległości pozwanej za miesiące poprzedzające wpłatę. Jednocześnie sąd nie miał podstaw do uwzględnienia uiszczonej przez pozwaną kaucji w niniejszym postępowaniu. Pozwana nie zażądała realizacji ewentualnego roszczenia o zwrot kaucji. Nie złożyła też oświadczenia o potrąceniu należności, co wykluczało uwzględnienie w tym postępowaniu ewentualnego roszczenia pozwanej, które może być przedmiotem odrębnego procesu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał roszczenie powoda za zasadne i na podstawie art. 659 k.c. orzekł jak w pkt I sentencji. Orzeczenie o odsetkach zostało oparte o przepis art. 481 k.c. w zw. z art. 476 k.c. O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Powyższy wyrok zaskarżyła pozwana , zarzucając mu : naruszenie prawa materialnego w postaci art. 60 KC , poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż oświadczenie pozwanej o potrąceniu przysługującej wierzytelności o zwrot kaucji nie zostało prawidłowo złożone; naruszenie przepisów postępowania czyli : art. 233 § 1 KPC oraz art. 6 w zw. z art. 232 KPC polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów przedstawionych przez powoda i w konsekwencji uznaniu, iż w należyty sposób udowodnił on fakty uzasadniające zgłoszone roszczenie; art. 217 § 1 w zw. z art. 227 KPC poprzez oddalenie istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy wniosku pozwanej o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentacji księgowej powoda na okoliczność zaksięgowania wpłat objętych przedłożonymi przez pozwaną wraz ze sprzeciwem dokumentami, w wyniku czego uznano, iż pozwana nie udowodniła, że powodowi dochodzone roszczenie nie przysługuje , którego skutkiem stały się błędne faktyczne polegającą na przyjęciu, iż - bezsporna między stronami pozostaje okoliczność nieuiszczenia przez pozwaną należności objętych pozwem, ponieważ z treści sprzeciwu pozwanej wprost wynika twierdzenie przeciwne , -pozwana regulowała swe zobowiązania z opóźnieniem, a ponadto nie zapłaciła należności wynikających z „wymienionych faktur”, w sytuacji gdy pozwana niejednokrotnie uiszczała powodowi kwoty przekraczające miesięczną wysokość czynszu, a powód nie wystawił ani nie doręczył pozwanej faktur za okres wypowiedzenia umowy (sierpień, wrzesień, październik 2012 r.), a także nie dołączył wskazanych dowodów do pozwu; - łącząca strony umowa najmu uległa rozwiązaniu z końcem okresu wypowiedzenia 31 października 2012 r., w sytuacji gdy powód odebrał lokal od pozwanej z końcem lipca 2012 r., a następnie wynajął go kolejnemu najemy B. B., stąd od miesiąca sierpnia 2012 r. pozwana nie miała dostępu do lokalu, natomiast powód nie wystawiał i nie doręczał jej w tym czasie faktur VAT.

Pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości; zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania przed Sądami obu instancji według norm przepisanych; ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy z wyłączeniem przepisów o postępowaniu uproszczonym wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania a ponadto o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów w postaci : załączonych faktur VAT nr (...) z dnia 3.01.2012 r., nr 13 z dnia 2.02.2012 r. oraz nr 22 z dnia 1.03.2012 r. wystawionych pozwanej przez powoda tytułem należności czynszowej za styczeń, luty i marzec 2012 r.; z załączonej podatkowej księgi przychodów i rozchodów pozwanej za okres od sierpnia do października 2012 r.; z faktur VAT wystawionych pozwanej przez powoda tytułem należności czynszowych za okres od marca do października 2012 r. wraz z dowodami doręczenia pozwanej ; z dokumentacji księgowej powoda na okoliczność zaksięgowania wpłat objętych przedłożonymi przez pozwaną wraz ze sprzeciwem dokumentami.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja okazała się bezzasadna.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacji należy wskazać , iż Sąd Rejonowy nie naruszył granic swobodnej oceny dowodów , o której stanowi art. 233 KPC. Prawidłowo w szczególności sąd I instancji przyjął , że powód treścią umowy najmu wykazał, że przysługuje mu roszczenie o należność czynszową. Pozwana zaś nie przedstawiła wystarczających dowodów na to , iż rozliczyła się całkowicie z powodem. Z załączonych przez pozwaną do sprzeciwu dowodów wpłat nie wynika w szczególności aby pozwana uregulowała należności wobec powoda w całości. Z niespornej okoliczności , iż za niektóre miesiące pozwana wpłacała większe kwoty , niż należność czynszowa, nie można wyprowadzić wniosku , że nie posiada żadnych zobowiązań wobec powoda. Powód w szczegółowy sposób w piśmie z dnia 9 września 2014 r. wskazał w jaki sposób rozliczył wpłaty pozwanej , potwierdzając wyliczenia zawarte w pozwie a pozwana nie podważyła tego rozliczenia. Nie został przy tym naruszony przez powoda art. 451 kc , gdyż jak słusznie zauważa się w doktrynie ( por. A. Gawlik , Komentarz do art. 451 KC , LEX 2010 ) rozwiązania w zakresie stopnia zarachowania wpłaty na długi znajdą zastosowania w braku rozstrzygnięcia wspomnianych kwestii w umowie zawartej pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. O sposobie zarachowania wpłaty na poczet długu decyduje wola dłużnika, wyrażona przy zapłacie w sytuacji, gdy ma kilka długów wobec tego samego wierzyciela. Może on w takiej sytuacji, spełniając świadczenie, wskazać, który z długów przez swoje świadczenia zamierza zaspokoić. W niniejszej sprawie mamy zaś do czynienia z jednym długiem. W takim przypadku wierzyciel nie jest związany wyborem sposobu zaliczenia zapłaty dokonanym przez dłużnika. Nawet wtedy, gdy dłużnik, spełniając świadczenie, wyraźnie stwierdzi, że spłaca należność główną, wierzyciel nie jest wyborem związany i może zaliczyć wpłatę na należności uboczne ( por. wyrok SN z 7 kwietnia 2004 r., IV CK 211/03, LEX nr 182076). Tak więc nie ulega wątpliwości , iż decydująca jest w takiej sytuacji wola wierzyciela. Powód zatem miał prawo rozliczyć spłaty pozwanej w sposób wskazany w piśmie z 9 września 2014 r.

Prawidłowo też Sąd Rejonowy , nie naruszając art. 217 § 1 w zw. z art. 227 KPC , oddalił wniosek dowodowy pozwanej o dopuszczenie dowodu z dokumentacji księgowej na okoliczność zaksięgowania wpłat objętych dokumentami przedłożonymi przez pozwaną , zaznaczając w szczególności , iż odległy termin ich uiszczenia wskazuje, iż dotyczyły one okresów nie objętych pozwem. Niezależnie od tego pozwana , nie składając w trybie art. 162 kpc zastrzeżenia co do odmowy przeprowadzenia owego dowodu, pozbawiła się prawa do podniesienia w tym zakresie zarzutu naruszenia prawa procesowego. Nie ma przy tym znaczenia , iż pozwana nie była reprezentowana przez fachowego pełnomocnika w postępowaniu przed Sądem Rejonowym , gdyż jej pełnomocnik K. L. został pouczony m. in. o treści art. 162 kpc , co wynika z protokołu rozprawy z 14 października 2014 r. Dlatego też Sąd Okręgowy również oddalił analogiczny wniosek dowodowy zawarty w apelacji. Pozostałe wnioski dowodowe zawarte w apelacji podlegały zaś oddaleniu jako spóźnione na podstawie art. 381 kpc , gdyż nie było żadnych powodów , dla których owe dowody nie mogłyby być przeprowadzone przed sądem I instancji.

Sąd Rejonowy słusznie też wskazał , że pozwana w żaden sposób nie udowodniła , iż doszło do wcześniejszego rozwiązania umowy najmu. Zapis § 7 umowy wyraźnie przewidywał 3-miesięczny termin wypowiedzenia umowy. Pozwana nie przedstawiła żadnego dowodu, który potwierdzałby okoliczność wcześniejszego rozwiązania umowy. Takim dowodem mogłyby być np. zeznania świadków czy też stron na okoliczności wskazywane przez pozwaną. Załączone zaś do sprawy dokumenty potwierdzają wyłącznie prowadzenie rozmów na temat wcześniejszego rozwiązania umowy , co przecież w żaden sposób nie przesądza o ustaleniu terminu jej rozwiązania. W piśmie z 14 sierpnia 2012 r. powód wyraźnie przecież zaznacza, iż ewentualne opuszczenie lokalu nie jest równoznaczne z natychmiastowym rozwiązaniem umowy. Dopóki zatem umowa obwiązywała , pozwana była zobowiązana do regulowania czynszu najmu.

Bezpodstawny okazał się również zarzut naruszenia prawa materialnego , art. 60 Kodeksu cywilnego poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż oświadczenie pozwanej o potrąceniu przysługującej jej wierzytelności o zwrot kaucji nie zostało złożone. Prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął , że pozwana nie zażądała realizacji ewentualnego roszczenia o zwrot kaucji a w szczególności nie złożyła też oświadczenia o potrąceniu wierzytelności z tego tytułu. Samo bowiem twierdzenie , iż powód nie uwzględnił kaucji nie może być uznane za zgłoszenie zarzutu potrącenia. Nawet gdyby jednak przyjąć , iż taki zarzut został zgłoszony to i tak nie odniosłyby skutku prawnego. Potrącenie oparte na ustawie następuje w drodze jednostronnego oświadczenia (art. 499 k.c.), jednakże aby oświadczenie to mogło odnieść łączone z nim skutki umorzenia wierzytelności (art. 498 § 2 k.c.) w momencie jego składania musi wystąpić i trwać stan potrącalności. Składający oświadczenie o potrąceniu (potrącający) musi w stosunku do swego wierzyciela w szczególności posiadać własną istniejącą już wierzytelność i wierzytelność ta w dacie potrącenia musi być wymagalna ( por. art. 498 § 1 kc ). Wymagalność roszczenia stanowiąca jedną z przesłanek skutecznego potrącenia następuje natomiast zgodnie z art. 455 k.c. wraz z nadejściem terminu spełnienia świadczenia. Jeżeli termin wymagalności nie został określony na podstawie żadnego kryteriów wskazanych w art. 455 k.c. , to wymagalność następuje dopiero po wezwaniu dłużnika do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.).W przypadku wierzytelności przedstawionej do potrącenia w niniejszym przypadku mamy do czynienia z wierzytelnością o bezterminowym charakterze, dla której, aby stać się wymagalną, konieczne było zatem w pierwszej kolejności wezwanie do zapłaty , gdyż strony w umowie w żaden sposób nie uregulowały zasad rozliczania kaucji gwarancyjnej. Dopiero wówczas , po nadejściu terminu spełnienia świadczenia , pozwana mogłaby złożyć oświadczenie o potrąceniu i dopiero wówczas to oświadczenie mogłoby wywołać oczekiwany skutek, jakim jest umorzenie wzajemne wierzytelności do wierzytelności niższej. Tymczasem w niniejszej sprawie, pozwana tylko wskazała , że przysługuje jej określona wierzytelność z tytułu zwrotu kaucji. Oznacza to, iż oświadczenie o potrąceniu określonej sumy pieniężnej , co do której pozwana w ogóle nie wezwała powoda o jej zapłatę – tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie – nie mogło odnieść zmierzonego przez stronę dokonującą potrącenia skutku. Dla skuteczności oświadczenia o potrąceniu konieczna jest bowiem ściśle określona sekwencja wydarzeń, gdzie obowiązek spełnienia świadczenia będący wynikiem wymagalności roszczenia wyprzedza zrealizowanie przez wierzyciela prawnokształtującego uprawnienia jakim jest oświadczenie o potrąceniu.

Również oświadczenie o potrąceniu złożone w apelacji z tego samego powodu nie mogło odnieść skutku. Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w orzecznictwie, iż zgłoszenie zarzutu potrącenia w postępowaniu apelacyjnym podlega ograniczeniom dowodowym przewidzianym dla tego stadium postępowania sądowego. Oznacza to ograniczenie skutecznego powołania się na zarzut potrącenia do granic stanu faktycznego już wykazanego przed sądem I instancji lub okoliczności opartych na nowych faktach i dowodach dopuszczalnych w postępowaniu przed sądem apelacyjnym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 maja 2013 r., V ACa 638/12, LEX nr 1322483). Oświadczenie o potrąceniu złożone było w konsekwencji niekorzystnego dla pozwanej wyroku Sądu Rejonowego. Nastąpiła zatem zmiana okoliczności sprawy wywołana owym oświadczeniem , lecz zmiana ta niewątpliwie była ściśle związania z zapadłym rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego. Niedopuszczalne są próby naprawiania w powyższy sposób błędów popełnionych przez stronę pozwaną w toku postępowania przed sądem I instancji. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 kwietnia 2013 r. , I ACa 1191/12 , wydanie niekorzystnego dla strony wyroku nie może stanowić samoistnej podstawy powołania się w postępowaniu apelacyjnym na nowe fakty i dowody. Z taką zaś sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Tym samym, na etapie postępowania apelacyjnego dowód z oświadczenia o potrąceniu zawartego w apelacji , z powołanych wyżej względów procesowych nie mógł zostać uwzględniony.

W związku z powyższym apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc , o kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w myśl art. 98 kpc.