Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Bednarek - Moraś

Sędziowie: SO Zbigniew Ciechanowicz (spr.)

SO Marzenna Ernest

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 kwietnia 2014 r. w S.

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

z udziałem (...) z siedzibą w N.

o wykreślenie hipoteki

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

z dnia 12 marca 2013 r., sygn. akt Dz.Kw 3251/13, KW nr (...)

postanawia:

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 12 marca 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie utrzymał w mocy wpis Referendarza S. z dnia 1 lutego 2013 r. polegający na uwzględnieniu wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. o wykreśleniu hipoteki przymusowej w księdze wieczystej KW nr (...). W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż do powyższego wniosku załączono postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 listopada 2012 r. wydane w sprawie VI ACz 2044/12, którym zmieniono postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2012 r. w sprawie XX GCo 122/12 i wniosek o zabezpieczenie oddalono, co stanowiło podstawę do wykreślenia hipoteki (k. 533-534).

Apelację od powyższego postanowienia złożył uczestnik (...) z siedzibą w N. skarżąc je w całości i żądając jego zmiany poprzez oddalenie wniosku o dokonanie w księdze wieczystej KW nr (...) wykreślenia hipoteki przymusowej przysługującej uczestnikowi postępowania. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 626 ² k.p.c. w związku z art. 626 ⁸ k.p.c. poprzez przyjęcie, że zaskarżony wpis został dokonany prawidłowo, podczas gdy Referendarz sądowy zaniechał weryfikacji wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. oraz załączonych do niego dokumentów, co skutkowało błędnym wykreśleniem hipoteki przymusowej nie nieruchomości wnioskodawczy. W ocenie Apelującego wniosek stanowiący podstawę wykreślenia wpisu nie spełniał wymogów opisanych przez ustawodawcę w przepisach procedury cywilnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Na wstępie rozważań należy wskazać, na co słusznie zwrócił uwagę Apelujący, iż sąd wieczystoksięgowy związany jest zakresem kognicji zakreślonym przez dyspozycję art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. Przepis ten stanowi, iż rozpoznając wniosek o wpis sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Badanie to sprowadza się do ustalenia, czy wniosek został złożony przez osobę do tego legitymowaną, czy odpowiada wymogom formalnym oraz czy okoliczności przytoczone we wniosku wraz z załączonymi dokumentami mogą być podstawą dokonania żądanego w nim wpisu. Badanie treści księgi wieczystej odnosi się natomiast do stanu prawnego nieruchomości (praw jawnych) ujawnionego w księdze wieczystej. Kognicja wynikająca z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. wiąże także Sąd II instancji w postępowaniu apelacyjnym, co oznacza, iż Sąd ten również obowiązany jest dokonać badania treści i formy wniosku, dołączonych do niego dokumentów i treści księgi wieczystej i w oparciu o wynik tego badania rozstrzygnąć w przedmiocie zasadności apelacji.

Przyjmuje się, iż Sąd prowadzący księgę wieczystą, winien objąć swym badaniem także ogólne przesłanki rozstrzygnięcia: swoją właściwość miejscową, zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych wnioskodawcy oraz prawidłowość jego zastępstwa przez przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. W tym miejscu należy jeszcze podkreślić, iż zgodnie z zasadą prawną Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 r. (III CZP 80/09, opubl. Biul.SN 2009/12/8), sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu.

Do akt księgi wieczystej KW nr (...) załączono prawomocne postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 listopada 2012 r. wydane w sprawie VI ACz 2044/12, którym zmieniono postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2012 r. w sprawie XX GCo 122/12, zabezpieczające roszczenie uczestnika poprzez wpis hipoteki przymusowej w kwocie 48 688 406 zł i wniosek o zabezpieczenie oddalono (k. 452).

Nie ulega wątpliwości, iż zmienione postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie stanowiło dokument w oparciu, o który spółka (...) z siedzibą w N. uzyskał wykreślony w niniejszej sprawie wpis.

W tych okolicznościach skoro na chwilę rozpatrywania apelacji uczestnika odpadła podstawa wpisu, Sąd Odwoławczy celem zachowania zgodności wpisów w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym zobligowany był do oddalenia tej apelacji.

Sąd Okręgowy pragnie podkreślić, iż z uwagi na ograniczony zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego, niedopuszczalne jest kontrolowanie przez ten sąd prawidłowości orzeczeń sądowych stanowiących podstawę wpisów. Zasada ta wynika zresztą nie tylko z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., ale w szczególności z art. 365 k.p.c., stanowiącego, że prawomocne orzeczenia sądowe wiążą nie tylko strony i sąd, który je wydał, ale również inne sądy. Stanowisko to znajduje swoje oparcie także w utrwalonym w tej mierze orzecznictwie (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1991 r., sygn. akt III CZP 71/91, opubl. OSNCP 3/92/47).

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż analiza akt niniejszej sprawy wskazuje, że uczestnik żądał wpisu hipoteki przymusowej w oparciu o postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia. Należy przypomnieć, iż zgodnie z treścią art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa). Z kolei art. 110 ustawy stanowi, że hipotekę przymusową można także uzyskać na podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia. Dodatkowo należy wskazać, że celem hipoteki przymusowej jest zabezpieczenie realizacji stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności przez obciążenie nieruchomości (jak również spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu) dłużnika hipoteką. Przymusowy charakter tego obciążenia przejawia się tym, że podstawą i tytułem jego ustanowienia jest sam wniosek wierzyciela i określony w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym tytuł wykonawczy stwierdzający istnienie wierzytelności, będący aktem władzy państwowej. Z uwagi na tak określony charakter hipoteki przymusowej, jak i fakt, że obciąża ona prawo własności wbrew woli właściciela, należy ze szczególną ostrożnością badać dokumenty mające stanowić podstawę takiego obciążenia, a wszelkie wątpliwości i nieścisłości w tym przypadku nie mogą być rozstrzygane z góry na korzyść wierzyciela. Należy dodatkowo podnieść, iż przepis art. 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece określa niezbędne minimalne wymagania formalne w postępowaniu wieczystoksięgowym, obowiązujące przy dokonywaniu wpisów. Na gruncie tej regulacji zasadą jest notarialne potwierdzenie podpisu. Nie odnosi się ona jednakże do orzeczeń sądowych stanowiącymi podstawę wpisu, a także do innych dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 k.p.c. Takim zaś dokumentem jest niewątpliwie przedłożone przez skarżącego w niniejszej sprawie postanowienie sądowe. Ponadto należy stwierdzić, iż art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. stanowi przeszkodę do prowadzenia przez sąd odwoławczy postępowania dowodowego wykraczającego poza wskazane we wniosku o wpis dokumenty, jeżeli miałyby one stanowić podstawę uwzględnienia wniosku. Powołany wyżej przepis wyznacza bowiem kognicję sądu pierwszej, jak i drugiej instancji. W odniesieniu do sądu odwoławczego oznacza to, że sąd ten bada jedynie, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku wpis bądź jego odmowa przez sąd pierwszej instancji była uzasadniona.

Dokonana przez Sąd Okręgowy z urzędu kontrola prawidłowości zastosowania przez Sąd I instancji regulacji wynikających z art. 626 ² k.p.c. w związku z art. 626 ⁸ k.p.c. nie wskazuje na to, aby normy te zostały naruszone. Co prawda uczestnik zdaje się wskazywać, iż Referendarz dokonując wykreślenia hipoteki przymusowej ustanowionej na rzecz Apelującego nie dokonał weryfikacji skuteczności materialnoprawnej załączonego do wniosku prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 listopada 2012 r. wydane w sprawie VI ACz 2044/12, tym niemniej nie zostało to powiązane z precyzyjnym opisem zarzutów, wskazujących na konkretnie uchybienia sądu wieczystoksięgowego, co prowadziło do oddalenia apelacji w trybie art. 385 k.p.c. z zw. z art. 13 § 2 k.p.c