Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 września 2013 roku w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...)

przeciwko M. R. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim

z dnia 13 marca 2013r., sygn. akt I C 48/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

W dniu 19 kwietnia 2012 roku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniósł pozew przeciwko M. R. (1) domagając się zasądzenia od pozwanej kwoty 7 472,66 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, opłaty skarbowej, kosztów przesyłek poleconych oraz wezwania do zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż pozwana zawarła z uczelnią tj. Szkołą Wyższą Psychologii Społecznej w W. umowę cywilnoprawną, której przedmiotem było świadczenie przez uczelnię usług edukacyjnych w zamian za przysługujące jej wynagrodzenie w postaci czesnego. Mimo przyjętego zobowiązania pozwana nie uregulowała w całości naliczonych opłat. Na podstawie umowy o zakup wierzytelności z dnia 6 września 2011 roku powód stał się wierzycielem pozwanej.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Podniosła zarzuty: przedawnienia, braku podstawy faktycznej i prawnej dochodzonego roszczenia, braku legitymacji czynnej powoda, naruszenia prawa materialnego tj. przepisu art. 5 k.c. i 509 k.c.

Wyrokiem z dnia 13 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim oddalił powództwo w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko M. R. (1) o zapłatę.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 1 października 2007 roku M. R. (2) podpisała umowę ze Szkołą Wyższą Psychologii Społecznej w W. o warunkach odpłatności za studia na kierunku psychologii o charakterze niestacjonarnym. W umowie określono czesne na kwotę 6 990 zł, w systemie 2 rat, z której każda miała wynosić 3 495 zł. Za zwłokę w zapłacie czesnego ustalono, że będą naliczone odsetki w wysokości 0,06% za każdy dzień zwłoki. Student zobowiązał się również do uiszczenia na rzecz uczelni wpisowego, czesnego i innych opłat związanych z tokiem studiów, określonych zarządzeniem rektora. W §4 umowy zawarto zapis, że w przypadku zwłoki w zapłacie czesnego za okres co najmniej dwóch miesięcy, student może być skreślony z listy studentów. W §5 umowy zawarto zapis, iż student, który zamierza zrezygnować ze studiów ma obowiązek pisemnie powiadomić Uczelnię. Rezygnacja ze studiów nie zwalnia studenta z uiszczenia wszelkich opłat. Umowa została zawarta na czas nauki, przez który należy rozumieć okres od dnia przyjęcia w poczet studentów uczelni do dnia złożenia egzaminu dyplomowego. Szczegółowe zasady, termin, warunki zwrotu wpłaconego czesnego zgodnie z §8 w przypadku skreślenia z listy studentów określa zarządzenie Rektora (...), podawane do wiadomości studentów przez strony internetowe.

Pozwana zapłaciła tytułem opłaty czesnego kwotę 635 zł. Decyzją Dziekana Wydziału Psychologii (...) w W. pozwana z powodu zaleganie co najmniej z dwumiesięcznym czesnym z dniem 2 grudnia 2008 roku została skreślona z listy studentów. W związku ze skreśleniem pozwanej z listy studentów Uczelnia naliczyła M. R. (2) do zapłaty następujące kwoty: 2860 zł z tytułu czesnego (od kwoty 3495 zł odjęto 635 zł, które uiściła pozwana), 2148 zł z tytułu opłaty dodatkowej.

Jak ustalił Sąd pierwszej instancji, dnia 6 września 2011 roku Szkoła Wyższa Psychologii (...) w W. zawarła umowę cesji wierzytelności z (...) Doradztwo (...)Prawne M. K. Sp. j. z siedzibą w W., której przedmiotem była m.in. wierzytelność przysługująca Uczelni w stosunku do pozwanej z tytułu umowy o warunkach odpłatności za studia z dnia 1 października 2007 roku.

W dniu 9 września 2011 roku powód wystosował do pozwanej wezwanie do zapłaty na kwotę 7 078,20 zł, informując jednocześnie iż zakupił od Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w W. wierzytelność należną od M. R. (2) tytułem zadłużenia wynikającego z umowy o świadczenie usług edukacyjnych.

Sąd Rejonowy ustalił nadto, że Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w W. jest uczelnią niepubliczną.

Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd pierwszej instancji zważył, że powództwo jest niezasadne w całości. Wskazał, że podstawę żądania pozwu stanowił art. 160 ust. 3 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 roku oraz art. 99 ust. 4 tej ustawy w związku z art. 509 § 1 k.c.

Zdaniem Sądu Rejonowego, powód nie wykazał w jaki sposób została naliczona dochodzona wierzytelność. Okolicznością uzasadniającą oddalenie powództwa w całości był także podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia.

W ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym nie zawarto żadnych szczególnych terminów przedawnienia dotyczących roszczeń uczelni, zatem zastosowanie znalazły w tym przypadku przepisy wskazane w kodeksie cywilnym. Zdaniem Sądu Rejonowego, umowa o świadczenie usług edukacyjnych jest umową, do której stosuje się termin przedawnienia lat dwóch wskazany w przepisie art. 751 ust. 2 k.c. Odwołując się do treści art. 120 § 1 zd. 1 k.c. Sąd Rejonowy wskazał, że roszczenie w przypadku pozwanej stało się wymagalne w momencie skreślenia jej z listy studentów, tj., 2 grudnia 2008 roku, tym samym roszczenie uległo przedawnieniu z dniem 2 grudnia 2010 roku. Pozew został złożony w dniu 19 kwietnia 2012 roku a więc w okresie kiedy należność była już przedawniona.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  nie rozpoznanie przez Sąd istoty sprawy poprzez nie zbadanie materialnej podstawy zarzutu przedawnienia, podniesionego przez pozwaną, przez co Sąd stwierdził, że roszczenie o zapłatę czesnego, którego wysokość była z góry ustalona i podzielona na określone raty, stanowi roszczenie z tytułu nauki;

2.  naruszenie przepisów prawą materialnego poprzez jego błędną subsumcję i niewłaściwe zastosowanie, tj. przepisu art. 751 pkt 2 k.c. w związku z art. 750 k.c. wskutek przyjęcia, że roszczenie o zapłatę czesnego przedawnia się z upływem 2 lat, jako roszczenie z tytułu nauki świadczonej przez osoby trudniące się zawodowo takimi czynnościami albo osoby utrzymujące zakłady na ten cel przeznaczone, podczas gdy jest to roszczenie mające oparcie w art. 160 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, wskutek czego stanowi ono umowę nazwaną i tym samym z mocy art. 118 k.c. ma do niej zastosowanie 10-letni termin przedawnienia.

Tak zarzucając powód wniósł o uchylenie w całości wyroku Sądu Rejonowego i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwot objętych żądaniem pozwu albo przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powoda, pozwana wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się niezasadna, gdyż wyrok Sądu I Instancji odpowiada prawu.

Zgodzić należało się z apelującym, iż w niniejszej sprawie nie mógł znaleźć zastosowania termin przedawnienia wynikający z art. 751 pkt 2 k.c. Należy podkreślić, że możliwość zastosowania art. 751 k.c. dotyczy jedynie roszczeń, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, a zatem roszczeń, które nie są uregulowane innymi przepisami. W niniejszej zaś sprawie roszczenie powoda, jak zresztą słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji, wynika z przepisu art. 160 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Stosunek między uczelnią a studentem jest zatem obecnie stosunkiem nazwanym, uregulowanym treścią wymienionego wyżej przepisu prawa powszechnie obowiązującego. Nie jest zatem możliwe stosowanie do tej umowy przepisów dotyczących umów o świadczenie usług, które nie są regulowane innymi przepisami w tym przepisu art. 751 k.c. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r., III CZP 20/09, OSNC 2010/1/12, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2007 r., IV CSK 267/06).

W braku regulacji szczegółowej w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym, termin przedawnienia ustalić należy z oparciu o zasady ogólne wynikające z art. 118 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Określenie roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wymagałoby wyjaśnienia pojęcia „działalność gospodarcza”, a następnie ustalenia, na czym polega związek roszczenia z taką działalnością. Sens sformułowania „działalność gospodarcza” jest różny na tle poszczególnych przepisów. W ocenie Sądu Okręgowego przyjąć można, że na tle art. 118 k.c. wymaga się, by działalność miała stały (chodzi o powtarzalność działań), zawodowy charakter, by była podporządkowana regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalności gospodarowania, co oznacza założenie efektywności bądź wydajności, by była prowadzona na własny rachunek oraz by polegała na uczestnictwie w obrocie gospodarczym (tak Sąd Najwyższy w: uchwale 7 sędziów z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 40/91, OSNC 1992, nr 2, poz. 17; wyroku z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNC 1992, nr 5, poz. 65; wyroku z dnia 17 grudnia 2003 r., IV CK 288/02, OSNC 2005, nr 1, poz. 15). Związek roszczenia z działalnością gospodarczą zwykle polega na tym, że roszczenie łączy się z czynnościami prawnymi dokonywanymi w toku prowadzenia tej działalności. Podkreślenia wymaga, że w doktrynie postuluje się stosowanie - w przypadkach wątpliwych - szerokiego rozumienia pojęcia „działalności gospodarczej”. Taka jest też tendencja orzecznictwa Sądu Najwyższego (por. wyrok z dnia 19 listopada 2004 r., II CK 175/04, Lex, nr 146362; wyrok z dnia 7 stycznia 1997 r., I CKN 38/96, OSNC 1997, nr 5, poz. 58; wyrok z dnia 2 lutego 2005 r., IV CK 461/04, M. Praw. 2005, nr 5, s. 226; postanowienie z dnia 20 października 1999 r., III CKN 372/98, OSNC 2000, nr 4, poz. 81). W orzecznictwie również wielokrotnie kwalifikowano uczelnię niepaństwową jako przedsiębiorcę lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą. W uzasadnieniu uchwały z 3 lipca 2003 r., III CZP 38/03 (Prokuratura i Prawo 2004 nr 1, poz. 38), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że odpłatne i systematyczne wykonywanie przez uczelnię niepaństwową zajęć dydaktycznych jest wykonywaniem przez osobę prawną we własnym imieniu zawodowo działalności usługowej w sposób zorganizowany i ciągły, jest zatem wyraźnym uczestnictwem w obrocie gospodarczym. Wobec powyższego prowadzenie działalności polegającej na świadczeniu przez uczelnię niepaństwową odpłatnych usług edukacyjnych pozwala na uznanie takiego podmiotu za przedsiębiorcę (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1999 r., II CKN 451/98, OSNC 2000 nr 2, poz. 36; z dnia 29 maja 2001 r., I CKN 1217/98, OSNC 2002 nr 1, poz. 13; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., IV CKN 1667/00, OSNC 2003 nr 5, poz. 65 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r., III CZP 67/02, OSNC 2003 nr 7-8, poz. 102).

W ocenie Sądu Okręgowego rozpoznającego niniejszą sprawę, działalność polegająca na świadczeniu przez uczelnię niepaństwową w sposób zorganizowany i ciągły odpłatnych usług edukacyjnych jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 118 k.c. Próby ograniczania możliwości kwalifikowania działalności gospodarczej uczelni niepaństwowej wyłącznie do działalności prowadzonej w formie wydzielonej, tj. przez wyodrębnioną organizacyjnie jednostkę uczelni, nie są trafne. Podobnie nie jest trafne sięganie do treści art. 106 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Istotnie z przepisu tego wynika, że prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) jednakże oznacza to tylko tyle, że do wymienionych w komentowanym przepisie rodzajów działalności nie będą miały zastosowania zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej ani zasady kontroli tej działalności określone w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Uznając zatem, iż w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie trzyletni termin przedawnienia, Sąd Okręgowy uwzględnił podniesiony zarzut przedawnienia. Roszczenie stało się wymagalne w lutym i grudniu 2008 r., a zatem uległo przedawnieniu w 2011 r. Pozew w niniejszej sprawie wniesiony natomiast został w dniu 19 kwietnia 2012 r.

Dlatego też, na podstawie art. 505 ¹² § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda.