Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2015r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Ewa Stefańska

Sędziowie: SA Marcin Strobel

SO (del.) Aleksandra Kempczyńska (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Magdalena Męczkowska

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

przy udziale zainteresowanych P. W., R. K. (1), D. O., L. W., M. P., B. P., P. M., R. K. (2), E. P., R. P., J. K., (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.

o ochronę konkurencji i nałożenie kary pieniężnej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 19 listopada 2013 r.

sygn. akt XVII AmA 182/10

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w K. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 624/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2009 r., o nr (...), w oparciu o art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: uokik) oraz § 7 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w związku z § 7 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej Delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu z urzędu postępowania antymonopolowego wszczętego w dniu 25 czerwca 2009 r., Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:

I. na podstawie art. 10 uokik uznał za praktykę ograniczającą konkurencję, naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, zawarcie przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. oraz następujących „Partnerów”, którymi są przedsiębiorcy:

1. P. W., R. K. (1), D. O. i L. W., prowadzących wspólnie działalność gospodarczą jako (...) w L.;

2. „(...)” Sp. z o.o. z siedzibą w Ł.;

3. (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.;

4. M. P. i B. P., prowadzących wspólnie działalność gospodarczą jako (...) s.c. (...)w K.;

5. P. M. i R. K. (2), prowadzących wspólnie działalność gospodarczą jako (...) s.c. w L.;

6. E. P. i R. P., prowadzących wspólnie działalność gospodarczą jako (...) w K.;

7. J. K., prowadzącego działalność gospodarczą jako (...) w P.,

porozumienia ograniczającego konkurencję na krajowym rynku sprzedaży i serwisowania programów komputerowych przeznaczonych dla klientów instytucjonalnych, polegającego na bezpośrednim ustalaniu cen sprzedaży towarów, do czego doszło w drodze:

a) ustalenia minimalnych cen odsprzedaży produktów informatycznych (...) na rzecz klientów końcowych, poprzez przyjęcie w Umowach partnerskich na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...), iż (...) może dokonać odsprzedaży Produktów po cenach niższych od cen publikowanych przez (...), z upustem dla klienta nie większym niż marże handlowe uzyskane na poszczególnych produktach;

b) ustalenia „jednolitych cenników” na usługi instalacyjne i serwisowe świadczone przez (...) w ramach utworzonej przez (...) sp. z o.o. Krajowej Sieci Serwisu

- i nakazał zaniechania jej stosowania.

II. na podstawie art 106 ust 1 pkt 1 uokik:

1. nałożył na (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. karę pieniężną, płatną do budżetu państwa, w wysokości 13.862 zł z tytułu naruszenia zakazu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 1 uokik w zakresie przedstawionym w pkt I.a. sentencji niniejszej decyzji;

III. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 uokik:

1. nałożył na (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. karę pieniężną, płatną do budżetu państwa, w wysokości 80.862 zł z tytułu naruszenia zakazu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 1 i uokik w zakresie przedstawionym w pkt I.b. sentencji niniejszej decyzji;

IV. na podstawie art. 77 ust. 1 uokik w związku z art. 80 tej ustawy, uwzględniając wynik przeprowadzonego postępowania antymonopolowego, postanowiono obciążyć niżej wskazanych przedsiębiorców kosztami tego postępowania i zobowiązać ich do zwrotu przedmiotowych kosztów na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w ten sposób, że:

1. (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. uiści kwotę w wysokości 14 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 18 stycznia 2010 r. wniosła (...) sp. z o.o. siedzibą w K., zaskarżając w całości pkt I oraz pkt II ppkt 1 oraz pkt III ppkt 1 oraz pkt IV ppkt 1 decyzji. Odwołująca wniosła o:

1.  zmianę decyzji w zaskarżonym zakresie poprzez stwierdzenie braku naruszeń ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów,

2.  ewentualnie o uchylenie decyzji w zaskarżonym zakresie.

Decyzji Prezesa UOKiK zarzucono:

1. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a w szczególności:

a) art. 7 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, będących podstawą dla wydania decyzji,

b) art. 233 k.p.c. w zw. z art. 84 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez dokonanie dowolnej i błędnej oceny dowodów, nie uwzględniającej dowodów przemawiających na korzyść strony odwołującej.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności:

a) art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez przyjęcie, iż sprawa ma charakter antymonopolowy,

b) art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez:

(i) przyjęcie, iż wprowadzenie przez strony do łączącej ich cywilnoprawnej umowy o współpracy - klauzuli antydumpingowej, będącej powtórzeniem art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, stanowi porozumienie ograniczające konkurencję - w sytuacji, gdy klauzula antydumpingowa zakazywała dokonywania czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na odsprzedaży produktu poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców tworzących Krajową Sieć Serwisu (...) i nie miała na celu, ani nie skutkowała wyeliminowaniem, ograniczeniem lub naruszeniem w inny sposób konkurencji wewnątrz Krajowej Sieci Serwisu (...),

(ii) przyjęcie, iż posługiwanie się - adresowanymi jednocześnie do nabywców końcowych produktów informatycznych autorstwa P. K., jak i do członków Krajowej Sieci Serwisu (...) – cennikami, zawierającymi wykaz usług niezbędnych, a związanych z korzystaniem z programów autorstwa (...) oraz zawierającymi zdefiniowanie uśrednionej w skali kraju wartości rynkowej tych usług - stanowi porozumienie ograniczające konkurencję - w sytuacji, gdy dokumenty te miały na celu jedynie określenie orientacyjnych całkowitych kosztów związanych z korzystaniem z produktów informatycznych (...) i stanowiły punkt wyjścia dla negocjacji cenowych pomiędzy podmiotami wchodzącymi w skład (...) oraz nabywcami końcowymi produktów informatycznych (...) i nie miały na celu, ani nie skutkowały wyeliminowaniem, ograniczeniem lub naruszeniem w inny sposób konkurencji wewnątrz Krajowej Sieci Serwisu (...),

c) art. 8 ust 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez niezastosowanie instytucji zwolnienia indywidualnego, skutkującego wyłączeniem opisanego w pkt I zaskarżonej decyzji Prezesa UOKiK porozumienia spod zakazu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy pomimo zaistnienia przesłanek zastosowania zwolnienia opisanego w art. 8 ust. 1 ustawy - przy czym strona odwołująca zastrzegła, iż zarzut naruszenia treści art. 8 ust. 1 ustawy podnosi wyłącznie z tzw. ostrożności procesowej na wypadek nie uwzględnienia zarzutów opisanych w pkt 2 lit. a - b odwołania.

W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że zaskarżona decyzja jest wynikiem dowolnej (błędnej) oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego - w szczególności nie uwzględnia ona szczegółowych wyjaśnień stron postępowania, które jednoznacznie wskazywały na brak naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w działaniu Krajowej Sieci Serwisu. W ocenie odwołującej się spółki, organ administracyjny nie dokonał wszechstronnej oceny dowodów, a jego ocena materiału dowodowego narusza zasady doświadczenia życiowego i wykracza poza granice zasady swobodnej oceny dowodów, będąc oceną dowolną - nie znajdującą potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Zdaniem spółki (...), zaskarżona decyzja administracyjna narusza również treść art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy, gdyż w jej ocenie, przepis ten nie znajduje zastosowania do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego niniejszej sprawy. Strona odwołująca zaprzeczyła faktowi zawarcia porozumienia antykonkurencyjnego, opisanego w pkt I zaskarżonej decyzji. Stwierdziła, że spór sądowy wszczęty na mocy niniejszego odwołania nie dotyczy stanu faktycznego sprawy, lecz przede wszystkim oceny zgromadzonego w toku postępowania administracyjnego materiału dowodowego oraz wykładni treści art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 7 września 2010 r. Prezes UOKiK wniósł o oddalenie odwołania w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W ocenie Prezesa Urzędu zarzuty odwołującego się nie zasługują na uwzględnienie, co uzasadnia wniosek o oddalenie odwołania jako niezasadnego.

(...) sp. z o.o. została przejęta przez (...) SA w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h.

Wyrokiem z dnia 19 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił odwołanie i zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i ich ocena prawna:

(...) sp z o.o. z siedzibą w K. była przedsiębiorcą wpisanym do rejestru przedsiębiorców. Spółka ta została przejęta przez (...) S.A. z siedzibą w K. poprzez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh. Spółka (...) została powołana dla obsługi sprzedaży i wdrożeń, koordynacji serwisu i usług posprzedażowych oraz prowadzenia marketingu produktów Przedsiębiorstwa (...) w K. (dalej: (...). Przedsiębiorstwo to jest własnością L. K., przedsiębiorcy działającego na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, prowadzonej przez Prezydenta Miasta K. pod nr (...). L. K. jest prokurentem spółki (...), zaś jej mąż posiada większość udziałów w spółce.

(...) od ponad 20 lat zajmował się produkcją oprogramowania komputerowego, między innymi dla sektora ubezpieczeń, handlu, zarządzania, komunikacji, służby zdrowia, przemysłu, administracji i ekologii.

Umową o współpracy z 29 listopada 2004 r. dokonano podziału zadań pomiędzy (...)a spółką (...) wytwarzał oprogramowanie komputerowe, zaś spółka zajmowała się sprzedażą tego oprogramowania oraz kompleksową obsługą klientów krajowych i zagranicznych, którzy to oprogramowanie nabyli. W umowie podano adresy stron internetowych dla (...) i adres pocztowy (...), zaś dla (...) oraz adres pocztowy (...).

Przedmiotem umowy w myśl § 3 była sprzedaż produktów, oferowanych przez (...), w tym szczególnie oprogramowania, zaś (...) zobowiązywał się do opracowania i wdrożenia technologii sprzedaży produktów. Umowa nie ograniczała prawa sprzedaży produktów przez (...) we własnym imieniu. Ponadto (...) zobowiązywał się do przekazywania dla (...) niezbędnej wiedzy, dokumentacji oraz wszelkich materiałów informacyjnych i promocyjnych niezbędnych do prawidłowego wykonania umowy. (...) zobowiązał się również do informowania (...) o planowanych zmianach w cenach swoich produktów na co najmniej 7 dni przed opublikowaniem nowej oferty i cenników. Sprzedaż produktów pomiędzy (...) a (...) dokonywana była w okresach miesięcznych na podstawie faktur VAT.

Według § 5 umowy (...) z kolei prowadził działania handlowe związane ze sprzedażą produktów nabywanych od (...) na własny rachunek i ryzyko. Wynagrodzenie (...)w postaci marży handlowej uzyskiwane było według zasad określonych przez (...) a stosowanych w odniesieniu do innych odbiorców. Marża handlowa (...) mogła być wyższa od marży stosowanej wobec innych odbiorców, jeżeli sprzedaż (...) związana z przedmiotem umowy była istotnie wyższa w odniesieniu do sprzedaży realizowanej przez innych odbiorców, nabywających produkty od (...). Marża handlowa podlegała odrębnym ustaleniom w odniesieniu do tych produktów wytwarzanych przez (...), dla których (...) zobowiązywał się do rezygnacji ze sprzedaży podobnych produktów, pochodzących od innych dostawców. W takim przypadku (...) zobowiązywał się, że bez zgody (...) nie będzie prowadził sprzedaży towarów i usług pochodzących od innych dostawców, konkurencyjnych do produktów oferowanych przez (...).

Strony postanowiły, że świadczą usługi dla stron trzecich na własny rachunek i ryzyko, przy czym jeżeli (...) świadczyć będzie usługi dla osób trzecich, w tym szczególnie usługi dotyczące wdrożeń i serwisu technicznego w odniesieniu do towarów nabytych od (...), wówczas (...) zobowiązywał się do świadczenia tych usług zgodnie z wymogami określonymi przez (...).

W praktyce (...) stworzyła Krajową Sieć Serwisu (...) (dalej: (...) opartą na Partnerach Handlowych. Umowy między (...) a Partnerami Handlowymi miały za przedmiot współpracę stron i wspólne realizowanie zadań związanych z szeroko rozumianą informatyką w przemyśle, energetyce, handlu, służbie zdrowia, ekologii itp. (...) w ramach umowy dokonywał regularnych zakupów produktów zgodnie z przyjętymi planami i strategią (...).

Strukturę (...) tworzyli Partnerzy, Partnerzy Strategiczni i Oddziały, przy czym status „Partnera” („Partnera Handlowego”) posiadały podmioty, prowadzące działalność gospodarczą, które zatrudniają co najmniej jednego Serwisanta, z którymi (...) zawarł Umowę partnerską na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...). „Partnerem Strategicznym” był natomiast dowolny podmiot prawa handlowego, który zatrudnia co najmniej jednego Samodzielnego Serwisanta, w którym (...) posiada większościowe udziały lub akcje i z którym zawarł Umowę partnerską na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...). Z kolei przez „Oddział” należało z kolei rozumieć jednostkę organizacyjną (...).

Zasięg geograficzny Sieci obejmował cały kraj. W każdym województwie działał oddział (...) lub Partner Strategiczny, oraz grupa Partnerów Handlowych, w takiej ilości, aby zaspokoić potrzeby lokalnego rynku. Oddziałów regionalnych było 6 i mieściły się one we W., L., Ł., K., P. i S.. Do partnerów strategicznych (...) należało 7 spółek (wówczas działającej jako Sp. z o.o.):

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.;

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w G.;

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w Z.;

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w T.;

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w O.;

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w K.;

- (...) sp. z o.o. z siedzibą w R..

W Krajowej Sieci Serwisu najliczniejszą grupę stanowili Partnerzy Handlowi, działający na terenie całego kraju, natomiast liczba partnerów uzależniona była potrzebami lokalnego rynku. Na dzień 28 stycznia 2008 r. (...) miał podpisane 173 umowy z Partnerami handlowymi oraz 7 umów z Partnerami Strategicznymi.

Umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...), regulująca warunki współpracy pomiędzy (...) a Partnerami była wzorcem umowy. W latach 2004 – 2007 obowiązywał wzorzec umowy, z wykorzystaniem którego spółka zawarła 180 umów, m.in. z Partnerami handlowymi objętymi niniejszym postępowaniem.

Z treści w/w wzorca wynikało, że celem (...) jest utworzenie i rozwój Krajowej Sieci Serwisu (...), opartej na Partnerach Handlowych. W § 7 ust 11 i 12 umów partnerskich zawarto postanowienia, dotyczące cen detalicznych sprzedaży towarów nabywanych od (...), jakie powinni stosować Partnerzy. Zgodnie z treścią tych zapisów:

- Partner nie może bez zgody (...), pod rygorem rozwiązania Umowy, dokonywać sprzedaży Produktów po cenach wyższych od cen detalicznych, wskazanych w oficjalnych cennikach udostępnianych przez (...).

- Partner może dokonać odsprzedaży Produktów po cenach niższych od cen publikowanych przez (...), z upustem dla klienta nie większym niż marże handlowe uzyskane na poszczególnych produktach.

Według postanowień umownych, określających Prawa i obowiązki (...) (§ 6), przedsiębiorca ten zobowiązał się do przeprowadzania okresowych szkoleń w zakresie obsługi i serwisowania każdego z produktów oraz w zakresie innych zagadnień, związanych z techniką informatyczną (§ 6 ust. 1 umowy). § 6 ust. 3 umowy stanowił, iż po zakończeniu w/w szkoleń (...) udostępnia Partnerowi „niezbędne materiały”, w tym między innymi jednolite cenniki usług stosowane w Krajowej Sieci Serwisu (...), a poza nimi materiały promocyjne i reklamowe, dotyczące produktów, kopie demonstracyjne systemów, stosowne instrukcje obsługi i instrukcje serwisowe, zmiany i modyfikacje w oprogramowaniu wprowadzane przez producenta, wzory formularzy zamówień, wzory potwierdzenia wykonania usługi, schematy instalacji i konfiguracji sieci komputerowych u klientów, cenniki sprzętu komputerowego dostarczanego przez (...). W § 6 ust. 5 umowa stanowiła również, że po zasięgnięciu opinii od Partnerów, (...) zobowiązuje się do ustalania, dwa razy w roku, do 1- go stycznia i do 1-go lipca, cenników na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu.

Partnerzy handlowi spółki (...), którzy dokonali w 2007 r. i w pierwszej połowie 2008 r. w (...) zakupów produktów informatycznych na najwyższe kwoty (poza partnerami strategicznymi, którzy są powiązani kapitałowo ze spółką) mieli podpisane umowy partnerskie na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...), były to:

a. umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) Nr (...) zawarta w dniu 3 listopada 2004 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a E. P. i R. P., prowadzącymi wspólnie działalność gospodarczą jako (...) s.c. w K. ;

b. umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) Nr (...) zawarta w dniu 2 listopada 2004 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a P. M. i R. K. (2), prowadzącymi wspólnie działalność gospodarczą jako (...) s.c. w L.;

c. umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) Nr (...) zawarta w dniu 8 listopada 2004 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a J. K., prowadzącym działalność gospodarczą jako (...) w P.;

d. umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) Nr (...) zawarta w dniu 2 listopada 2004 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a P. W., R. K. (1), D. O. i L. W., prowadzącymi wspólnie działalność gospodarczą jako (...) s.c. w L.;

e. umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) Nr (...) zawarta w dniu 2 listopada 2004 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a M. P. i B. P., prowadzącymi wspólnie działalność gospodarczą jako (...) s.c. (...) w K.;

f. umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) Nr (...) zawarta w dniu 2 listopada 2004 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.;

g. umowa partnerska na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) Nr (...) zawarta w dniu 13 marca 2006 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ł..

Na stronie internetowej (...) w zakładce „O firmie”, dostępnej pod adresem (...). zamieszczone były szczegółowe informacje na temat Krajowej Sieci Serwisu (...). Wskazano tam, iż (...) jest organizacją, powołaną do kompleksowej obsługi informatycznej dowolnego użytkownika w dowolnym miejscu kraju. Organizacja (...) zrzesza kilkuset Partnerów regionalnych i ponad 1000 fachowców z zakresu informatyki. Cechą charakterystyczną w organizacji (...) są jednolite zasady świadczenia serwisu na obszarze całego kraju i jednorodny cennik usług modyfikowany 2 razy w roku.

W zakładce poświęconej (...) dostępnej pod adresem (...) znajdował się odnośnik do „Cennika”, (według informacji zawartej pod cennikiem, obowiązującym od 15 listopada 2007 r.).

W oparciu o § 6 ust. 5 umowy o współpracy z partnerami, spółka (...) tworzyła jednolite cenniki, które były zamieszczane na stronie internetowej (...), prezentującej informacje na temat (...). Cenniki usług były także wysyłane partnerom za pośrednictwem poczty elektronicznej.

W odpowiedzi na pytania organu antymonopolowego, zadane w toku postępowania wyjaśniającego:

1) (...) sp. z o.o. podała, iż cennik, jaki dostępny był pod adresem (...) zamieszczony był na stronie (...) i był cennikiem tego przedsiębiorcy. Opracowywało go i udostępniało do publicznej wiadomości potencjalnych klientów (...), które świadczyło usługi serwisowe dla aptek. Spółka wskazała, iż cennik nie był i nie jest obowiązujący dla partnerów regionalnych działających w Krajowej Sieci Serwisu. Partnerzy nie byli i nie są obowiązani do stosowania cen zamieszczonych w tym cenniku, nie istnieje bowiem związek między (...) i firmami działającymi w Krajowej Sieci Serwisu. Cennik miał wyłącznie znaczenie informacyjne. W (...) usługi świadczone są według cen ustalanych między partnerem i użytkownikiem końcowym. Przedsiębiorca wyjaśnił także, iż cennik zamieszczony na stronie (...) był aktualny do 15 listopada 2007 r., zaś nowy cennik nie został opracowany i prawdopodobnie zostanie opracowany na potrzeby (...) po ukazaniu się w Monitorze Rządowym wskaźnika wzrostu płacy minimalnej na rok 2008. Spółka wyjaśniła ponadto, iż zapis § 6 ust. 5 umowy partnerskiej o tworzeniu okresowych cenników był zapisem martwym i nie został zrealizowany. Ideą tego zapisu było udostępnianie klientom orientacyjnych cen usług serwisowych, opracowywanych na podstawie informacji od Partnerów o stosowanych rodzajach i cenach usług serwisowych w ostatnich 6 miesiącach. Na podstawie zebranych informacji (...) zamierzał tworzyć katalog usług i średnich cen stosowanych w Krajowej Sieci Serwisu w okresach 6 - cio miesięcznych. Przedsiębiorca wyjaśnił też Prezesowi UOKiK, iż od chwili utworzenia przez (...) Krajowej Sieci Serwisu nie powstał żaden katalog średnich cen usług serwisowych. Wskazał, iż użyty w umowie termin „zasięganie opinii od Partnerów” oznacza okresowe pozyskiwanie informacji pisemnej o warunkach i utrudnieniach w świadczeniu serwisu, rodzajach świadczonych usług oraz o średnich cenach usług w dwustronnych umowach pomiędzy odbiorcami końcowymi (aptekami) i Partnerami. (...) wyjaśniła też, iż pojęcie „jednolitych cenników usług stosowanych w Krajowej Sieci Serwisu (...)”, o których mowa w umowach partnerskich, należy rozumieć następująco:

- „jednolitych” - oznacza średnich w pojęciu statystyki, nie rozróżniających warunków regionalnych i lokalnych, jakie występują w różnych regionach kraju. Jednolity cennik miał z założenia być tworzony metodami statystycznymi, zawierać rodzaje świadczonych usług oraz średnie ceny usług w kraju;

- „stosowanych” - oznacza stosowanych w ostatnim 6 miesięcznym okresie, przed utworzeniem cennika.

2) (...) wyjaśnił, że cennik, jaki zamieszczony był pod adresem (...) nigdy nie był cennikiem obowiązującym, a jego celem było informowanie potencjalnych klientów o średnim poziomie cen usług świadczonych przez (...). Partnerzy handlowi nie byli i nadal nie są obowiązani świadczyć usług po cenach, widniejących w cenniku. Partnerzy zawierają z klientami odrębne umowy na świadczenie usług według cen wynegocjowanych, a publikowane cenniki mogą być przydatne stronom negocjującym do zorientowania się w średnim poziomie cen usług serwisowych. Umowy zawierane między partnerami i klientami są umowami handlowymi, w których zarówno zakres usług serwisowych, jak i wynagrodzenie objęte są tajemnicą handlową i nie są (...) znane. Cennik zamieszczony na stronie internetowej (...) opracowany został kilka lat temu przez (...). Przy jego tworzeniu uwzględniano takie parametry jak średnie wynagrodzenia serwisantów w (...), koszty ZUS, koszty ogólne, wskaźniki wzrostu płacy minimalnej, urlopy, święta i dni ustawowo wolne od pracy, ustawowe przerwy w pracy, średnie prędkości dojazdu do klientów, koszty paliwa, zysk i podatek VAT, a także średnie ceny podobnych usług w regionie. Nie istnieje dokument, na mocy którego cennik został wprowadzony w życie. Cennik ten został opracowany i opublikowany na stronie internetowej. Przedsiębiorca wyjaśnił ponadto, że cennik nie miał charakteru obowiązującego, a jedynie informacyjny. Był on ważny do 15 listopada 2007 r. Przedsiębiorca podniósł, iż nowy cennik zostanie udostępniony po oficjalnym opublikowaniu w Monitorze Rządowym wskaźnika wzrostu płacy minimalnej, który będzie miał wpływ na płace serwisantów. Kalkulacja cen usług do nowego cennika zostanie dokonana na zasadach analizy aktualnych kosztów wytworzenia usług serwisowych. (...) wskazało również, iż nie ustala cenników obowiązujących w (...) a określa jedynie kalkulację cen usług serwisowych na potrzeby własnej działalności tak, aby ceny usług serwisowych były rzetelnie kalkulowane i nie odbiegały od cen rynkowych.

Przeprowadzone wśród Partnerów handlowych należących do (...) badanie przez Prezesa UOKiK wykazało, że:

(i)  ponad 50% Partnerów potwierdziła, iż zgodnie z § 6 ust. 3 i 5 umów partnerskich na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...)opracowywał jednolite cenniki na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu (...),

(ii)  około 6% Partnerów wskazało, iż jednolite cenniki usług, o których mowa powyżej nie były według ich wiedzy opracowywane,

( (...))  reszta Partnerów nie udzieliła jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dotyczące opracowywania cennika. Większość z nich wskazała, iż: nie posiada wiedzy na ten temat, nie interesowała się przedmiotową kwestią, nie pamięta faktu opracowywania cennika, nie śledziła na bieżąco działań podejmowanych w tym zakresie bądź nie przywiązywała wagi do zapisów umowy, mówiących o jednolitym cenniku usług. Pozostali ani nie zaprzeczyli, ani nie potwierdzili faktu opracowywania cennika usług przez (...). Wskazali jedynie - odnosząc się literalnie do treści § 6 ust. 3 umowy partnerskiej - iż cennik taki nie został im przez (...) przekazany.

(iv)  Ponadto, spośród Partnerów, którzy potwierdzili fakt opracowywania jednolitych cenników usług około połowa przedstawiła wyjaśnienia na temat sposobu ich przygotowania oraz sposobu zasięgania przez (...) opinii Partnerów w celu ustalenia stawek, zawartych w cennikach. Podnieśli oni, iż informacje na temat cen wymieniano (na zasadzie dyskusji) podczas organizowanych przez (...) zjazdów Partnerów i szkoleniach. Na spotkaniach tych (...) miał zasięgać opinii Partnerów w przedmiocie stosowanych cen. Omawiano zakres i formę cenników. Partnerzy wskazywali również, iż prowadzone były dyskusje, dotyczące cen za pośrednictwem poczty elektronicznej. W odniesieniu do cennika obowiązującego od marca 2008 r. Partnerzy wskazali, iż poproszeni zostali za pośrednictwem poczty e-mail o wypełnienie ankiety, dotyczącej cen za usługi dostępnej w serwisie internetowym. Na podstawie dokumentów przedstawionych przez jednego z Partnerów, ankieta dotycząca cen usług serwisowych obejmowała pozycje kosztowe, co do których należało podać wartości szacunkowe oddzielnie dla pracy Serwisanta, Samodzielnego Serwisanta i Inżyniera Produktu. Pozostali Partnerzy, którzy potwierdzili fakt opracowywania cennika nie przedstawili żadnych informacji w przedmiocie sposobu jego ustalania bądź wskazali, iż nie posiadają wiedzy w tym zakresie. Podnosili, iż nie uczestniczyli w przygotowaniu cenników oraz, że nie zasięgano ich opinii w tej sprawie,

(v)  nieliczni Partnerzy, którzy nie potwierdzili faktu opracowywania jednolitych cenników usług podnosili, iż informacje potrzebne w tym celu mogły być pobierane z ankiet wysyłanych do Partnerów oraz że ceny mogły być omawiane na spotkaniach. Wskazano, iż na niektórych zjazdach szkoleniowych prowadzono rozmowy i dyskusje na temat polityki cenowej. Jak podniósł jeden z Partnerów była to jednak forma wzajemnych konsultacji, a nie ustalanie jednolitego cennika,

(vi)  około połowa przedsiębiorców przebadanych przez organ antymonopolowy przedstawiła informacje na temat miejsc publikacji „jednolitych cenników usług”. Większość z nich jako miejsce publikacji cenników wskazała internet. Niektórzy określali w sposób ogólny, iż cenniki były dostępne „na stronie internetowej firmy (...)”. Wskazywano też, iż cenniki publikowane były na stronie internetowej (...) oraz (...). Część Partnerów sprecyzowała, iż cenniki zamieszczane były w sekcji Krajowa (...) ( (...)) w/w serwisu internetowego. Niektórzy Partnerzy podali dokładny adres publikacji cennika: (...). Wskazywano także adres: (...),

(vii)  część Partnerów podała ponadto, iż cenniki, o jakich mowa w § 6 ust. 3 i 5 umowy partnerskiej, były im przekazywane za pośrednictwem poczty elektronicznej, przy czym podkreślano, że dotyczy to „ostatniego” cennika opracowanego w 2008 r. Cennik w takiej formie został przekazany Partnerom w dniu 3 marca 2008 r. Jak wskazał jeden z partnerów cennik ten miał być wysłany z adresu (...) do: (...). Niektórzy z przebadanych przedsiębiorców przedstawili wydruki e-maila, o jakim mowa powyżej.

(viii)  Partnerzy handlowi z (...) wskazywali także, iż „jednolite cenniki usług” zamieszczane były w czasopiśmie (...), wydawanym przez (...), przeznaczonym dla właścicieli aptek. Wskazywano też, iż cenniki prezentowane były na spotkaniach Partnerów.

Spośród przebadanych Partnerów

(i)  około 30% potwierdziło, iż cennik opublikowany na stronie internetowej (...) był cennikiem, o jakim mowa w § 6 ust. 3 i 5 umowy partnerskiej tj. jednolitym cennikiem usług stosowanym w Krajowej Sieci Serwis (...),

(ii)  kolejne 25% Partnerów nie przedstawiło żadnych informacji w przedmiotowym zakresie, w ogóle nie ustosunkowując się do zadanego pytania,

( (...))  z kolei około 20% przebadanych przedsiębiorców nie udzieliło jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dotyczące cennika ze strony internetowej. Nie potwierdzili oni, ale również nie zaprzeczyli, iż cennik ten należy utożsamiać z cennikiem, o którym mowa w § 6 ust. 3 i 5 umów partnerskich,

(iv)  około 15% wskazało, iż nie posiada wiedzy na ten temat. Według Prezesa podnosili, iż nie interesowali się badaną kwestią oraz, że nie znają cennika, jaki zamieszczony był na ww. stronie internetowej,

(v)  około 8 % Partnerów zaprzeczyło, iż omawiany cennik stanowił „jednolity cennik usług stosowany w Krajowej Sieci Serwisu (...)”. Wskazywali oni, iż:

- jest to cennik usług serwisowych, jakie oferowało Przedsiębiorstwo (...) w serwisie aptecznym. Cennik był prawdopodobnie przeznaczony dla właścicieli aptek;

- nie potwierdzają, iż był to cennik, o jakim mowa w treści umowy partnerskiej. Być może zawierał on średnie ceny usług lub ceny usług stosowane bezpośrednio przez (...);

- cennik ze strony internetowej nie był „jednolitym cennikiem usług stosowanych w Krajowej Sieci Serwisu (...)”. Był to natomiast cennik (...) sp. z o.o.;

- cennik ze strony internetowej nie był „jednolitym cennikiem usług stosowanych w Krajowej Sieci Serwisu (...)”. Cennik ten został bowiem opracowany jeszcze w 2001 roku, czyli przed podpisaniem umów partnerskich;

- cennik ze strony internetowej traktowali jako cennik (...) sp. z o.o.;

- cennik ze strony internetowej był cennikiem Przedsiębiorstwa (...);

- nie wiązali cennika zamieszczonego na stronie internetowej z umową partnerską podpisaną z (...) sp. z o.o.;

- cennik ze strony internetowej odnosił się do pracowników (...);

- cennik ze strony internetowej był cennikiem (...) sp. z o.o. (centrali i oddziałów) podawanym do wiadomości partnerom.

Zdecydowana większość przebadanych w postępowaniu przed Prezesem UOKiK przedsiębiorców stwierdziła, iż nie było obowiązku stosowania ani cennika zamieszczonego pod adresem (...) ani też innych cenników usług publikowanych przez (...) sp. z o.o., opracowywanych zgodnie z treścią umów partnerskich. Wskazywano w tym zakresie, iż:

- stawki zawarte w cennikach opracowywanych przez (...) miały informacyjny charakter;

- cenniki były zapisem średnich cen stosowanych na rynku;

- cenniki stanowiły informacje na temat cen stosowanych przez partnerów i argument w negocjacjach z klientem,

- nie było obowiązku stosowania jakichkolwiek cenników;

- cenniki miały charakter orientacyjny;

- cenniki były sugestią - informacją o uśrednionych cenach za usługi;

- cenniki miały charakter poglądowy;

- cenniki opracowywane były w celach informacyjnych;

- cenniki miały statystyczny, informacyjny charakter;

- cenniki przedstawiały statystyczne dane w postaci średnich cen usług w kraju;

- były to cenniki sugerowane, dające rozeznanie na rynku usług;

- cenniki przedstawiały średnie ceny z terenu Polski;

- cenniki były propozycją maksymalnych stawek za usługi świadczone w ramach (...);

- nie było nacisków na stosowanie cenników. Cenniki miały charakter podpowiedzi;

- stosowanie cennika było zalecane. Podane stawki należało traktować jako maksymalne;

- cenniki stanowiły wzór do porównań;

- cenniki traktowano jako wskazówkę - punkt odniesienia do opracowania własnego cennika z uwzględnieniem lokalnych realiów rynkowych;

- cenniki miały charakter orientacyjny, stanowiły pomoc w wycenianiu realizowanych usług;

- cenniki były podstawą do negocjacji z klientami. Podane ceny interpretowano jako maksymalne;

- ceny zawarte w cennikach traktowano jako maksymalne;

- ceny usług podawane przez (...) traktowano jako ceny informacyjne, które nie wpływają na stosowane ceny usług;

- podczas spotkań podkreślano, iż cennik reguluje ceny maksymalne i w żaden sposób nie ogranicza indywidualnych negocjacji;

- cenników opracowywanych przez (...) nie traktowano jako obowiązkowych;

- cenniki stanowiły informację dla klientów, jakich cen mogą spodziewać się przy współpracy z (...);

- brak było nacisków, aby stosować cenniki;

- cenniki traktowano jako informację statystyczną. Partnerzy nie zostali zobowiązani dostosowania jakichkolwiek cenników.

Jedynie niektóry Partnerzy wskazali, iż „jednolite cenniki usług”, w tym cennik zamieszczony na stronie (...) miały obligatoryjny charakter tzn. istniał obowiązek ich stosowania w codziennej działalności. W tym zakresie Partnerzy podnieśli, iż:

- stawki zawarte w cennikach były stawkami minimalnymi;

- cenniki były obowiązujące dla Partnerów, aczkolwiek nie było to nigdzie zapisane. „Było powiedziane”, iż Partnerzy mają stosować ceny wyższe lub równe cenom zawartym w cenniku;

- cenniki były obligatoryjne dla Partnerów;

- jednolite cenniki miały zapewnić ten sam poziom cen w całej Polsce, aczkolwiek wymóg ten nie był przestrzegany;

- cenniki traktowano jako obowiązujące i stosowano je w praktyce handlowej, interpretując jednocześnie stawki przedstawione w cenniku jako maksymalne;

- ideą (...) było, aby wszyscy Partnerzy stosowali te same ceny. Wynikało to z ustnych twierdzeń na spotkaniach.

Pozostali Partnerzy w odpowiedzi na zapytania Prezesa UOKiK wskazali, iż nie posiadają wiedzy w omawianym zakresie bądź nie przedstawili żadnych informacji odnośnie statusu opracowywanych cenników. Wszyscy spośród przedsiębiorców, którzy przedstawili wyjaśnienia byli natomiast zgodni co do tego, iż nie były prowadzone żadne działania, mające na celu skontrolowanie stosowanych przez Partnerów cen usług serwisowych.

W trakcie trwania postępowania antymonopolowego, wzorzec umowy obowiązujący w okresie od 2004 r. do końca 2007 r. dwukrotnie ulegał zmianom w 2008 r., tj. w styczniu oraz w maju.

(...) przedstawiła organowi przykładową umowę partnerską zawartą z wykorzystaniem wzorca, jaki obowiązywał w okresie od stycznia 2008 r. do maja 2008 r. i w w/w umowie uległa zmianie treść § 7 ust. 12, który otrzymał następujące brzmienie: Partner może dokonać odsprzedaży Produktu po cenach niższych od cen detalicznych, publikowanych przez (...), jednak obniżenie ceny Produktu dla klienta nie może naruszyć wymogów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 15 grudnia 2000 r. Ponadto z treści umowy usunięte zostały zapisy zawarte w § 6 ust. 3 i 5 wzorca poprzednio obowiązującego w brzmieniu: „Po zakończeniu okresowych szkoleń, (...) udostępnia Partnerowi niezbędne materiały w tym: (...) jednolite cenniki usług stosowane w Krajowej Sieci Serwisu (...). Po zasięgnięciu opinii od Partnerów, (...) zobowiązuje się do ustalania dwa razy w roku, do 1-go stycznia i do 1-go lipca, cenników na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu”.

(...) przedstawił obowiązujący wzór umowy partnerskiej, wprowadzony do stosowania w maju 2008 r. oraz przykładową umowę zawartą z jego wykorzystaniem, w którym wprowadzona została zmiana polegająca na zastąpieniu zapisu § 7 ust. 12 postanowieniem zawartym w § 7 ust. 11 o następującej treści: „Partner może dokonać odsprzedaży Produktu po cenach niższych od cen detalicznych publikowanych przez (...), jednak obniżenie ceny Produktu dla Klienta nie może naruszyć wymogów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007 r. oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r.”. W treści umów zawieranych z wykorzystaniem wzorca wprowadzonego do stosowania w maju 2008 r. brak było postanowień, dotyczących opracowywania i udostępniania Partnerom jednolitych cenników na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu.

Według wyjaśnień (...) sp. z o.o., po wprowadzeniu do wzorca umowy partnerskiej w/w modyfikacji, nie aneksowano treści wcześniej zawartych umów, w tym umów zawartych z Partnerami, będącymi uczestnikami postępowania antymonopolowego. Spółka wskazała, iż wynikało to z faktu, iż w rzeczywistości nie zmieniano merytorycznej treści zapisu § 7 ust. 12 umowy, którego znaczenie od początku było takie samo. Poza tym ewentualna zmiana treści umów łączyłaby się z dużą operacją logistyczną. Nadto do aneksowania umowy konieczne jest złożenie zgodnego oświadczenia woli stron, a według wyjaśnień przedsiębiorcy praktyka komunikacji z Partnerami wskazywała na to, iż i tak nie zostałby osiągnięty skutek w postaci aneksowania umów z wszystkimi Partnerami. Stosowanie do wyjaśnień Spółki brak celowości formalnego aneksowania umów wynikał również z tego, iż od połowy 2008 r. przygotowywany jest proces przekształceń w grupie (...) związany z powołaniem (...) S.A. Po zakończeniu procesu przekształceń planowana jest czynność wypowiedzenia dotychczasowych umów partnerskich i złożenia oferty podpisania nowych umów, adekwatnych do dokonanego przekształcenia.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka A. F., która wyjaśniła działanie (...), natomiast rozumienie kwestionowanego zapisu jest jej indywidualną oceną. Świadek nie miała wiedzy na temat tworzenia cenników, a wyjaśniła zasady działania grup partnerskich, różniących się przyznawanymi rabatami. Zeznania świadka A. K. nie wniosły nic do sprawy, nigdy nie pracował w (...) sp. z o.o., a wyjaśnił politykę działania (...) i przyczynę utworzenia cennika na stronie internetowej P. K.. Nic nie wiedział o cennikach (...) sp. z o.o. Zeznał, że publikacja cennika wpływała na zachowanie klientów i zawieranie z nimi umów. Przesłuchanie strony w osobie G. M. wyjaśniło cele działania i politykę firmy (...). Przesłuchiwany przedstawił zasady działania (...), wykluczył monitorowanie cen, opisał genezę kwestionowanego zapisu umowy, swoje postrzeganie zagadnień dotyczących cen i cenników.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Strona odwołująca zaprzeczyła faktowi zawarcia porozumienia antykonkurencyjnego, opisanego w pkt I zaskarżonej decyzji. Stwierdziła, że spór sądowy wszczęty na mocy niniejszego odwołania nie dotyczy stanu faktycznego sprawy, lecz przede wszystkim oceny zgromadzonego w toku postępowania administracyjnego materiału dowodowego oraz wykładni treści art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odnośnie bezspornego stanu faktycznego sprawy, strona odwołująca podniosła w szczególności, że Prezes UOKiK nie uwzględnił przy ocenie zgromadzonego materiału swoich własnych ustaleń, iż kwestionowany cennik stanowił część orientacyjnej oferty kierowanej przez producenta do klientów końcowych.

Sąd Okręgowy wskazał, że wbrew stanowisku odwołującego Prezes UOKiK nie ustalał, że cennik ze strony internetowej (...) jest częścią oferty kierowanej przez producenta do klientów końcowych. Na stronie 23-24 uzasadnienia nie ma takiego stwierdzenia, a są jedynie przywołane treści strony internetowej.

Stwierdzenie (...) o błędnym (dowolnym) przyjęciu przez Prezesa, iż cennik był adresowany wyłącznie do członków (...) i miał na celu ograniczenie konkurencji wewnątrz (...) jest oparte na nieuwzględnieniu złożonych wyjaśnień obu podmiotów (...) i (...) w toku postępowania. Wyjaśnienia powołane na stronie 25-26 uzasadnienia decyzji zostały przytoczone jako stanowisko stron, podlegające ocenie Prezesa UOKiK, a nie jako fakt. Stanowisku temu organ nie dał wiary.

Zdaniem odwołującej się Spółki, wbrew ustaleniom organu antymonopolowego, porozumienie pomiędzy (...) sp. z o.o. a przedsiębiorcami tworzącymi (...) należy oceniać nie jako porozumienie o cechach wertykalno – horyzontalnych, lecz jako porozumienie pionowe (wertykalne). Cennik, którym posługiwała się grupa (...) w swojej działalności był cennikiem producenta oprogramowania, choć dystrybuowanym do partnerów, tworzących (...), również przez (...) i tworzonym we współpracy z nią i jako cennik producenta był głównie adresowany do klientów końcowych. Spółka zarzuciła Prezesowi, iż ten pominął fakt, że stopień powiązań pomiędzy (...) oraz (...) Sp. z o.o. jest na tyle mocny, iż w sensie ekonomicznym te dwa podmioty powinny być traktowane jak jeden organizm.

W ocenie Sądu Okręgowego przypisanie porozumieniu, polegającemu na ustaleniu minimalnych cen odsprzedaży towarów, cech wertykalno - horyzontalnych jest trafne w kontekście zawartych umów partnerskich. Stronami umów był (...). Zdefiniowanie partnera wynikało z załącznika nr (...) do umowy. Celem działania (...) wskazanym w preambule umowy było utworzenie i rozwój sieci Krajowej Sieci Serwisu (...). Struktura sieci również wynikała z załącznika nr (...) do umowy. Sąd wskazał, że słusznie Prezes UOKiK przyjął, że z jednej strony mamy do czynienia z porozumieniem dystrybucyjnym tj. porozumieniem zawartym między przedsiębiorcami, działającymi na różnych szczeblach obrotu, którego celem był zakup towarów, dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzedaży. (...) pełnił w stosunku do Partnerów rolę dostawcy hurtowego produktów informatycznych (...), które były odsprzedawane przez Partnerów użytkownikom końcowym. Z drugiej zaś strony, horyzontalny aspekt porozumienia przejawiał się w fakcie obecności (...) - za pośrednictwem swoich oddziałów i spółek zależnych - na rynku dystrybucji detalicznej programów komputerowych. Oddziały i spółki zależne (...) konkurowały w tym zakresie z Partnerami. Fakt powiązań pomiędzy (...) i (...) nie ma znaczenia dla oceny rodzaju porozumienia, bowiem o jego charakterze decydowała struktura(...).

W ocenie odwołującego się przedsiębiorcy Prezes UOKiK, poza dowolnym i autorytatywnym stwierdzeniem istnienia antykonkurencyjnego celu porozumienia, nie przytoczył rzeczowej argumentacji, potwierdzającej to stanowisko. Zdaniem Sądu Okręgowego stwierdzenie powyższe jest chybione, bowiem Prezes UOKiK przyjął, że celem działań w zakresie ustalenia minimalnych cen odsprzedaży programów informatycznych oraz ustalenia „jednolitych cenników na usługi świadczone w ramach (...)” jest co najmniej ograniczenie konkurencji na rynku sprzedaży i serwisowania programów informatycznych. Działania te są bowiem równoznaczne z ograniczeniem swobody decyzyjnej Partnerów w zakresie ustalania własnych cen detalicznych oraz własnych cen świadczenia niektórych usług serwisowych, zwiększenie przejrzystości cen stosowanych na rynku, a w konsekwencji ograniczenie konkurencji cenowej wewnątrzmarkowej. Zdaniem Prezesa, zawarte porozumienie uniemożliwiło Partnerom nieograniczone reagowanie na zaistniałą na rynku sytuację i dostosowywanie stosowanych przez siebie cen w zależności od posunięć cenowych konkurentów oraz własnej sytuacji kosztowej. W jego ocenie, poprzez zawarcie przedmiotowego porozumienia naruszona została zasada niezależności uczestników porozumienia w zakresie podejmowania samodzielnych decyzji odnośnie ustalania własnej strategii rynkowej w odniesieniu do ustalania cen detalicznych i cen usług serwisowych. Dzięki przystąpieniu do porozumienia Partnerzy z dużą dozą prawdopodobieństwa mogli przewidzieć wysokość cen stosowanych przez konkurentów. W konsekwencji istotnie zmniejszona została zatem niepewność co do zachowania na rynku innych Partnerów, która to niepewność jest istotą mechanizmów konkurowania. Reasumując Prezes Urzędu stwierdził, że zawarcie analizowanego porozumienia uznać należy za niedopuszczalną ingerencję w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Celem porozumienia było - bez względu na rzeczywiste intencje stron - ograniczenie konkurencji wewnątrzmarkowej, ograniczenie swobody decyzyjnej w zakresie określania cen detalicznych i cen usług serwisowych oraz zwiększenie przejrzystości cen, które są parametrem szczególnie wpływającym na wybór ofert. W następstwie kwestionowanego działania mogły wystąpić, a nie wykluczone, że nastąpiły wzajemne przystosowania Partnerów w zakresie stosowanych na rynku cen.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że Prezes Urzędu wskazał, iż (...) posługuje się wzorem umowy partnerskiej, niezawierającym spornego postanowienia i opracował wzór aneksu eliminującego w/w postanowienie z umów zawartych w oparciu o wzorzec obowiązujący do końca 2007 roku. Jednakże stwierdzenie niniejsze zapadło w kontekście art. 11 ust. 3 uokik, gdzie Prezes UOKiK podkreślił, że nie przedstawiono dowodów wskazujących na to, aby z uczestnikami niniejszego postępowania zawarte zostały nowe umowy lub aneksy. Partnerzy będący stronami niniejszego postępowania nadal związani są umowami partnerskimi, zakazującymi odsprzedaży produktów informatycznych (...)po cenach niższych niż ceny zakupu, stąd Prezes uznał, iż porozumienie ograniczające konkurencję nie zostało zaniechane.

Odwołujący wyjaśnił cel wprowadzenia klauzuli zawartej w § 7 ust. 12 umowy partnerskiej. Sąd Okręgowy nie podzielił poglądu odwołującego o zwróceniu przedsiębiorcom tworzącym sieć (...) uwagi na zakaz stosowania praktyk, stanowiących czyn nieuczciwej konkurencji jako motyw wprowadzenia spornego zapisu.

Sąd Okręgowy, oceniając umowę partnerską na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) wskazał, że do zadań Partnera należało: (i) regularny zakup produktów wg strategii i planu (...), (ii) dostawa produktu do klienta, (iii) instalacja produktu u klienta, (iv) kompleksowe wdrożenie produktu, (v) serwis wdrożonych produktów. Załącznik nr (...) do umowy „Zasady rozliczeń finansowych” wskazywały skalę upustów w zależności od zakwalifikowania partnera do konkretnej grupy partnerskiej. Natomiast kwalifikacja do grup partnerskich odbywała się według uzyskanych punktów po rocznym okresie. W zależności od zakwalifikowania do konkretnej grupy (w skali od 1 do 6) partnerzy otrzymywali inne upusty przy zakupie, przy czym grupa 6 była zarezerwowana dla partnerów strategicznych. Sprzedaż zgodnie z § 7 ust. 12 umowy mogła nastąpić po cenach niższych, ale przy uwzględnieniu dwóch wytycznych (i) punkt odniesienia stanowiła cena publikowana przez (...), (ii) cena ta mogła być pomniejszona o upust równy bądź niższy marży handlowej. Pomiędzy ust. 11 a ust. 12 umowy zmieniono punkt odniesienia z cen detalicznych wskazanych w oficjalnych cennikach udostępnianych przez (...) na ceny publikowane przez (...). Stosowanie do § 15 ust. 5 ceny detaliczne produktów (...) określał cennik podawany do publicznej wiadomości na stronie internetowej (...) Z kolei od dnia zawarcia umowy partner miał prawo do nabywania produktów zgodnie z oficjalnymi cenami publikowanymi przez (...), przy uwzględnieniu upustów liczonych od cen detalicznych netto nabywanych produktów. O upuście (marży handlowej) decydowały zasady określone w załączniku Nr (...) (§ 15 umowy). W ocenie Sądu Okręgowego już na etapie zakupu produktu (...) poprzez stworzenie grup partnerskich wpłynął na konkurencję pomiędzy partnerami. Cena nabywanych produktów różnicowała partnerów między sobą a cena odsprzedaży była jedynie jej pochodną, o której wysokości decydował (...). W ten sposób w ocenie Sądu Okręgowego spółka stworzyła system kontroli cen na rynku. Sąd dodatkowo zaznaczył, że spółka zagwarantowała sobie interpretację § 7 ust. 12 umowy w związku z § 15 ust. 3 i 5 umowy partnerskiej, bowiem z wykładni językowej wynika, że ceny publikowane to nie są ceny detaliczne, mimo że te ostatnie są określone cennikiem publikowanym na stronie internetowej. Określenie parametrów ceny odsprzedaży jest zdaniem Sądu ustaleniem cen minimalnych na odsprzedawane przez partnerów oprogramowanie i trafne jest stanowisko Prezesa UOKiK, że partnerzy przyjęli na siebie obowiązek realizowania sprzedaży detalicznej produktów informatycznych (...) po cenach nie niższych niż określone przez (...) ceny minimalne, co w przedmiotowym przypadku sprowadza się do zakazu sprzedaży w/w produktów bez marży (poniżej cen zakupu).

Odnośnie zarzutu dotyczącego jednolitych cenników Sąd Okręgowy wskazał, że obojętny dla sprawy jest cel cenników, polegający na zdefiniowaniu katalogu usług, rzeczowo związanych z oprogramowaniem (...). W ocenie Sądu niewiarygodne jest stanowisko, że zarówno zdefiniowanie katalogu usług, jak i podanie uśrednionej w skali kraju rynkowej wartości tych usług, służyło nabywcom końcowym. Zastrzeżenia nabywców końcowych do wysokości cen stosowanych przez niektórych partnerów za dodatkowe usługi w warunkach swobodnej gry rynkowej rozwiązuje sam rynek. Opracowanie cennika, w myśl twierdzeń (...) będącego wypadkową średnich cen z terenu kraju, ingeruje w mechanizmy rynkowe. Tak opracowany cennik stanowi wyznacznik i pośrednio jako punkt odniesienia wpływa na ceny na rynku. Jak podał odwołujący „cennik jednolity” oznaczał podanie cen średnich w pojęciu statystyki, nie rozróżniających warunków lokalnych oraz regionalnych w różnych regionach kraju. W ocenie Sądu Informacja o uśrednionych cenach, sama w sobie obiektywna, w przypadku publikacji z zamiarem utworzenia źródła wiedzy zaburza naturalne reguły konkurencji, nie sposób zrównać kosztów usług pomiędzy ośrodkami/regionami silnie i słabo rozwiniętymi.

Sąd Okręgowy wskazał, że porozumienie co do ustalenia cen na niektóre usługi, świadczone przez Partnerów w ramach (...), wynika przede wszystkim z brzmienia łączących strony umów partnerskich, zgodnie z którymi po ukończeniu szkoleń okresowych, których odbycie jest konieczne do prowadzenia przez Partnera działalności w zakresie objętym umową, (...) udostępnia Partnerowi szereg materiałów i dokumentów, które należy ocenić jako niezbędne do prowadzenia działalności w przedmiotowej dziedzinie (materiały promocyjne i reklamowe, kopie demonstracyjne produktów, instrukcje obsługi i serwisowe, wzory formularzy zamówień, wzory potwierdzenia wykonania usługi, schematy instalacji sieci komputerowych), w tym także jednolite cenniki usług stosowane w Krajowej Sieci Serwisu (...). Dodatkowo umowy stanowią, iż (...) zobowiązuje się do ustalania dwa razy w roku, do 1 stycznia i do 1 lipca, po zasięgnięciu opinii Partnerów, cenników na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu. Z brzmienia powyższych postanowień wynika, iż (...)zobowiązuje się do opracowywania jednolitego cennika usług świadczonych w (...), a Partnerzy przyjmują do wiadomości, iż w ramach Sieci obowiązuje jednolity cennik usług. Przyjmują też do wiadomości i godzą się na to, że będą uczestniczyć w jego opracowywaniu.

W ocenie Sądu fakt opracowywania cennika został przyznany w odwołaniu. Odwołujący wskazywał, że był to cennik (...) oraz że grupa (...) posługiwała się jednym cennikiem. Na podstawie przeprowadzonych badań w postępowaniu antymonopolowym Sąd przyjął za udowodniony fakt opracowywania cennika przez (...). Z przeprowadzonego badania przez Prezesa UOKiK wynika, że ponad 50 % przebadanych Partnerów potwierdziło, iż zgodnie z § 6 ust. 3 i 5 umów partnerskich na dostawy, wdrażanie i serwisowanie produktów informatycznych (...) opracowywał jednolite cenniki na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu (...). Wśród partnerów, którzy potwierdzili fakt opracowywania jednolitych cenników, około połowa przedstawiła wyjaśnienia na temat sposobu ich przygotowania oraz sposobu zasięgania przez (...) opinii Partnerów w celu ustalenia stawek zawartych w cennikach. Podnieśli oni, iż informacje na temat cen wymieniano (na zasadzie dyskusji) podczas organizowanych przez (...)zjazdów Partnerów i na szkoleniach. Na spotkaniach tych (...) miał zasięgać opinii Partnerów w przedmiocie stosowanych cen. Omawiano zakres i formę cenników. Partnerzy wskazywali również, iż prowadzone były dyskusje, dotyczące cen, za pośrednictwem poczty elektronicznej. Nawet ci Partnerzy, którzy nie potwierdzili faktu opracowywania jednolitych cenników usług podnosili, iż informacje potrzebne w tym celu mogły być pobierane z ankiet wysyłanych do Partnerów oraz że ceny mogły być omawiane na spotkaniach. Wskazano, iż na niektórych zjazdach szkoleniowych prowadzono rozmowy i dyskusje na temat polityki cenowej. Jak podniósł jeden z Partnerów, była to jednak forma wzajemnych konsultacji, a nie ustalanie jednolitego cennika. W ocenie Sądu Okręgowego niewiarygodne pozostaje, w kontekście przeprowadzonych badań, stanowisko (...), jak i Partnerów będących uczestnikami niniejszego postępowania, że zapisy umów partnerskich nie znalazły zastosowania w praktyce.

Sąd Okręgowy wskazał, że odmienną kwestią jest publikacja cennika. Należy przyjąć, że cennik, który był zamieszczony na stronie (...) był cennikiem obowiązującym w (...) do dnia 15 listopada 2007 r. W ocenie Sądu bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, iż jest to strona (...), a zatem innego w sensie prawnym przedsiębiorcy niż (...), który tworzy (...). Fakt umiejscowienia w/w cennika na stronie internetowej (...) nie jest wystarczającym argumentem dla uznania, że był to cennik tego podmiotu. Układ strony internetowej (...) pozwala zasadnie przyjąć, że nieprzypadkowe jest umieszczenie informacji o Krajowej Sieci Serwisu (...) na stronie (...). Oba podmioty były powiązane umową o stałej współpracy i korzystały z tego samego adresu internetowego (...). Układ strony (...) świadczył natomiast, że cennik dotyczy usług (...) a nie tylko (...). Zakładka poświęcona (...) wymieniała usługi bez podziału na usługi realizowane przez (...) i (...). Informacje umieszczenie na w/w stronie internetowej wskazywały, że cechą charakterystyczną (...) są „jednorodne cenniki usług”, modyfikowane dwa razy w roku oraz postanowienia umów partnerskich są wzajemnie spójne. Zdaniem Sądu Okręgowego istnienie tego związku nie pozwala na uwzględnienie twierdzenia (...), iż cennik został opracowany przez (...), a jego celem było wyłącznie informowanie potencjalnych klientów o średniej wartości usług świadczonych przez Partnerów w (...). Z informacji i dokumentów przedstawionych przez niektórych partnerów w toku postępowania wyjaśniającego wynika, iż (...) opracował, zgodnie z treścią umów partnerskich, „jednolity cennik usług” obowiązujący w (...) w 2008 r. Cennik ten został przesłany partnerom drogą elektroniczną w dniu 3 marca 2008 r., a jego konstrukcja odpowiada konstrukcji cennika, który obowiązywał do 15 listopada 2007 r. i był zamieszczony na stronie (...). Wraz z cennikiem partnerzy otrzymali również szczegółową kalkulację zamieszczonych w nim stawek opłat. W ocenie Sądu Okręgowego nieprawdziwe jest twierdzenie, że (...) nie opracowywała innych cenników niż cenniki statystyczne (...). Przeczy temu wyraźnie § 15 umowy partnerskiej. W ust. 5 określono, że ceny detaliczne produktów (zgodnie z załącznikiem Nr (...) produktem jest dowolny towar lub usługa, które (...) sprzedaje, wydzierżawia lub daruje Partnerowi albo stronie trzeciej) oferowanych przez (...) określa aktualny cennik, podawany do publicznej wiadomości na stronie internetowej (...).

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe okoliczności pozwalają stwierdzić, że doszło do ustalania przez (...) oraz jej Partnerów handlowych jednolitych cenników na niektóre usługi świadczone w ramach Krajowej Sieci Serwisu (...), a przedsiębiorcy podpisując umowy partnerskie godzili się na obowiązywanie takiego cennika. Celem umów partnerskich było ograniczenie prawa partnerów do ustalania własnych cen usług świadczonych w ramach (...) (usług serwisowych, wdrożeniowych, instalacyjnych) poprzez ustalenie jednolitych cenników na przedmiotowe usługi. Zarówno z treści umów, których warunki zostały zaakceptowane przez strony, jak i z wyjaśnień składanych przez niektórych Partnerów, zgodnie z którymi cenniki miały charakter wiążący, wynika, iż doszło w przedmiotowym zakresie do zawarcia porozumienia mającego na celu ustalenie cen na niektóre usługi świadczone w ramach Sieci. Posługiwanie się w treści umowy partnerskiej sformułowaniem „jednolity cennik usług” wskazuje na to, że intencją stron było ujednolicenie cen stosowanych na rynku przez poszczególnych Partnerów. Sformułowanie to, świadczy o tym, że poszczególni partnerzy mieli stosować jednakowe („jednolite”, „jednorodne”) ceny na oferowane usługi, co pozwala przyjąć, że określone stawki miały charakter stały i niepodlegający negocjacjom.

Sąd wskazał, że analizowane w niniejszej sprawie porozumienie, jako porozumienie cenowe, nie korzysta z wyłączenia spod zakazu porozumień, ograniczających konkurencję w oparciu o określający zasadę de minimis art. 7 ust. 1 uokik, co jednocześnie oznacza, że zaliczone zostało ono przez ustawodawcę do najcięższych naruszeń prawa konkurencji. Porozumienie to nie korzysta również z żadnych wyłączeń ustanowionych w rozporządzeniach wydanych na podstawie art. 8 ust. 3 uokik, jak również z wyłączenia indywidualnego w oparciu o art. 8 ust. 1 uokik.

Odnośnie rozstrzygnięcia w zakresie kary pieniężnej nałożonej na (...) Sąd Okręgowy wskazał, że wymierzone kary pieniężne są adekwatne do stopnia naruszenia przepisów uokik oraz współmierne do możliwości finansowych przedsiębiorców. Kierując się potrzebą zdecydowanego przeciwdziałania stosowaniu praktyk, ograniczających konkurencję organ słusznie uznał, że przedmiotowe kary powinny podkreślać naganność zakwestionowanych w niniejszym postępowaniu zachowań. Kwoty nałożonych kar są wystarczająco odczuwalne, aby spełniać zarówno funkcję represyjną, jak i powstrzymać przedsiębiorców od ewentualnych naruszeń uokik w przyszłości. Niniejsze kary powinny zatem stanowić reperkusję za naruszenie przepisów uokik oraz przestrogę dla uczestników porozumienia na przyszłość. Realizacja ogólnej polityki, mającej na celu stosowanie przewidzianych w ustawie antymonopolowej reguł konkurencji wymaga, aby podejmowane w tym celu działania miały efekt odstraszający, stąd nałożone kary spełniają również funkcje w zakresie prewencji ogólnej.

Sąd Okręgowy wskazał, że zawarte porozumienie spełnia kryteria określone w § 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 listopada 2007 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję. Porozumienie to zawiązane zostało pomiędzy generalnym dystrybutorem produktów informatycznych produkcji (...) a dystrybutorami detalicznymi i serwisantami tych produktów (Partnerami), a zatem między przedsiębiorcami działającymi - w ramach zawartego porozumienia - na różnych szczeblach obrotu towarowego. Towarem, którego sprzedaż jest przedmiotem tego porozumienia, są produkty informatyczne (...), co do których ustalono minimalne ceny odsprzedaży, a także usługi wdrażania i serwisowania tych produktów, realizowane na rzecz klientów końcowych, co do których ustalono jednolite ceny świadczenia tych usług w ramach (...). Zawarte porozumienie nosi również cechy porozumienia poziomego, gdyż (...) poprzez oddziały i spółki zależne obecne jest również na rynku wdrażania i serwisowania produktów informatycznych, konkurując na nim z Partnerami handlowymi.

W ocenie Sądu Okręgowego trafnie Prezes UOKiK uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy zagrożony został interes publicznoprawny, co uzasadniało ocenę zachowania stron postępowania antymonopolowego na rynku w świetle przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Ustalenia odnośnie minimalnych cen odsprzedaży produktów informatycznych (...) oraz jednolitych cenników usług świadczonych przez Partnerów w ramach Krajowej Sieci Serwisu (...) godzą w konkurencję, gdyż w sztuczny sposób prowadzą do zmiany stosunków rynkowych między przedsiębiorcami, których te ustalenia dotyczą. Działania takie stanowią niedopuszczalną ingerencję w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej przez niezależne podmioty, która skutkować mogła w sposób negatywny nie tylko w sferze konkurencji, ale również w stosunku do wszystkich rzeczywistych i potencjalnych finalnych nabywców towarów, dystrybuowanych przez uczestników porozumienia oraz świadczonych przez nich usług, godząc w ich interesy ekonomiczne.

Sąd wskazał, że rynek właściwy w aspekcie produktowym, na którym doszło do zawarcia niedozwolonego porozumienia, to rynek hurtowej sprzedaży oprogramowania komputerowego dla odbiorców instytucjonalnych, co nie było kwestionowane przez stronę. W związku z tym, że w niniejszej sprawie zarzucone ustalanie ceny odsprzedaży programów informatycznych (...) oraz ustalanie jednolitych cen usług serwisowych odbyło się pomiędzy generalnym dystrybutorem tych towarów, jakim jest (...) a Partnerami nabywającymi hurtowo te wyroby celem ich wdrożenia i serwisowania u odbiorców finalnych - a zatem na poziomie obrotu hurtowego - Prezes Urzędu zasadnie stwierdził, że pozwala to na uznanie, iż rynkiem właściwym produktowo jest rynek sprzedaży hurtowej programów informatycznych dla „biznesu”, zaś ewentualne skutki porozumienia występują na rynku sprzedaży detalicznej i serwisowania tych programów. Organ antymonopolowy wziął pod uwagę, iż z punktu widzenia przedsiębiorców, nabywających te towary celem dalszej odsprzedaży i świadczenia względem nich usług serwisowych nie ma potrzeby dokonywać segmentacji przedmiotowych towarów z uwzględnieniem kryteriów, jakie mogłyby być brane pod uwagę przy zakupie przez odbiorców finalnych. Prezes UOKiK wskazał ponadto, że nawet gdyby uznać, że zasadne jest wyodrębnienie określonych podrynków programów informatycznych, przeznaczonych dla klientów instytucjonalnych, to dla niniejszej sprawy nie jest to konieczne z uwagi na fakt, iż zawarte porozumienie, jako porozumienie cenowe, nie podlega wyłączeniu spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję z uwagi na niski udział w rynku (art. 7 ust. 2 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy antymonopolowej). W związku z tym nie było potrzeby zarówno precyzyjnego definiowania rynku właściwego w sprawie, jak i określania wielkości udziałów rynkowych uczestników postępowania.

Sąd Okręgowy wskazał, że rynkiem właściwym w ujęciu geograficznym jest w niniejszej sprawie rynek krajowy. W tym zakresie Sąd wziął pod uwagę, iż odbiorcy programów informatycznych dystrybuowanych przez (...) pochodzą z całej Polski.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołanie jako bezzasadne na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zapadło na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył powód, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

I. naruszenie przepisów postępowania mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy, to jest:

a) obrazę art. 217 § 3 k.p.c. i art. 227 k.p.c. (niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy) poprzez oddalenie wniosku dowodowego powódki, dotyczącego dopuszczenia dowodu z przesłuchania świadka W. L. pomimo, iż sporne okoliczności sprawy nie zostały dostatecznie wyjaśnione;

b) obrazę art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie niewszechstronnej, dowolnej i błędnej oceny dowodów oraz nieuwzględnienie dowodów, przemawiających na korzyść strony powodowej, co w następstwie doprowadziło do błędnego wniosku, iż współpraca pomiędzy spółką (...) oraz jej partnerami handlowymi nosiła cechy porozumienia ograniczającego konkurencję;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną ich wykładnię i następnie niewłaściwe zastosowanie, to jest:

a) art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. 2007.50.331 z późn. zm.) poprzez przyjęcie, iż sprawa ma charakter antymonopolowy;

b) art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez:

i. przyjęcie, iż wprowadzenie przez (...) S.A. oraz jej partnerów handlowych (w tym strony powodowej) - do łączącej ich cywilnoprawnej umowy o współpracy - klauzuli antydumpingowej, będącej powtórzeniem art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. 1993.47.211 z późn. zm.) stanowi porozumienie ograniczające konkurencję - w sytuacji, gdy klauzula antydumpingowa zakazywała dokonywania czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na odsprzedaży produktu poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców, tworzących Krajową Sieć Serwisu (...) i nie miała na celu, ani nie skutkowała wyeliminowaniem, ograniczeniem lub naruszeniem w inny sposób konkurencji wewnątrz Krajowej Sieci Serwisu (...),

ii. przyjęcie, iż posługiwanie się (adresowanymi jednocześnie do nabywców końcowych produktów informatycznych autorstwa (...), jak i do członków Krajowej Sieci Serwisu (...)) cennikami, zawierającymi wykaz usług niezbędnych, a związanych z korzystaniem z programów autorstwa (...) oraz zawierającymi zdefiniowanie uśrednionej w skali kraju wartości rynkowej tych usług, stanowi porozumienie ograniczające konkurencję - w sytuacji, gdy dokumenty te miały na celu jedynie określenie orientacyjnych całkowitych kosztów, związanych z korzystaniem z produktów informatycznych (...) i stanowiły punkt wyjścia dla negocjacji cenowych pomiędzy podmiotami. wchodzącymi w skład (...) oraz nabywcami końcowymi produktów informatycznych (...) i nie miały na celu wyeliminowania, ograniczenia lub naruszenia w inny sposób konkurencji wewnątrz Krajowej Sieci Serwisu (...);

c) art. 65 Kodeksu cywilnego poprzez nieuwzględnienie zamiaru stron oraz celu porozumienia zakwestionowanego przez Prezesa UOKiK, a także okoliczności jego zawarcia;

d) art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez niezastosowanie instytucji zwolnienia indywidualnego skutkującego wyłączeniem, opisanego w pkt I zaskarżonej decyzji Prezesa UOKiK porozumienia, spod zakazu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie pomimo zaistnienia przesłanek zastosowania zwolnienia opisanego w art. 8 ust. 1 tej ustawy.

Mając na uwadze powyższe powód wniósł o:

1. o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego;

2. ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania powódki i uchylenie decyzji Prezesa UOKiK z dnia 30 grudnia 2009 r. (decyzja nr (...), wydana w postępowaniu prowadzonym w Delegaturze UOKiK w K. pod sygn. akt (...) w zakresie jej pkt I, pkt II podpkt 1, pkt III podpkt 1, pkt IV podpkt 1 oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania za pierwszą i drugą instancję.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja powoda pozbawiona jest uzasadnionych podstaw prawnych i jako taka podlega oddaleniu.

Odnosząc się do zarzutów apelacji dotyczących obrazy prawa procesowego, przede wszystkim wskazać należy, że chybiony jest podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego skarżący nie zdołał wykazać konkretnych uchybień Sądu I instancji. Tym bardziej, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarczy stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego, nie odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (wyrok SA w Warszawie z 20 grudnia 2006 r., VI ACa 567/06, opubl. LEX nr 558390). Postawienie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może bowiem polegać na zaprezentowaniu ustalonego przez siebie, na podstawie własnej oceny dowodów, stanu faktycznego. Skarżący może tylko wskazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (wyrok SN II z 18 czerwca 2004 r., CK 369/03, opubl. LEX nr 174131).

Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieprzeanalizowanie całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Zgodnie bowiem z orzecznictwem Sądu Najwyższego artykuł 233 § 1 k.p.c. dotyczy oceny dowodów. Naruszenie tego przepisu może polegać na dokonaniu przez sąd oceny dowodów z naruszeniem zasad określonych w tym przepisie. Prawidłowe postawienie takiego zarzutu wymaga zatem wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut ten dotyczy i podania, w czym skarżący upatruje wadliwą jego ocenę. Zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału nie stanowi o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. Także naruszeniem tego przepisu nie jest pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok SN z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02).

Powód w apelacji podniósł zarzut naruszenia art. 217 § 3 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z zeznań świadka W. L.. Wniosek ten, powołany na okoliczność faktu adresowania tzw. jednolitych cenników (...) do nabywców końcowych produktów oraz usług, sprzedawanych przez przedsiębiorców tworzących (...) oraz wykorzystywania przez nabywców końcowych tych cenników w negocjacjach z przedsiębiorcami tworzącymi (...), został oddalony przez Sąd Okręgowy. Sąd Apelacyjny podziela pogląd sądu pierwszej instancji, że zaoferowany przez powoda dowód na wskazane wyżej okoliczności jest nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy oraz nieprzydatny dla wykazania okoliczności, wskazywanych w apelacji, tzn. konieczności zastosowania w niniejszej sprawie wyłączenia indywidualnego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wykazanie bowiem, że jednolite cenniki (...) były adresowane także do nabywców końcowych produktów oraz usług, sprzedawanych w ramach (...), nie pozwala na dalsze wnioskowanie, że tym samym oznacza to spełnienie przesłanek wyłączenia indywidualnego z art. 8 ust. 1 uokik, tzn. że porozumienie przyczynia się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego, zapewnia nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści, nie nakłada na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów i nie stwarza tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.

Przechodząc do zarzutów naruszenia prawa materialnego wskazać należy, że przepis art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wskazuje, że zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów. Podkreślić należy, że z całokształtu przepisów dotyczących porozumień antykonkurencyjnych wynika, że są to porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie konkurencji na rynku właściwym obejmującym całość lub część terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 6 Ustawy w zw. z art. 1 ust. 2 oraz art. 4 pkt 5 Ustawy). Eliminacja konkurencji oznacza jej całkowite wygaszenie, zarówno w aspekcie konkurencji aktualnej, jak i potencjalnej. Ograniczenie konkurencji nie oznacza jej wyeliminowania, ale stan jej bardzo poważnego zagrożenia wskutek tego, że firmy funkcjonujące na rynku zastępują działania niezależne działaniami skoordynowanymi. Najszersze znaczenie ma termin „naruszenie konkurencji” - oznacza on każde sztuczne zakłócenie warunków konkurencji, wynikające ze skoordynowanych działań stron porozumienia.

Cel porozumienia odnoszony jest zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie do sfery motywacyjnej stron porozumienia. Cel wiązany jest najczęściej, nie tyle z subiektywnym zamiarem naruszenia konkurencji, co raczej z zamiarem osiągnięcia określonych skutków, które to skutki mogą mieć antykonkurencyjny wymiar. Oznacza to, że nawet jeżeli strony porozumienia nie mają świadomości bezprawności swoich działań, czy wręcz działają w dobrej wierze, ale analiza treści porozumienia pozwala na przyjęcie, że celem jego zawarcia było naruszenie konkurencji, porozumienie takie kwalifikowane jest jako sprzeczne z prawem.

Rozwiązanie przyjęte w art. 6 ust. 1 u.o.k.k. świadczy o prewencyjnym celu przewidzianego w nim zakazu. Zakazem objęty jest uzgodniony przez przedsiębiorców zamiar zrezygnowania (w całości lub w części) ze swej suwerenności w zakresie podejmowania decyzji gospodarczych. Zaznaczenia wymaga zarazem, iż cel (zamiar) porozumienia powinien być ustalany na podstawie kryteriów obiektywnych. W szczególności, jeśli treść porozumienia zawiera oczywiste ograniczenia konkurencji ( hard-core restrictions), nie jest konieczne badanie rzeczywistego zamiaru stron ani także kontekstu ekonomicznego. Przy interpretacji celu określonego porozumienia należy uwzględniać zatem obiektywne kryteria, oderwane od subiektywnych zamiarów stron czy motywów działania. Cel porozumienia powinien jednoznacznie wynikać z jego treści, a w przypadku nieformalnych uzgodnionych praktyk, z całokształtu zachowań na rynku określonych przedsiębiorców lub ich związków (tak: Konrad Kohutek w Komentarzu do art. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Lex 2008, s. 255, A. Jurkowska w Komentarzu do art. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów pod redakcją prof. T. Skocznego, Wydawnictwo C.H. Beck 2009 r., str. 382).

W tym kontekście nie można uznać za trafne stanowisko powoda, że przy ocenie, czy konkretne porozumienie jest porozumieniem sprzecznym z prawem nie można pomijać rzeczywistej woli stron takiego porozumienia. Zasadnicze bowiem znaczenie ma treść samego porozumienia i skutki, jakie mogą z niej wyniknąć. Niezasadny jest zatem zarzut naruszenia art. 65 k.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że porozumienie, co do ustalenia cen na niektóre usługi świadczone przez Partnerów w ramach (...), wynika przede wszystkim z brzmienia łączących strony umów partnerskich, zgodnie z którymi po ukończeniu szkoleń okresowych, których odbycie jest konieczne do prowadzenia przez Partnera działalności w zakresie objętym umową, (...)udostępnia Partnerowi szereg materiałów i dokumentów, które należy ocenić jako niezbędne do prowadzenia działalności w przedmiotowej dziedzinie, w tym także jednolite cenniki usług stosowane w Krajowej Sieci Serwisu (...). Dodatkowo umowy stanowią, iż (...) zobowiązuje się do ustalania dwa razy w roku, do 1 stycznia i do 1 lipca, po zasięgnięciu opinii Partnerów, cenników na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu. Z brzmienia powyższych postanowień wynika, iż (...) zobowiązuje się do opracowywania jednolitego cennika usług świadczonych w (...), a Partnerzy przyjmują do wiadomości, iż w ramach Sieci obowiązuje jednolity cennik usług. Przyjmują też do wiadomości i godzą się na to, że będą uczestniczyć w jego opracowywaniu.

Przypomnieć należy, że zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest ustalanie cen sprzedaży lub cen odsprzedaży towarów. Porozumienia cenowe zaliczają się do najcięższych naruszeń przepisów prawa konkurencji (tzw. hard-core restrictions), a tym samym prawie zawsze są one sprzeczne z prawem. Zakaz obejmuje ustalenie cen „wprost” (przy czym chodzić może zarówno o ceny sztywne - ustalone na określonym poziomie, jak i o ceny minimalne, czy o ustalenie pewnych wiążących uczestników rynku przedziałów cenowych), ale objęte są nim również wszelkie porozumienia dotyczące pewnych składników ceny (np. porozumienia odnośnie do wielkości przyznawanych rabatów, porozumienia dotyczące stawek roboczogodziny czy też porozumienia dotyczące elementów przyjmowanych do kalkulacji ceny). Niedopuszczalne jest również jakiekolwiek inne ograniczenie swobody prowadzenia polityki cenowej (np. poprzez przyjęcie ustalenia, że ceny nie będą zmieniane bez zgody konkurentów, czy też że zmiany ceny będą zawsze poprzedzone publicznym ogłoszeniem nowego cennika z określonym wyprzedzeniem). Zakazane są również porozumienia co do tych aspektów prowadzonej działalności gospodarczej, które mają przełożenie na ceny (np. porozumienie odnośnie do warunków udzielanej gwarancji czy też odnośnie do braku odpłatności za usługi dodatkowe).

W ocenie Sądu Apelacyjnego prawidłowo Sąd pierwszej instancji uznał, że zawarte porozumienie uniemożliwiło Partnerom nieograniczone reagowanie na zaistniałą na rynku sytuację i dostosowywanie stosowanych przez siebie cen w zależności od posunięć cenowych konkurentów oraz własnej sytuacji kosztowej. Poprzez zawarcie przedmiotowego porozumienia naruszona została zasada niezależności uczestników porozumienia w zakresie podejmowania samodzielnych decyzji odnośnie ustalania własnej strategii rynkowej w odniesieniu do ustalania cen detalicznych i cen usług serwisowych. Dzięki przystąpieniu do porozumienia Partnerzy z dużą dozą prawdopodobieństwa mogli przewidzieć wysokość cen stosowanych przez konkurentów. W konsekwencji istotnie zmniejszona została zatem niepewność co do zachowania na rynku innych Partnerów, która to niepewność jest istotą mechanizmów konkurowania. Niewątpliwie w takich przypadkach dochodzi do ograniczenia konkurencji - jeśli ograniczenie to utożsami się z ograniczeniem swobody decyzyjnej stron w zakresie ustalania cen. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, zważywszy na treść zakwestionowanego zapisu umownego.

Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu skarżącego o zwróceniu poprzez sporny zapis przedsiębiorcom tworzącym sieć (...) uwagi na zakaz stosowania praktyk, stanowiących czyn nieuczciwej konkurencji jako motyw wprowadzenia spornego zapisu. W tym zakresie skarżący powoływał się na treść przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z tym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez sprzedaż towarów lub usług poniżej ich kosztów wytworzenia lub świadczenia albo ich odsprzedaż poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców. Dla wyczerpania dyspozycji tego przepisu niezbędnym pozostaje wykazanie dokonania odsprzedaży towarów poniżej kosztów zakupu przez co dochodzi do utrudnienia innym przedsiębiorstwom dostępu do rynku, a nadto utrudnienie to ma za swój cel eliminację innych przedsiębiorców. Sprzedaż poniżej kosztów własnych nie wystarcza zatem do zakwalifikowania danego zachowania jako czynu nieuczciwej konkurencji. Konieczne jest ponadto wykazanie, że doszło do tego w celu eliminacji innych przedsiębiorców, co oznacza, że dozwolona jest sprzedaż poniżej kosztów, dokonywana w innym celu np. jako próba wejścia na rynek. W takiej sytuacji bez znaczenia pozostawałby skutek nawet w postaci wyeliminowania przedsiębiorcy jako niezamierzony. Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że zakwestionowane zapisy umowy nie odwołują się do dyspozycji omawianego przepisu w sposób pozwalający na uznanie, że zapis ten stanowi wyłącznie zakaz stosowania praktyk stanowiących czyn nieuczciwej konkurencji, nie zaś ustanowienie cen minimalnych na usługi świadczone w Krajowej Sieci Serwisu (...) poprzez odwołanie się do cen nie niższych niż publikowane przez (...).

Odnosząc się do podniesionego przez odwołującego się zarzutu naruszenia art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, wskazać należy, że zakazu porozumień ograniczających konkurencję nie stosuje się do porozumień, które spełniają kumulatywnie wszystkie określone w tym przepisie przesłanki. Tymczasem w sprawie niniejszej przesłanki te nie zostały spełnione, bowiem odwołujący się wskazał na zaistnienie przesłanki, polegającej na przyczynianiu się do polepszania dystrybucji towarów oraz zapewnieniu nabywcy lub użytkownikowi odpowiedniej części wynikających z porozumienia korzyści, zaś pozostałe dwie przesłanki jedynie wymienił, nie podając żadnego uzasadnienia. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1 wskazanego artykułu spoczywa na przedsiębiorcy. Twierdzenie przedsiębiorcy, że porozumienie spełnia te przesłanki, nie może być gołosłowne ani spekulatywne, lecz musi być poparte dowodami. W ocenie Sądu Apelacyjnego w niniejszym postępowaniu powód nie zgłosił dowodów na okoliczność istnienia przesłanek do zastosowania w niniejszej sprawie wyłączenia indywidualnego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nie stanowi w szczególności takiego dowodu dowód z zeznań świadka W. L., o czym wskazano wyżej. Dodatkowo wskazać należy, że omawiane porozumienie nie spełnia także warunków wyłączenia grupowego. Zgodnie z § 11 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 marca 2011 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję wyłączeniu nie podlegają porozumienia wertykalne, które bezpośrednio lub pośrednio, samodzielnie lub w powiązaniu z innymi okolicznościami zależnymi od stron tych porozumień mają na celu ograniczenie prawa nabywcy do ustalania ceny sprzedaży przez narzucenie przez dostawcę minimalnych lub o określonej wysokości (sztywnych) cen sprzedaży towarów objętych porozumieniem wertykalnym. Przepis ten zawiera zatem zamknięty katalog porozumień, stanowiących najcięższe ograniczenia konkurencji, do których wyłączenie blokowe nie ma zastosowania.

Podobnie niezasadny jest zarzut naruszenia art. 106 ust. 1 powyższej ustawy. Mając na uwadze, że kara pieniężna, do wymierzenia której uprawnia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powyższy przepis może osiągnąć wysokość 10% przychodu osiągniętego przez przedsiębiorcę w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, to wymierzenie powodowi kary w wysokości 0,9% i 5,4 % kary maksymalnej nie można uznać za zbytnie wygórowanie tej kary, zważywszy, że porozumienie cenowe, którego inicjatorem był powód, należy do najcięższych niedozwolonych porozumień.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. stosownie do jego wyniku.