Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 10 października 2014 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie z wniosku H. K. (1) z udziałem Gminy L., Z. R., M. S., Z. K., J. K., H. K. (2) i K. K. o zniesienie współwłasności nieruchomości i częściowy dział spadku po S. K.:

I. zniósł współwłasność nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym wielorodzinnym, trzypiętrowym oraz budynkiem murowanym parterowym, oznaczonej numerem ewidencyjnym działki (...) o powierzchni 0,0784 ha, położonej w L. przy ul. (...), dla której jest prowadzona księga wieczysta nr (...), stanowiącej współwłasność: Gminy L. w 50/100 częściach, spadkobierców S. K., tj. H. K. (2), H. K. (1), J. K., Z. K., K. K. łącznie w 25/100 częściach, Z. R. w 22/100 częściach oraz M. S. w 3/100 częściach, a nadto dokonał częściowego działu spadku po S. K., w skład którego wchodzi opisany udział w nieruchomości, w ten sposób, że wyodrębnił określone szczegółowo w postanowieniu lokale mieszkalne i usługowe zgodnie z opiniami biegłego L. W. z dnia l lipca 2013 roku oraz z dnia 31 grudnia 2013 roku (k. 174-219,253-258), a wśród nich:

- lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na parterze budynku, składający się z pokoju, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 42,49 m ^{( 2)} oraz pomieszczeń przynależnych w postaci piwnicy nr(...) o powierzchni użytkowej 13,99 m ^{( 2)} oraz piwnicy nr (...) o powierzchni użytkowej 2,64 m ^{( 2)} wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym 5912/159842 części,

- lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z 5 pokoi o łącznej powierzchni użytkowej 38,10 m ^{( 2)} oraz pomieszczenia przynależnego w postaci piwnicy nr (...) o powierzchni użytkowej 2,62 m ^{( 2)} wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym 4072/159842 części;

II. przyznał na własność :

l. wnioskodawcy H. K. (1) wyodrębnione lokale: nr (...)

2. uczestnikowi Gminie L. wyodrębnione lokale: nr (...),

3. uczestnikowi Z. R. wyodrębnione lokale: lokal użytkowy, usługowo-biurowy nr (...), lokale mieszkalne: nr (...), lokal (...) w budynku gospodarczym,

4. uczestnikowi M. S. lokal mieszkalny nr (...);

III. zasądził na rzecz uczestnika H. K. (1) dopłatę w łącznej kwocie 272.753 zł, płatną od Gminy L. w kwocie 229.695 zł oraz od Z. R. w kwocie 43.058 zł, w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminu płatności;

IV. zasądził na rzecz uczestnika M. S. dopłatę w kwocie 9.510,44 zł, płatną od Z. R. w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminu płatności;

V. nie zasądzał spłat ani dopłat na rzecz pozostałych uczestników;

VI. zasądził na rzecz uczestnika Gminy L. tytułem zwrotu części kosztów postępowania:

- od H. K. (1) kwotę 1.704,95 zł,

,

- od Z. R. kwotę 2.380,36 zł,

- od M. S. kwotę 324,59 zł,

VII. nakazał wnioskodawcy i uczestnikom wydanie nieruchomości zgodnie z pkt II.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Przedmiotem postępowania jest nieruchomość zabudowana domem mieszkalnym wielorodzinnym, trzypiętrowym oraz budynkiem murowanym parterowym, oznaczona numerem ewidencyjnym działki (...) o powierzchni 0,0784 ha, położona w L. przy ul. (...), dla której jest prowadzona księga wieczysta nr (...). Nieruchomość ta stanowiła współwłasność: Gminy L. w 50/100 częściach, spadkobierców S. K., tj. H. K. (2), H. K. (1), J. K., Z. K., K. K. łącznie w 25/100 częściach, Z. R. w 22/100 częściach, M. S. w 3/100 częściach.

Zgodnie z opinią biegłego z zakresu budownictwa i wyceny nieruchomości L. W., z przedmiotowej nieruchomości można wyodrębnić samodzielne lokale:

1. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na parterze budynku, składający się z 3 pokoi, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 71,29 m ²,

2. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na parterze budynku, składający się z pokoju, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 42,49 m ²,

3. lokal użytkowy, usługowo-biurowy nr (...), usytuowany w podziemiu i na parterze budynku, składający się z 2 pomieszczeń w podziemiu oraz z dwóch pomieszczeń biurowych, pomieszczenia socjalnego, kuchni, wc i komunikacji na parterze o łącznej powierzchni użytkowej 114,35 m ²,

4. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 1 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni, przedpokoju i wc o łącznej powierzchni użytkowej 49,15 m ²,

5. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 1 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni, przedpokoju, korytarza i wc o łącznej powierzchni użytkowej 76,35 m ² oraz pomieszczenia przynależnego w postaci piwnicy nr (...) o powierzchni użytkowej 19,49 m ²,

6. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 1 piętrze budynku, składający się z pokoju, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 55,43 m ²,

7. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 1 piętrze budynku, składający się z 3 pokoi, kuchni i wc o łącznej powierzchni użytkowej 59,48 m ²,

8. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 2 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, korytarza i wc o łącznej powierzchni użytkowej 41,86 m ²,

9. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 2 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni i wc o łącznej powierzchni użytkowej 46,22 m ²,

10. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 2 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni, wc i sanitariatu o łącznej powierzchni użytkowej 38,44 m ²,

11. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 2 piętrze budynku, składający się z pokoju, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 49,57 m ²,

12. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 2 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni, przedpokoju i wc o łącznej powierzchni użytkowej 49,83 m ²,

13. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 2 piętrze budynku, składający się z pokoju i sanitariatu o łącznej powierzchni użytkowej 12,93 m ²,

14. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z 5 pokoi o łącznej powierzchni użytkowej 38,10 m ²,

15. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z pokoju, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 42,18 m ²,

16. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 47,17 m ²,

17. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z 3 pokoi, kuchni, przedpokoju i wc o łącznej powierzchni użytkowej 76,06 m ²,

18. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni i wc o łącznej powierzchni użytkowej 45,59 m ²,

19. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na parterze budynku, składający się z 3 pokoi, kuchni, przedpokoju i wc o łącznej powierzchni użytkowej 74,14 m ²,

20. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 1 piętrze budynku, składający się z 3 pokoi, kuchni, przedpokoju, magazynka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 73,63 m ²,

21. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 2 piętrze budynku, składający się z 3 pokoi, kuchni, przedpokoju, sanitariatu i magazynka o łącznej powierzchni użytkowej 77,23 m ²,

22. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z pokoju, kuchni i sanitariatu o łącznej powierzchni użytkowej 31,85 m ²,

23. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 3 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, przedpokoju, magazynka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 45,24 m ²,

24. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 4 piętrze budynku, składający się z 2 pokoi, kuchni, przedsionka i wc o łącznej powierzchni użytkowej 42,12 m ²,

25. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 4 piętrze budynku, składający się z pokoju, kuchni i wc o łącznej powierzchni użytkowej 30,47 m ²,

26. lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na 4 piętrze budynku, składający się z 3 pokoi i kuchni o łącznej powierzchni użytkowej 34,89 m ²,

27. lokal (...) znajdujący się w budynku gospodarczym o łącznej powierzchni użytkowej 55,60 m ².

Biegły ustalił także powierzchnie istniejących piwnic na 160,03 m ², aczkolwiek łączna powierzchnia piwnic po ich zliczeniu wynosi 176,76 m ². Łączna powierzchnia lokali mieszkalnych i usługowego wynosi 1.366,06 m ². Łączna powierzchnia lokali mieszkalnych, usługowego oraz piwnic stanowiących pomieszczenia przynależne wynosi 1.598,42 m ².

Wartość rynkowa poszczególnych lokali mieszkalnych i usługowego wynosi łącznie 4.950.233 zł. Wartość rynkowa pomieszczeń piwnicznych wynosi łącznie 62.215 zł.

(opinia techniczna biegłego z zakresu budownictwa i wyceny nieruchomości L. W. – k. 174-219, 244, 253-258)

W lokalach mieszkalnych nr (...) zamieszkują najemcy z administracyjnym tytułem prawnym, zaś lokal nr (...) zajmowany jest na podstawie wyroku sądowego z dnia 5 kwietnia 2001 roku, sygn. I C 297/01, którym uregulowany został tytuł prawny do tego lokalu.

Wnioskodawca H. K. (1) i uczestnicy H. K. (2), J. K., Z. K. i K. K. nie są w posiadaniu żadnego z lokali mieszkalnych czy użytkowych znajdujących się w tej nieruchomości. H. K. (1) mieszka w Z., natomiast pracuje w Ś. oraz L. i z tego powodu planuje przeprowadzkę z żoną do L.. Chciałby zamieszkać na nieruchomości przy ul. (...) w lokalach nr (...), po ich przebudowie i połączeniu w jeden lokal mieszkalny. Wnioskodawca ustalił z członkami swojej rodziny – pozostałymi spadkobiercami S. K., że objęte w wyniku zniesienia współwłasności lokale mieszkalne (poza lokalami nr (...)) sprzeda i rozliczy się z nimi finansowo.

M. S. jest w posiadaniu lokalu nr (...), który wyremontował na cele mieszkaniowe. Od 2 lat jest bezrobotny, pozostaje na utrzymaniu żony, od 25 lat mieszka z rodziną, w tym dwójką pełnoletnich dzieci, w Hiszpanii. M. S. jest także współwłaścicielem nieruchomości położonych w L. przy ul. (...) i przy ul. (...), z których nie osiąga dochodów. Nadto jest udziałowcem w spółkach (...) Sp. z o. o. i (...) Sp. z o. o., z których również nie osiąga dochodów.

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dowodów ustalił powyższy stan faktyczny, podkreślając, że jest on w istocie bezsporny.

Zasadnicze znaczenie dla sposobu zniesienia współwłasności oraz wzajemnych rozliczeń miały opinie biegłego L. W.. Biegły pozytywnie zaopiniował zniesienie współwłasności nieruchomości przez ustanowienie odrębnej własności lokali, ustalając, jakie lokale spełniają cechy lokali samodzielnych. Biegły ustalił także wartość rynkową poszczególnych lokali i pomieszczeń przynależnych.

Podzielając tę opinię Sąd Rejonowy skorygował jej wnioski jedynie w zakresie oczywistej omyłki rachunkowej co do łącznej powierzchni piwnic, która powinna wynosić 176,76 m ² a nie 160,03 m ².

Dokonując oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 211 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać, aby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Podział fizyczny jest więc podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, wyraźnie preferowanym przez przepisy Kodeksu cywilnego jako najbardziej pożądany i sprawiedliwy. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy za pomocą opinii biegłego ustalił, iż wskazany przez wnioskodawców i uczestników sposób zniesienia współwłasności poprzez ustanowienie odrębnych nieruchomości lokalowych w budynku na tej nieruchomości jest prawnie dopuszczalny. Lokale te spełniają wymagania określone w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (Dz. U. z 1994 roku, Nr 85, poz. 388, ze zm.). W myśl art. 11 ust. 1 cyt. ustawy ustanowienie odrębnej własności lokali może nastąpić także w drodze orzeczenia sądu znoszącego współwłasność nieruchomości.

Z tych względów Sąd Rejonowy zniósł współwłasność nieruchomości w ten sposób, że wyodrębnił szczegółowo wskazane w sentencji postanowienia lokale.

Zgodnie z art. 3 ustawy o własności lokali Sąd Rejonowy określił udziały właścicieli wyodrębnionych lokali jako stosunek powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami przynależnymi (łączna powierzchnia lokali wraz z pomieszczeniami przynależnymi wynosi 1598,42 m ²).

Sąd Rejonowy przyznał lokale wraz z ewentualnymi pomieszczeniami przynależnymi zgodnie ze stanowiskami wnioskodawcy oraz uczestników ustalonymi w toku postępowania sądowego, zbieżnymi ze sobą za wyjątkiem M. S., który początkowo wnosił o przyznanie lokalu nr (...), natomiast po jego wysokim oszacowaniu odstąpił od tego żądania i żądał albo przyznania lokalu nr (...), o który występował H. K. (1), albo spłaty. Nadto na rozprawie pełnomocnik tego uczestnika jako możliwe do przyjęcia wskazał przyznanie lokalu nr (...) (k. 312).

Sąd Rejonowy przychylił się do wniosku M. S. i zamiast lokalu nr (...) przydzielił mu lokal nr (...), po pierwsze uwzględniając w ten sposób zgodne stanowisko uczestników odnośnie przydzielenia im poszczególnych lokali, zaś w przypadku M. S. także podniesiony przez niego argument nieobciążania go wysoką dopłatą. W przyjętej przez Sąd pierwszej instancji wersji to M. S. otrzyma dopłatę w kwocie 9.510,44 zł.

Sąd Rejonowy podkreślił, że lokal nr (...), o który ostatecznie ubiegał się M. S., od początku niniejszego postępowania pozostawał w zainteresowaniu wnioskodawcy z uwagi na jego plany zmiany miejsca zamieszkania.

Zasadniczo podział rzeczy wspólnej powinien nastąpić stosownie do wielkości udziałów, zaś wydzielone części rzeczy powinny swoją wartością odpowiadać wielkości udziałów przysługujących poszczególnym współwłaścicielom w nieruchomości. Przepisy art. 211 k.c. i art. 623 k.p.c. w związku z art. 11 ust. 1 ustawy o własności lokali wymagają, aby zniesienie współwłasności przez ustanowienie odrębnej własności lokali uwzględniało nie tylko wielkość udziałów współwłaścicieli i nominalną wartość odrębnej własności nowo utworzonych lokali, ale także i ten argument, żeby takie zniesienie współwłasności zapewniało w miarę możliwości jednakowe – zróżnicowane jedynie ze względu na wielkość udziałów we współwłasności – zaspokojenie interesów wszystkich współwłaścicieli, bez rażącego pokrzywdzenia jednych kosztem innych.

Wartość lokalu nr (...) przyznanego M. S. jest zbliżona do wartości udziału tego uczestnika, zaś z uwagi na długoletnie zamieszkiwanie z rodziną w Hiszpanii i brak planów co do zmiany tego stanu rzeczy, nie będzie on korzystał z przyznanego lokalu osobiście, w przeciwieństwie do wnioskodawcy w przypadku przyznania mu lokalu nr (...).

Zgodnie z art. 212 § 1 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Sąd Rejonowy obliczył wartość tych dopłat odnosząc się do wielkości udziału każdego ze współwłaścicieli we współwłasności, wartości całej nieruchomości oraz wartości lokali przyznanych poszczególnym współwłaścicielom na własność.

Gmina L. otrzymała lokale przewyższające wartościowo jej udział w nieruchomości wspólnej o kwotę 229.695 zł, Z. R. otrzymał lokale przewyższające wartościowo jego udział o 52.568,44 zł, H. K. (1) (w imieniu własnym i pozostałych spadkobierców S. K., zgodnie z ich wnioskiem o przyznanie H. K. (1) wszystkich lokali należnych spadkobiercom, bez spłat na ich rzecz) powinien uzyskać dopłatę w kwocie 272.753 zł, M. S. powinien otrzymać dopłatę w kwocie 9.510,44 zł. Kierując się tymi wyliczeniami Sąd Rejonowy orzekł o dopłatach i o terminach ich płatności.

Zgodnie ze stanowiskiem spadkobierców S. K. Sąd Rejonowy w ramach należnego im udziału spadkowego w nieruchomości przyznał lokale oraz dopłatę wnioskodawcy, zaś nie zasądzał spłat na rzecz pozostałych spadkobierców S. K.. Częściowy dział spadku po S. K., obejmujący udział w nieruchomości przy ul. (...) w L., Sąd Rejonowy uzasadnił art. 1038 § 1 k.c.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania Sąd Rejonowy uzasadnił art. 520 § 2 k.p.c., wskazując, że różny był stopień zainteresowania poszczególnych uczestników w sprawie, wynikający z rożnej wielkości ich udziałów w nieruchomości.

Sąd Rejonowy rozdzielił koszty sądowe pomiędzy wnioskodawcę i uczestników w stosunku do udziałów we współwłasności, nie rozliczając natomiast między nimi kosztów zastępstwa procesowego.

Do kosztów przyjętych do rozliczenia Sąd Rejonowy zaliczył wynagrodzenie biegłego w kwocie 9.819,81 zł, uregulowane z zaliczki uiszczonej przez Gminę L. i opłatę od wniosku uiszczoną przez H. K. (1) w kwocie 1.000 zł. Rozdzielając łączną kwotę 10.819,81 zł według udziałów wnioskodawcy i uczestników, na Gminę L. przypadło 5.409,91 zł, na H. K. (1) – 2.704,95 zł, na Z. R. – 2.380,36 zł, a na M. S. - 324,59 zł. Sąd Rejonowy zasądził od uczestników na rzecz Gminy L. poszczególne kwoty tytułem zwrotu części kosztów postępowania tak, aby każdy z nich poniósł koszty w wysokości odpowiadającej jego udziałowi we współwłasności nieruchomości.

Na podstawie art. 624 k.p.c. Sąd Rejonowy nakazał wnioskodawcy oraz uczestnikom wzajemne wydanie nieruchomości lokalowych.

*

Apelację od tego postanowienia wniósł uczestnik M. S., zaskarżając postanowienie Sądu Rejonowego w części, tj. w punktach I., II., III., IV., VI. i VII. postanowienia, w zakresie, w jakim uczestnikowi przyznano lokal nr (...) zamiast lokalu nr (...) i co do pochodnych rozstrzygnięć oraz kosztów postępowania.

Uczestnik zarzucił zaskarżonemu postanowieniu:

I. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a mianowicie:

1.  art. 233 § l k.p.c. przez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów poprzez:

a)  nieobiektywną ocenę materiału dowodowego, m. in. z uwagi na dowolność w ocenie opinii (operatów szacunkowych) biegłego sądowego L. W.,

b)  wyciągnięcie wniosków, które nie znajdują odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym,

c)  bezzasadne ustalenie, iż opinia biegłego sądowego L. W. z dnia l lipca 2013 roku jest sporządzona w sposób prawidłowy oraz jest kompletna i w pełni przydatna do rozstrzygnięcia,

d)  bezpodstawne przyjęcie, iż: „na rozprawie (...) pełnomocnik skarżącego jako możliwe do przyjęcia wskazał przyznanie [na jego rzecz] lokalu nr (...)” i jako podstawowy argument wskazywał przyznanie M. S. lokalu, który wartością wyczerpie jego udział w tej nieruchomości, podczas gdy w protokole rozprawy brak jest takiego oświadczenia pełnomocnika, który konsekwentnie podtrzymywał dotychczasowe stanowisko, wnioskując o przyznanie skarżącemu lokalu nr (...) wraz pomieszczeniem przynależnym nr (...) lub też alternatywnie o zasądzenie spłaty proporcjonalnie do wartości udziału we współwłasności nieruchomości, rezygnując z jakiegokolwiek lokalu, a ponadto „uczestnik M. S. nie przedstawił żadnych innych argumentów, poza ww. dotyczącym wartości lokalu”, mimo iż w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 15 września 2014 roku pełnomocnik skarżącego przedstawił argumentację dotyczącą zasadności zajmowanego stanowiska w sprawie,

e)  brak wyjaśnienia, na jakiej podstawie Sąd uznał, iż łączna suma powierzchni lokali, które mogą być wyodrębnione wraz z pomieszczeniami przynależnymi wynosi łącznie 1.598,42 m ² i przyjęciu ad hoc, iż łączna powierzchnia poszczególnych piwnic wynosi 176,76 m ², a powierzchnia piwnic określona została przez biegłego L. W. na 160,03 m ² w wyniku oczywistej pomyłki rachunkowej,

2.  art. 278 k.p.c. w zw. z art. 156 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t. jedn.: Dz. U. z 2004 roku, Nr 261 poz. 2603, ze zm.), poprzez jego niewłaściwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, wobec braku potwierdzenia opinii biegłego sądowego L. W. z dnia l lipca 2013 roku, wydanego w sprawie po upływie terminu zakreślonego przez ten przepis,

3.  art. 328 zd. l k.p.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię i zastosowanie, wynikające z niedostatecznego wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia,

4.  art. 624 zd. 2 i 3 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie,

5.  art. 520 § 2 k.p.c. poprzez bezzasadne obciążenie uczestników postępowania obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych wyłącznie na rzecz uczestnika Gminy L., w tym opłaty sądowej od wniosku, w sytuacji, w której tę opłatę w całości uiścił wnioskodawca H. K. (1).

II. naruszenie przepisów prawa materialnego:

1.  art. 211 k.c. i art. 212 § l k.c. w zw. z art. 623 k.p.c. oraz art. 11 ust. l ustawy o własności lokali poprzez ich niewłaściwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, poprzez przyznanie na rzecz skarżącego prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z pomieszczeniem przynależnym w postaci piwnicy nr (...),

2.  art. 3 ust. l, ust. 3 i ust. 4 ustawy o własności lokali poprzez ich niewłaściwe zastosowanie w wyniku stwierdzenia, iż łączna powierzchnia lokali wraz z pomieszczeniami przynależnymi wynosi 1.598,42 m ².

Uczestnik M. S. wniósł o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyznanie skarżącemu odrębnej własności lokalu nr (...) wraz pomieszczeniem przynależnym w postaci piwnicy nr (...) (zamiast lokalu nr (...)), z obowiązkiem ewentualnej dopłaty na rzecz pozostałych uczestników postępowania, orzeczenie, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, ewentualnie rozliczenie tych kosztów proporcjonalnie do udziałów współwłaścicieli we współwłasności nieruchomości, przy prawidłowym uwzględnieniu podmiotów, które uiściły te koszty, a także o zasądzenie od uczestników na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, proporcjonalnie do przysługujących im udziałów we współwłasności nieruchomości. Szczegółowo wniosek o zmianę zaskarżonego postanowienia został sformułowany w piśmie z dnia 16 grudnia 2014 roku (k. 388-389), uzupełniającym apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika M. S. nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zaskarżone postanowienie Sądu pierwszej instancji podlegałoby uchyleniu i przekazaniu sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, nierozpoznania istoty sprawy albo gdy wydanie orzeczenia wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 2 i § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). W sprawie nie zachodziły tego rodzaju okoliczności.

Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne i ocenił dowody zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy przyjmuje te ustalenia za własne.

Sąd Rejonowy dokonał również prawidłowej oceny ustalonego stanu faktycznego, którą Sąd Okręgowy w pełni podziela i zbędne jest jej powtarzanie.

Odnosząc się do zarzutów apelacji należy w pierwszej kolejności wskazać, że skuteczne zgłoszenie przez stronę zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c., tj. przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, jedynie bowiem to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Jeżeli wnioski wyprowadzone przez sąd orzekający z zebranego materiału dowodowego są logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, ocena tego sądu nie narusza przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby z materiału tego dawały się wysnuć również wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brakuje logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, przeprowadzona przez sąd orzekający ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2005 roku, sygn. IV CK 122/05, Lex nr 187124).

Postawione przez skarżącego zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w dużej części są ogólnikowe i nie poddają weryfikacji. Skarżący nie uprawdopodabnia swego twierdzenia, że Sąd Rejonowy w sposób dowolny ocenił opinie biegłego L. W. i na czym ta dowolność miałaby polegać, w szczególności, czy chodzi o nieprawidłową ocenę przesłanki samodzielności poszczególnych lokali, czy o wielkość ich powierzchni, czy też ustalenie ich wartości, a także jakie wnioski Sądu pierwszej instancji nie wynikają ze zgromadzonego materiału dowodowego. W świetle tak lakonicznie sformułowanych zarzutów twierdzenie skarżącego, że opinia biegłego L. W. jest wadliwa, nie może zostać podzielona, tym bardziej, że biegły wykonał w całości zlecenie, a sama analiza apelacji świadczy o tym, że skarżący w istocie nie zgadza się tylko z tym, że Sąd Rejonowy nie uwzględnił jego wniosku o przyznanie mu lokalu mieszkalnego (...), a przyznał mu lokal mieszkalny nr (...).

Nie można oprzeć się refleksji, że treść apelacji świadczy o bardzo pobieżnej lekturze przez skarżącego dowodów zgromadzonych w aktach sprawy oraz uzasadnienia zaskarżonego postanowienia.

Skarżący stawia mianowicie zarzut, że Sąd Rejonowy nie wyjaśnił, na jakiej podstawie uznał, iż łączna suma powierzchni lokali, które mogą być wyodrębnione wraz z pomieszczeniami przynależnymi wynosi łącznie 1.598,42 m ² i przyjęciu ad hoc, iż łączna powierzchnia poszczególnych piwnic wynosi 176,76 m ², podczas gdy wystarczy zliczyć powierzchnię piwnic wskazanych przez biegłego w opinii na k. 192-193, aby stwierdzić, że wynosi ona łącznie 176,76 m ² a nie 160,03 m ². Zarazem szacunek wartości poszczególnych piwnic został dokonany przez biegłego prawidłowo, w odniesieniu do rzeczywistej powierzchni jednostkowych pomieszczeń piwnicznych, podobnie prawidłowo biegły podał łączną wartość tych pomieszczeń (co wynika z analizy podanych wartości piwnic, ich metrażu i wartości 1 m ² powierzchni piwnicy, w dopuszczalnym zaokrągleniu wartości). Wobec powyższego Sąd Rejonowy słusznie uznał ten błąd za oczywistą omyłkę rachunkową i skorygował, tym bardziej, że nie rzutowała ona na rozliczenia pomiędzy współwłaścicielami a tylko na wielkość mianownika udziałów w nieruchomości wspólnej przypisanych do lokali, którym jest powierzchnia wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami przynależnymi. Oczywistym jest, że wobec skorygowania łącznej powierzchni piwnic zmianie uległa wielkość tego mianownika (1.598,42 m ²), skoro jest on sumą powierzchni wszystkich lokali i wszystkich piwnic.

Skarżący natomiast słusznie wskazuje, że protokół rozprawy z dnia 15 września 2014 roku (k. 312) nie wskazuje, aby M. S. uznał za możliwe do przyjęcia przyznanie mu lokalu mieszkalnego nr (...). Stwierdzenie to nie jest jednak równoznaczne z zasadnością apelacji w tym zakresie. Słusznie bowiem Sąd Rejonowy wskazał, że pierwszeństwo ma podział rzeczy w naturze (którego odmianą jest ustanowienie odrębnej własności lokali) i dokonując tego podziału powinien uwzględniać wielkość udziałów współwłaścicieli, ich interesy oraz sytuację rodzinną i majątkową. O lokal nr (...) od początku postępowania ubiegał się wnioskodawca H. K. (1), który wskazywał, że zamierza ten lokal połączyć z drugim lokalem znajdującym się na parterze – nr (...) i w nim zamieszkać. Wnioskodawca, uwzględniając fakt, iż reprezentuje również pozostałych spadkobierców S. K., dysponował łącznie udziałem 25/100 części we współwłasności nieruchomości, a skarżący niewielkim udziałem wynoszącym 3/100 części. Nie można też tracić z pola widzenia tego, że dopiero w piśmie z dnia 2 lipca 2014 roku (k. 299) uczestnik M. S. zaczął ubiegać się o przyznanie lokalu nr (...). Przede wszystkim zaś uczestnik mieszka w Hiszpanii i nic nie wskazuje, aby lokal nr (...) był mu potrzebny do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Nie było zatem żadnych podstaw, by wobec sprzecznych stanowić wnioskodawcy i skarżącego, faworyzować mniejszościowego współwłaściciela kosztem osoby reprezentującej znacznie większy udział we współwłasności nieruchomości, zamierzającej w tym lokalu zamieszkać.

Zarazem, mając na względzie, że pierwszeństwo ma podział w naturze prowadzący do zminimalizowania dopłat (art. 211 k.c. i art. 212 § 1 k.c. oraz art. 623 k.p.c.), nie było podstaw, by nie przyznawać M. S. żadnego z lokali, ale spłatę. Podkreślić należy, że uczestnik otrzymał w wyniku zniesienia współwłasności lokal prawie odpowiadający wartościowo jego udziałowi we współwłasności nieruchomości i dopłata na jego rzecz jest niewielka. Jednoznacznie przemawia to za racjonalnością decyzji Sądu Rejonowego, a uczestnik – jeżeli nie jest zainteresowany przyznanym lokalem – może ten lokal zbyć na wolnym rynku.

Istotnie, Sąd Rejonowy zamknął rozprawę w sprawie w dniu 15 września 2014 roku, podczas gdy biegły oszacował wartość lokali na lipiec 2013 rok (k. 174-219). Przepisy art. 156 ust. 3 i ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowią, że operat szacunkowy może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, o których mowa w art. 154 tej ustawy. Operat szacunkowy może być wykorzystywany po upływie tego okresu po potwierdzeniu jego aktualności przez rzeczoznawcę majątkowego. Potwierdzenie aktualności operatu następuje przez umieszczenie stosownej klauzuli w operacie szacunkowym przez rzeczoznawcę, który go sporządził. Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że także w postępowaniu sądowym przepisy te mają zastosowanie do opinii określającej wartość nieruchomości (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2010 roku, sygn. V CSK 13/10, OSNC 2011/1/9). Należy jednak zwrócić uwagę, że skarżący formułując w tym zakresie zarzut naruszenia przepisów o postępowaniu dowodowym (łącznie z art. 278 k.p.c.) nawet nie twierdzi, że rzeczywista wartość wyodrębnianych lokali z uwagi na upływ tego okresu uległa zmianie i w żaden sposób nie próbuje takiej tezy uprawdopodobnić. Z tego względu Sąd Odwoławczy, nie stwierdzając, aby uchybienie to miało jakikolwiek wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, nie uznał za niezbędne dokonania takiej aktualizacji w postępowaniu odwoławczym, zwłaszcza, że Sąd Rejonowy zamknął rozprawę zaledwie po 2 miesiącach od upływu wskazanego wyżej dwunastomiesięcznego terminu, a w tym czasie na rynku nieruchomości i w stanie tej konkretnej nieruchomości nie nastąpiły żadne istotne zmiany.

Skarżący nie sprecyzował, na czym miałoby polegać uchybienie przez Sąd Rejonowy przepisom art. 624 zdanie 2 k.p.c., z którego wynika, że jeżeli w wyniku podziału całość rzeczy albo jej część przypadnie współwłaścicielowi, który nie włada tą rzeczą lub jej częścią, sąd w postanowieniu o zniesieniu współwłasności orzeknie również co do wydania jej przez pozostałych współwłaścicieli, określając stosownie do okoliczności termin wydania. Tym właśnie kierował się Sąd Rejonowy orzekając o wydaniu lokali, a skoro nie wskazał innego terminu, lokale powinny zostać wydane z chwilą uprawomocnienia się postanowienia znoszącego współwłasność. Zdanie trzecie tego przepisu odnosi się do gospodarstwa rolnego i w ogóle nie znajdowało w sprawie zastosowania.

W świetle powyższych wywodów Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się w zaskarżonym orzeczeniu naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego (art. 211 k.c., art. 212 § l k.c., art. 11 ust. l ustawy o własności lokali, art. 3 ust. l, ust. 3 i ust. 4 ustawy o własności lokali) ani art. 623 k.p.c. będącego ich proceduralną emanacją, zwłaszcza, że ich uzasadnieniem miało być tylko przyznanie skarżącemu innego lokalu, niż o to wnosił (zasadne w świetle powyższych rozważań) oraz skorygowanie pomyłki biegłego w obliczeniu łącznej powierzchni piwnic, rzutującej z kolei na wielkość łącznej powierzchni lokali wraz z pomieszczeniami przynależnymi.

Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia odpowiada wymaganiom art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., w szczególności Sąd Rejonowy wprawdzie zwięźle, ale dostatecznie wyjaśnił podstawę materialnoprawną orzeczenia. Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 328 zd. 1 k.p.c. należy zwrócić uwagę, że przepis ten zawiera trzy paragrafy, zaś skarżący nie podaje o który z nich chodzi, zaś więcej niż jedno zdanie mają tylko § 1 i § 1 ¹ tego przepisu, niekorespondujące z dalszą treścią zarzutu. Świadczy to o niestarannej redakcji apelacji.

Podobnie skarżący nie zadał sobie trudu, aby przeanalizować treść zaskarżonego rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania. Sąd Rejonowy wskazał bowiem, że na koszty postępowania w postaci kosztów sądowych poniesionych przez strony składają się wydatki na opinię biegłego poniesione przez Gminę L. (9.819,81 zł) oraz opłata od wniosku poniesiona przez H. K. (1). Następnie zsumował obie te pozycje (10.819,81 zł) i sumę rozdzielił w proporcji do udziałów we współwłasności, gdyż przyjął, że te udziały wyznaczają zakres różnego stopnia zainteresowania wynikiem postępowania. Na wnioskodawcę H. K. (1) przypadła w ten sposób kwota 2.704,95 zł, a ponieważ uiścił dotychczas te koszty sądowe w kwocie 1.000 zł (opłata od wniosku), powinien dopłacić różnicę Gminie L., tj. kwotę 1.704,95 zł. Także obaj uczestnicy Z. R. i M. S. powinni zwrócić Gminie L. części kosztów postępowania odpowiadające ich udziałom, bowiem tylko Gmina L. uiściła te koszty w większej części, niż to na nią przypadało. Absolutnie nie oznacza to natomiast, aby uczestnicy Z. R. i M. S. zwracali w ten sposób Gminie L. część opłaty od wniosku, której ona nie uiściła. Tym samym Sąd Rejonowy nie naruszył art. 520 § 2 k.p.c. we wskazany w apelacji sposób, zaś innych zarzutów naruszenia prawa procesowego w zakresie tego rozstrzygnięcia skarżący nie postawił.

Wobec oddalenia apelacji M. S. na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od skarżącego na rzecz wnioskodawcy i na rzecz Gminy L. zwrot kosztów postępowania odwoławczego obejmujących wynagrodzenie pełnomocników tych uczestników będących radcami prawnymi w stawkach minimalnych w postępowaniu odwoławczym odniesionych do wartości przedmiotu zaskarżenia (k. 388). Niewątpliwie w postępowaniu odwoławczym w tym zakresie zaistniała sprzeczność interesów, a wnioski apelacji nie zostały uwzględnione.

Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia.