Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział IV Karny - Odwoławczy, Sekcja ds. postępowań szczególnych i wykroczeń w składzie:

Przewodniczący: SSO Jadwiga Żmudzka (spr.)

Sędziowie: SSO Kazimierz Wilczek

SSR del. Alina Szostkowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Halina Gofron

przy udziale Marka Buchały Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Krakowie,

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2015 roku sprawy

K. R.

oskarżonego o wykroczenia skarbowe z art. 57 § 1 kks w zw. z art. 6 § 2 kks, art. 77 § 3 kks w zw. z art. 6 § 2 kks,

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego,

od wyroku Sądu Rejonowego w Myślenicach, Wydział II Karny z dnia 24 lipca 2014 roku, sygn. akt II W 895/13,

uznając apelację za oczywiście bezzasadną, zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy i zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1050 ( jeden tysiąc pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

SSO Kazimierz Wilczek SSO Jadwiga Żmudzka SSR del. Alina Szostkowska

Sygn. IV 1 Ka 20/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 27 kwietnia 2015 r.

K. R. został oskarżony o to, że:

I.  prowadząc z siedzibą w S. działalność gospodarczą w zakresie transportu drogowego towarów i będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, za miesiące od stycznia do sierpnia 2012 roku uporczywie nie wpłacał w terminie na konto właściwego urzędu tj. Urzędu Skarbowego w M. należnego podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej kwocie 33.519,00 zł

tj. o wykroczenie skarbowe z art. 57 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.

II.  z tytułu prowadzenia powyższej działalności gospodarczej będąc płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia pracowników, w krótkich odstępach czasu w wykonaniu tego samego zamiaru, wbrew obowiązkowi nie wpłacał w terminie na konto właściwego urzędu, tj. Urzędu Skarbowego w M. pobranego od podatnika za miesiące od stycznia do sierpnia 2012 roku podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej kwocie 1.864,00 zł

tj. o wykroczenie skarbowe z art. 77 § 3 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.

Sąd Rejonowy w Myślenicach, wyrokiem z dnia 24 lipca 2014 r., sygn. II W 895/13 orzekł w tej sprawie co następuje:

1.  uznaje oskarżonego K. R. za winnego popełnienia czynów zarzucanych mu aktem oskarżenia, a stanowiących w pkt. I wykroczenie skarbowe z art. 57 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. oraz w pkt. II wykroczenie skarbowe z art. 77 § 3 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i za to na mocy art. 57 § 1 k.k.s. w zw. z art. 48 § 1 i 4 k.k.s. przy zastosowaniu art. 50 § 1 k.k.s. wymierza mu łącznie karę grzywny w wysokości 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych;

2.  na zasadzie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 40 (czterdzieści) zł tytułem wydatków i 1000 (tysiąc) zł tytułem opłaty wymierzonej na podstawie art. 3 ust. 1 w zw. z art. 21 pkt. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego K. R., zaskarżając wyrok w całości co do winy i kary i zarzucając mu:

1)  na zasadzie art. 107 k.p.w.w. w zw. z art. 438 pkt. 3 k.p.k. błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że oskarżony w sposób uporczywy nie wykonywał obowiązku fiskalnego względem Skarbu Państwa, podczas gdy oskarżony nie był w stanie pokryć tych zobowiązań z przyczyn od siebie niezależnych, na skutek tragicznej sytuacji ekonomicznej prowadzonego przedsiębiorstwa, a to w szczególności na skutek niezapłaconych przez kontrahenta oskarżonego faktur na kwotę 100.000,00 zł

2)  na zasadzie art. 107 k.p.w.w. w zw. z art. 438 pkt. 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, w szczególności art. 424 § 1 i 2 k.p.k. wobec braku należytego wskazania w treści uzasadnienia wyroku czasu popełnienia czynu, co może wpływać na kwestię wystąpienia przedawnienia karalności przypisanych oskarżonemu wykroczeń

Nadto, z ostrożności procesowej obrońca zarzucił:

3)  na zasadzie art. 107 k.p.w.w. w zw. z art. 438 pkt. 1 k.p.k. rażącą niewspółmierność kary poprzez wymierzenie mu kary grzywny w łącznej wysokości 10.000,00 zł w sytuacji, kiedy zobowiązanie oskarżonego względem Skarbu Państwa objęte wyrokiem Sądu nie stanowi nawet czterokrotności orzeczonej grzywny, a która to kara przekracza swoją dolegliwością stopień winy i stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu, jak też nie uwzględnia zachodzących w jego przypadku okoliczności łagodzących, a która to ponadto jest niesprawiedliwa i niewykonalna

4)  na zasadzie art. 107 k.p.w.w. w zw. z art. 438 pkt. 1 k.p.k. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. w szczególności art. 627 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez jego zastosowanie w sytuacji, kiedy ciężka sytuacja materialna oskarżonego uniemożliwia mu pokrycie tych kosztów bez uszczerbku koniecznego dla siebie utrzymania, a nadto w sytuacji, kiedy Sądowi z urzędu oraz na podstawie dokumentacji zalegającej w aktach sprawy znana była ciężka sytuacja oskarżonego

- które to naruszenia prawa są rażące i mają istotny wpływ na treść orzeczenia, albowiem doprowadziły do skazania oskarżonego.

Mając na uwadze powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Odwoławczy rozważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się bezzasadna i to w stopniu oczywistym, skutkiem czego zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Kontrola instancyjna prowadzi do wniosku, iż Sąd Rejonowy przeprowadził bardzo obszerne postępowanie dowodowe, wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy. Sąd I Instancji dokonał wnikliwej oceny całego zebranego materiału dowodowego. Ocena wszystkich dowodów jest oceną swobodną, pozbawioną cech dowolności. W pisemnych motywach wyroku Sąd odniósł się szczegółowo do wyjaśnień oskarżonego oraz pozostałych dowodów, wskazując, którym dowodom i w jakiej części dał wiarę, a którym wiary odmówił, wskazując szczegółowo przyczyny takiego postąpienia. Rozumowanie Sądu, jak idzie o dokonaną ocenę wszystkich dowodów pozbawione jest cech dowolności, sprzeczności, niejasności, wszystkie dowody ocenione zostały z zachowaniem zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego oraz wskazań wiedzy. Tym samym ocena dowodów, jako zgodna z dyspozycją art. 7 k.p.k., z ochrony tego przepisu korzysta. Opierając się na takiej ocenie dowodów, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, nie dopuszczając się błędu w tych ustaleniach.

Sąd Rejonowy badał okoliczności korzystne, jak i niekorzystne, zgodnie z wymogiem art. 4 k.p.k. przeprowadził bowiem dowody przemawiające zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego. Mógł zaś uwzględnić tylko te okoliczności, które wynikały z dowodów uznanych przez siebie za wiarygodne. Żaden przepis procedury karnej nie nakłada na Sąd orzekający obowiązku czynienia ustaleń faktycznych w oparciu o wszystkie przeprowadzone dowody. Nie jest to bowiem możliwe w sytuacji, gdy przeprowadzone dowody są ze sobą sprzeczne, a tak jest w niniejszej sprawie. Wówczas Sąd I Instancji obowiązany jest jednym z nich dać wiarę, a innym waloru wiarygodności odmówić, zaś ocenę swoją uzasadnić, zgodnie z wymogami art. 7 k.p.k., co też Sąd Rejonowy uczynił.

W sprawie nie doszło do naruszenia treści przepisu art. 410 k.p.k. Powołany przepis nakłada na Sąd obowiązek uwzględnienia przy wyrokowaniu całokształtu materiału dowodowego ujawnionego na rozprawie. Nie można tego przepisu rozumieć jako obligującego Sąd do poczynienia ustaleń faktycznych w oparciu o wszystkie przeprowadzone w sprawie dowody w sytuacji, gdy z różnych dowodów wynikają wzajemnie sprzeczne okoliczności, a tak było w niniejszej sprawie. W tej sytuacji podstawę ustaleń stanowią tylko te dowody, które Sąd uznał za wartościowe i wiarygodne. Zasada określona w art. 410 k.p.k. obowiązuje nie tylko Sąd ferujący wyrok, ale i wszystkie strony procesu, które - przedstawiając własne stanowisko - nie mogą go opierać wyłącznie na fragmentarycznej ocenie dowodów z pominięciem tego wszystkiego, co może prowadzić do odmiennych wniosków (wyrok SN z dnia 30.08.1979r. III KR 196/79, OSNPG 1980r. Nr 3 poz. 53).

Apelujący we wniesionym przez siebie środku odwoławczym upatruje dokonanie przez Sąd Rejonowy błędnych ustaleń faktycznych, powołując się na wyjaśnienia oskarżonego, uznane przez Sąd Rejonowy za niewiarygodne, wyciągając własne wnioski z tych wyjaśnień, pomijając albo deprecjonując te dowody, które doprowadziły Sąd Rejonowy do przekonania o sprawstwie i winie oskarżonego. Taka krytyka odwoławcza nie może odnieść spodziewanego skutku.

Jak trafnie przyjmuje się w orzecznictwie, Sąd orzekający uprawniony jest w pełni do przyjęcia jednej z różnych wersji zdarzeń wynikających ze zgromadzonych dowodów, co wymaga jednakże wykazania, że te inne ewentualne wersje zdarzenia są nieprawdopodobne lub też ich prawdopodobieństwo jest w racjonalnej ocenie znikome, nie dające się rozsądnie uzasadnić i pozostaje w sprzeczności z elementarnymi zasadami życiowego doświadczenia lub w sprzeczności ze wskazaniami wiedzy (zob. postanowienie SN z 26.03.2008 r., II KK 276/08). Tak też uczynił Sąd I Instancji, uzasadniając, z jakich powodów przyjął wersję zdarzeń, wynikającą z dowodów uznanych przez siebie za wiarygodne, a odrzucił wersję przedstawioną przez oskarżonego.

Zgodnie z utrwalonym już poglądem wyrażanym w orzecznictwie, podzielonym przez Sąd Odwoławczy, błąd ustaleń faktycznych istotnych w orzekaniu zachodzi, gdy treść dokonanych ocen i wniosków wyprowadzonych przez Sąd nie odpowiada zasadom logiki, doświadczenia życiowego i wskazaniom wiedzy, kłóci się z zasadami rozumowania, a błąd ten mógł mieć wpływ na treść orzeczenia. Zarzut takiego błędu nie jest uzasadniony, gdy sprowadza się do samego zakwestionowania stanowiska Sądu czy do polemiki z ustaleniami Sądu. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom Sądu odmiennego poglądu, nie wystarcza zatem do wniosku o popełnieniu przez Sąd błędu ustaleń. Zarzut taki bowiem powinien wskazywać nieprawidłowości w rozumowaniu Sądu w zakresie istotnych ustaleń (vide: wyrok SA w Krakowie z 14.05.2008 r., II AKa 50/08, KZS 2008/7-8/64). Sąd Odwoławczy nie stwierdził nieprawidłowości w rozumowaniu Sądu I Instancji.

Zarzut apelującego, iż Sąd Rejonowy dokonał błędnych ustaleń stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że oskarżony w sposób uporczywy nie wykonywał obowiązku fiskalnego względem Skarbu Państwa, podczas gdy, wedle obrońcy, oskarżony nie był w stanie pokryć tych zobowiązań z przyczyn od siebie niezależnych, na skutek tragicznej sytuacji ekonomicznej prowadzonego przedsiębiorstwa, a to w szczególności na skutek niezapłaconych przez kontrahenta oskarżonego faktur na kwotę 100.000,00 zł, jest oparty na wyjaśnieniach oskarżonego, które słusznie zostały odrzucone przez Sąd Rejonowy jako niewiarygodne. Jak to powyżej stwierdzono, ocena wszystkich dowodów, w tym wyjaśnień oskarżonego jest prawidłowa. Sąd Odwoławczy w pełni podziela argumentację Sądu Rejonowego w tym zakresie i nie ma potrzeby jej powtarzania.

Gdy idzie o każdy z czynów, oskarżony działał umyślnie z zamiarem bezpośrednim, bowiem podejmując decyzje o zaniechaniu terminowego wpłacania należności podatkowych, wiedział, że popełnia czyny zabronione i chciał je popełnić

Sąd Rejonowy przyjął prawidłową kwalifikację prawną każdego z czynów. Sąd Odwoławczy w pełni podziela przedstawioną w tym zakresie argumentację.

Niezasadnym okazał się także drugi z zarzutów podniesionych przez skarżącego, mianowicie dotyczący braku należytego wskazania w uzasadnieniu wyroku czasu popełnienia czynu, co wedle obrońcy, może wpływać na kwestię wystąpienia przedawnienia karalności przypisanych zachowań. Mimo odmiennych twierdzeń apelującego, sporządzone uzasadnienie wyroku odpowiada wymogom określonym w art. 424 k.p.k.

Dokładne określenie czynu przypisywanego przez Sąd oskarżonemu, musi nastąpić już w części dyspozytywnej wyroku, a nie dopiero w jego uzasadnieniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1973 r., sygn. V KRN 23/73, LEX nr 18634). Obowiązek ten został w pełni zrealizowany przez Sąd pierwszej instancji. Z opisu czynu jednoznacznie wynika, za jakie okresy oskarżony nie wpłacał podatku. W pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji prawidłowo ustalił, gdy idzie o każdy z czynów, w jakim terminie oskarżony zobowiązany był do wpłacania należnych zaliczek na podatek dochodowy. W chwili orzekania przez Sąd Rejonowy i Sąd Odwoławczy nie nastąpiło jeszcze przedawnienie karalności obu czynów.

Uważna lektura art. 51 § 1 i 2 k.k.s oraz art. 44 § 2-4 k.k.s. prowadzi do wniosku, że punktem odniesienia dla przedawnienia popełnienia wykroczenia z art. 57 § 1 k.k.s., jak i dla drugiego przypisanego czynu z art. 77 § 3 k.k.s., jest nie data popełnienia czynu, ale koniec roku, w którym upłynął termin płatności należności, których oskarżony terminowo nie wpłacił (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2014 r., sygn. III KK 226/14, LEX nr 1551344). W odniesieniu do obu czynów bieg terminu przedawnienia liczyć należy od dnia 31 grudnia 2012 roku, a z uwagi na wszczęcie, w okresie jednego roku od tej daty, postępowania przeciwko sprawcy (postawienie zarzutów – k. 15), karalność zarzuconych mu wykroczeń skarbowych ustałaby z upływem 2 lat od zakończenia owego rocznego okresu liczonego od 31 grudnia 2012 r.

Powyższe prowadzi do wniosku, że przedawnienie karalności obu wykroczeń skarbowych przypisanych oskarżonemu K. R. nastąpiłoby dopiero w dniu 31 grudnia 2015 roku. Z uwagi na datę procedowania przez Sąd Odwoławczy, przedawnienie karalności jako negatywna przesłanka procesowa nie mogła wchodzić w rachubę.

Przechodząc do drugiej grupy zarzutów postawionych przez skarżącego z ostrożności procesowej, brak było również podstaw do ich uwzględnienia.

Wymierzając łącznie karę grzywny w wysokości 10.000 zł Sąd miał na uwadze stopień społecznej szkodliwości czynów, stopień winy, względy prewencji indywidualnej oraz generalnej. W ocenie Sądu Odwoławczego szeroka analiza podstaw wymierzenia takiej kary wobec oskarżonego prowadzi do wniosku, że kara ta w pełni realizuje dyrektywy wymiaru kary oraz okoliczności łagodzące, jak i obciążające, a kara wymierzona oskarżonemu nie jest rażąco niewspółmierna.

Rażąca niewspółmierność kary występuje bowiem wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisanych czynów oraz nie realizuje wystarczająco celów kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, iż zachodzi wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2007 r., sygn. SNO 75/07, LEX nr 569073).

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił i ocenił wszystkie okoliczności, które zdecydowały o wymiarze kary, nadając im odpowiednią wagę, a swoje stanowisko w tym względzie przedstawił w pisemnych motywach orzeczenia.

Wreszcie nie zasługiwał na uwzględnienie ostatni z zarzutów podniesionych przez skarżącego. Dyspozycja art. 627 k.p.k. zobowiązuje Sąd do zasądzenia od oskarżonego w sprawach z oskarżenia publicznego kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa. Jedynie od uznania Sądu zależy, czy skorzysta on z instytucji fakultatywnego zwolnienia oskarżonego w całości lub części od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

W niniejszej sprawie brak było jednak podstaw do sięgnięcia przez Sąd pierwszej instancji po zwolnienie oskarżonego, choćby częściowe, z obowiązku poniesienia kosztów sądowych. Zasądzona wysokość kosztów nie jest kwotą nadmierną dla oskarżonego, której uiszczenia wiązać by się mogło z uszczerbkiem dla jego utrzymania. Oskarżony K. R. jest osobą młodą, nie mającą nikogo na utrzymaniu, z wyuczonym zawodem oraz w pełni zdolną do pracy. Obiektywnie rzecz ujmując nie ma zatem żadnych przeszkód, aby własnymi siłami zgromadził on kwotę pieniężną potrzebną do zaspokojenia zasądzonej należności z tytułu kosztów sądowych.

W tych okolicznościach Sąd Odwoławczy nie podziela twierdzeń apelującego, że sytuacja majątkowa oskarżonego czyni całkowicie niemożliwym wykonanie zadość obowiązkowi zapłaty zasądzonych kosztów wobec Skarbu Państwa.

W sprawie brak jest jakichkolwiek okoliczności, określonych w art. 439 i 440 k.p.k.

Mając na uwadze powyższe, uznając apelację za oczywiście bezzasadną, zaskarżony wyrok utrzymano w mocy (art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.).

Mając na względzie brzmienie art. 636 § 1 k.p.k. Sąd Odwoławczy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1050 zł tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze. Na kwotę tę składa się opłata w wysokości 1000 zł obliczona stosownie do brzmienia art. 8 w zw. z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 21 pkt. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych oraz wydatki poniesione w związku z rozprawą odwoławczą, czyli 30 zł z tytułu opłaty za udzielenie informacji z Krajowego Rejestru Karnego i 20 zł jako ryczałt za doręczenie zawiadomień i pism w postępowaniu odwoławczym.

SSO Kazimierz Wilczek SSO Jadwiga Żmudzka SSR (del.) Alina Szostkowska