Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2015 r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Usług (...) M. Ł.

i (...) Spółki Jawnej w Z.

przeciwko M. Ł. i W. B.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn. akt I C 834/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Przedsiębiorstwa Usług (...) M. Ł.
i (...) Spółki Jawnej w Z. na rzecz pozwanego W. B. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję.

Sygn. akt IAC a 16/15

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Zamościu wyrokiem z dnia 26 czerwca 2014r. :

1.oddalił powództwo Przedsiębiorstwa Usług (...) Spółki Jawnej w Z. przeciwko M. Ł. i W. B. o wykup gruntu ,

2.zasądził od powoda Przedsiębiorstwa Usług (...) Spółki Jawnej w Z. na rzecz pozwanego W. B. kwotę 3.617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i wnioskach: Powód- Przedsiębiorstwo Usług (...) Spółka Jawna w Z. wniósł żądanie o zobowiązanie pozwanych M. Ł. i W. B. do przeniesienia na powoda własności nieruchomości, działki Nr (...) o obszarze 799m ², położonej w Z. przy ul. (...), za jednoczesną zapłatą kwot po 52.935 zł. W uzasadnieniu pozwu powód twierdził, że jest samoistnym posiadaczem w dobrej wierze przedmiotowej nieruchomości, której wartość oszacował na kwotę 103.870 zł, posiłkując się prywatną opinią biegłego z zakresu wyceny nieruchomości. Powód wskazał, że na tejże nieruchomości dobudował magazyn do istniejącego od 1996r. budynku i dokonał przebudowy i nadbudowy budynku biurowego na cele mieszkaniowe, w latach 2006 – 2009. Wartość rynkowa tych prac, według powoda, miałaby wynosić około 1.300.000 zł. Pozwany W. B. wniósł o oddalenie pozwu, z uzasadnieniem że powodowa Spółka przeniosła swoje prawa do nakładów poczynionych w zakresie nadbudowy poddasza użytkowego i adaptacji części parteru istniejącego już budynku, na lokale mieszkalne-na obydwu pozwanych współwłaścicieli nieruchomości, a więc powód zrealizował swoje roszczenia o zwrot nakładów. Ponadto powodowa Spółka nigdy nie była samoistnym posiadaczem w dobrej wierze spornej nieruchomości. Sąd ustalił, że jest poza sporem, że pozwani M. Ł. i W. B. założyli spółkę cywilną umową z dnia 23 lipca 1991r., która wobec zmiany prawa została przekształcona w spółkę jawną umową z dnia 12 marca 2001r. pod firmą Przedsiębiorstwo Usług (...) … w Z.. Uogólniając, Spółka zajmowała się inwestycjami budowlanymi w zakresie budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Również bezsporne jest, że pozwani są współwłaścicielami nieruchomości-działki o nr (...) położonej w Z. przy ul. (...) o powierzchni 0,0799 ha, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Z. prowadzi księgę wieczystą (...) . Uprzednio ta nieruchomość stanowiła majątkową ustawową współwłasność małżeńską pozwanych z ich małżonkami. Nie ma też sporu, że przedmiotowa nieruchomość formalnie nigdy nie została przekazana do strony powodowej, jako jej własność ani wcześniej dla wspólników spółki cywilnej w ich działalności gospodarczej jako wkład. Zresztą, zdaniem Sądu, w przeciwnym razie powództwo w sprawie wytoczone z art. 231 § 1 k.c. w zw. z art. 64 k.c. byłoby bezprzedmiotowe. Nie ma też sporu co do faktu, że Spółka (...) czyniła nakłady na wymienioną nieruchomość (dobudowy magazynowe, biurowe, mieszkalne), płaciła podatki, na zewnątrz w relacjach z urzędami, klientami występowała jakby miała tytuł prawny do nieruchomości, dokonywała amortyzacji środków trwałych usytuowanych na nieruchomości. Z powodowej Spółki jawnej wystąpił pozwany W. B. i Spółka nie jest rozliczona z drugim wspólnikiem M. Ł.. Spór w ocenie Sądu dotyczy w istocie tego, czy w stanie faktycznym sprawy zmaterializowały się przesłanki żądania pozwu, a więc czy powodowa Spółka bądź jej poprzednicy prawni, jako wspólnicy spółki cywilnej- (...) i W. B., po pierwsze byli samoistnymi posiadaczami gruntu stanowiącego formalnie ich współwłasność, oraz czy to posiadanie było w dobrej wierze. W dalszej kolejności, przy pozytywnej odpowiedzi, należałoby dopiero ustalić czy wspólnicy spółki cywilnej, a potem spółka jawna ( (...)) ponieśli nakłady na budynki, przenoszące znacznie wartość zajętego na ten cel gruntu. Otóż, w ocenie Sądu Okręgowego, przy w zasadzie niespornym stanie faktycznym sprawy, powództwo nie może być uwzględnione, już tylko z braku przesłanki z art. 231 § 1 k.c. samoistnego posiadania przedmiotowej działki nr (...) przy ul. (...) w Z.. W sytuacji, gdy pozwani współwłaściciele byli jednocześnie wspólnikami spółki cywilnej, a potem jawnej i gdy pozwany W. B. zaprzeczał, by kiedykolwiek wyzbył się swojego właścicielskiego posiadania na swoją rzecz, albo wspólnika, a nawet pozwany M. Ł. tego wprost nie twierdził, to nie może być mowy o innym posiadaniu spółki, jak tylko zależnym w rozumieniu art. 336 k.c. Odmienne stanowisko zdaniem Sądu prowadziłoby do irracjonalnego w stanie faktycznym sprawy wniosku, że pozwany W. B. zachowywał się w podwójnej roli- z jednej strony byłby współwłaścicielem nieruchomości i jej współposiadaczem, a z drugiej jako wspólnik spółki cywilnej i w spółce jawnej współposiadaczem samoistnym tego co już posiada. Okoliczności sprawy temu przeczą. (...) Spółki (...), jak wynika z ich zeznań, po prostu ze względów fiskalnych, komercyjnych, czy reklamowych funkcjonowali na zewnątrz przy prowadzeniu działalności gospodarczej pod szyldem tej spółki, a dla własnych celów byli już osobami fizycznym w oderwaniu od spółki. Żeby jeszcze bardziej skomplikować przejrzystość działalności pozwanych, wystarczy wskazać, że podjęli też indywidualną działalność gospodarczą i wynajmowali mieszkania wybudowane z nakładów swej spółki na swoją rzecz. Mając powyższe na względzie, nie można też przyjąć w sprawie istnienia dobrej wiary w posiadaniu przez pozwanych przedmiotowej nieruchomości-bo znów-znajdowali się po obu stronach swojej działalności. Wiedzieli, że są współwłaścicielami nieruchomości, jako osoby fizyczne, więc jak bez wyraźnego zrzeczenia się posiadania na rzecz swojej Spółki mogli mieć dobrą wiarę. W konsekwencji, z braku istnienia wymienionych przesłanek z art. 231 § 1 k.c. powództwo należało oddalić, jako nieudowodnione (art. 6 k.c.). Sąd oddalił też wniosek strony powodowej o wycenę nakładów powoda na nieruchomość, jako nieprzydatny do rozpoznania sprawy. Orzeczenie o kosztach Sąd oparł na art. 98 k.p.c. Powód zaskarżył wyrok w całości, i zarzucając: -naruszenie przepisów prawa materialnego art.231 k.c., przez uznanie, że powód nie był samoistnym posiadaczem w dobrej wierze przedmiotowej nieruchomości, art.7 k.c. w zw. z art.231 k.c. przez uznanie, że był posiadaczem w zlej wierze, podczas gdy pozwany nie obalił domniemania posiadania powoda w dobrej wierze, art.339 k.c. w zw. z art.231 k.c. i uznanie, że powód był posiadaczem zależnym ,

-naruszenie przepisów prawa procesowego, art.379 §2 k.p.c. w zw. z art. 386 §2 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie oceny prawnej i wskazań zawartych w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 01 2014r. , w którym Sąd ten przesądził, że powódka była co najmniej posiadaczem samoistnym, art.233 §21 k.p.c. przez dowolne przyjęcie, że powód nie wykazał, że jest posiadaczem samoistnym w/w nieruchomości, przyjęcie, że spółka nie jest rozliczona ze wspólnikiem M. Ł., podczas gdy jest rozliczona, że wspólnicy funkcjonowali na zewnątrz pod szyldem spółki ze względów fiskalnych i komercyjnych, podczas gdy przeczą temu dokumenty, i zasady doświadczenia życiowego, art. 328 §2 k.p.c. poprzez niewskazanie z jakich przyczyn Sąd odmówił wiary dowodom z dokumentów i zeznań powoda, art.217 §1 i 3 k.p.c. i art.227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi i Instancji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy nie naruszył prawa materialnego ani procesowego, nie dopuścił się też sprzeczności swoich ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału, i dokonał jego właściwej oceny. Również wniosek sprowadzający się do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji nie zasługuje na uwzględnienie w świetle art.386 § 4 k.p.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego została rozpoznana istota sprawy. Rację ma bowiem Sąd, kiedy stwierdza, że w istocie w sprawie należało ustalić czy „w stanie faktycznym sprawy zmaterializowały się przesłanki żądania pozwu, a więc czy powodowa Spółka bądź jej poprzednicy prawni, jako wspólnicy spółki cywilnej – (...) i W. B., po pierwsze byli samoistnymi posiadaczami gruntu stanowiącego formalnie ich współwłasność, oraz czy to posiadanie było w dobrej wierze”. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż powodowa spółka nie była samoistnym posiadaczem nieruchomości w dobrej wierze. W sprawie bowiem jest sytuacja specyficzna- wspólnicy powodowej spółki są jednocześnie współwłaścicielami nieruchomości. Nie można więc oddzielić ich posiadania jako właścicielskiego od posiadania , które realizowali jako wspólnicy spółki. Trafnie podnosi Sąd, że uznanie, iż powodowa spółka była posiadaczem samoistnym w dobrej wierze prowadziłoby do konstatacji, iż pozwany W. B. był zarazem współposiadaczem nieruchomości jako współwłaściciel i jej współposiadaczem jako wspólnik. Jak wynika ze sformułowania art. 231 § 1 k.c., roszczenie o wykup przysługuje posiadaczowi tylko o tyle, o ile włada rzeczą jak właściciel, czyli jest posiadaczem samoistnym; roszczenie to nie przysługuje zatem posiadaczowi zależnemu, który włada rzeczą w zakresie innego prawa niż własność, dającego władztwo nad cudzą rzeczą (art. 336 k.c.). Od tej zasady czyni się w orzecznictwie i literaturze pewien wyjątek. Przyjmuje się, że art. 231 § 1 k.c. znajduje zastosowanie w drodze analogii, również do posiadacza, który włada gruntem oddanym w użytkowanie wieczyste innej osobie w zakresie tego prawa. Taki posiadacz może żądać na podstawie art. 231 § 1 k.c. przeniesienia na niego prawa użytkowania wieczystego działki zajętej pod budowę (por. w szczególności wyrok SN z dnia 17 kwietnia 1997 r., I CKU 32/97, Prok. i Pr. 1997, nr 10, s. 35; wyrok SN z dnia 28 września 2000 r., IV CKN 103/00, Lex nr 52513; także E. Gniewek (w:) System prawa prywatnego, t. 3, 2003, s. 538 i n. oraz powołane tam literatura i orzecznictwo) ( tak Filipiak T.A. komentarz do art.231 kodeksu cywilnego LEX 2012). Trafnie wskazał Sąd Okręgowy, że współwłaściciele nieruchomości będący zarazem wspólnikami powodowej spółki nie wyzbyli się swojego posiadania właścicielskiego. Nie można więc uznać, że jednocześnie powodowa spółka posiadała w dobrej wierze w/w nieruchomość. Wszystkie zarzuty apelacji sprowadzają się w zasadzie do kwestionowania tego prawidłowego stanowiska Sądu, a więc stanowią tylko polemikę. Skarżący prezentuje swoje własne stanowisko w sprawie i dokonuje całkowicie subiektywnej oceny materiału dowodowego sprawy. Przywołane w apelacji orzeczenia i poglądy Sądu Najwyższego są cytowane przez apelującą spółkę całkowicie wybiórczo i nie mogą mieć zastosowania do sytuacji prezentowanej w niniejszej sprawie. Z tych też względów apelacja podlega oddaleniu. Mając na uwadze powyższe i w oparciu o art.385 k.p.c. oraz art.98 §1 i 3 k. p. c. w zw. z art.99 k. p. c. oraz § 6 ust.6 i § 12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 09 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych….(Dz. U. Nr 163 poz.1349 ze zm.) Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.